Biologia, zakres rozszerzony

Klasa 2

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań umożliwiających otrzymanie oceny dopuszczającej.

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

– dobrze współpracuje w grupie,

– prowadzi zeszyt przedmiotowy,

– wykonuje, nawet błędnie, zadane przez nauczyciela zadania domowe,

– podejmuje próby wykonania różnych zadań w czasie lekcji,

– definiuje podstawowe pojęcia wymagane w podstawie programowej,

– opanował 30–49% realizowanego na lekcjach materiału.

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą oraz:

– bardzo dobrze współpracuje w grupie,

– wykonuje prawidłowo większość zadanych przez nauczyciela zadań domowych,

– sprawnie wyszukuje informacje (w Internecie, podręczniku, tekście źródłowym) według określonego kryterium,

– podejmuje skuteczne próby wykonania różnych zadań w czasie lekcji,

– posługuje się podstawowymi pojęciami w zakresie omawianych tematów,

– opanował 50–69% realizowanego na lekcjach materiału.

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną oraz:

– podczas pracy grupowej podejmuje się pełnienia różnych funkcji, np. lidera, strażnika czasu, prezentera itp.,

– wykonuje prawidłowo wszystkie zadane przez nauczyciela zadania domowe,

– wykonuje samodzielnie i prawidłowo większość zadań poleconych przez nauczyciela w czasie lekcji,

– analizuje i interpretuje informacje,

– dostrzega zależności przyczynowo-skutkowe pomiędzy faktami,

– formułuje prawidłowe wnioski,

– opanował 70%–89% realizowanego na lekcjach materiału.

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą oraz:

– podczas pracy grupowej lub metodą projektu często pełni funkcję lidera,

– analizuje i ocenia informacje pochodzące z różnych źródeł,

– prawidłowo wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe pomiędzy faktami,

– wyraża opinię na temat omawianych zagadnień współczesnej biologii, zagadnień ekologicznych i środowiskowych,

– jest aktywny w czasie zajęć,

– podejmuje aktywne działania w ramach edukacji rówieśniczej,

– opanował 90%–100% realizowanego na lekcjach materiału.

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą oraz spełnia przynajmniej jedno z wymagań dodatkowych, wykraczających poza podstawę programową:

– skutecznie pracuje metodą projektu i/lub jest autorem projektów uczniowskich,

– podejmuje się samodzielnie wykonania różnych zadań wykraczających poza realizowany program i/lub podstawę programową np. opracowuje WebQuest tematyczny, przedstawia projekty różnych działań klasowych, szkolnych i/lub lokalnych,

– osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych lub interdyscyplinarnych na szczeblu międzyszkolnym lub wyższym, nawiązujących tematycznie do realizowanych na lekcjach zagadnień,

– jest inicjatorem i organizatorem szkolnych i/lub lokalnych imprez edukacyjnych.

Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi

Temat

Wymagania konieczne

(ocena dopuszczająca).

Uczeń:

Wymagania podstawowe

(ocena dostateczna).

Uczeń:

Wymagania rozszerzające

(ocena dobra).

Uczeń:

Wymagania dopełniające

(ocena bardzo dobra).

Uczeń:

Wymagania wykraczające

(ocena celująca).

Uczeń:

Dział 1. Budowa chemiczna organiczna

1. Nieorganiczne składniki komórki.

T: 1-3

– wymienia pierwiastki chemiczne budujące komórki.

– wymienia makro-, mikro- i ultraelementy.

– omawia biologiczną rolę makro-, mikro- i ultraelementów.

– omawia budowę chemiczną i właściwości wody,

– ocenia znaczenie wody dla organizmów żywych.

– wymienia i charakteryzuje rodzaje wiązań chemicznych.

2. Organiczne składniki komórki.

T: 4-10

– omawia biologiczne funkcje białek,

– podaje przykłady funkcji węglowodanów i tłuszczy w komórce,

– wymienia podstawowe cechy DNA i RNA.

– dzieli węglowodany na cukry proste, dwucukry i wielocukry,

– omawia budowę chemiczną białek i aminokwasów,

– dzieli aminokwasy na endo- i egzogenne.

– wymienia aminokwasy egzogenne dla człowieka,

– omawia lokalizację DNA i RNA w obrębie komórki,

– wymienia właściwości chemiczne białek,

– wymienia właściwości chemiczne węglowodanów i tłuszczów.

– opisuje mechanizm powstawania wiązania peptydowego,

– przedstawia strukturę białek,

– omawia mechanizm powstawania wiązania glikozydowego,

– omawia mechanizm powstawania wiązania estrowego.

– porównuje budowę białka o strukturze α-helisy i β-harmonijki,

– porównuje budowę chemiczną i przestrzenną DNA i RNA,

– przedstawia zasadę komplementarności zasad azotowych.

Dział 2. Budowa i funkcjonowanie komórki

3. Budowa komórki prokariotycznej i eukariotycznej.

T: 11

– uzasadnia kryterium podziału komórek na prokariotyczne i eukariotyczne.

– wymienia elementy komórki prokariotycznej,

– wymienia organelle komórki eukariotycznej.

– wymienia rodzaje barwników stosowanych do uwidaczniania wybranych struktur komórkowych,

– porównuje budowę komórki prokariotycznej i eukariotycznej.

– porównuje szczegóły budowy komórek: bakteryjnej, zwierzęcej, roślinnej oraz grzybowej,

– charakteryzuje etapy biogenezy.

– charakteryzuje koncepcję endosymbiozy w powstaniu komórki eukariotycznej,

– przedstawia dowody na endosymbiotyczne pochodzenie mitochondriów i chloroplastów.

4. Budowa i funkcje błony komórkowej oraz nieplazmatycznych składników komórki.

T:12-16

– wymienia plazmatyczne i nieplazmatyczne składniki komórki.

– charakteryzuje sposoby transportu makrocząsteczek: fagocytozę i pinocytozę.

– opisuje model płynnej mozaiki i funkcje błony komórkowej,

– charakteryzuje strukturę i funkcje wakuol.

– opisuje mechanizmy transportu przez błony,

– charakteryzuje budowę ściany komórkowej i wymienia jej rodzaje.

– charakteryzuje zjawisko osmozy.

5. Budowa i funkcje organelli komórkowych.

T 17-19

– wymienia i klasyfikuje organelle występujące w komórkach organizmów żywych.

– charakteryzuje dwa typy retikulum endoplazmatycznego w komórce,

– opisuje strukturę i funkcje cytoplazmy.

– opisuje i charakteryzuje budowę i funkcje aparatu Golgiego i lizosomów,

– opisuje budowę i funkcje rybosomów,

– charakteryzuje strukturę i rolę cytoszkieletu komórki.

– omawia związek między budową a funkcją organelli komórkowych,

– charakteryzuje budowę i funkcje mitochondriów i plastydów,

– charakteryzuje budowę rzęsek, wici oraz połączeń międzykomórkowych.

– charakteryzuje funkcje peroksysomów i glioksysomów,

– opisuje kryterium klasyfikacji rybosomów w komórkach żywych i miejsca ich występowania,

– opisuje budowę centrioli.

6. Budowa i funkcje jądra komórkowego. Podziały komórkowe.

T:T 20-26

– charakteryzuje budowę i funkcje jądra komórkowego.

– dokonuje podziału chromatyny na euchromatynę i heterochromatynę oraz omawia rolę każdej z nich.

– opisuje strukturę chromosomu,

– wymienia i charakteryzuje etapy cyklu życiowego komórki.

– opisuje etapy podziału mitotycznego i mejotycznego.

– porównuje przebieg mitozy i mejozy,

– ocenia znaczenie crossing-over dla zmienności organizmów.

Dział 3.Przegląd różnorodności organizmów – najprostsze formy

7. Budowa wirusów.

T 32

– porównuje skalę wielkości wirusów i bakterii,

– wymienia charakterystyczne cechy budowy wirusów, które odróżniają je od innych organizmów.

– opisuje budowę wirionu,

– klasyfikuje wirusy pod względem kształtu.

– wymienia rodzaje kwasów nukleinowych DNA i RNA występujących w wirusach oraz dokonuje ich klasyfikacji.

– wyjaśnia, dlaczego wirusy są uważane za bezwzględne pasożyty wewnątrzkomórkowe.

– omawia dwie teorie dotyczące powstawania wirusów.

8. Namnażanie się wirusów.

Wybrane choroby wirusowe.

T 33

– wymienia źródła zakażenia wirusem HIV,

– omawia zasady profilaktyki chorób zakaźnych wywołanych przez wirusy.

– analizuje i przedstawia graficznie budowę wirusów, zwłaszcza wirusa HIV.

– charakteryzuje kolejne etapy infekcji komórki przez wirusa,

– dowodzi konieczności stosowania szczepień ochronnych.

– podaje przykłady i charakteryzuje choroby wirusowe roślin, zwierząt i ludzi.

– omawia cykl komórkowy wirusa lizogennego i litycznego.

9. Budowa komórki bakteryjnej.

T34

– omawia środowisko życia bakterii,

– analizuje kladogram ilustrujący ewolucję archeanów.

– przedstawia różnorodność kształtów bakterii,

– porównuje budowę bakterii cudzo- i samożywnej.

– rozróżnia formy bakterii w preparatach mikroskopowych lub na planszach,

– opisuje budowę rzęsek, fimbrii i otoczek bakteryjnych.

– charakteryzuje współcześnie żyjące archeany,

– podaje różnice między bakteriami ghram + i Gram -,

– analizuje zróżnicowanie morfologiczne bakterii.

– analizuje organizację materiału genetycznego bakterii,

– ocenia wartość przystosowawczą przetrwalników bakterii.

10. Funkcje życiowe bakterii.

Wybrane choroby bakteryjne.

T 35

– omawia sposoby odżywiania się i oddychania bakterii,

– wymienia przykłady bakterii.

– charakteryzuje i porównuje sposoby odżywiania się bakterii,

– podaje przykłady chorób zakaźnych

wywołanych przez bakterie.

– omawia rodzaje bakterii chorobotwórczych fotosyntetyzujących, nitryfikacyjnych oraz symbiotycznych,

– omawia zasady profilaktyki chorób zakaźnych wywołanych przez bakterie.

– analizuje wybrane czynności życiowe bakterii,

– ocenia znacznie bakterii w przyrodzie i gospodarce człowieka,

– omawia proces wiązania azotu atmosferycznego,

– omawia rolę bakterii w asymilacji azotu atmosferycznego.

– definiuje pojęcie i rolę plazmidu,

– omawia proces koniugacji u bakterii.

1. Budowa i procesy życiowe protistów.

T 36

– wymienia główne linie rozwojowe królestwa protistów,

– omawia środowisko życia i morfologię wybranych przedstawicieli protistów,

– charakteryzuje oraz porównuje sposoby odżywiania się protistów.

– wymienia charakterystyczne cechy organizmów zaliczanych do królestwa protistów,

– charakteryzuje funkcje życiowe protistów,

– omawia sposoby poruszania się protistów.

– wymienia sposoby rozmnażania się protistów,

– wyjaśnia, co to jest gamia oraz potrafi wymienić rodzaje gamii u protistów.

– analizuje zależności między budową, środowiskiem życia a czynnościami życiowymi protistów.

– porównuje budowę oraz realizację funkcji życiowych pomiędzy liniami rozwojowymi protistów.

2. Podział i charakterystyka poszczególnych grup glonów.

T 37

– wymienia środowiska życia krasnorostów, bruzdnic, zielenic, brunatnic oraz okrzemek,

– wymienia formy występowania zielenic i krasnorostów,

– wymienia przykłady glonów.

– określa środowiska życia krasnorostów, bruzdnic, zielenic, brunatnic oraz okrzemek,

– podaje przykłady glonów jednokomórkowych, wielokomórkowych i kolonijnych.

– charakteryzuje środowisko życia i elementy budowy wybranych przedstawicieli krasnorostów, bruzdnic, zielenic, brunatnic oraz okrzemek,

– przedstawia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka.

– ocenia znaczenie glonów w przyrodzie i w życiu człowieka,

– określa znaczenie krasnorostów, bruzdnic, zielenic, brunatnic oraz okrzemek w przyrodzie i dla człowieka.

– ocenia kryterium podziału roślin na glony i rośliny wyższe,

– klasyfikuje podstawowe gatunki protistów według przynależności systematycznej.

13. Protisty chorobotwórcze.

T 38

– identyfikuje pospolite gatunki należące do protistów.

– wymienia źródła zakażeń protistami chorobotwórczymi.

– podaje przykłady chorób wywoływanych przez protisty.

– podaje przykłady zapobiegania zakażeniom.

– analizuje zagrożenia, które wywołują protisty chorobotwórcze.

Dział 4. Przegląd różnorodności organizmów – rośliny lądowe

14. Pochodzenie i linie rozwojowe roślin.

T 43

– podaje prawdopodobne przyczyny wyjścia z wody roślin na ląd.

– omawia założenia teorii telomowej.

– charakteryzuje budowę kuksonii – najstarszej znanej rośliny lądowej.

– wymienia i charakteryzuje przedstawicieli trymerofitów i zosterofitów.

– opisuje tendencje ewolucyjne ryniofitów.

15. Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki twórcze.

T 44-45

– definiuje pojęcie tkanki,

– wymienia rodzaje twórczych tkanek roślinnych.

– wskazuje określone tkanki twórcze w roślinie,

– rozpoznaje te tkanki na podstawie obrazu mikroskopowego.

– omawia charakterystyczne cechy poszczególnych tkanek roślinnych.

– wykonuje preparaty mikroskopowe tkanek twórczych i dokonuje ich obserwacji.

– wyjaśnia znaczenie merystemu wstawowego dla roślin jednoliściennych.

16. Budowa i funkcje tkanek roślinnych.

Tkanki stałe.

T 46- 51

– omawia cechy charakterystyczne poszczególnych rodzajów roślinnych tkanek stałych.

– omawia lokalizację, roślinnych tkanek stałych,

– rozpoznaje te tkanki na podstawie obrazu mikroskopowego.

– omawia charakterystyczne cechy tkanek stałych,

– wykonuje preparaty mikroskopowe tkanek stałych i dokonuje ich obserwacji.

– rozpoznaje typy tkanek roślinnych stałych na podstawie opisu i na rysunku,

– wyjaśnia związek budowy tkanek roślinnych z pełnionymi funkcjami,

– opisuje mechanizm działania oraz rodzaje aparatów szparkowych.

– analizuje i porównuje budowę oraz funkcje roślinnych tkanek stałych.

– wskazuje wytwory tkanki okrywającej liścia, korzenia i łodygi.

17. Mszaki – rośliny zarodnikowe z dominującym gametofitem.

T 52- 53

– charakteryzuje środowisko i wymagania życiowe mszaków,

– wymienia i opisuje charakterystyczne cechy gametofitu i sporofitu mszaków,

– wymienia główne linie rozwojowe mszaków.

– omawia budowę anatomiczną i morfologiczną mszaków,

– definiuje pojęcia: gametofit, sporofit, splątek,

– analizuje zależność między zajmowanym środowiskiem a mechanizmem zapłodnienia u mszaków.

– analizuje cykl życiowy mszaków,

– porównuje budowę wybranych przedstawicieli wątrobowców oraz mchów,

– porównuje budowę gametofitu i sporofitu mszaków,

– ocenia gospodarcze znaczenie mszaków.

– rozpoznaje gametofity i sporofity różnych gatunków mszaków,

– charakteryzuje zbiorowiska roślinne z przewagą mszaków,

– udowadnia, że gametofit jest pokoleniem dominującym u mszaków.

– ocenia znaczenie mszaków w cyklu hydrologicznym.

18. Paprotniki – rośliny zarodnikowe z dominującym sporofitem.

T 54- 56

– wymienia główne linie rozwojowe paprotników,

– analizuje różne przystosowania

paprotników do środowiska lądowego,

– uzasadnia potrzebę ochrony gatunkowej paprotników.

– omawia środowisko i wymagania życiowe paprotników,

– wymienia cechy charakteryzujące sporofit i gametofit paprotników,

– wyjaśnia różnicę cyklu życiowego paproci jednako-i różnozarodnikowych,

– wyjaśnia rolę paprotników w powstawaniu złóż węgla.

– wyjaśnia pochodzenie paprotników,

– udowadnia, że sporofit paprotników jest pokoleniem dominującym,

– wymienia kopalne gatunki paprotników.

– porównuje budowę sporofitu i gametofitu paprotników,

– przedstawia graficznie przemianę pokoleń paprotników jednako- i różnozarodnikowych.

– klasyfikuje podstawowe gatunki paprotników,

– analizuje i ocenia znaczenie paprotników w zbiorowiskach roślinnych.

19. Budowa organów wegetatywnych roślin nasiennych.

T 57-59

– wymienia ogólne funkcje korzeni, łodygi oraz liści,

– cechy korzenia, łodygi oraz liści roślin naczyniowych,

– omawia typy systemów korzeniowych: palowego i wiązkowego.

– analizuje budowę zewnętrzną i wewnętrzną korzenia, łodygi oraz liści,

– wskazuje na schemacie poszczególne strefy korzenia.

– rozpoznaje na obrazie mikroskopowym przekroju poprzecznego korzenia i łodygi oraz liścia poszczególne tkanki roślinne.

– analizuje różnice systemu korzeniowego palowego i wiązkowego pod względem budowy i przystosowań do pełnionych funkcji,

– rozpoznaje na schemacie przekroju poprzecznego liścia lub w obrazie mikroskopowym poszczególne tkanki roślinne.

– charakteryzuje mechanizm wzrostu łodygi i korzenia na długość i przyrostu na grubość,

– ocenia i porównuje przystosowania budowy korzenia i łodygi do pełnionych przez nie funkcji.

20. Modyfikacje organów wegetatywnych roślin nasiennych.

T 60-61

– wymienia typowe modyfikacje korzeni, łodyg oraz liści.

– charakteryzuje spotykane modyfikacje korzeni, łodygi i liści.

– charakteryzuje pojęcie epifitu, podaje przykład oraz omawia adaptacje, pozwalające na funkcjonowanie w środowisku naturalnym.

– wyjaśnia przyczyny redukcji wielkości liści u roślin stref tropikalnych.

– udowodnia, że modyfikacje korzenia są wyrazem adaptacji rośliny do warunków środowiska.

21. Budowa organów generatywnych i cykl rozwojowy nagonasiennych.

T 62

– wymienia organy rozrodcze roślin nagozalążkowych.

– definiuje pojęcia: kwiat, kwiatostan, zapylenie, zapłodnienie, zalążek, woreczek zalążkowy, woreczek pyłkowy, łagiewka pyłkowa, pyłek.

– analizuje mechanizm zapylenia i zapłodnienia roślin nagozalążkowych,

– omawia proces powstawania i roli bielma u roślin nagonasiennych.

– omawia cykl rozwojowy roślin nagozalążkowych na przykładzie sosny,

– wymienia rodzaje i omawia funkcje organów roślin nasiennych.

– porównuje przemianę pokoleń paprotników różnozarodnikowych i roślin nagozalążkowych.

22. Budowa organów generatywnych i cykl rozwojowy okrytonasiennych.

T 63-65

– porównuje budowę roślin jedno- i dwuliściennych,

– określa warunki kiełkowania nasion,

– analizuje budowę nasienia i owocu.

– wymienia i rozróżnia elementy anatomiczne kwiatu,

– definiuje pojęcia: jednopienność, dwupienność, obupłciowość, samozapylenie, zapylenie krzyżowe, przedsłupność, przedprątność, różno słupkowość,

– klasyfikuje kwiatostany, owoce oraz nasiona,

– wymienia przykłady strategii roślinnych, które sprzyjają zapyleniu,

– opisuje cykl rozwojowy rośliny okrytonasiennej.

– analizuje mechanizm podwójnego zapłodnienia,

– porównuje powstawanie i rolę bielma u roślin okrytozalążkowych,

– charakteryzuje budowę kwiatu rośliny okrytonasiennej,

– rozpoznaje kwiaty i kwiatostany roślin okrytonasiennych,

– wykazuje związek budowy kwiatu rośliny okrytonasiennej ze sposobem zapylania,

– charakteryzuje budowę nasion i owoców.

– porównuje budowę kwiatów wiatropylnych i owadopylnych,

– analizuje przystosowania roślin okrytozalążkowych do owadopylności i wiatropylności,

– charakteryzuje rolę poszczególnych elementów nasienia w procesie kiełkowania,

– analizuje proces kiełkowania.

– wykonuje narys kwiatu,

– porównuje budowę roślin nago- i okrytozalążkowych,

– planuje i przeprowadza doświadczenie demonstrujące wpływ wody i temperatury na kiełkowanie nasion,

– zakłada i prowadzi zielnik,

– analizuje czynniki, które pozwoliły roślinom okrytonasiennym zasiedlić niemal wszystkie środowiska.

23. Systematyka i znaczenie roślin nasiennych.

T 66-67

– podaje główne linie rozwojowe roślin nasiennych.

– uzasadnia konieczność prawnej ochrony roślin nasiennych,

– wymienia i rozróżnia gatunki prawnie chronionych roślin nasiennych.

– wyjaśnia pochodzenie nasiennych,

– charakteryzuje wybrane gatunki roślin nago- i okrytonasiennych,

– analizuje skład gatunkowy wybranych zbiorowisk roślinnych.

– podaje systematykę roślin nago- i okrytozalążkowych,

– analizuje pochodzenie roślin nasiennych.

– podaje przykłady gatunków należących do poszczególnych form ekologicznych roślin nasiennych.

24. Budowa grzybów. Charakterystyka workowców.

T 72

– opisuje środowisko oraz wymagania życiowe grzybów,

– wymienia charakterystyczne cechy królestwa grzybów,

– omawia rodzaje grzybni,

– wymienia podstawowe funkcje życiowe workowców,

– prowadzi obserwację mikroskopową preparatu trwałego workowców i omawia wyniki obserwacji,

– wymienia sposoby rozmnażania się workowców.

– definiuje pojęcia: plecha, strzępka, plektenchyma,

– klasyfikuje rodzaje grzybni i rozpoznaje je na podstawie rycin,

– analizuje poziomy organizacji budowy ciała grzybów,

– wykonuje samodzielnie preparat mikroskopowy i prowadzi obserwację mikroskopową drożdży,

– analizuje sposoby rozmnażania płciowego i bezpłciowego grzybów.

– definiuje pojęcia: zarodnik, plemnia, lęgnia, pseudomycelium, gametangiogamia, somatogamia, kariogamia,

– podaje systematykę grzybów,

– wymienia i charakteryzuje typy zaliczane do królestwa grzybów,

– wymienia i omawia strategie odżywiania się grzybów,

– analizuje przemianę pokoleń workowców.

– omawia różnicę pomiędzy heterotallicznością a homotallicznością,

– uzasadnia słuszność wyodrębnienia królestwa grzybów.

– planuje i wykonuje doświadczenie potwierdzające zachodzenie fermentacji alkoholowej z udziałem drożdży.

25. Charakterystyka sprzężniowców i podstawczaków.

T73

– wymienia podstawowe funkcje życiowe sprzężniowców i podstawczaków,

– prowadzi obserwację mikroskopową preparatu trwałego sprzężniowców i podstawczaków oraz omawia wyniki obserwacji.

– analizuje sposoby rozmnażania płciowego i bezpłciowego sprzężniowców i podstawczaków.

– wymienia sposoby rozmnażania się sprzężniowców i podstawczaków,

– analizuje przemianę pokoleń sprzężniowców i podstawczaków.

– wykonuje samodzielnie preparat mikroskopowy i prowadzi obserwację mikroskopową zarodników (np. pieczarki),

– zakłada, prowadzi oraz dokumentuje hodowlę grzybów pleśniowych.

– rozpoznaje pospolite gatunki podstawczaków za pomocą klucza.

26. Związki symbiotyczne i znaczenie grzybów.

T74

– wymienia przykłady wykorzystania grzybów,

– omawia rolę grzybów w procesie krążenia materii w przyrodzie,

– klasyfikuje porosty.

– definiuje pojęcia: symbioza, mutualizm, helotyzm, mikoryza,

– omawia środowisko i tryb życia porostów.

– wyjaśnia, na czym polega różnica pomiędzy mikoryzą ektotroficzną a endotroficzną.

– analizuje budowę morfologiczną i anatomiczną porostów,

– ocenia biocenotyczne znaczenie porostów jako organizmów pionierskich.

– organizuje i prowadzi badania zanieczyszczenia powietrza przy użyciu skali porostowej.

27. Pochodzenie i główne linie rozwojowe zwierząt.

T 75

– wymienia główne linie rozwoju ewolucyjnego zwierząt.

– wylicza typy zaliczane do królestwa zwierząt i ogólnie je charakteryzuje,

– wymienia środowiska życia i opisuje wymagania życiowe zwierząt.

– wyjaśnia pochodzenie zwierząt,

– definiuje pojęcia: ontogeneza i filogeneza.

– analizuje pochodzenie zwierząt wielokomórkowych.

– analizuje drzewo rodowe ilustrujące przebieg ewolucyjny zwierząt.

28. Rozmnażanie się i etapy rozwoju zarodkowego zwierząt.

T 76- 77

– analizuje schemat rozwoju zarodkowego zwierząt.

– wyjaśnia, na czym polegają procesy bruzdkowania, gastrulacji i organogenezy.

– definiuje pojęcia: obojnactwo, rozdzielnopłciowość, zwierzęta pierwo- i wtórouste.

– porównuje rozwój zarodkowy zwierząt pierwoustych i wtóroustych,

– porównuje rozmnażanie bezpłciowe i płciowe u zwierząt.

– wyjaśnia różnicę pomiędzy komórką totipotencjalną a pluripotencjalną,

– określa, z którego listka zarodkowego wykształcają się wybrane tkanki oraz narządy.

29. Tkanki zwierzęce –tkanka nabłonkowa, nerwowa i mięśniowa.

T 78-80

– wymienia typy tkanek zwierzęcych,

– omawia charakterystyczne cechy budowy oraz funkcje tkanek,

– rozróżnia tkanki nabłonkowe, nerwowe i mięśniowe na podstawie typowych cech,

– określa kierunek przepływu impulsów nerwowych,

– charakteryzuje hierarchiczną organizację organizmu człowieka.

– definiuje terminy: tkanka, neuron, synapsa,

– rysuje schemat ilustrujący klasyfikację tkanek zwierzęcych,

– omawia cechy budowy i typy tkanek mięśniowych,

– wymienia charakterystyczne cechy tkanki nerwowej,

– wymienia charakterystyczne cechy i rodzaje tkanek nabłonkowych.

– klasyfikuje tkanki według budowy i funkcji,

– omawia kryteria podziału tkanek mięśniowych,

– omawia organizację kurczliwych elementów we włóknach mięśnia szkieletowego,

– wymienia rodzaje synaps,

– wymienia kryteria klasyfikacji tkanki nabłonkowej.

– identyfikuje tkanki zwierzęce na rycinach lub mikrofotografiach,

– wyjaśnia mechanizm skurczu mięśnia,

– prowadzi obserwację mikroskopową tkanek (mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej i gładkiej), a następnie rysuje i opisuje zaobserwowane szczegóły budowy,

– wyjaśnia związek budowy nabłonków z pełnionymi przez nie funkcjami.

– wyjaśnia mechanizm przewodzenia impulsu nerwowego,

– porównuje typy synaps występujących w układzie nerwowym,

– dowodzi, że wysoka efektywność pracy mięśni jest związana ze sposobem organizacji ich elementów.

30. Tkanki zwierzęce – tkanka łączna.

T 81- 85

– wymienia swoiste cechy tkanki łącznej,

– wyjaśnia na przykładach związek budowy tkanki łącznej z pełnioną funkcją,

– wymienia elementy tworzące krew,

– omawia funkcje biologiczne krwi i limfy,

– rozpoznaje podstawowe rodzaje krwinek,

– charakteryzuje przystosowania w budowie krwinek do pełnionych przez nie funkcji.

– za pomocą grafu przedstawia klasyfikację tkanek łącznych,

– charakteryzuje tkanki łączne oporowe,

– wymienia cechy krwi i limfy świadczące o przynależności do grupy tkanek łącznych.

– na rycinach lub fotografiach identyfikuje tkanki łączne,

– przeprowadza według instrukcji obserwację mikroskopową tkanki kostnej lub chrzęstnej.

– wymienia elementy składające się na substancję międzykomórkową tkanki łącznej.

– charakteryzuje elementy składowe substancji międzykomórkowej tkanki łącznej.

31. Budowa i funkcje życiowe gąbek.

T 86

– opisuje środowisko i tryb życia gąbek,

– wyjaśnia, dlaczego gąbki zaliczamy do dwuwarstwowców i zwierząt beztkankowych.

– rozpoznaje pospolite gatunki gąbek,

– wymienia typy komórek budujących ciało gąbek.

– charakteryzuje sposoby rozmnażania się gąbek,

– charakteryzuje komórki budujące ciało gąbek.

– porównuje zasadnicze plany budowy gąbek,

– analizuje budowę morfologiczną i anatomiczną gąbek.

– ocenia znaczenie gąbek.

32. Budowa i systematyka parzydełkowców.

T 88

– wskazuje środowisko życia parzydełkowców,

– rozpoznaje wybrane gatunki parzydełkowców,

– wyjaśnia, dlaczego parzydełkowce zaliczamy do dwuwarstwowych zwierząt tkankowych.

– definiuje pojęcia polip i meduza,

– wymienia i rozróżnia rodzaje komórek występujących u parzydełkowców,

– porównuje morfologiczną i anatomiczną budowę polipa i meduzy.

– podaje systematykę parzydełkowców,

– porównuje budowę stułbiopławów, krążkopławów oraz koralowców.

– charakteryzuje trzy formy polipów występujące u parzydełkowców,

– zakłada i prowadzi hodowlę stułbi oraz dokumentuje jej przebieg.

– charakteryzuje komórki parzydełkowe nabłonkowo-mięśniowe, nabłonkowo-nerwowe interstycjalne oraz gruczołowe występujące u parzydełkowców.

33. Funkcje życiowe i znaczenie parzydełkowców.

T89

– opisuje sposoby rozmnażania się parzydełkowców.

– omawia sposób odżywiania się parzydełkowców,

– omawia sposób poruszania się parzydełkowców.

– charakteryzuje budowę układu nerwowego parzydełkowców i występujące u nich narządy zmysłów.

– omawia przemianę pokoleń parzydełkowców na przykładzie chełbi modrej,

– omawia rolę parzydełkowców.

– wyjaśnia znaczenie metagenezy u parzydełkowców.

34. Budowa płazińców.

T93

– opisuje środowisko i tryb życia płazińców,

– wymienia przykłady wolnożyjących płazińców.

– wyjaśnia, dlaczego płazińce są zaliczane do trójwarstwowców oraz zwierząt pierwoustych o dwubocznej symetrii ciała,

– definiuje pojęcia: żywiciel pośredni, żywiciel ostateczny.

– podaje systematykę płazińców.

– opisuje ilustracje przedstawiające budowę wewnętrzną i zewnętrzną płazińców,

– zakłada i prowadzi hodowlę wypławków oraz dokumentuje jej przebieg.

– analizuje budowę anatomiczną i morfologiczną wolnożyjących płazińców.

35. Przegląd pasożytniczych płazińców.

T94-95

– wymienia najczęściej występujące gatunki pasożytniczych płazińców.

– omawia cechy budowy anatomicznej i morfologicznej płazińców powiązane z pasożytniczym trybem ich życia.

– analizuje budowę tasiemca nieuzbrojonego.

– porównuje budowę tasiemców i przywr.

– omawia cykle rozwojowe wybranych pasożytów człowieka.

36. Budowa nicieni.

T 96

– opisuje środowisko i tryb życia nicieni,

– wymienia i omawia cechy nicieni,

– wymienia najczęściej występujące gatunków nicieni.

– definiuje pojęcia: rozdzielnopłciowość i obojnactwo,

– omawia budowę morfologiczną i anatomiczną nicieni.

– porównuje budowę płazińców i nicieni,

– opisuje ryciny ilustrujące budowę zewnętrzną i wewnętrzną nicieni.

– wyjaśnia, dlaczego nicienie są zaliczane do trójwarstwowców oraz zwierząt pierwoustych.

– analizuje budowę morfologiczną i anatomiczną nicieni.

37. Rozmnażanie i przegląd pasożytniczych nicieni.

T 97

– wymienia pasożytnicze gatunki nicieni,

– wyjaśnia podstawowe zasady profilaktyki zakażeń wywoływanych przez nicienie.

– wymienia cechy budowy morfologicznej i anatomicznej nicieni związane z ich pasożytniczym trybem życia,

– definiuje pojęcia: dymorfizm płciowy, pasożyt mono- i polikseniczny.

– na rycinach lub preparatach rozróżnia pasożytnicze gatunki obleńców,

– porównuje rozwój prosty i złożony nicieni,

– na podstawie opisu rysuje schemat ilustrujący rozwój pasożytniczych nicieni,

– analizuje przystosowania morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne nicieni do pasożytnictwa.

– omawia cykle życiowe wybranych gatunków pasożytniczych nicieni,

– przewiduje sytuacje grożące zarażeniem się pasożytniczymi nicieniami.

– porównuje budowę oraz cykle życiowe pasożytniczych płazińców i nicieni.

38. Budowa i funkcje życiowe pierścienic.

T 98-99

– opisuje środowisko i tryb życia pierścienic,

– wymienia i omawia cechy aromorfotyczne pierścienic.

– definiuje pojęcia: celoma, metameria homologiczna, metameria heteronomiczna, cefalizacja,

– wyjaśnia, dlaczego pierścienice są zaliczane do trójwarstwowców oraz zwierząt pierwoustych, celomatycznych.

– na przykładzie dżdżownicy omawia budowę morfologiczną i anatomiczną pierścienic,

– porównuje budowę i tryb życia wieloszczetów, skąposzczetów oraz pijawek.

– zakłada i prowadzi hodowlę dżdżownicy oraz dokumentuje jej przebieg,

– porównuje budowę oraz realizację podstawowych funkcji życiowych u pierścienic i nicieni.

– analizuje pochodzenie zwierząt celomatycznych.

39. Przegląd systematyczny i znaczenie pierścienic.

T 100

– wymienia najpopularniejsze gatunki należące do pierścienic.

– podaje systematykę pierścienic,

– omawia rolę pierścienic w środowisku.

– omawia budowę larwy trochofory,

– przedstawia pozycję systematyczną wybranych gatunków pierścienic.

– analizuje budowę morfologiczną i anatomiczną wieloszczetów i pijawek.

– uzasadnia rolę pierścienic w ewolucji stawonogów i mięczaków.

40. Budowa zewnętrzna stawonogów.

t 101

– opisuje środowisko i tryb życia stawonogów,

– wymienia trzy podstawowe odcinki ciała stawonogów.

– wymienia i omawia charakterystyczne cechy stawonogów,

– wymienia przystosowania w budowie zewnętrznej stawonogów do życia w wodzie i na lądzie,

– porównuje budowę powłok ciała i układu ruchu u pierścienic i u stawonogów,

– porównuje budowę i tryb życia skorupiaków, pajęczaków, wijów i owadów.

– wymienia progresywne w stosunku do pierścienic cechy stawonogów,

– omawia zwyczaje życiowe owadów i pająków,

– definiuje pojęcie segmentacja heteronomiczna,

– opisuje ryciny ilustrujące budowę zewnętrzną stawonogów.

– porównuje budowę zewnętrzną pajęczaków, owadów i skorupiaków.

– zakłada i prowadzi hodowlę wybranych stawonogów oraz dokumentuje jej przebieg,

– ilustruje przebieg filogenezy stawonogów.

41. Budowa wewnętrzna stawonogów.

T 102-104

– wskazuje poszczególne elementy budowy wewnętrznej we właściwych odcinkach ciała stawonogów.

– wymienia przystosowania w budowie wewnętrznej do życia w wodzie i na lądzie,

– definiuje pojęcia: skrzela, płucotchawki, tchawki,

– opisuje ryciny ilustrujące budowę wewnętrzną stawonogów.

– omawia budowę układów: pokarmowego, mięśniowego, krwionośnego, oddechowego, wydalniczego, nerwowego oraz rozrodczego u stawonogów.

– analizuje budowę układu oddechowego stawonogów, biorąc pod uwagę zajmowane siedliska.

– charakteryzuje budowę narządów zmysłów u owadów.

42. Rozmnażanie i rozwój owadów.

T 104

– wymienia rodzaje przeobrażeń występujących u owadów.

– analizuje zasadnicze strategie rozrodcze owadów,

– definiuje pojęcia: przeobrażenie niezupełne, przeobrażenie zupełne, linienie, partenogeneza.

– omawia rozmnażanie się owadów wodnych i lądowych.

– porównuje rozwój prosty i złożony,

– porównuje rozmnażanie i rozwój przedstawicieli różnych grup owadów.

– ocenia znaczenie opieki nad potomstwem w sukcesie ewolucyjnym owadów.

43. Przegląd systematyczny i znaczenie stawonogów.

T 105

– wymienia najpopularniejsze gatunki należące do stawonogów,

– określa pozycję systematyczną wybranych gatunków stawonogów.

– wymienia i rozpoznaje pospolite gatunki skorupiaków, pajęczaków, wijów i owadów,

– wyjaśnia rolę biologiczną stawonogów ze szczególnym uwzględnieniem owadów.

– analizuje pochodzenie stawonogów,

– omawia systematykę stawonogów.

– ocenia biocenotyczną i gospodarczą rolę stawonogów,

– stosuje klucze i przewodniki do identyfikacji stawonogów.

– analizuje znaczenie polimorfizmu oraz struktury społecznej owadów w ewolucji tej grupy organizmów.

44. Budowa i funkcje życiowe mięczaków.

T 106- 108

– opisuje środowisko i tryb życia mięczaków,

– wymienia przykłady gatunków należących do mięczaków.

– charakteryzuje budowę zewnętrzną i wewnętrzną mięczaków,

– wymienia i omawia ogólne cechy mięczaków,

– analizuje przystosowania morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne mięczaków do środowiska życia.

– analizuje morfologię, anatomię oraz fizjologię mięczaków,

– wymienia różnice w rozmnażaniu się mięczaków,

– porównuje budowę układów i narządów wewnętrznych mięczaków z innymi typami królestwa zwierząt,

– porównuje środowisko, budowę oraz funkcje życiowe przedstawicieli mięczaków.

– opisuje ryciny przedstawiające elementy budowy morfologicznej i anatomicznej mięczaków,

– porównuje plan budowy ślimaków, małży i głowonogów,

– wymienia i charakteryzuje larwy występujące w rozwoju osobniczym mięczaków.

– omawia budowę i funkcje układu krążenia głowonogów oraz rolę serca skrzelowego,

– zakłada i prowadzi hodowlę ślimaków oraz dokumentuje jej przebieg,

– wyjaśnia, dlaczego głowonogi są najbardziej progresywną grupą mięczaków.

45. Przegląd systematyczny i znaczenie mięczaków.

T 109

– wymienia gromady zaliczane do mięczaków.

– podaje systematykę wybranych gatunków mięczaków.

– charakteryzuje przedstawicieli poszczególnych gromad mięczaków,

– ocenia środowiskowe i gospodarcze znaczenie mięczaków.

– wyjaśnia pochodzenie mięczaków,

– wymienia i rozróżnia prawnie chronione gatunki mięczaków.

– wyjaśnia pojęcie organizm synantropijny i podaje jego przykłady.

46. Budowa i czynności życiowe szkarłupni.

T 110

– omawia środowisko i tryb życia szkarłupni,

– wymienia charakterystyczne cechy szkarłupni.

– analizuje schematy ilustrujące budowę zewnętrzną i wewnętrzną szkarłupni.

– na przykładzie rozgwiazdy omawia budowę morfologiczną i anatomiczną szkarłupni,

– wymienia przystosowania morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne szkarłupni do życia w wodzie.

– analizuje pochodzenie szkarłupni,

– wymienia charakterystyczne cechy szkarłupni, odróżniające je od innych grup zwierząt mających wtórną jamę ciała.

– na przykładzie szkarłupni wyjaśnia, na czym polega ewolucja regresywna,

– analizuje budowę i wyjaśnia rolę układu ambulakralnego szkarłupni.

47. Pochodzenie i linie rozwojowe strunowców.

T111

– analizuje pochodzenie strunowców.

– wymienia i omawia charakterystyczne cechy strunowców.

– wymienia trzy główne linie rozwojowe strunowców.

– analizuje trzy główne linie radiacyjne strunowców.

– na podstawie analizy kopalnych form strunowców wyprowadza ogólny schemat ich budowy.

48. Charakterystyka strunowców na przykładzie lancetnika.

112-113

– wyjaśnia znaczenie terminu strunowce,

– omawia środowisko i tryb życia lancetnika.

– wymienia i omawia charakterystyczne cechy strunowców,

– uzasadnia, dlaczego lancetnik jest przedstawicielem strunowców.

– analizuje ryciny ilustrujące budowę zewnętrzną i wewnętrzną lancetnika.

– analizuje morfologię, anatomię i fizjologię lancetnika.

– porównuje budowę lancetnika i bezkręgowców.

49. Ogólna charakterystyka i pochodzenie kręgowców.

114

– omawia środowiska i tryb życia kręgowców,

– wyjaśnia ewolucyjne zmiany budowy wewnętrznej kręgowców,

– analizuje drzewo rodowe kręgowców.

– wymienia i omawia charakterystyczne cechy kręgowców.

– podaje systematykę kręgowców,

– analizuje ewolucję budowy czaszki i łuków skrzelowych kręgowców.

– charakteryzuje czynniki, które zadecydowały o sukcesie ewolucyjnym kręgowców.

– udowadnia progresywny charakter zmian w budowie i biologii kręgowców,

– analizuje pochodzenie i tendencje ewolucyjne kręgowców.

50. Filogeneza i budowa zewnętrzna ryb.

116

– omawia środowisko i tryb życia ryb,

– wymienia przykładowych przodków ryb współczesnych,

– wymienia i omawia typowe cechy gromady ryb.

– szereguje przodków ryb współczesnych we właściwej kolejności,

– wyróżnia te cechy budowy, które świadczą o przynależności ryb do strunowców oraz kręgowców.

– charakteryzuje poszczególne etapyewolucji ryb,

– analizuje ryciny ilustrujące budowę anatomiczną ryb.

– przeprowadza obserwację budowy morfologicznej ryb i dokumentuje jej wyniki.

– charakteryzuje rodzaje łusek i płetw jako wyraz adaptacji ryb do środowiska,

– zakłada oraz dokumentuje hodowlę ryb akwariowych.

51. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ryb.

117-120

– wymienia elementy budowy szkieletu ryby, mechanizm wymiany gazowej oraz budowę układu krążenia.

– opisuje na rysunku poszczególne narządy wewnętrzne ryb,

– omawia mechanizmy osmoregulacyjne u ryb słodkowodnych i morskich.

– charakteryzuje budowę czaszki, mózgu oraz serca ryb,

– definiuje terminy: tarło, tarlisko, ikra, ryby anadromiczne i katadromiczne,

– porównuje budowę i biologię ryb chrzęstnoszkieletowych i kostnoszkieletowych.

– omawia budowę i funkcje elementów układu pokarmowego, oddechowego, krwionośnego, wydalniczego, nerwowego oraz rozrodczego u ryb,

– rysuje schematy ilustrujące budowę narządów lub układów narządów ryb.

– omawia przebieg ewolucji pęcherza pławnego u ryb,

– omawia zwyczaje godowe, formy opieki nad potomstwem oraz wędrówki ryb.

52. Przegląd systematyczny i znaczenie ryb.

121

– podaje systematykę ryb,

– ocenia rolę ryb w środowisku naturalnym.

– analizuje pochodzenie ryb,

– wymienia i rozróżnia gatunki ryb prawnie chronionych.

– charakteryzuje przedstawicieli ryb chrzęstnoszkieletowych i kostnoszkieletowych,

– ocenia wpływ rybołówstwa na życie i równowagę ekologiczną biocenoz wodnych.

– charakteryzuje wybrane gatunki ryb,

– ocenia znaczenie ryb w środowisku naturalnym

i gospodarce człowieka.

– identyfikuje pospolite gatunki ryb i klasyfikuje je według środowiska życia i przynależności systematycznej.

53. Filogeneza i budowa zewnętrzna płazów.

122

– omawia środowisko i tryb życia płazów,

– udowadnia, że istnieje związek pomiędzy budową i biologią płazów a zajmowanym środowiskiem życia.

– wymienia etapy filogenezy płazów,

– wymienia i omawia charakterystyczne cechy płazów.

– analizuje pochodzenie filogenetyczne płazów,

– wyróżnia te cechy budowy, które świadczą o przynależności płazów do strunowców oraz kręgowców.

– porównuje budowę morfologiczną i anatomiczną płazów i ryb.

– przeprowadza obserwację budowy morfologicznej okazu żaby w formalinie i dokumentuje jej wyniki.

54. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe płazów.

123-126

– wymienia elementy budowy szkieletu płaza, mechanizm wymiany gazowej oraz budowę układu krążenia.

– definiuje terminy: skrzek, zapłodnienie zewnętrzne,

– wymienia układy wewnętrzne płazów i dokonuje ich ogólnej charakterystyki,

– analizuje mechanizm rozrodu i rozwoju płazów.

– wyjaśnia, na czym polega zjawisko neotenii,

– omawia i porównuje budowę morfologiczną i anatomiczną kijanki i dorosłej postaci płazów,

– uzasadnia zależność rozrodu i rozwoju płazów od środowiska wodnego.

– rysuje schematy ilustrujące budowę narządów i układów narządów płazów,

– omawia budowę i funkcje elementów układu pokarmowego, oddechowego, krwionośnego, wydalniczego, nerwowego oraz rozrodczego u płazów.

– wskazuje na znaczenie oddychania skórnego u płazów,

– ocenia formy opieki nad potomstwem płazów.

55. Przegląd systematyczny i znaczenie płazów.

127

– wymienia trzy podstawowe rzędy zaliczane do płazów,

– omawia ekologiczne znaczenie płazów,

– wymienia i omawia czynniki zagrażające płazom.

– charakteryzuje trzy główne rzędy płazów,

– ocenia funkcje ekologiczne płazów,

– wymienia i rozróżnia gatunki płazów podlegające ochronie prawnej.

– charakteryzuje wybrane gatunki płazów.

– identyfikuje pospolite gatunki płazów i klasyfikuje je według przynależności systematycznej.

– wyjaśnia, dlaczego obecnie płazy stanowią jedną z grup organizmów bardziej zagrożonych wyginięciem,

– proponuje sposoby czynnej ochrony płazów.

56. Filogeneza i budowa zewnętrzna gadów.

128

– omawia środowisko i tryb życia współczesnych gadów.

– omawia budowę i funkcje skóry gadów,

– omawia filogenezę gadów.

– wyjaśnia, na czym polega zjawisko linienia u gadów,

– omawia środowisko i tryb życia gadów mezozoicznych.

– analizuje drzewo rodowe gadów,

– porównuje budowę skóry płazów i gadów,

– ustosunkowuje się do hipotez wyjaśniających przyczyny wyginięcia gadów mezozoicznych.

– analizuje przyczyny i przebieg radiacji adaptatywnej gadów mezozoicznych,

– porównuje budowę i biologię gadów i płazów.

57. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe gadów.

129-132

– wymienia progresywne cechy gadów,

– wyjaśnia, dlaczego gady zaliczamy do owodniowców,

– wymienia charakterystyczne dla gadów cechy szkieletu oraz wyjaśnia znaczenie adaptacyjne każdej z nich.

– analizuje morfologię, anatomię i fizjologię gadów,

– udowadnia, że istnieje związek pomiędzy budową i biologią a środowiskiem życia gadów,

– analizuje biologię rozrodu i rozwoju gadów.

– wykazuje, że błony płodowe są konieczne dla prawidłowego rozwoju gada,

– wymienia błony płodowe gadów i omawia ich funkcje.

– rysuje schematy ilustrujące budowę narządów i układów narządów gadów.

– analizuje schematy ilustrujące budowę anatomiczną gadów,

– ocenia znaczenie błon płodowych w ewolucji gadów.

58. Przegląd systematyczny i znaczenie gadów.

133

– wymienia cztery podstawowe rzędy zaliczane do gadów,

– omawia ekologiczne znaczenie gadów.

– charakteryzuje cztery główne rzędy gadów,

– ocenia znaczenie ekologiczne gadów.

– identyfikuje pospolite gatunki gadów i klasyfikuje je według przynależności systematycznej.

– charakteryzuje wybrane gatunki gadów,

– wymienia i rozróżnia gatunki gadów podlegające ochronie prawnej.

– wyjaśnia, na czym polega sukces ewolucyjny żyjących współcześnie gadów,

– opisuje formy opieki nad potomstwem u gadów.

59. Filogeneza i budowa zewnętrzna ptaków.

134

– omawia środowisko i tryb życia ptaków,

– wymienia i omawia progresywne cechy ptaków.

– omawia budowę i funkcje skóry ptaków,

– wymienia rodzaje piór i omawia ich funkcje,

– analizuje przystosowania morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne ptaków do lotu.

– omawia hipotezy wyjaśniające pochodzenie zdolności ptaków do aktywnego lotu.

– porównuje budowę skóry gadów i ptaków.

– porównuje budowę i biologię gadów i ptaków.

60. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ptaków.

135-138

– wymienia charakterystyczne dla ptaków cechy szkieletu oraz wyjaśnia znaczenie adaptacyjne każdej z nich.

– analizuje przystosowania morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne ptaków do lotu,

– wyjaśnia, dlaczego ptaki zaliczamy do owodniowców.

– wymienia narządów i układów narządów ptaków,

– opisuje schematy ilustrujące budowę narządów i układów narządów ptaków,

– analizuje mechanizmy umożliwiające ptakom utrzymanie wysokiego tempa przemiany materii i stałej temperatury ciała.

– analizuje schematy ilustrujące budowę anatomiczną ptaków,

– wymienia i omawia mechanizmy, które umożliwiły ptakom osiągnięcie stałocieplności,

– wyjaśnia mechanizm podwójnego oddychania.

– omawia cztery podstawowe mechanizmy lotu ptaków,

– omawia zjawisko wędrówek ptaków.

61. Rozmnażanie i rozwój ptaków.

139

– charakteryzuje budowę jaja ptaka.

– definiuje pojęcia: gniazdowniki i zagniazdowniki.

– porównuje strategie rozrodcze gniazdowników i zagniazdowników.

– uzasadnia znaczenie aktywnej opieki nad potomstwem w ewolucji ptaków.

– analizuje biologię rozrodu i rozwoju ptaków.

62. Przegląd systematyczny i znaczenie ptaków.

140

– ocenia biologiczne i gospodarcze znaczenie ptaków.

– identyfikuje pospolite gatunki ptaków.

– omawia filogenezę i podaje systematykę ptaków.

– klasyfikuje ptaki według przynależności systematycznej.

– charakteryzuje wybrane rzędy i gatunki ptaków.

63. Filogeneza i budowa zewnętrzna ssaków.

141

– omawia filogenezę ssaków,

– omawia środowisko i tryb życia stekowców, torbaczy i ssaków łożyskowych.

– przeprowadza analizę drzewa rodowego ssaków,

– wymienia i omawia progresywne cechy ssaków.

– omawia budowę i funkcje skóry ssaków,

– porównuje pokrycie ciała ssaka z pokryciem ciała innych kręgowców,

– analizuje schematy ilustrujące budowę anatomiczną ssaków.

– wyjaśnia znaczenie endotermii w sukcesie ewolucyjnym ssaków,

– określa przyczyny sukcesu ewolucyjnego ssaków,

– dowodzi, jakie cechy budowy ssaków są wyrazem adaptacji do zajmowanego środowiska życia.

– opisuje zjawisko konwergencji u torbaczy i ssaków łożyskowych,

– przeprowadza obserwację budowy zewnętrznej ssaka i dokumentuje jej wyniki.

64. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ssaków.

142-145

– analizuje morfologię, anatomię i fizjologię ssaków,

– wymienia i omawia rodzaje zębów ssaków,

– wyjaśnia, dlaczego ssaki zaliczamy do owodniowców i zwierząt żyworodnych.

– przedstawia budowę szkieletu osiowego kręgowców,

– opisuje pokazane przez nauczyciela schematy ilustrujące budowę narządów i układów narządów ssaków.

– wymienia charakterystyczne dla ssaków cechy szkieletu oraz wyjaśnia znaczenie adaptacyjne każdej z nich,

– wymienia różnice w budowie układu pokarmowego ssaków roślinożernych i mięsożernych.

– analizuje pochodzenie ssaków,

– wymienia i omawia progresywne i prymitywne cechy stekowców i torbaczy,

– wykazuje związek pomiędzy uzębieniem ssaków a rodzajem spożywanego pokarmu i trybem życia ssaków.

– analizuje biologię rozrodu i rozwoju ssaków,

– ocenia znaczenie opieki nad potomstwem w ewolucji ssaków,

– porównuje mechanizm wentylacji płuc płazów, gadów i ssaków oraz ocenia ich wydajność.

65. Przegląd systematyczny ssaków.

146

– omawia filogenezę i podaje systematykę ssaków,

– dowodzi, że człowiek jest ssakiem.

– identyfikuje pospolite gatunki ssaków i klasyfikuje je według przynależności systematycznej.

– dzieli gromadę ssaków na dwie podgromady: prassaki i ssaki właściwe oraz wymienia ich charakterystyczne cechy.

– charakteryzuje wybrane rzędy i gatunki ssaków,

– analizuje ekologię i ekologię wybranych gatunków ssaków.

– porównuje wybrane rzędy ssaków.

66. Znaczenie i ochrona ssaków.

147

– omawia ekologiczne znaczenie ssaków.

– rozróżnia przykłady ekologicznego i gospodarczego wykorzystania ssaków.

– omawia pozytywne i negatywne znaczenie ssaków.

– wymienia i omawia czynniki zagrażające ssakom.

– wymienia i rozróżnia gatunki ssaków prawnie chronione.

1	ocena niedostateczny	0	–	39 %
2	ocena dopuszczający	40	–	54 %
3	ocena dostateczny	55	–	70 %
4	ocena dobry	71	–	85 %
5 6	ocena bardzo dobry celujący	86 95	– -	94 % 100%

Forma sprawdzania wiadomości i umiejętności	Waga
Sprawdzian (i poprawa sprawdzianu)	4 (2+2)
Kartkówka lub odpowiedź ustna obejmująca 3 tematy lekcyjne (od 10 – 20 minut)	2
Udział w olimpiadach przedmiotowych z pozytywnym wynikiem	2-4
Udział w grach edukacyjnych z pozytywnym wynikiem	1-2
Udział w sesjach przedmiotowych (przygotowanie, omówienie tematu oraz przygotowanie plansz, strony graficznej)	2
Aktywny udział w projektach edukacyjnych	2
Przygotowanie referatu i jego omówienie, prezentacje multimedialne	2
Aktywny udział w bieżących lekcjach	1
Zadanie domowe, ćwiczenia, referat, prowadzenie dokumentacji (zeszyt)	1

Sprawdzian waga 2	Sprawdzian/poprawa waga 2
4	4

Sprawdzian waga 2	Sprawdzian/poprawa waga 2
3	5