Przyroda klasa 3

Kryteria oceny osiągnięć uczniów z przedmiotu przyroda:

 

Kryteria oceny Stopień celujący

• Uczeń wykazuje się wiedzą i umiejętnościami wykraczającymi poza wymagania

programowe.

• Wykazuje szczególne zaangażowanie w naukę i zainteresowanie przedmiotem, a także

samodzielnie je rozwija.

• Bierze aktywny udział w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych –

proponuje oryginalne, autorskie koncepcje rozwiązań.

• Planuje i prowadzi obserwacje i badania naukowe; weryfikuje i prezentuje ich wyniki,

formułuje wnioski; komentuje wyniki badań – ocenia trafność i ograniczenia

otrzymanych wyników i wniosków.

• Formułuje samodzielnie problemy, hipotezy, opinie, prognozy.

• Wykonuje prace i zadania dodatkowe o wysokim poziomie merytorycznym,

dydaktycznym, estetycznym.

• Wykazuje wysoki stopień opanowania różnorodnych umiejętności umysłowych, np.:

analizowania, syntetyzowania, uogólniania, wnioskowania, formułowania związków

przyczynowo-skutkowych.

• Umiejętnie integruje wiedzę z różnych dyscyplin.

• Odnosi sukcesy w konkursach tematycznie związanych z przedmiotem

 

 

Kryteria oceny Stopień bardzo dobry

• Uczeń posiada pełny zasób wiedzy i umiejętności przewidzianych przez program

nauczania i sprawnie się nimi posługuje.

• Wykazuje duże zainteresowanie przedmiotem i systematycznie je rozwija.

• Wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do samodzielnego rozwiązywania

problemów.

• Prowadzi obserwacje i badania naukowe, poprawnie weryfikuje wyniki i formułuje

płynące z nich wnioski.

• Samodzielnie wyszukuje i weryfikuje różnorodne źródła informacji oraz umiejętnie je

wykorzystuje.

• Jasno i logicznie rozumuje.

• Jest zawsze przygotowany i aktywnie uczestniczy w lekcjach.

• Samodzielnie rozwiązuje zadania o wysokim stopniu trudności, inne niż wykonywane na

lekcji.

• Wykonuje zaproponowane przez nauczyciela prace dodatkowe.

 

 

Kryteria oceny Stopień  dobry

• Uczeń posiada duży zasób wiedzy i umiejętności przewidzianych przez program,

nabytych głównie na lekcjach.

• Wykorzystuje zdobytą wiedzę i umiejętności do samodzielnego wykonywania typowych

zadań teoretycznych i praktycznych.

• Zadania o wyższym stopniu trudności wykonuje z pomocą nauczyciela lub innego ucznia.

• Sprawnie, ale nie zawsze precyzyjnie posługuje się terminologią przedmiotową w

zakresie teoretycznym i praktycznym.

• Sprawnie wykorzystuje źródła informacji dostępne na lekcji.

• Prowadzi obserwacje i badania naukowe pod kierunkiem nauczyciela.

• Poprawnie przedstawia wyniki badań i formułuje wnioski, choć nie zawsze są one

kompletne.

• Myśli logicznie, potrafi wskazać błąd w rozumowaniu swoim lub innych.

• Potrafi wskazywać związki przyczynowo-skutkowe.

• Jest aktywny na lekcjach i zazwyczaj przygotowany.

 

 

 

Kryteria oceny Stopień dostateczny

• Uczeń opanował wiadomości i umiejętności określone w programie i konieczne do

kontynuowania dalszej nauki.

• Posługuje się podstawową terminologią przedmiotową.

• Wykorzystuje wiadomości i umiejętności w sytuacjach typowych.

• Wykonuje zadania teoretyczne i praktyczne o średnim stopniu trudności, często z

niewielką pomocą nauczyciela.

• Korzysta z dostępnych na lekcji źródeł informacji pod kierunkiem nauczyciela.

• Rozumie proste zależności przyczynowo-skutkowe zachodzące w środowisku, formułuje

proste wnioski.

• Wykazuje umiarkowaną aktywność na zajęciach.

• Zwykle jest przygotowany do lekcji.

 

Kryteria oceny Stopień dopuszczający

Uczeń wykazuje duże braki wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań

programowych, ale są one możliwe do usunięcia i nie przekreślają możliwości dalszego

kształcenia.

• Odtwarza podstawowe wiadomości z lekcji.

• W ograniczonym zakresie stosuje terminologię przedmiotową.

• Rozumie podstawowe procesy zachodzące w środowisku.

• Wykonuje proste zadania i polecenia pod kierunkiem nauczyciela.

• Wykazuje chęć robienia postępów w nauce i nadrobienia powstałych zaległości.

• Rokuje nadzieję na opanowanie wiadomości i umiejętności w stopniu zadowalającym

przy uwzględnieniu pomocy nauczyciela.

 

Kryteria oceny Stopień niedostateczny

Uczeń nie opanował podstawowej wiedzy i umiejętności przewidzianych przez program

nauczania, umożliwiających dalsze zdobywanie wiedzy.

• Nie wykonuje nawet prostych zadań i poleceń nauczyciela, wymagających

elementarnych wiadomości i umiejętności przedmiotowych.

• Nie wykazuje żadnej aktywności i zainteresowania przedmiotem.

 

 

Wątek: chemia

 

Numer i tytuł wątku tematycznego w podstawie programowej

Temat
w podręczniku

Temat lekcji

Wymagania edukacyjne

Wymagania szczegółowe podstawy programowej

podstawowe (P)

ponadpodstawowe (PP)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9. Wynalazki, które zmieniły świat

2. Wynalazki, które zmieniły świat

3. Metale, szkło, ceramika, papier

Uczeń:

–wymienia właściwości wspólne dla wszystkich metali (B)

–podaje właściwości metali, które umożliwiają ich rozróżnianie (C)

–definiuje pojęcie stop metali (A)

–podaje przykłady stopów metali (A)

–porównuje właściwości niektórych metali i ich stopów (C)

–wymienia podstawowe zastosowania niektórych metali i ich stopów (B)

–wyjaśnia pojęcie ruda metali (B)

–podaje sposoby otrzymywania metali
z rud (B)

–wyjaśnia pochodzenie nazw epok prehistorycznych – epoki brązu oraz epoki żelaza (C)

–definiuje pojęcie szkło (A)

–podaje właściwości szkła (B)

–wymienia surowce stosowane do produkcji szkła (B)

–podaje zastosowania szkła (B)

–wymienia przykłady i zastosowania produktów ceramicznych (B)

–wyjaśnia, co to jest kaolin (C)

–wymienia podstawowe surowce
i etapy produkcji papieru (C)

–określa główny składnik wykorzystywany do produkcji papieru (C)

–określa właściwości celulozy (C)

–wymienia surowce wykorzystywane do produkcji ceramiki C

–określa właściwości porcelany (C)

Uczeń:

–wyjaśnia pojęcie patyna (B)

–omawia sposób powstawania patyny (C)

–wymienia skład pierwiastkowy najważniejszych stopów metali (B)

–wymienia surowce wykorzystywane
do produkcji stopów żelaza (B)

–wymienia kolejno procesy zachodzące w wielkim piecu (C)

–wyjaśnia przebieg kolejnych etapów zachodzących podczas produkcji stopów żelaza w wielkim piecu (C)

–zapisuje równania reakcji chemicznych zachodzących w wielkim piecu (C)

–analizuje wpływ metali i ich stopów

na rozwój cywilizacji (D)

–opisuje historię powstawania szkła (C)

–wymienia etapy produkcji porcelany (C)

–opisuje historię porcelany (C)

–analizuje historię utrwalania informacji od wykorzystania glinianych tabliczek do stosowania papieru (D)

–omawia otrzymywanie niektórych rodzajów papieru (C)

–opisuje wybrane rodzaje papieru (C)

 

9.1. wyszukuje informacje na temat najważniejszych odkryć i wynalazków oraz analizuje ich znaczenie naukowe, społeczne
i gospodarcze

9.2. przedstawia historię wybranych odkryć i wynalazków, analizując proces dokonywania odkrycia lub wynalazku
i wskazując jego uwarunkowania

9.3. dokonuje oceny znaczenia poszczególnych odkryć
i wynalazków, wybiera najważniejsze
i uzasadnia ten wybór

4. Środki czystości, leki, włókna i tworzywa sztuczne, materiały wybuchowe

Uczeń:

–definiuje pojęcia: mydło, detergent (A)

–podaje zapis słowny reakcji zmydlania tłuszczów (C)

–podaje przykłady kosmetyków i leków naturalnych stosowanych
w starożytności (C)

–wyjaśnia, co to jest ropa naftowa (B)

–wymienia produkty przeróbki ropy naftowej i ich zastosowania (C)

–wyjaśnia znaczenie paliw
dla współczesnego człowieka (C)

–omawia różnice między włóknami naturalnymi a włóknami sztucznymi (pochodzenie) (C)

–wymienia wady i zalety stosowania tworzyw sztucznych (C)

–podaje zastosowania prochu czarnego (B)

–podaje zastosowania nitrogliceryny (B)

–podaje, kto jako pierwszy otrzymał dynamit (A)

–wyjaśnia, co to jest dynamit (B)

–omawia zastosowania dynamitu (C)

–wyjaśnia różnice między prochem czarnym a prochem bezdymnym (C)

 

Uczeń:

–opisuje historię powstawania mydła (C)

–wymienia procesy, które umożliwiły obróbkę surowców naturalnych stosowanych do produkcji kosmetyków (C)

–omawia rozwój procesu produkcji środków czystości oraz kosmetyków
na przestrzeni wieków (D)

–wyjaśnia różnice w działaniu salicyny
 i aspiryny (C)

–wyjaśnia (na przykładzie) wpływ rozwoju medycyny na zdrowie ludzi (C)

–wymienia niektóre substancje stosowane do modyfikacji właściwości tworzyw sztucznych (B)

–wymienia podstawowe składniki wykorzystywane do produkcji celuloidu (B)

–omawia rozwój przemysłu tworzyw sztucznych (D)

–analizuje znaczenie tworzyw sztucznych w różnych dziedzinach życia (D)

–wymienia składniki prochu czarnego (B)

–wyjaśnia, czym jest nitrogliceryna (B)

–wymienia właściwości nitrogliceryny
i dynamitu (C)

–opisuje znaczenie prochu, dynamitu oraz nitrogliceryny w wybranych aspektach życia (C)

10. Energia – od Słońca do żarówki

3. Energia –
od Słońca do żarówki

5. Reakcje chemiczne jako sposób pozyskiwania energii

Uczeń:

–wymienia procesy zachodzące na Ziemi dzięki energii słonecznej (A)

–podaje najpopularniejszy sposób uzyskiwania energii przez człowieka (B)

–definiuje pojęcia: układ, otoczenie (A)

–podaje przykłady układów: otwartego, zamkniętego i izolowanego (B)

–opisuje rodzaje układów (otwarty, zamknięty, izolowany) (B)

–podaje przykłady parametrów układu (B)

–określa, czy proces jest samorzutny,
czy wymuszony (C)

–podaje przykłady procesów samorzutnych i wymuszonych (C)

–dzieli procesy na egzo-
i endoenergetyczne (B)

–podaje przykłady procesów egzo-
i endoenergetycznych (C)

Uczeń:

–opisuje procesy samorzutne, wymuszone (C)

–definiuje pojęcie energia wewnętrzna (A)

–omawia zmiany energii układu
w reakcjach egzo- i endoenergetycznych (C)

10.2. omawia sposoby uzyskiwania oświetlenia dawniej
i obecnie oraz charakteryzuje stosowane do tego związki chemiczne

6. Tradycyjne
i nowoczesne źródła światła okiem chemika

Uczeń:

–wymienia źródła światła (A)

–wymienia substancje, z których
wykonuje się świeczki (B)

–omawia właściwości substancji,
z których wykonuje się świeczki (C)

–opisuje zjawiska zachodzące podczas spalania świecy (C)

–opisuje budowę żarówki (B)

–wyjaśnia pojęcie energooszczędny (B)

Uczeń:

–definiuje pojęcie energia aktywacji

–wyjaśnia pojęcia: samozapłon, temperatura samozapłonu (A)

–omawia substancje wykorzystywane jako źródła światła (C)

–wymienia wady i zalety poznanych źródeł światła (C)

–przedstawia właściwości, jakie powinno mieć doskonałe źródło światła wytworzone przez człowieka (C)

 

13. Technologie współczesne
i przyszłości

4. Technologie współczesne i przyszłości

7. Polimery przewodzące i świecące

Uczeń:

–podaje przykład metody produkcji lub przetwórstwa (rozumie pojęcie technologia) (B)

–wymienia materiały przewodzące prąd stosowane w życiu codziennym (B)

–definiuje pojęcia: mer, monomer, polimer, reakcja polimeryzacji (A)

–podaje przykłady polimerów (C)

–podaje przykład polimeru przewodzącego prąd (A)

–definiuje pojęcie węglowodory aromatyczne (A)

–zapisuje wzór benzenu (sumaryczny oraz szkieletowy) (C)

–podaje zastosowania diod elektroluminescencyjnych w życiu codziennym (C)

Uczeń:

–definiuje pojęcie technologia chemiczna (A)

–wyjaśnia potrzebę ciągłych poszukiwań nowych technologii (C)

–analizuje, które dziedziny życia wymagają nowych technologii (D)

–zapisuje równanie polimeryzacji etynu (C)

–rysuje fragment łańcucha poliacetylenu (C)

–wyjaśnia pojęcie sprzężone wiązania podwójne (B)

–wyjaśnia, dlaczego poliacetylen przewodzi prąd elektryczny (C)

–wskazuje grupę fenylenową
we wzorach związków chemicznych (C)

–omawia, co powoduje przewodnictwo polimerów (C)

–wyjaśnia, co to są diody elektroluminescencyjne (B)

13.2. omawia zastosowanie polimerów przewodzących prąd elektryczny we współczesnej nanotechnologii

8. „Nano-”
w chemii

Uczeń:

–wyjaśnia, czym zajmuje się nanotechnologia (B)

–wyjaśnia pojęcie nanomateriały (B)

–podaje przykłady nanomateriałów (B)

–wyjaśnia, co to są fulereny (B)

–podaje niektóre zastosowania fulerenów (B)

Uczeń:

–przedstawia podział nanomateriałów (B)

–opisuje budowę i właściwości grafenu (C)

–omawia otrzymywanie, właściwości oraz zastosowania nanorurek węglowych (C)

–przedstawia zalety nanomateriałów (C)

–podaje zastosowania nanomateriałów (B)

19. Cykle, rytmy i czas

5. Cykle, rytmy
i czas

9. Od czego zależy szybkość reakcji chemicznej?

Uczeń:

–przedstawia podział reakcji chemicznych ze względu na ich szybkość (B)

–wyjaśnia pojęcie szereg aktywności metali (A)

–porównuje aktywność chemiczną metali na podstawie ich położenia w szeregu aktywności (C)

–wymienia czynniki, które mogą wpływać na szybkość reakcji chemicznych (B)

–porównuje aktywność chemiczną substancji, stężenie roztworów, wpływ temperatury na szybkość reakcji chemicznej w prowadzonych doświadczeniach chemicznych (C)

–podaje obserwacje i formułuje wnioski do doświadczeń chemicznych, w których badano wpływ różnych czynników
na szybkość reakcji chemicznej (C)

Uczeń:

–opisuje doświadczenia chemiczne,
w których badano wpływ różnych czynników na szybkość reakcji chemicznej (C)

–przewiduje przebieg doświadczenia chemicznego, na podstawie analizy szeregu aktywności metali (C)

–projektuje doświadczenia chemiczne
z wykorzystaniem metali o różnej aktywności chemicznej (D)

 

19.2. opisuje metody przeciwdziałania niepożądanym procesom (korozja, psucie się artykułów spożywczych, starzenie się skóry) i opisuje procesy chemiczne, które biorą
w tym udział

10. Czy zawsze warto przyspieszać reakcje chemiczne? Kataliza
i korozja

Uczeń:

–definiuje pojęcia: kataliza, katalizator (A)

–podaje obserwacje i formułuje wnioski do doświadczeń chemicznych, w których badano katalizatora na szybkość reakcji chemicznej (C)

–definiuje pojęcia: korozja, rdzewienie, korozja chemiczna, korozja elektrochemiczna (A)

–podaje podstawowe sposoby zabezpieczania metali i ich stopów przed korozją (C)

–wymienia materiały niemetaliczne mogące ulegać korozji (A)

–definiuje pojęcia: fermentacja alkoholowa, fermentacja octowa, jełczenie (A)

–podaje proste sposoby zapobiegania lub spowalniania niekorzystnych przemian żywności, takich jak jełczenie masła (C)

–wyjaśnia, na czym polega proces
psucia się żywności, np. kwaśnienie wina (C)

–wyjaśnia, do czego służą dodatki
do żywności, np. konserwanty (B)

–wyjaśnia pojęcie rodniki (B)

–podaje przykłady czynników środowiska wpływających na starzenie się skóry (B)

–wymienia substancje chroniące skórę przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych (B)

–opisuje funkcje niektórych substancji stosowanych w kosmetykach (dla skóry) (C)

Uczeń:

–przestawia podział katalizatorów (B)

–opisuje wybrane rodzaje katalizatorów (C)

–podaje przykłady reakcji chemicznych zachodzących z użyciem katalizatora (również w procesach biochemicznych) (C)

–podaje, jakie czynniki środowiska powodują korozję (B)

–opisuje przemiany zachodzące podczas procesu rdzewienia (C)

–określa wpływ różnych dodatków metalicznych na szybkość rdzewienia (C)

–podaje sposoby zabezpieczania metali
i ich stopów przed korozją lub spowalniania tego procesu (B)

–opisuje czynniki powodujące korozję wybranych materiałów niemetalicznych (C)

–zapisuje równanie reakcji fermentacji octowej, uwzględniając warunki,
w jakich ona zachodzi (C)

–przedstawia przyczyny jełczenia masła (B)

–wyjaśnia, w jaki sposób można spowolnić proces jełczenia masła (B)

–analizuje wpływ różnych czynników
na zmiany właściwości żywności (C)

–przedstawia substancje oraz czynniki zapobiegające psuciu się żywności lub spowalniające ten proces
(C)

–wyjaśnia działanie wolnych rodników na dowolnym przykładzie (D)

–analizuje warunki, w jakich należy stosować niektóre kosmetyki, aby substancje w nich zawarte działały skutecznie, nie szkodziły (D)

 

 

 

11. Podsumowanie i powtórzenie wiadomości. Sprawdzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

14. Roztwory wodne
i ich właściwości

Uczeń:

–wyjaśnia pojęcia dysocjacja elektrolityczna i elektrolit (B)

–przestawia podział substancji
w zależności od sposobu ich zachowania w wodzie (B)

–podaje przykłady substancji dobrze rozpuszczalnych i praktycznie nierozpuszczalnych w wodzie (C)

–podaje nazwy mieszanin wody
z różnymi substancjami w zależności od wielkości cząstek substancji
znajdującej się w cieczy (B)

–definiuje pojęcia: roztwór właściwy, koloid, zawiesina (A)

–wskazuje fazę rozproszoną oraz ośrodek dyspersyjny w podanym przykładzie koloidu (C)

–podaje nazwę efektu umożliwiającego odróżnienie koloidu od roztworu właściwego (A)

–wyjaśnia pojęcia: hydrofobowy, hydrofilowy (B)

–wskazuje w etanolu część hydrofobową
i hydrofilową (C)

–definiuje pojęcia: wskaźniki, odczyn roztworu (A)

–wymienia rodzaje odczynu roztworu (A)

–podaje zakresy pH dla każdego rodzaju odczynu (B)

–opisuje jony odpowiedzialne za odczyny roztworów (B)

–wymienia wskaźniki odczynu roztworu oraz określa ich barwę w zależności
od rodzaju odczynu (C)

–podaje przykłady wpływu pH np.
na zdrowie człowieka (C)

–opisuje znaczenie odczynu gleby oraz wody w rolnictwie (C)

–definiuje pojęcie roztwarzanie (A)

Uczeń:

–wyjaśnia, na czym polega efekt Tyndalla (B)

–opisuje zachowanie HCl w wodzie (C)

–wyjaśnia, dlaczego metanol i etanol dobrze rozpuszczają się w wodzie (B)

–wyjaśnia, dlaczego węglowodory słabo rozpuszczają się w wodzie (B)

–wyjaśnia wpływ długości łańcucha węglowego, np. w alkoholach
na rozpuszczalność w wodzie (C)

–omawia zjawiska zachodzące podczas rozpuszczania różnych substancji
w wodzie (C)

–opisuje wpływ odczynu roztworu
(np. płynów ustrojowych, pokarmów, środków higieny – mydła) na organizm człowieka (C)

–opisuje znaczenie odczynu w naszym życiu (różne dziedziny) (C)

 

3. Wielcy rewolucjoniści nauki

8. Wielcy rewolucjoniści nauki

15. Chemia przed epoką atomów

 

Uczeń:

–wyjaśnia, kim byli alchemicy oraz co zawdzięczamy ich pracy (B)

–przyporządkowuje do nazwiska uczonego (Boyle, Lavoisier, Proust, Dalton, Mendelejew) odpowiednie dokonania (C)

–określa, jaką rolę odegrał Robert Boyle w docenieniu rangi eksperymentu naukowego (C)

–podaje treść prawa zachowania masy
oraz wymienia uczonych związanych
z tym prawem (B)

–wykonuje proste obliczenia na podstawie prawa zachowania masy (C)

–wymienia wybrane odkrycia alchemików (B)

–łączy odkrycie z nazwiskiem uczonego (C)

–przedstawia, na wybranych przykładach, w jaki sposób uczeni dokonywali najważniejszych odkryć (C)

–opisuje działalność oraz dokonania naukowe Antoine’a L. Lavoisire’a (C)

–podaje treść prawa stałości składu związku chemicznego (prawo stosunków stałych) (B)

–oblicza zawartość procentową pierwiastka chemicznego w związku chemicznym (C)

Uczeń:

–omawia idee „czterech żywiołów” (B)

–wyjaśnia różnice między teorią filozoficzną a teorią opartą na eksperymencie (B)

–przedstawia dokonania wybranych uczonych na tle okresu historycznego,
w którym żyli i pracowali (C)

–omawia działalność Josepha L. Prousta i Josepha Pristley’a (C)

–dokonuje obliczeń, wykorzystując znajomość omawianych praw (C)

–omawia koncepcję flogistonu (B)

–wyjaśnia znaczenie (wybranych) odkryć, przełomowych dla rozwoju danej dziedziny nauki (C)

–omawia znaczenie przełomowych odkryć dla życia codziennego
(np. obliczenia wykonywane
na podstawie prawa zachowania masy, przewidywanie zachowania się substancji w określonych warunkach, reakcjach) (D)

3.1. przedstawia dokonania wybranych uczonych na tle okresu historycznego,
w którym żyli
i pracowali

3.2. na wybranych przykładach pokazuje,
w jaki sposób uczeni dokonali swoich najważniejszych odkryć

3.3. wykazuje przełomowe znaczenie tych odkryć dla rozwoju danej dziedziny nauki

16. Atomy
i pierwiastki chemiczne, czyli podstawy nowoczesnej chemii

Uczeń:

–definiuje pojęcie pierwiastek chemiczny (A)

–podaje różnice między związkiem chemicznym a mieszaniną (C)

–wymienia dokonania, z którymi
kojarzy nazwisko Johna Daltona (B)

–przedstawia budowę materii opisaną przez Demokryta oraz Johna Daltona (C)

–wymienia dokonania Dmitrija Mendelejewa (prawo okresowości, układ okresowy pierwiastków chemicznych) (A)

–omawia sposób tworzenia układu okresowego pierwiastków chemicznych Dmitrija Mendelejewa (C)

–opisuje znaczenie układu okresowego pierwiastków chemicznych (C)

 

Uczeń:

–podaje prawo stosunków wielokrotnych (A)

–dokonuje obliczeń na podstawie omawianych praw (C)

–wyjaśnia znaczenie omawianych odkryć, przełomowych dla rozwoju danej dziedziny nauki (C)

 

4. Dylematy moralne w nauce

9. Dylematy moralne w nauce

17. Broń chemiczna

Uczeń:

–wymienia przykłady broni (A)

–definiuje pojęcie broń chemiczna (A)

–omawia treść Konwencji o zakazie broni chemicznej (C)

–opisuje różne rodzaje broni (C)

–wymienia przykłady broni chemicznej (B)

–omawia zastosowanie iperytu jako broni (C)

–przedstawia osiągnięcia naukowe, które mogą być wykorzystane zarówno dla dobra człowieka, jak i przeciw niemu (np. jako broń) (C)

 

Uczeń:

–klasyfikuje bojowe środki chemiczne (B)

–wyjaśnia pojęcia: fosgen, iperyt, gaz pieprzowy (B)

–opisuje historię prac nad bronią jądrową i przedstawia rozterki moralne jej twórców (D)

–opisuje historię użycia chloru jako broni chemicznej (C)

–podaje, jaki wpływ na organizm ma chlor (B)

–opisuje właściwości cyjanowodoru (C)

–wyjaśnia pojecie środki pomocnicze (B)

–przedstawia dylematy, przed jakimi stanęli twórcy niektórych odkryć
i wynalazków (np. twórcy broni jądrowej) (C)

4.1. przedstawia osiągnięcia naukowe, które mogą być wykorzystane zarówno dla dobra człowieka, jak i przeciw niemu
(np. jako broń)

4.2. omawia dylematy moralne, przed jakimi stanęli twórcy niektórych odkryć
i wynalazków

4.3. formułuje opinię na temat poruszanych problemów moralnych

4.5. omawia wynalezienie dynamitu przez Nobla
i przedstawia znaczenie Nagrody Nobla

18. Substancje wybuchowe

Uczeń:

–definiuje pojęcie środki wybuchowe (A)

–omawia właściwości nitrogliceryny (C)

–podaje, co wynalazł Alfred Nobel (B)

–opisuje, na czym polegał wynalazek Alfreda Nobla (od nitrogliceryny do dynamitu) (C)

–wymienia pozytywne i negatywne zastosowania dynamitu (C)

–wymienia pozytywne i negatywne zastosowania saletry potasowej oraz nitrogliceryny (C)

–omawia wady i zalety wybranych rodzajów środków wybuchowych (C)

–wymienia niektóre efekty towarzyszące wybuchom (np. prochu czarnego, dynamitu) (B)

–omawia znaczenie Nagrody Nobla (C)

–omawia zasługi Marii Skłodowskiej-Curie, dwukrotnej laureatki Nagrody Nobla (C)

Uczeń:

–wyjaśnia pojęcie trotyl (B)

–wymienia wady i zalety różnych rodzajów środków wybuchowych (C)

–wyjaśnia przyczynę powstawania efektów towarzyszących wybuchowi (fala uderzeniowa) (C)

–analizuje składniki prochu czarnego (C)

–zapisuje równanie reakcji otrzymywania nitrogliceryny (C)

 

6. Nauka w mediach

10. Nauka w mediach.

19. Przykłady błędów merytorycznych w mediach

Uczeń:

–wyjaśnia pojęcie źródła wiedzy godne zaufania (B)

–ocenia krytycznie informacje medialne pod kątem ich zgodności z aktualnym stanem wiedzy naukowej (C)

–wskazuje błędy w informacjach medialnych oraz podaje poprawną treść informacji (C)

–podaje przykłady błędów chemicznych pojawiających się w mediach (C)

 

6.1. ocenia krytycznie informacje medialne pod kątem ich zgodności
z aktualnym stanem wiedzy naukowej

6.2. wskazuje błędy
w informacjach medialnych oraz podaje prawidłową

treść informacji

6.3. analizuje informacje reklamowe pod kątem ich prawdziwości naukowej, wskazuje informacje niepełne, nierzetelne, nieprawdziwe

 

20. Reklama dźwignią handlu czy… manipulacji?

Uczeń:

–wskazuje błędy w reklamach (C)

–podaje przykłady najczęstszych błędów chemicznych i przekłamań zawartych
w reklamach (C)

–analizuje informacje reklamowe pod kątem ich poprawności naukowej, wskazuje informacje nieprawdziwe (D)

–omawia podejście niektórych ludzi do stosowania dodatków w żywności (C)

Uczeń:

–analizuje informacje reklamowe pod kątem ich poprawności naukowej, wskazuje informacje niepełne, nierzetelne, nieprawdziwe (D)

–określa możliwe powody podawania informacji niepełnych, nierzetelnych, nieprawdziwych (C)

–omawia przykłady informacji z życia codziennego, których rzetelność podważono (C)

–omawia przykłady powszechnie reklamowanych produktów, których stosowanie zagroziło zdrowiu lub życiu ludzi (C)

 

 

21. Podsumowanie i powtórzenie wiadomości. Sprawdzenie wiadomości

14. Współczesna diagnostyka i medycyna

11. Współczesna diagnostyka
i medycyna

22. Chemia
a medycyna

Uczeń:

–wymienia przyczyny wykonywania badań (B)

–wyjaśnia pojęcia: profilaktyka, analiza chemiczna, chemia medyczna, chemia leków (B)

–podaje przykłady analizy płynów ustrojowych (C)

–wymienia płyny ustrojowe (B)

–wymienia wybrane chemiczne składniki badania krwi i moczu (B)

–analizuje przykładowe wyniki badań krwi i moczu (C)

–podaje przyczyny cukrzycy oraz białkomoczu (B)

–wyjaśnia, co to jest cukromocz (B)

–wyjaśnia, na czym polega samodzielne badanie poziomu cukru przez diabetyków (C)

–omawia znaczenie wyniku badania poziomu cukru dla diabetyka (C)

–wymienia skutki wysokiego poziomu cholesterolu w organizmie (B)

–określa zakres wartości pH dla moczu (prawidłowe) (C)

–wymienia przykłady substancji toksycznych dla organizmu (B)

–wymienia części ciała, które mogą być zastępowane oraz usprawniane przez implanty (B)

–podaje przykłady materiałów stosowanych w implantach (B)

–omawia cechy, którymi muszą charakteryzować się materiały stosowane w implantach (C)

Uczeń:

–wyjaśnia, dlaczego badania krwi
i moczu są tak istotne dla oceny stanu organizmu (B)

–wymienia podstawowe wskaźniki badania krwi, składniki krwi (B)

–wymienia przykłady związków chemicznych, które są składnikami moczu (B)

–dokonuje podziału wybranych związków chemicznych, które są składnikami moczu, na związki organiczne i nieorganiczne (C)

–definiuje pojęcia: keton, grupa ketonowa (A)

–określa przyczyny wysokiego poziomu cholesterolu w organizmie (C)

–podaje przykłady analizy płynów ustrojowych (opisuje metody stosowane przy badaniu krwi – glukoza, mocznik, cholesterol oraz moczu – glukoza, białko) (D)

–wyjaśnia, czy wynik badania (analizy płynów ustrojowych) może być zafałszowany (B)

–wymienia typy materiałów używanych do przygotowywania implantów (B)

–opisuje charakter chemiczny materiałów używanych w implantach (C)

–wymienia wady i zalety poszczególnych materiałów stosowanych do przygotowywania implantów (C)

–analizuje stosowanie implantów
w chirurgii plastycznej (względy medyczne, estetyczne) (C)

–omawia zastosowania: kolagenu, celulozy modyfikowanej chemicznie oraz silikonów (C)

14.2. podaje przykłady analizy płynów ustrojowych
i ich znaczenie
w profilaktyce chorób (np. wykrywanie białka
i glukozy w moczu)

14.3. omawia cechy, którymi muszą charakteryzować się materiały stosowane do przygotowania implantów, i podaje przykłady takich materiałów

15. Ochrona przyrody
i środowiska

12. Ochrona przyrody i środowiska

23. Chemia
a środowisko

Uczeń:

–omawia znaczenie nawozów sztucznych dla roślin i rolnictwa (C)

–wyjaśnia pojęcie pestycydy (B)

–podaje, do czego służy DDT (B)

–analizuje informacje zawarte na etykietach: nawozu, pestycydu (C)

–omawia konsekwencje stosowania nawozów sztucznych dla środowiska przyrodniczego (C)

–wyjaśnia pojęcia: ozon, warstwa ozonowa (A)

–definiuje pojęcie freony (A)

–określa pochodzenie freonów
w środowisku (C)

–opisuje wpływ freonów na warstwę ozonową (C)

–definiuje pojęcie gazy cieplarniane (A)

–wymienia najważniejsze gazy cieplarniane (B)

–podaje źródła pochodzenia gazów cieplarnianych (B)

–omawia możliwości ograniczenia emisji gazów cieplarnianych (C)

Uczeń:

–omawia znaczenie stosowania nawozów sztucznych i chemicznych środków zwalczania szkodników
dla rolnictwa (C)

–wyjaśnia, co to jest DDT (B)

–opisuje historię stosowania DDT i jego skutki (C)

–przedstawia naturę chemiczną freonów (B)

–wyjaśnia pojęcie reakcja rodnikowa (B)

–omawia reakcje chemiczne zachodzące z udziałem freonów (C)

–określa charakter chemiczny gazów cieplarnianych (C)

–analizuje sposoby i możliwości ograniczenia emisji gazów cieplarnianych (D)

–analizuje konsekwencje nadmiernego efektu cieplarnianego dla ludzkości (C)

15.2. omawia znaczenie dla rolnictwa i konsekwencje stosowania nawozów sztucznych i chemicznych środków zwalczania szkodników

15.3. przedstawia naturę chemiczną freonów
i ocenia ich wpływ na środowisko

16. Nauka
i sztuka

13. Nauka i sztuka

24. Chemiczna analiza dzieła sztuki

Uczeń:

–wyjaśnia, na czym polegają: chemia analityczna, analiza ilościowa
i jakościowa (B)

–wyjaśnia pojęcie promieniowanie elektromagnetyczne (B)

–wyjaśnia, na czym polegają badania radio- i rentgenograficzne (B)

–określa, co to jest analiza obrazowa (C)

–omawia zastosowania analizy obrazowej (C)

–wyjaśnia (ogólnie), co to są badania spektroskopowe (B)

–opisuje, na czym polega analiza elementarna oraz badania termowizyjne (C)

–podaje przykłady informacji, które można uzyskać za pomocą analizy obrazowej (B)

–wyjaśnia, do czego można wykorzystać badania spektroskopowe w analizie dzieł sztuki (C)

–wyjaśnia, co to jest widomo spektroskopowe (C)

Uczeń:

–przedstawia metody analizy obrazowej stosowane przy badaniu dzieł sztuki oraz podaje przykłady informacji, które można uzyskać za ich pomocą (C)

–wyjaśnia zasadę spektroskopii (C)

–wymienia niektóre metody spektroskopowe (B)

–opisuje (ogólnie), na czym polega spektroskopia mas (B)

–przedstawia zasady badań spektroskopowych, stosowanych do analizy dzieł sztuki (C)

–wyjaśnia, do czego można wykorzystać tomografię w badaniach zabytków oraz dzieł sztuki (B)

–analizuje metody chemiczne, które można wykorzystać do badania
i konserwacji dzieł sztuki (D)

–analizuje wybrane widmo spektroskopowe (C)

 

16.3. przedstawia zasady badań spektroskopowych, stosowanych do analizy dzieł sztuki

16.4. opisuje barwniki stosowane
w malarstwie dawniej
i obecnie

 

 

25. Barwniki
i pigmenty malarskie

Uczeń:

–wymienia przykłady barwników stosowanych w malarstwie dawniej
i obecnie (B)

–podaje przykłady materiałów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego używanych przez dawnych artystów (C)

Uczeń:

–opisuje barwniki stosowane
w malarstwie dawniej i obecnie (C)

–analizuje różne rodzaje substancji używanych do tworzenia dzieł sztuki (obrazy, rzeźby, ceramika, itd.) (C)

–opisuje szkodliwy wpływ wybranych substancji stosowanych w sztuce
na zdrowie (C)

 

18. Barwy
i zapachy świata

14. Barwy
i zapachy świata

26. Chemiczna natura substancji barwnych

Uczeń:

–podaje różnice między barwnikami
a pigmentami (C)

–wymienia przykłady barwnych substancji stosowanych współcześnie
w malarstwie, barwieniu żywności oraz tkanin (B)

–dokonuje podziału barwników (C)

–wymienia wskaźniki służące w chemii do określania odczynu roztwory (B)

–definiuje pojęcia: wskaźnik, odczyn (A)

–wymienia wybrane warzywa i związane
z nimi barwy (B)

–podaje nazwę zielonego barwnika występującego w warzywach (A)

–wymienia czynniki wpływające
na zmiany w trwałości barwników (B)

–określa, do czego służy chromatografia (C)

Uczeń:

–opisuje barwne substancje chemiczne stosowane współcześnie w malarstwie, barwieniu żywności oraz tkanin (C)

–definiuje pojęcie aldehyd (A)

–podaje przykłady aldehydów (B)

–dokonuje podziału barwników sztucznych na grupy (C)

–omawia problem trwałości barwników (C)

–opisuje barwnik występujący w marchwi (B)

–opisuje, w jaki sposób można rozdzielić składniki tuszu, i wyjaśnia wybór metody (C)

 

18.3. opisuje barwne substancje chemiczne stosowane współcześnie
w malarstwie, barwieniu żywności, tkanin itd.

18.4. przedstawia przykłady związków chemicznych, wykorzystywanych

jako substancje zapachowe (estry, olejki eteryczne itd.)

27. Chemiczna natura zapachu

Uczeń:

–podaje definicję zjawiska odpowiedzialnego za rozchodzenie się zapachu w powietrzu (A)

–przedstawia przykłady związków chemicznych, wykorzystywanych jako substancje zapachowe (estry, olejki eteryczne) (B)

–wymienia poznane w trakcie nauki chemii przykłady reakcji chemicznych, których produktami są substancje zapachowe (C)

–wyjaśnia, do czego zwierzęta oraz rośliny mogą wykorzystywać zapachy (B)

Uczeń:

–opisuje, na czym polega odbiór zapachu (C)

–wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji (B)

–przedstawia „chemiczne źródło” zapachu substancji (C)

–wymienia przykłady otrzymywania substancji zapachowych i reakcji chemicznych, których produktami
są substancje zapachowe (C)

–wyjaśnia pojęcie feromon (B)

–wyjaśnia znaczenie feromonów
w świecie zwierząt (B)

 

24. Najmniejsze
i największe

15. Najmniejsze
i największe

28. Najmniejsze składniki materii

Uczeń:

–definiuje pojęcie materia (A)

–określa elementy budowy materii (C)

–wymienia podstawowe cząstki występujące w atomie (B)

–opisuje cząstki podstawowe występujące w atomie (miejsce występowania w atomie, masa, ładunek elektryczny) (C)

–definiuje pojęcia: jon, kation, anion (A)

–definiuje pojęcie izotop (A)

–dokonuje podziału izotopów (A)

–definiuje pojęcie izotopy promieniotwórcze (A)

–porównuje izotopy wodoru (C)

–wyjaśnia, co to jest jednostka masy atomowej (B)

–określa, do czego służy jednostka masy atomowej (C)

–wymienia rodzaje wiązań chemicznych (B)

–określa rodzaj wiązania w zależności od rodzaju substancji, w której ono występuje (C)

Uczeń:

–wyjaśnia potrzebę wprowadzenia jednostki atomowej masy (B)

–omawia związek budowy i rozmiarów atomu z właściwościami pierwiastka chemicznego (C)

–analizuje zależność między właściwościami związku chemicznego
a wiązaniami chemicznymi, które występują w danej substancji (C)

–porównuje promienie atomu i jonu tego samego pierwiastka chemicznego (C)

–analizuje informacje zawarte w układzie okresowym pierwiastków chemicznych (C)

 

24. wyszukuje
i analizuje informacje na temat najmniejszych
i największych cząsteczek chemicznych

 

 

29. Jak duża może być cząsteczka związku chemicznego?

Uczeń:

–podaje przykłady najmniejszej oraz największej cząsteczki (B)

–wyszukuje i analizuje informacje na temat najmniejszych i największych cząsteczek (D)

Uczeń:

–podaje przykłady związków wielkocząsteczkowych pochodzenia naturalnego i sztucznego (C)

–wymienia metody umożliwiające obserwację atomów i cząsteczek (B)

 

30. Podsumowanie i powtórzenie wiadomości. Sprawdzenie wiadomości

 

wątek: biologia

 

Wątek tematyczny

Materiał nauczania

Wymagania podstawowe (pismem półgrubym zaznaczono wymagania z podstawy programowej)

Uczeń poprawnie:

Kat.

Wymagania ponadpodstawowe (pismem półgrubym zaznaczono wymagania z podstawy programowej)

Uczeń poprawnie:

Kat.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Energia – od Słońca do żarówki

– fotosynteza

– ATP – uniwersalny nośnik energii

– oddychanie tlenowe

– oddychanie beztlenowe

– fermentacja

– wymiana gazowa

– łańcuch pokarmowy

– poziomy troficzne (producenci, konsumenci, destruenci)

– przepływ energii przez ekosystem

– omawia znaczenie fotosyntezy

– wskazuje chloroplasty jako miejsce zachodzenia fotosyntezy

– omawia znaczenie oddychania komórkowego

– wskazuje mitochondria jako miejsce zachodzenia oddychania tlenowego

– wyjaśnia, na czym polegają fotosynteza
i oddychanie tlenowe

– zapisuje reakcje fotosyntezy i oddychania tlenowego

– określa funkcje ATP

– wyjaśnia znaczenie wymiany gazowej

– wymienia przykłady organizmów przeprowadzających: fotosyntezę, oddychanie tlenowe, oddychanie beztlenowe i fermentację

– wyjaśnia rolę producentów, konsumentów
i destruentów w ekosystemie

– definiuje pojęcie łańcuch pokarmowy

– przedstawia schematycznie przepływ energii przez ekosystem

– omawia przepływ energii przez ekosystemy wodne i lądowe

– rysuje piramidę energii

– wyjaśnia, dlaczego energia przepływa przez ekosystem

C

A

 

C

A

 

B

 

B

 

B

B

A

 

 

B

 

A

C

 

C

 

C

B

– omawia przebieg fotosyntezy

– wyjaśnia związek pomiędzy budową ATP a jego funkcją jako przenośnika użytecznej biologicznie energii chemicznej

– określa znaczenie oddychania beztlenowego
i fermentacji

– wyjaśnia, skąd pochodzi zielone zabarwienie roślin

– porównuje fotosyntezę z oddychaniem

– wykazuje różnice między oddychaniem tlenowym a oddychaniem beztlenowym
i fermentacją

– wyjaśnia lokalne znaczenie chemosyntezy

– wyjaśnia, dlaczego ekosystemy są uzależnione od dopływu energii z zewnątrz

– wyjaśnia funkcjonowanie oaz hydrotermalnych

– przewiduje losy ekosystemu, który został odcięty od zewnętrznych dostaw energii

– przewiduje kolejność obumierania poszczególnych poziomów troficznych

C

B

 

 

B

 

B

 

C

D

 

 

B

B

 

B

D

 

D

 

 

Technologie współczesne
i przyszłości

– biopolimery

– barwnikowe ogniwa słoneczne

– mikromacierze

– komputer biologiczny

– wymienia przykłady współczesnych technologii

– omawia znaczenie współczesnych technologii w rozwiązywaniu aktualnych problemów biologicznych i środowiskowych

– wymienia przykłady polimerów wykorzystywanych w życiu codziennym

– wyjaśnia, dlaczego syntetyczne polimery biodegradowalne są przyjazne środowisku

A

C

 

 

A

 

B

– wyjaśnia, co to są mikromacierze

– omawia możliwości wykorzystania mikromacierzy w różnych dziedzinach nauki
i przemysłu

– omawia zasadę działania komputera biologicznego

– wymienia kilka przykładów nowoczesnych technologii, które wykorzystują osiągnięcia biologii

– omawia fotoogniwa wykorzystujące barwniki fotosyntetyczne jako przykład wynalazku zainspirowanego przyrodą

B

C

 

 

C

 

A

 

 

C

 

Cykle, rytmy
i czas

– rytmy biologiczne (np. dobowy, miesięczny, sezonowy)

– zegar biologiczny

– zaburzenia zegara biologicznego

– cykl miesiączkowy

– rytmy sezonowe (migracje, hibernacja, estywacja, procesy rozrodcze)

– fotoperiodyzm

– rytmika dobowa
i sezonowa u roślin

 

– wyjaśnia pojęcia: rytm okołodobowy, rytm miesięczny, rytm roczny

– wymienia przykłady zjawisk i procesów biologicznych odbywających się cyklicznie

– wymienia przykłady procesów życiowych wykazujących rytmikę okołodobową

– wyjaśnia przystosowawcze znaczenie rytmu okołodobowego

– omawia okołodobowy rytm aktywności człowieka ze szczególnym uwzględnieniem roli szyszynki

– analizuje wpływ sytuacji zaburzających działanie zegara biologicznego na zdrowie człowieka

\B

 

A

 

A

 

B

 

C

 

 

D

– omawia przykłady zjawisk i procesów biologicznych odbywających się cyklicznie

– wyjaśnia, na czym polega znaczenie biologiczne sezonowej aktywności zwierząt (np. hibernacja, estywacja, okres godów)

– podaje przykłady migracji w świecie zwierząt

– analizuje dobowy rytm wydzielania hormonów

– opisuje niektóre aspekty rytmiki dobowej
u roślin

– omawia zjawisko fotoperiodyzmu roślin

– ocenia znaczenie biologiczne sezonowej aktywności zwierząt

– analizuje kolejne fazy cyklu miesiączkowego

C

 

B

 

 

A

D

C

 

C

D

 

D

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wielcy rewolucjoniści nauki

– znaczenie odkryć Arystotelesa dla rozwoju biologii

– znaczenie systemu stworzonego przez Karola Linneusza

– binominalny system nazewnictwa gatunków

– sztuczne i naturalne systemy klasyfikacji

– jednostki klasyfikacji biologicznej

– teoria ewolucji

– dobór naturalny

– znaczenie podróży Darwina na okręcie Beagle dla powstania teorii ewolucji

– O powstaniu gatunków – książka, która wstrząsnęła światem

– definiuje pojęcia: sztuczny system klasyfikacji organizmów, naturalny system klasyfikacji organizmów, gatunek

– wymienia kryteria klasyfikowania organizmów

– wymienia główne rangi taksonów

– określa zadania systematyki

– uzasadnia potrzebę porządkowania wiedzy o organizmach żywych

– wyjaśnia, na czym polega binominalny system nazewnictwa gatunków

– wymienia podstawowe elementy teorii ewolucji drogą doboru naturalnego

– przedstawia znaczenie podróży Darwina na okręcie Beagle dla powstania teorii ewolucji na drodze doboru naturalnego

A

 

 

A

A

B

D

 

B

 

A

 

C

 

 

 

– wyjaśnia zasady sztucznego i naturalnego systemu klasyfikacji organizmów

– wykazuje przełomowe znaczenie dokonań Arystotelesa i Linneusza dla rozwoju biologii

– wyjaśnia, na czym polega hierarchiczny układ rang jednostek taksonomicznych

– przedstawia dokonania Arystotelesa
i Linneusza na tle okresu historycznego, w którym żyli i pracowali

– ocenia znaczenie systematyki dla rozwoju biologii, a zwłaszcza teorii ewolucji

– wyjaśnia zasady konstruowania kluczy do oznaczania gatunków

– oznacza rośliny przy użyciu prostego klucza opartego na wybranych cechach morfologicznych

– wykazuje przełomowe znaczenie pracy Darwina dla rozwoju biologii

– wymienia podstawowe prawidłowości ewolucji

– przedstawia dokonania Karola Darwina na tle okresu historycznego, w którym żył i pracował

– wyjaśnia różnice między doborem naturalnym a doborem sztucznym

– wyjaśnia, dlaczego dzieło Darwina
O powstawaniu gatunków jest zaliczane do książek, które wstrząsnęły światem

– wyjaśnia, w jaki sposób wybrani uczeni dokonali swoich najważniejszych odkryć

B

 

D

 

B

 

C

 

 

D

 

B

 

D

 

D

 

A

C

 

B

 

B

 

 

B

 

 

 

 

Dylematy moralne
w nauce

– socjobiologia jako nauka

– kontrowersje dotyczące socjobiologii

– psychologia ewolucyjna
i memetyka

–biologiczne
i społeczne podłoże różnych form nietolerancji

– problemy etyczne współczesnej biologii

– bioetyka

– badania prenatalne

– klonowanie terapeutyczne
i klonowanie reprodukcyjne

– organizmy zmodyfikowane genetycznie

– badanie genomu człowieka

– zapłodnienie
in vitro

– wyjaśnia, czym zajmuje się socjobiologia

– przedstawia kontrowersje towarzyszące socjobiologii

– wymienia podstawowe założenia socjobiologii

– omawia biologiczne i społeczne podłoże różnych form nietolerancji

– podaje przykłady badań prenatalnych
i informacje, jakie można z nich uzyskać

– definiuje pojęcie klonowanie

– podaje przykłady praktycznego zastosowania GMO

– określa cel i znaczenie badań prenatalnych

– określa przedmiot zainteresowania biotechnologii

– wyjaśnia, na czym polegają badania genomu człowieka

– wyjaśnia, na czym polega klonowanie

– wyjaśnia, na czym polega zapłodnienie in vitro

– przedstawia swoje stanowisko wobec GMO, klonowania reprodukcyjnego, klonowania terapeutycznego, zapłodnienia in vitro, badań prenatalnych

B

C

 

A

C

 

A

 

A

A

 

B

B

 

B

 

B

B

C

– określa różnicę pomiędzy naukową zawartością teorii socjobiologicznych a ich interpretacją w odniesieniu dla człowieka

– przedstawia propozycje, jak przeciwdziałać różnym formom nietolerancji

– odróżnia fakty naukowe dotyczące socjobiologii od mitów towarzyszących postrzeganiu tej dyscypliny naukowej

– wymienia przykłady nadużywania pojęć
i kategorii socjobiologicznych w przeszłości

i obecnie

– podaje przykłady dziedzin życia, w których można zastosować zdobycze biotechnologii

– wyjaśnia, w jaki sposób biotechnologia może się przyczynić do postępu medycyny

– charakteryzuje problemy etyczne, moralne i prawne, wynikające z rozwoju biotechnologii

– wyjaśnia zależność między biotechnologią a inżynierią genetyczną

– ocenia przydatność informacji uzyskanych dzięki badaniom prenatalnym

– przedstawia swoje stanowisko wobec badania genomu człowieka, dostępności informacji na temat indywidualnych cech genetycznych człowieka i innych problemów etycznych związanych z postępem genetyki, biotechnologii
i współczesnej medycyny

– przedstawia obawy, które towarzyszą badaniom w zakresie biotechnologii

B

 

 

C

 

B

 

 

A

 

 

A

 

B

 

C

 

B

 

D

 

C

 

 

 

 

 

C

 

 

Nauka
w mediach

– media jako źródło informacji

– żywność typu light

– leki dostępne bez recepty, suplementy diety

– zapotrzebowanie organizmu na składniki pokarmowe

– czym zajmuje się ekologia

– kontrowersje dotyczące GMO

– reklama a nauka

– wyjaśnia znaczenie mediów w kontekście podstawowej roli dystrybucji informacji dla rozwoju gatunku ludzkiego

– porównuje leki z suplementami diety

– porównuje przedmiot badań ekologii
z informacjami na temat ekologiczności produktów przekazywanymi przez media

– wyjaśnia, czym jest żywność ekologiczna

– wskazuje błędy w informacjach medialnych oraz podaje prawidłową treść informacji

– wyjaśnia na podstawie analizy komunikatów medialnych i materiałów merytorycznych dotyczących GMO, z czego wynikają kontrowersje dotyczące GMO i wytwarzanych z nich produktów

B

 

 

C

C

 

 

B

 

C

 

B

 

 

– analizuje wpływ na zdrowie reklamowanych produktów, w szczególności żywnościowych, farmaceutycznych, kosmetycznych (np. rzeczywista kaloryczność produktów typu light, zawartość witamin w produktach a dobowe zapotrzebowanie, niekontrolowane stosowanie leków dostępnych bez recepty)

– porównuje skład i kaloryczność produktów typu light z produktami nieoznaczonymi w ten sposób

– porównuje dobowe zapotrzebowanie organizmu na witaminy z zawartością witamin w produktach

– ocenia podawanie żywności typu light dzieciom

– ocenia krytycznie informacje medialne pod kątem ich zgodności z aktualnym stanem wiedzy naukowej

– analizuje informacje reklamowe pod kątem ich prawdziwości naukowej, wskazuje informacje niepełne, nierzetelne, nieprawdziwe

– omawia skutki kontrowersji związanych z GMO
i produktów wytwarzanych z tych organizmów

D

 

 

 

 

 

 

C

 

C

 

D

D

 

 

D

 

 

C

 

 

Współczesna diagnostyka i medycyna

 

– klasyczne metody diagnostyczne

– znaczenie posiewów
w dobieraniu skutecznych leków

– diagnostyka molekularna

– diagnostyka immunologiczna

– wykrywanie mutacji genowych

–definiuje pojęcie medycyna molekularna
i wymienia przykłady jej zastosowania

– wymienia przykłady klasycznych metod diagnostycznych w medycynie

– wymienia przykłady chorób możliwych do zdiagnozowania za pomocą klasycznych metod diagnostycznych

– wymienia choroby, które diagnozuje się metodami immunologicznymi

– omawia cechy przeciwciał przydatne
w diagnostyce chorób

– wymienia przykładowe metody stosowane
w diagnostyce molekularnej patogenów

A

 

A

 

 

A

 

C

 

A

 

A

– omawia ograniczenia i wady klasycznych metod diagnostycznych w medycynie

– wyjaśnia znaczenie posiewów w dobieraniu skutecznych leków antybakteryjnych

– ocenia skuteczność, dostępność i wartość klasycznych metod diagnostycznych w medycynie

– omawia metody wykrywania mutacji genowych

– porównuje zasadę i skuteczność klasycznych, molekularnych i immunologicznych metod wykrywania patogenów

– ocenia znaczenie diagnostyczne metod wykrywania mutacji genowych

– ocenia skuteczność, dostępność i wartość molekularnych i immunologicznych metod wykrywania patogenów

 

C

 

B

 

D

 

C

C

 

 

D

 

D

 

 

Ochrona przyrody
i środowiska

– zastosowanie GMO w ochronie środowiska

– biologiczne oczyszczalnie ścieków

– wykorzystanie metod genetycznych
w ochronie zagrożonych gatunków

– banki genów

– podaje przykłady wykorzystania metod genetycznych w ochronie bioróżnorodności

– wyjaśnia, czym są banki genów

– definiuje pojęcie oczyszczanie biologiczne

– określa korzyści wynikające ze stosowania GMO w rolnictwie i przemyśle

– wyjaśnia, w jaki sposób GMO mogą wpłynąć korzystnie na środowisko naturalne

A

 

B

A

B

 

B

 

– omawia możliwości wykorzystania metod genetycznych w ochronie zagrożonych gatunków

– ocenia przydatność tzw. banków genów

– prezentuje własne zdanie na temat wykorzystania metod genetycznych w ochronie bioróżnorodności

– przedstawia udział bakterii w unieszkodliwianiu zanieczyszczeń środowiska (np. biologiczne oczyszczalnie ścieków)

– ocenia znaczenie genetycznie zmodyfikowanych bakterii w unieszkodliwianiu zanieczyszczeń środowiska

– uzasadnia, że niektóre gatunki powinny być objęte ochroną gatunkową

C

 

C

D

 

 

D

 

 

C

 

 

C

 

 

 

 

 

Nauka
i sztuka

– materiały pochodzenia roślinnego
i zwierzęcego używane przez dawnych artystów

– symbolika roślin
i zwierząt w sztuce

– anatomia
w sztuce

– analiza stanu zdrowia ludzi zwierząt i roślin na podstawie dzieł sztuki

– dzieła sztuki jako źródło wiedzy biologicznej

– podaje przykłady materiałów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego używanych przez dawnych artystów

– wymienia informacje z zakresu biologii, które można zdobyć dzięki analizie dzieła sztuki

 

A

 

 

A

 

 

– analizuje na wybranych przykładach informacje dotyczące stanu zdrowia ludzi, zwierząt i roślin utrwalone na obrazach i w rzeźbach

– uzasadnia twierdzenie, że dzieła sztuki
z dawnych epok są źródłem informacji z zakresu biologii

– analizuje symbolikę przedstawień roślin
i zwierząt w sztuce

– wymienia przykłady malarzy, których dzieła wskazują, że mogli cierpieć na choroby narządu wzroku, i podaje objawy chorób, które można rozpoznać na podstawie ich obrazów

 

D

 

 

D

 

 

D

 

A

 

 

 

 

Barwy
i zapachy świata

– fotoperiodyzm

– dymorfizm płciowy

–mimikra, mimetyzm, barwy ostrzegawcze

– receptory światła u zwierząt

– oko proste i oko złożone

– znaczenie barw
i zapachów w poszukiwaniu partnera i opiece nad potomstwem

– biologiczne znaczenie barw
i zapachów kwiatów i owoców

– feromony

– chemoreceptory, budowa receptorów zapachu u wybranych grup zwierząt

– zapach
a porozumiewanie się zwierząt

– definiuje pojęcia: fotoreceptor, dymorfizm płciowy

– przedstawia biologiczne znaczenie barw
i zapachów kwiatów i owoców

– omawia znaczenie barw i zapachów
w poszukiwaniu partnera i opiece nad potomstwem u zwierząt

– definiuje pojęcia: chemoreceptor, feromony

 

A

 

C

 

C

 

 

A

 

 

– omawia budowę receptorów światła wybranych grup zwierząt

– wyjaśnia znaczenie mimikry i mimetyzmu

– wskazuje elementy budowy roślin warunkujących powstawanie różnych barw

– wymienia przykłady mimikry i mimetyzmu

– wyjaśnia różnicę między budową a funkcjonowaniem oka prostego i oka złożonego

– wykazuje związek między barwą kwiatu a biologią zapylenia

– wymienia przykłady zwierząt o barwach ostrzegawczych

– omawia budowę receptorów zapachu wybranych grup zwierząt

– wskazuje elementy budowy roślin odpowiedzialne za wytwarzanie zapachów

– porównuje receptory zapachu wybranych grup zwierząt pod względem budowy i znaczenia

– wykazuje związek między zapachem kwiatu
a biologią zapylenia

– uzasadnia, że zapach ma duże znaczenie
w porozumiewaniu się zwierząt

C

 

B

A

 

A

B

 

D

 

A

 

C

 

A

 

C

 

D

 

D

 

 

Największe
i najmniejsze

– rekordy w świecie roślin i zwierząt

– przyczyny ograniczające wielkość organizmów

– przystosowania do środowiska

 

– podaje przykłady organizmów występujących
w skrajnych warunkach środowiskowych

– wyszukuje informacje o rekordach w świecie roślin i zwierząt pod kątem różnych cech (np. wielkość, długość życia, temperatura ciała, częstotliwość oddechów i uderzeń serca, szybkość poruszania się, długość skoku, długość wędrówek, czas rozwoju, liczba potomstwa, liczba chromosomów, ilość DNA, liczba genów)

A

 

C

– analizuje przyczyny ograniczające wielkość organizmów

– analizuje informacje o rekordach w świecie roślin i zwierząt pod kątem różnych cech

– wykazuje związek między występowaniem specyficznych cech roślin i zwierząt
a przystosowaniem tych organizmów do środowiska

D

 

D

 

D

 

 

 

 

Wątek: geografia

 

Wątek tematyczny

Materiał nauczania

Wymagania podstawowe

Uczeń poprawnie:

Kat.

Wymagania ponadpodstawowe

Uczeń poprawnie:

Kat.

Energia – od Słońca do żarówki

‒  odnawialne i nieodnawialne źródła energii

‒  surowce energetyczne

‒  bilans energetyczny świata

‒  energia słoneczna

‒  przyszłość energetyczna Ziemi

 

 

‒   rozróżnia odnawialne i nieodnawialne źródła energii

‒   wymienia nazwy powszechnie stosowanych surowców energetycznych

‒   przedstawia bilans energetyczny świata na podstawie wykresów i danych statystycznych

‒   omawia strukturę produkcji energii elektrycznej na świecie na podstawie wykresów i danych statystycznych

‒   omawia wady i zalety wybranych typów elektrowni

‒   wymienia uwarunkowania wykorzystania energii słonecznej

‒   wymienia nazwy obszarów mocno nasłonecznionych oraz wskazuje te obszary na mapie świata

‒   przedstawia informacje na temat produkcji energii elektrycznej i energii cieplnej z wykorzystaniem energii słonecznej

‒   przedstawia wady i zalety wykorzystania energii słonecznej

‒   wymienia przykłady wykorzystania energii słonecznej w przemyśle i gospodarstwie domowym

‒   wyjaśnia znaczenie terminów: ogniwo fotowoltaiczne, kolektor słoneczny

‒   korzysta z różnorakich źródeł informacji

B

A

 

B

 

C

 

 

C

A

 

C

 

B

 

 

B

 

A

 

B

 

C

‒   formułuje wnioski na podstawie danych statystycznych dotyczących produkcji energii elektrycznej oraz struktury jej produkcji na świecie

‒   wyjaśnia udział głównych źródeł energii elektrycznej w bilansie energetycznym świata 

‒   formułuje problemy związane z produkcją energii elektrycznej

‒   opisuje uwarunkowania wpływające na wykorzystanie energii słonecznej

‒   przedstawia metody produkcji energii elektrycznej i cieplnej z wykorzystaniem energii słonecznej

‒   omawia współczesne wykorzystanie energetyki słonecznej dla potrzeb gospodarki oraz perspektywy rozwoju energetyki słonecznej na podstawie informacji z różnych źródeł

‒   prognozuje przyszłość energii słonecznej

 

D

 

 

B

 

D

 

C

 

B

 

C

 

 

 

D

Technologie współczesne i przyszłości

‒  przemysł zaawansowanej technologii (high-tech)

‒  czynniki lokalizacji przemysłów zaawansowanej technologii

‒  państwa, w których rozwija się przemysł high-tech

‒  nakłady badawcze a przemysł high-tech

‒ ośrodki high-tech

 

‒   wyszukuje i analizuje informacje dotyczące osiągnięć technicznych wspomagających rozwój gospodarczy w świecie

‒   wyróżnia działy przemysłów zaawansowanej
technologii

‒   wymienia czynniki lokalizacji przemysłu zaawansowanej technologii

‒   wymienia nazwy państw, w których rozwija się przemysł high-tech

‒   omawia diagram przedstawiający nakłady na działalność badawczą i rozwojową w wybranych państwach

‒   omawia dane przedstawione na wykresie dotyczącym wynalazków zgłoszonych w Europejskim Urzędzie Patentowym wg wybranych krajów

‒   opisuje formy organizacji przemysłu high-tech

‒   wymienia nazwy wybranych ośrodków high-tech i opisuje położenie tych ośrodków na podstawie mapy

‒   charakteryzuje Dolinę Krzemową

‒   ocenia zastosowanie produktów high-tech obecnie i w przyszłości

‒   wymienia przykłady produktów high-tech

‒   wyjaśnia znaczenie terminów: kraje high-tech, park naukowy, park technologiczny, technopolia

C

 

 

B

 

A

 

A

 

C

 

 

C

 

 

C

C

 

C

D

 

A

B

‒   analizuje treść mapy dotyczącej przemysłu zaawansowanej technologii na świecie i formułuje wnioski

‒   uzasadnia lokalizację wybranych ośrodków high-tech

‒   określa czynniki lokalizacji przemysłu zaawansowanej technologii w wybranych krajach

‒   charakteryzuje główne czynniki lokalizacji ośrodków high-tech

‒   analizuje wpływ rozwoju przemysłu zaawansowanej technologii na proces globalizacji

‒   formułuje wnioski na podstawie diagramu przedstawiającego liczbę zatrudnionych
w działalności badawczej i rozwojowej w wybranych państwach

‒   analizuje przyczyny i skutki zróżnicowania nakładów na działalność badawczą i rozwojową w wybranych państwach

‒   wyjaśnia zależności między lokalizacją ośrodków badawczych a masową produkcją

‒   wskazuje na mapie świata technopolie i opisuje ich cechy

‒   prognozuje przyszłość high-tech w Polsce

D

 

 

D

C

 

C

 

D

 

D

 

 

 

D

 

 

B

 

C

 

D

Cykle, rytmy i czas

‒   ruchy Ziemi
a zmiany pór roku
i czasu na Ziemi

‒   zmiany w przyrodzie w ciągu roku

‒   pory roku – kalendarzowe, astronomiczne, klimatyczne

‒   cykl klimatyczny

‒   cykl hydrologiczny

‒   cykl geologiczny

 

 

‒   wymienia konsekwencje ruchów Ziemi

‒   rozróżnia pory roku – kalendarzowe, astronomiczne i klimatyczne

‒   charakteryzuje pory roku w poszczególnych strefach klimatycznych

‒   przedstawia cykliczność pór roku w regionach Ziemi o odmiennych warunkach klimatycznych

‒   przedstawia cykl hydrologiczny na podstawie schematu

‒   opisuje cykl geologiczny na podstawie schematu

‒   rozróżnia główne rodzaje skał

‒   wyjaśnia znaczenie terminów: cykl klimatyczny, cykl hydrologiczny, cykl geologiczny

‒   korzysta z różnorakich źródeł informacji

A

B

 

C

 

B

 

B

 

C

B

 

B

 

C

‒   wykazuje zależności między ruchami Ziemi a zmianą czasu i porami roku na Ziemi

‒   wyjaśnia, że występowanie pór roku i ich cykliczność to konsekwencje ruchu obiegowego Ziemi

‒   wyjaśnia zależność między porami roku a zmianami w przyrodzie w ciągu roku

‒   wyjaśnia różnice i podobieństwa między porami roku – kalendarzowymi, astronomicznymi i klimatycznymi

‒   charakteryzuje uwarunkowania małego i dużego obiegu wody w przyrodzie na podstawie schematu

‒   charakteryzuje cykl geologiczny jako następstwo procesów geologicznych kształtujących powierzchnię Ziemi

‒   wykazuje na przykładach, że skały powstają w następstwie cyklu geologicznego

D

 

B

 

B

 

B

 

B

 

C

 

 

D

Wielcy rewolucjoniści nauki

‒   podróże odkrywcze w starożytności i średniowieczu

‒   wielcy odkrywcy i ich podróże

‒   wyprawy na bieguny

‒   przyczyny i skutki odkryć geograficznych

‒   zdobycie Mount Everestu

‒   Rów Mariański

 

 

‒   wymienia kluczowe wydarzenia związane z eksploracją regionów świata

‒   wymienia i opisuje najważniejsze wyprawy geograficzne w starożytności i średniowieczu na podstawie mapy oraz dostępnych źródeł informacji

‒   przedstawia uwarunkowania wypraw geograficznych

‒   opisuje wyprawy wielkich odkrywców i badaczy
od XV wieku po czasy współczesne

‒   przedstawia przyczyny i skutki wielkich odkryć geograficznych

‒   omawia historię odkrywania i badania obszarów okołobiegunowych

‒   wymienia nazwiska Polaków, którzy odegrali znaczącą rolę w historii odkryć geograficznych i badań naukowych

‒   przedstawia historię zdobycia Mount Everestu i zejścia na dno Rowu Mariańskiego

‒   wyjaśnia znaczenie terminów: jedwabny szlak, konkwistador

‒   korzysta z różnorakich źródeł informacji

A

 

C

 

 

C

B

 

C

 

B

 

A

 

 

B

 

B

 

C

‒   charakteryzuje szlaki najważniejszych odkryć geograficznych starożytności i średniowiecza na podstawie mapy tematycznej

‒   opisuje korzyści wynikające z podróży Marco Polo

‒   wykazuje przyczyny i skutki wypraw geograficznych w starożytności i średniowieczu

‒   opisuje uwarunkowania wielkich odkryć geograficznych

‒   wyjaśnia przyczyny i skutki odkryć geograficznych w okresie wielkich odkryć geograficznych

‒   wyjaśnia przyczyny późnych odkryć i badań obszarów okołobiegunowych

‒   wskazuje zmiany społeczne i gospodarcze, jakie zaszły po kolejnych odkryciach geograficznych

‒   charakteryzuje uwarunkowania zdobycia Mont Everestu i zejścia na dno Rowu Mariańskiego

‒   formułuje wnioski dotyczące zmian na świecie przed Kolumbem i po Kolumbie

 

 

C

 

 

C

D

 

C

 

B

 

B

 

C

 

C

 

D

 

Dylematy moralne w nauce

‒  zasoby naturalne Ziemi

‒  wpływ działalności człowieka na sfery Ziemi

‒  katastrofy ekologiczne

 

‒   wymienia nazwy zasobów naturalnych

‒   omawia rozmieszczenie obszarów leśnych na Ziemi przed 10 000 lat i obecnie na podstawie wybranych źródeł informacji

‒   wymienia przyczyny ingerencji człowieka
w środowisko przyrodnicze

‒   wskazuje przykłady niszczącej działalności człowieka

‒   charakteryzuje wpływ działalności człowieka na sfery Ziemi

‒   wymienia przyczyny i skutki zanieczyszczenia sfer Ziemi

‒   omawia przykłady katastrof ekologicznych

‒   opisuje zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego na podstawie map tematycznych (zanieczyszczenia wód, erozja i degradacja gleb)

‒   wyjaśnia znaczenie terminów: efekt cieplarniany, katastrofa ekologiczna, dziura ozonowa, eutrofizacja wód

‒   korzysta z różnorakich źródeł informacji

A

C

 

 

A

 

B

 

C

 

A

 

C

C

 

 

B

 

C

‒   porównuje warunki przyrodnicze panujące na Ziemi przed wiekami i współcześnie na podstawie dostępnych źródeł informacji

‒   przedstawia problemy związane z eksploatacją zasobów naturalnych

‒   analizuje przyczyny i skutki ingerencji człowieka w środowisko przyrodnicze

‒   wyjaśnia przyczyny i skutki powstania dziury ozonowej

‒   omawia przyczyny i skutki eutrofizacji wód

‒   ocenia wpływ działalności człowieka na stan środowiska na podstawie dostępnych źródeł informacji

‒   prognozuje przyszłość Ziemi przy dalszej antropopresji

 

 

 

C

 

 

B

 

D

 

B

C

D

 

D

 

Nauka w mediach

‒  globalne problemy

‒  kontrowersje wokół globalnych problemów

‒  energetyka jądrowa

‒  wyczerpywanie się złóż bogactw naturalnych

‒  kraje biedne i bogate

‒  problemy ludnościowe

‒  nierównomierny dostęp do wody i żywności

 

‒   wymienia przykłady globalnych problemów, dzieląc je na problemy środowiskowe, gospodarcze i społeczne

‒   analizuje materiały prasowe oraz pochodzące z innych środków przekazu, wskazując różne aspekty wybranych problemów globalnych (energetyka, ocieplanie się klimatu itp.)

‒   omawia wielkość emisji gazów cieplarnianych w wybranych krajach na podstawie diagramu

‒   wymienia wady i zalety energetyki jądrowej

‒   porównuje poziom ubóstwa w wybranych państwach Ameryki i Afryki

‒   charakteryzuje strukturę przestrzenną głodu i niedożywienia na świecie na podstawie mapy tematycznej

‒   wyjaśnia znaczenie terminów: globalne problemy, głód, niedożywienie

A

 

D

 

 

 

C

 

A

C

 

C

 

 

 

B

‒   wyróżnia kryteria podziału problemów globalnych

‒   omawia przyczyny i skutki globalnego ocieplenia klimatu

‒   ocenia poglądy na temat globalnego ocieplenia

‒   analizuje kontrowersje wokół energetyki jądrowej

‒   wyjaśnia cel i znaczenie testów nuklearnych

‒   ocenia problemy związane z wyczerpywaniem się złóż bogactw naturalnych

‒   formułuje wnioski na podstawie analizy PKB na świecie

‒   wyjaśnia kryteria podziału na kraje biedne i bogate

‒   formułuje problem dotyczący eksplozji demograficznej

‒   analizuje przyczyny i skutki nierównomiernego dostępu do żywności ludności na świecie

 

B

C

 

D

D

B

D

 

D

 

B

D

 

D

Współczesna diagnostyka i medycyna

‒  choroby cywilizacyjne

‒  przyczyny chorób cywilizacyjnych

‒  wskaźnik BMI

‒  zwalczanie chorób cywilizacyjnych

 

 

 

 

‒   wyszukuje informacje oraz dane statystyczne dotyczące przyczyn i występowania chorób cywilizacyjnych w świecie

‒   wymienia nazwy współczesnych chorób cywilizacyjnych występujących na świecie

‒   wymienia nazwy chorób cywilizacyjnych, które występowały dawniej, i określa przyczyny zmniejszenia groźby ich występowania

‒   określa przyczyny występowania chorób cywilizacyjnych w krajach wysoko rozwiniętych i rozwijających się

‒   odczytuje informacje dotyczące otyłości, chorób nowotworowych oraz wskaźnika cholesterolu z wykresów, danych statystycznych
i map tematycznych

‒   określa przyczyny otyłości u dzieci i dorosłych na podstawie danych statystycznych

‒   opisuje dostęp do usług medycznych na świecie na podstawie kartogramu

‒   wyjaśnia znaczenie terminu choroby cywilizacyjne

‒   korzysta z różnorakich źródeł informacji

C

 

 

A

 

C

 

 

C

 

 

C

 

 

 

C

 

C

 

B

C

‒   analizuje informacje oraz dane statystyczne dotyczące przyczyn i występowania chorób cywilizacyjnych w świecie

‒   wykazuje skuteczność lekarstw nowej generacji oraz szczepionek w zwalczaniu niektórych chorób cywilizacyjnych

‒   wyjaśnia przyczyny występowania chorób cywilizacyjnych i ich skutki społeczne oraz gospodarcze

‒   proponuje sposoby unikania chorób cywilizacyjnych

‒   wyjaśnia znaczenie terminu wskaźnik BMI

‒   wyznacza wskaźnik BMI dla siebie

‒   analizuje ryzyko zachorowań na podstawie wskaźnika BMI

‒   formułuje wnioski na temat rocznych wydatków na zdrowie i opiekę zdrowotną w wybranych krajach na podstawie wykresów i danych statystycznych

‒   formułuje wnioski na temat występowania i rozprzestrzeniania się chorób cywilizacyjnych
w krajach wysoko rozwiniętych i rozwijających się

‒   ocenia skuteczność profilaktyki zapobiegania chorobom cywilizacyjnym

D

 

 

D

 

 

B

 

 

C

B

C

D

 

D

 

 

D

 

 

 

D

 

Ochrona przyrody i środowiska

‒  ochrona przyrody a ochrona środowiska przyrodniczego

‒  zmiany relacji człowiek – środowisko na przestrzeni dziejów

‒  zrównoważony rozwój

‒  ochrona przyrody – zadanie na przyszłość

 

‒   wyjaśnia, czym zajmują się ochrona przyrody
i ochrona środowiska

‒   opisuje zmiany relacji człowiek – środowisko na przestrzeni dziejów

‒   wyjaśnia, na czym polega zrównoważony rozwój 

‒   prezentuje podstawowe zasady zrównoważonego rozwoju

‒   proponuje działania na rzecz zrównoważonego rozwoju w skali globalnej, regionalnej i lokalnej

‒   wyjaśnia, na czym polega recykling

‒   wymienia nazwy form ochrony przyrody

‒   wymienia przykłady form ochrony przyrody występujących w Polsce

‒   przedstawia przykłady działań na rzecz ochrony środowiska, które można podejmować, gospodarując zasobami Ziemi

‒   wyjaśnia znaczenie terminów: ochrona przyrody, ochrona środowiska przyrodniczego, ekorozwój, recykling

‒   przedstawia inicjatywy mające na celu łagodzenie skutków antropopresji

‒   korzysta z różnorakich źródeł informacji

B

 

C

 

B

B

 

C

 

B

A

A

 

C

 

 

B

 

 

B

 

C

‒   ocenia działalność człowieka w środowisku przyrodniczym na przestrzeni dziejów

‒   wyjaśnia mechanizm efektu cieplarnianego i omawia kontrowersje dotyczące wpływu człowieka na zmiany klimatyczne

‒   określa, jaki jest wpływ ekorozwoju na gospodarkę słabo i wysoko rozwiniętych państw

‒   określa cele zrównoważonego rozwoju i przedstawia zasady, którymi powinna kierować się gospodarka świata

‒   omawia stopień degradacji środowiska na świecie i w Polsce na podstawie map tematycznych

‒   omawia wielkość nakładów finansowych przeznaczanych na ochronę środowiska przyrodniczego w Polsce na podstawie danych statystycznych i formułuje wnioski

‒   formułuje wnioski na podstawie analizy map tematycznych świata dotyczących udziału obszarów chronionych w powierzchni państw

‒   organizuje debatę pt. „Lokalne działania na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego”

‒   wyjaśnia zasadę 3 x U

 

D

 

B

 

 

C

 

C

 

 

C

 

C

 

 

 

D

 

 

D

 

B

Nauka
i sztuka

‒  czynniki warunkujące krajobraz

‒  krajobraz w sztuce

‒  trzęsienia ziemi

‒  Atlantyda

‒  wulkanizm

‒  zmiany klimatyczne

 

 

‒   wymienia przykłady dokumentowania przez ludzi krajobrazów i obiektów geograficznych

‒   wymienia skutki trzęsień ziemi i wybuchów wulkanów

‒   wyjaśnia, czym jest Ognisty Pierścień Pacyfiku na podstawie mapy tematycznej

‒   przedstawia zmiany klimatyczne na wybranych przykładach

‒   wskazuje zmiany środowiska, np. krajobrazu, zachodzące pod wpływem działalności człowieka albo zmiany klimatyczne, jakie można zauważyć w dziełach sztuki np.: malarstwie niderlandzkim

‒   wskazuje obiekty i zjawiska geograficzne, które pojawiają się w dziełach sztuki, np.: pory roku, obszary miejskie i wiejskie, góry, wulkany

‒   korzysta z różnorakich źródeł informacji

A

 

A

B

 

B

 

B

 

 

 

C

 

 

C

‒   wyjaśnia przyczyny i skutki zmian w krajobrazie naturalnym

‒   przedstawia teorię ruchu płyt litosfery

‒   wyjaśnia przyczyny i skutki trzęsień ziemi oraz wybuchów wulkanów

‒   uzasadnia rozmieszczenie stref sejsmicznych i wulkanicznych na podstawie mapy tematycznej

‒   przedstawia hipotezy dotyczące istnienia Atlantydy

‒   opisuje wpływ mitu o Atlantydzie na literaturę i kinematografię

‒   porównuje krajobrazy przedstawione w dawnym malarstwie z ich stanem współczesnym

 

 

 

B

 

B

B

 

D

 

B

C

 

C

Barwy
i zapachy świata

‒  dzień i noc – rytm dobowy na Ziemi

‒  krajobraz naturalny i antropogeniczny

‒  różne barwy krajobrazów na Ziemi

 

 

 

 

‒   opisuje ruch obrotowy Ziemi na schemacie lub modelu

‒   wymienia następstwa ruchu obrotowego Ziemi

‒   wyjaśnia zmiany długości dnia i nocy w różnych porach roku

‒   rozróżnia czas słoneczny i czas strefowy

‒   odczytuje różnice czasu strefowego na mapie stref czasowych

‒   wymienia nazwy rejonów występowania nocy polarnej

‒   wymienia nazwy stref krajobrazowych i wskazuje te strefy na mapie

‒   opisuje główne krajobrazy na Ziemi i ich dominanty ze szczególnych uwzględnieniem klimatu

‒   opisuje krajobraz górski

‒   oblicza różnice czasu strefowego pomiędzy punktami na Ziemi na podstawie mapy stref czasowych

‒   wyjaśnia znaczenie terminów: czas strefowy, krajobraz naturalny, krajobraz kulturowy

‒   korzysta z różnorakich źródeł informacji

C

A

B

 

B

C

 

A

C

 

C

 

C

C

 

B

 

C

‒   omawia mechanizm ruchu obrotowego Ziemi i następstwa tego ruchu ze szczególnym uwzględnieniem rytmu dobowego

‒   omawia zjawisko następowania dnia i nocy
w różnych częściach świata

‒   wyznacza czas słoneczny i czas strefowy
w wybranych miejscach na Ziemi

‒   wyjaśnia, na czym polega zjawisko nocy polarnej

‒   wyjaśnia przyczyny strefowości krajobrazowej na Ziemi

‒   przedstawia czynniki warunkujące cechy krajobrazów

‒   opisuje różnorodność krajobrazową regionów świata, analizując ich cechy charakterystyczne, w tym dominujące barwy

 

C

 

 

B

 

C

 

B

B

 

B

C

 

 

 

Największe i najmniejsze

‒  zróżnicowanie środowiska geograficznego

‒  ukształtowanie pionowe powierzchni Ziemi

‒  ukształtowanie poziome powierzchni Ziemi

‒  rekordy hydrologiczne i klimatyczne

 

 

‒   wymienia przykłady zróżnicowania środowiska geograficznego

‒   wyjaśnia, czym są rekordy geograficzne

‒   wyszukuje i przedstawia przykłady ekstremalnych cech środowiska, rekordowych wielkości, czyli ziemskie „naj…” w skali lokalnej, regionalnej i globalnej

‒   lokalizuje na mapie świata przykłady rekordów geograficznych

‒   wymienia nazwy wielkich form ukształtowania powierzchni Ziemi i wskazuje te formy na mapie

‒   wymienia nazwy rekordów hydrologicznych
i wskazuje te rekordy na mapie świata

‒   wymienia nazwy typów genetycznych jezior

‒   porównuje linię brzegową wybranych kontynentów na podstawie mapy świata

‒   odczytuje rekordy klimatyczne na mapie klimatycznej świata

‒   wymienia przykłady rekordów geograficznych Europy oraz Polski i wskazuje je na mapach Polski i Europy

‒   wyjaśnia znaczenie terminów: kryptodepresja, dorzecze, przepływ, pływy

‒   korzysta z różnorakich źródeł informacji

A

 

B

C

 

 

 

C

 

C

 

C

 

A

C

 

C

 

C

 

B

 

C

‒   przedstawia przykłady zróżnicowania środowiska przyrodniczego Ziemi, wskazując je na mapie świata

‒   charakteryzuje ukształtowanie pionowe i poziome  powierzchni Ziemi

‒   wyjaśnia, czym jest Korona Ziemi

‒   charakteryzuje wybrane rekordy geograficzne i wskazuje je na mapie świata

‒   rozpoznaje wybrane typy wybrzeży na podstawie ilustracji

‒   omawia genezę wybranych typów wybrzeży

‒   omawia typy genetyczne jezior i wskazuje ich przykłady na mapie świata

‒   wykazuje przyczyny występowania rekordów klimatycznych na świecie i w Polsce

‒   podaje przykłady ekstremalnych cech środowiska
Polski

‒   omawia przykłady ekstremalnych cech środowiska, rekordowych wielkości geograficznych w Europie i Polsce

 

C

 

C

 

B

C

 

C

 

C

C

 

D

 

A

 

 

C

 

wątek: fizyka

 

 

Numer i tytuł wątku tematycznego
w podstawie programowej

Temat
w podręczniku

Temat lekcji

Numer wymagania szczegółowego
z podstawy programowej

Cele operacyjne
Uczeń:

Wymagania

podstawowe

ponadpodstawowe

konieczne

podstawowe

rozszerzające

dopełniające

wykraczające

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9. Wynalazki, które zmieniły świat

2. Wynalazki, które zmieniły świat

 

 

 

 

 

3. Telegraf, telefon, radio… Co jeszcze przed nami?

9.1

wyszukuje informacje o najważniejszym jego zdaniem wynalazku lub odkryciu

´

 

 

 

 

9.2

 

opisuje tło historyczne wybranego odkrycia lub wynalazku

 

´

 

 

 

analizuje i przedstawia naukowe, społeczne
i ekonomiczne znaczenie wybranego wynalazku lub odkrycia

 

 

´

 

 

9.1

wyszukuje informacje na temat odkrycia telegrafu, telefonu i radia

´

 

 

 

 

9.2

opisuje tło historyczne odkrycia telegrafu, telefonu i radia

 

´

 

 

 

9.3

analizuje i przedstawia naukowe, społeczne
i ekonomiczne znaczenie odkrycia telegrafu, telefonu i radia

 

 

´

 

 

9.2

analizuje, na przykładzie wybranego odkrycia lub wynalazku, proces twórczy i wskazuje czynniki warunkujące jego powodzenie lub trudności

 

 

 

´

 

analizuje, na przykładzie wynalezienia telefonu, telegrafu lub radia, proces twórczy i wskazuje czynniki warunkujące jego powodzenie lub trudności

 

 

 

´

 

9.1

wyszukuje informacje dotyczące historii radia
i telewizji

 

´

 

 

 

analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące historii radia i telewizji

 

 

´

 

 

przygotowuje prezentację multimedialną dotyczącą historii radia i telewizji

 

 

 

´

 

wskazuje czynniki wpływające na rozwój współczesnej nauki i technologii

 

 

 

 

´

9.3

przeprowadza wywód myślowy o tym, że wynalazki tworzą wynalazki, i popiera go przykładami

 

 

 

 

´

uczestniczy w tematycznej burzy mózgów

´

´

´

´

´

4. Od turbiny Herona
z Aleksandrii do wysoko wydajnych silników cieplnych
i elektrycznych

9.1

 

wyszukuje wiadomości dotyczące silników parowych, spalinowych i elektrycznych

´

 

 

 

 

analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące budowy i zasady działania silników parowych, spalinowych i elektrycznych

 

´

 

 

 

9.2

analizuje historię odkryć dotyczących silników
i wskazuje ich logiczny ciąg oraz przedstawia czynniki historyczne warunkujące rozwój tej dziedziny techniki

 

 

´

 

 

9.1

analizuje budowę i zasadę działania silników różnego typu, a następnie wskazuje obszary ich najbardziej ekonomicznego wykorzystania; uzasadnia swoje zdanie

 

 

 

´

 

przygotowuje prezentację multimedialną dotyczącą budowy i zasady działania silników parowych, spalinowych i elektrycznych

 

 

 

´

 

9.2

analizuje czynniki przyrodnicze środowiska
i wskazuje jego zdaniem prawidłowy kierunek rozwoju nauki związanej z napędami wykorzystywanymi w przemyśle

 

 

 

 

´

 

uczestniczy w tworzeniu tematycznej mapy mentalnej

´

´

´

´

 

10. Energia – od Słońca do żarówki

3. Energia – od Słońca do żarówki

5. i 6. Czy słowo światło zawsze oznacza to samo?

10.1

wyszukuje wiadomości o termicznych
i nietermicznych źródłach światła

´

 

 

 

 

analizuje i selekcjonuje zdobyte wiadomości
o termicznych i nietermicznych źródłach światła

 

´

 

 

 

opisuje widma światła pochodzącego z różnych źródeł

 

´

 

 

 

analizuje widma światła pochodzącego z różnych źródeł, a następnie wykazuje podobieństwa
i różnice między nimi

 

 

´

 

 

10.7

przygotowuje i przedstawia wiadomości dotyczące cech charakterystycznych energii słonecznej

 

 

´

 

 

10.1

przygotowuje prezentację multimedialną dotyczącą podobieństw światła lasera i światła żarówki oraz różnic między nimi

 

 

 

´

 

analizuje treść artykułu dotyczącego budowy
i działania domowego spektroskopu

 

 

 

´

 

kieruje pracą grupy tworzącej model spektroskopu i wykonującej doświadczenia

 

 

 

 

´

uczestniczy w tematycznej burzy mózgów

´

´

´

´

´

13. Technologie  współczesne
i przyszłości

4. Technologie  współczesne
i przyszłości

7. i 8. Wizje, czyli jak nauka zmieni świat w XXI wieku

13.5

 

wyszukuje wiadomości o półprzewodnikach, diodach, tranzystorach, ciekłych kryształach lub nadprzewodnikach (do wyboru)

´

 

 

 

 

analizuje i selekcjonuje wiadomości dotyczące elementów współczesnej elektroniki

 

´

 

 

 

13.1

analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące zmian właściwości ciekłych kryształów pod wpływem pola elektrycznego

 

´

 

 

 

13.5

wyszukuje w internecie i przedstawia na lekcji filmy ukazujące świat elektroniki w XXI wieku; komentuje prezentowane zjawiska

 

 

´

 

 

przygotowuje i przedstawia prezentację multimedialną dotyczącą elementów współczesnej elektroniki

 

 

 

´

 

13.1

przygotowuje i przedstawia prezentację multimedialną dotyczącą ciekłych kryształów
i zmian ich właściwości pod wpływem pola elektrycznego

 

 

 

´

 

13.5

wyszukuje, analizuje i prezentuje informacje dotyczące nanotechnologii; wyjaśnia znaczenie dwóch nagród R.P. Feynmana, wyznaczonych przez uczonego w czasie słynnego wykładu pt. „Na dole jest jeszcze dużo miejsca”

 

 

 

 

´

 

uczestniczy w tworzeniu tematycznej mapy mentalnej

´

´

´

´

 

19. Cykle, rytmy
i czas

5. Cykle, rytmy
i czas

9. Czy naprawdę żyjemy coraz szybciej?

19.1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

wyszukuje wiadomości o zjawiskach okresowych
w przyrodzie i metodach pomiaru czasu

´

 

 

 

 

analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące zjawisk okresowych w przyrodzie i metod pomiaru czasu

 

´

 

 

 

omawia zjawiska okresowe, które są podstawą kalendarza, oraz metody pomiaru czasu

 

 

´

 

 

wyszukuje wiadomości dotyczące historii kalendarza

´

 

 

 

 

analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące historii kalendarza

 

´

 

 

 

analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące historii zegara

 

´

 

 

 

przygotowuje i przedstawia prezentację multimedialną dotyczącą historii kalendarza

 

 

 

´

 

przygotowuje i przedstawia prezentację multimedialną dotyczącą rodzajów zegarów
i zasad ich działania

 

 

 

´

 

przygotowuje i prezentuje opracowanie dotyczące termodynamicznej strzałki czasu

 

 

 

 

´

uczestniczy w dyskusji pt. Rok, dzień i godzina dla mamy i dziecka

´

´

´

´

 

 

10. Podsumowanie i powtórzenie wiadomości

3. Wielcy rewolucjoniści nauki

8. Wielcy rewolucjoniści nauki

15. Ciekawość świata jest podstawą wszystkich odkryć i wynalazków

3.1

 

wskazuje sylwetki i dokonania jednego wybranego uczonego mającego jego zdaniem największy wpływ na rozwój danej dziedziny naukowej

´

 

 

 

 

wskazuje sylwetki i dokonania co najmniej dwóch wybranych uczonych mających jego zdaniem największy wpływ na rozwój danej dziedziny naukowej

 

´

 

 

 

analizuje działania wybranych uczonych
i odkrywców, wskazując wpływ ich dokonań na rozwój fizyki

 

´

 

 

 

analizuje dokonania wybranych uczonych lub odkrywców w kontekście okresu historycznego,
w którym żył i pracował

 

 

´

 

 

3.2

przeprowadza rozumowanie i wnioskowanie, wskazujące na ciągłość i hierarchiczność odkryć naukowych, którego punktem wyjścia są słowa Izaaka Newtona „Jeśli widzę dalej, to tylko dlatego, że stoję na ramionach olbrzymów”

 

 

 

´

 

3.1

wykazuje, na podstawie analizy wybranego paradoksu Zenona z Elei, niespójność wnioskowania autora

 

 

 

 

´

3.2

uczestniczy w tworzeniu tematycznej mapy mentalnej

´

´

´

´

 

16. Wielcy odkrywcy i ich dzieła

3.1

 

 

 

 

 

 

 

wyszukuje podstawowe informacje na temat odkryć uczonego w ramach wybranego tematu
(do wyboru: Newton i teoria grawitacji;
Albert Einstein i teoria względności;
Planck, Dirac, Heisenberg … i teoria kwantowa)

´

 

 

 

 

przedstawia odkrycia uczonego w ramach wybranego tematu

 

´

 

 

 

analizuje odkrycia uczonego i przedstawia ich przełomowe znaczenie dla rozwoju fizyki w ramach wybranego tematu

 

 

´

 

 

przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Newton i teoria grawitacji

 

 

´

 

 

przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Albert Einstein i teoria względności

 

 

 

´

 

przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Planck, Dirac, Heisenberg … i teoria kwantowa

 

 

 

´

 

uczestniczy w tematycznym projekcie uczniowskim

´

´

´

´

´

4. Dylematy moralne w nauce

9. Dylematy moralne w nauce

17. i 18. Dobre
i złe oblicza nauki

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4.1

wyszukuje informacje o osiągnięciach naukowych, które zostały wykorzystane zarówno dla dobra człowieka, jak i przeciwko człowiekowi

´

 

 

 

 

4.2

 

 

wyszukuje i analizuje przynajmniej dwa osiągnięcia, których twórcy mogli mieć dylematy moralne związane z ich późniejszym wykorzystaniem

 

´

 

 

 

przedstawia i analizuje przynajmniej trzy odkrycia naukowe pod kątem ich wykorzystania przez ludzi – wykazując brak możliwości jednoznacznego przewidzenia przez naukowców zastosowania wyników ich pracy w przyszłości

 

 

´

 

 

4.3

 

opracowuje i przedstawia prezentację pt. Rozszczepienie jądra atomowego – od broni jądrowej do elektrowni atomowej

 

 

 

´

 

opracowuje i przedstawia prezentację pt. Rad – zabójca czy uzdrowiciel?

 

 

 

 

´

uczestniczy w tematycznej debacie oksfordzkiej

´

´

´

´

 

6. Nauka
w mediach

10. Nauka
w mediach

19. Nauka – rzecz ludzka –popularny blog naukowy

6.1

wskazuje informacje popularnonaukowe, które wymagają zweryfikowania

´

 

 

 

 

analizuje wybrane informacje o charakterze popularnonaukowym i wskazuje sprzeczności
w nich występujące lub argumenty potwierdzające ich prawdziwość

 

´

 

 

 

6.2

analizuje wybrane informacje medialne, wskazuje zawarte w nich błędy i podaje prawidłową treść informacji

 

 

´

 

 

przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Ta relacja oparta była na nieprawdziwej teorii naukowej na podstawie wybranych artykułów prasowych dotyczących awarii elektrowni jądrowej w Japonii w marcu 2011 r.

 

 

 

´

 

6.1

opracowuje i przedstawia prezentację pt. Planety pozasłoneczne

 

 

 

´

 

analizuje informacje prasowe dotyczące odkrycia cząstek poruszających się z prędkością większą od prędkości światła i przedstawia na ich podstawie argumenty podważające teorię względności Alberta Einsteina lub uznające ją za niepodważalną

 

 

 

 

´

20. Kreatywny specjalista od reklamy

6.2

podaje przykład reklamy telewizyjnej lub prasowej, w której podano nieprawdziwe informacje

´

 

 

 

 

analizuje wybraną reklamę telewizyjną lub prasową i wskazuje jeden efekt zastosowany specjalnie, a nie prawdziwy wynik działania produktu

 

´

 

 

 

analizuje wybraną reklamę telewizyjną lub prasową pod kątem zastosowanych trików technicznych i efektów specjalnych

 

 

´

 

 

przedstawia na wybranym przykładzie potencjalny przebieg reklamy telewizyjnej pozbawionej trików
i efektów specjalnych

 

 

 

´

 

przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Reklamowe efekty specjalne, czyli jak można wprowadzić kogoś w błąd

 

 

 

´

 

uczestniczy w budowaniu tematycznego drzewka decyzyjnego

´

´

´

´

 

 

21. Podsumowanie i powtórzenie wiadomości

14. Współczesna diagnostyka
i medycyna

11.  Współczesna diagnostyka
i medycyna

22. i 23. Czy medycyna współczesna zapewni nam trwałe zdrowie?

14.1

 

 

 

 

 

 

 

 

wyszukuje informacje na temat wybranej metody współczesnej diagnostyki medycznej
(do wyboru: radioterapia, laseroterapia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny)

´

 

 

 

 

omawia dwie wybrane metody współczesnej diagnostyki medycznej

 

´

 

 

 

analizuje co najmniej dwie wybrane metody współczesnej diagnostyki medycznej i wskazuje ich zastosowanie w leczeniu różnych schorzeń

 

 

´

 

 

opracowuje i przedstawia prezentację dotyczącą medycyny nuklearnej, a w szczególności scyntygrafii, brachyterapii i Pozytonowej Tomografii Emisyjnej

 

 

 

´

 

przygotowuje i przedstawia prezentację
o pozytywnych i negatywnych skutkach wykorzystania lasera w kosmetologii

 

 

 

 

´

opracowuje mapę wyposażenia jednostek służby zdrowia w aparaturę do diagnostyki obrazowej na podstawie analizy zakresu działalności placówek służby zdrowia w najbliższej okolicy

 

 

 

 

´

15. Ochrona przyrody
i środowiska

12. Ochrona
przyrody
i środowiska

24. Efekt cieplarniany – prawdy i mity

15.1

 

 

 

 

wyszukuje wiadomości na temat efektu cieplarnianego

´

 

 

 

 

podaje argumenty potwierdzające wpływ efektu cieplarnianego na zmiany klimatu na Ziemi

 

´

 

 

 

wyjaśnia mechanizm efektu cieplarnianego
z punktu widzenia fizyki

 

 

´

 

 

opracowuje i przedstawia prezentację pt. Prawdy
i mity o efekcie cieplarnianym

 

 

 

´

 

uczestniczy w tematycznej burzy mózgów

´

´

´

´

´

16. Nauka
i sztuka

13. Nauka i sztuka

25. Oryginał czy falsyfikat?

16.2

wyszukuje informacje na temat wykrywania fałszerstw dzieł sztuki

´

 

 

 

 

analizuje wiadomości na temat sposobów fałszowania dzieł sztuki

 

´

 

 

 

przygotowuje argumenty do dyskusji pt. Jak sprawdzić, czy Mona Liza jest falsyfikatem?

 

 

´

 

 

przedstawia argumenty naukowe potwierdzające autentyczność obrazu Mona Lisa

 

 

 

´

 

16.3

przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Współczesne laboratorium kryminalistyczne

 

 

 

 

´

26. Nauka
w służbie sztuki

16.1

 

wyszukuje informacje o datowaniu radioizotopowym i termoluminescencji

´

 

 

 

 

przedstawia zakresy stosowalności wybranej metody datowania radiowęglowego

 

´

 

 

 

16.2

 

wyszukuje informacje o fizycznych metodach analizy obrazowej dzieł sztuki

´

 

 

 

 

objaśnia wybraną metodę analizy obrazowej dzieł sztuki

 

´

 

 

 

wskazuje i wyjaśnia informacje, które można uzyskać wybraną metodą analizy obrazowej dzieł sztuki

 

 

´

 

 

wyjaśnia zastosowanie co najmniej dwóch metod analizy obrazowej dzieł sztuki

 

 

 

´

 

przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Współczesne metody badania autentyczności dzieł sztuki

 

 

 

´

 

16.3

przygotowuje i przedstawia informacje o działaniu
i zastosowaniu spektroskopu masowego do analizy dzieł sztuki

 

 

 

 

´

16.2

uczestniczy w tworzeniu tematycznej mapy mentalnej

´

´

´

´

 

uczestniczy w tematycznym projekcie uczniowskim

´

´

´

´

´

18. Barwy
i zapachy świata

14.  Barwy i zapachy świata

 

 

27. Dyfuzja gazów
i marketing zapachowy

18.2

 

 

 

 

 

wyszukuje wiadomości dotyczące dyfuzji w gazach

´

 

 

 

 

analizuje informacje dotyczące dyfuzji w gazach

 

´

 

´

 

przedstawia przykłady rozchodzenia się zapachów w powietrzu i proponuje doświadczenie obrazujące zjawisko dyfuzji w gazach

 

 

´

 

 

prezentuje wybrane doświadczenia obrazujące dyfuzję w gazach

 

 

 

´

 

wyszukuje i przedstawia informacje na temat marketingu zapachowego

 

´

 

 

 

przygotowuje i przedstawia prezentację na temat aromaterapii

 

 

´

 

 

przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Marketing zapachowy, czyli czy zawsze cel uświęca środki?

 

 

 

´

 

przygotowuje i przedstawia prezentację na temat wrażliwości zmysłu węchu człowieka
z uwzględnieniem nowej teorii na temat jego kwantowego charakteru

 

 

 

 

´

28. CMYK, czyli podstawa druku wielobarwnego

18.1

 

 

wyszukuje informacje na temat składania barw

´

 

 

 

 

wyszukuje wiadomości na temat zasady działania drukarki atramentowej wielobarwnej i przedstawia je w formie prezentacji

 

´

 

 

 

przygotowuje i przedstawia prezentację na temat widzenia barwnego człowieka

 

 

´

 

 

przygotowuje i przedstawia prezentację pt. System CMYK – druk wielobarwny

 

 

 

´

 

przygotowuje i przedstawia prezentację na temat Addytywne i substraktywne mieszanie barw

 

 

 

 

´

24. Największe
i najmniejsze

15. Największe
i najmniejsze

29. Dawidowie
i Goliaci świata przyrody

24.1

 

 

 

 

wyszukuje wiadomości na temat obiektów fizycznych o największych i najmniejszych rozmiarach

´

 

 

 

 

wymienia przykładowe obiekty fizyczne
o największych i najmniejszych rozmiarach

 

´

 

 

 

wyszukuje wiadomości na temat wybranego sposobu pomiaru bardzo krótkich i bardzo długich czasów

´

 

 

 

 

analizuje wiadomości na temat wybranego sposobu pomiaru bardzo krótkich i bardzo długich czasów i przedstawia je w formie prezentacji

 

´

 

 

 

przedstawia co najmniej dwa sposoby pomiaru bardzo krótkich i bardzo długich czasów
i przedstawia je w formie prezentacji

 

 

´

 

 

przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Dawidowie i Goliaci świata przyrody

 

 

 

´

 

uczestniczy w tematycznej burzy mózgów

´

´

´

´

´

uczestniczy w tematycznym projekcie uczniowskim

´

´

´

´

´

 

30. Podsumowanie i powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA

biologia, przyroda, przedsiębiorczość

1.      Oceny są jawne zarówno dla ucznia, jak i jego rodziców (prawnych opiekunów).

2.      W każdym semestrze uczniowi przysługuje 1 nieprzygotowanie, które zgłasza nauczycielowi na początku lekcji. Nieprzygotowania nie obejmują zapowiedzianych form: sprawdzianów, lekcji powtórzeniowych, kartkówek, ćwiczeń na ocenę.

3.      Terminy sprawdzianów obejmujących więcej niż 3 ostatnie lekcje są ustalane przez nauczyciela z tygodniowym wyprzedzeniem i wpisane do dziennika.

Sposób zapisu w dzienniku ocen ze sprawdzianu i z jego poprawy. Sprawdzian ma wagę 4 (2+2)

Przykład

-                      uczeń który nie poprawiał sprawdzianu:

Sprawdzian waga 2

Sprawdzian/poprawa waga 2

4

4

 

 

1.                    uczeń, który poprawiał sprawdzian:

Sprawdzian waga 2

Sprawdzian/poprawa waga 2

3

5

 

4.      Sprawdzian jest obowiązkowy.

5.      W przypadku  nieobecności ucznia na sprawdzianie uczeń pisze ten sprawdzian w drugim terminie – razem z osobami poprawiającymi lub w terminie wyznaczonym przez nauczyciela.

6.      W przypadku nieobecności ucznia spowodowanej długą chorobą, terminy form sprawdzania wiadomości i umiejętności ustalane są indywidualnie.

7.      W ciągu 2 tygodni od oddania sprawdzianu uczeń ma prawo poprawić ocenę. Termin poprawy ustala nauczyciel razem z uczniami.

8.      Uczeń przyłapany na ściąganiu w czasie sprawdzianu, kartkówki lub  innej formy otrzymuje ocenę zero. O poprawie decyduje nauczyciel.

9.      Jeżeli uczeń nie odrobił zadania domowego, ma obowiązek poinformować o tym nauczyciela na początku lekcji. Trzy zgłoszenia braków zadań skutkują oceną niedostateczną. Osoby, które nie zgłoszą braku zadania na początku lekcji,  a jego brak zauważy nauczyciel, otrzymują automatycznie ocenę niedostateczną.

10.  Uczeń jest zobowiązany do przynoszenia na lekcję podręcznika ( min. 1 na ławkę ), zeszytu, ćwiczeń, bądź innych wskazanych przez nauczyciela materiałów.

11.  Jeśli nieobecność ucznia w szkole trwała ponad tydzień, uczeń ma prawo być nieprzygotowany do pierwszej lekcji po powrocie (w ciągu 3 dni). Uczeń ma obowiązek zgłoszenia tego faktu nauczycielowi na początku lekcji.

12.  Ocena semestralna jest średnią ważoną ocen uzyskanych w czasie trwania semestru.

średnia

celujący             powyżej 5,35

bardzo dobry            4,55 – 5,35

dobry                        3,60 – 4,45

dostateczny               2,70 – 3,59

dopuszczający           1,8  -2,69

niedostateczny   poniżej 1,8.

13.   Ocena roczna jest średnią ważoną ocen uzyskanych w czasie trwania roku szkolnego, pod warunkiem uzyskania w II sem. średniej ważonej co najmniej 1,8.

14.  Punktacja za prace pisemne:

 

1

ocena niedostateczny

0

–

39  %

2

ocena dopuszczający

40

–

54  %

3

ocena dostateczny

55

–

70  %

4

ocena  dobry

71

–

85  %

5

6

ocena bardzo dobry

celujący

86

95

–

-

94 %

100%

 

15.  Wymagana minimalna liczba ocen = liczba godzin w tygodniu + 2

 

16.  Formy sprawdzania wiadomości i umiejętności i ich wagi:

 

 

Forma sprawdzania wiadomości i umiejętności

Waga

Sprawdzian  (i poprawa sprawdzianu)

4 (2+2)

Kartkówka lub odpowiedź ustna obejmująca 3 tematy lekcyjne  (od 10 – 20 minut)

2

Udział w olimpiadach przedmiotowych z pozytywnym wynikiem

2-4

Udział w grach edukacyjnych z pozytywnym wynikiem

1-2

Udział w sesjach przedmiotowych (przygotowanie, omówienie tematu oraz przygotowanie plansz, strony graficznej)

2

Aktywny udział w projektach edukacyjnych

2

Przygotowanie referatu i jego omówienie, prezentacje multimedialne

2

Aktywny udział w bieżących lekcjach

1

Zadanie domowe, ćwiczenia, referat,  prowadzenie dokumentacji (zeszyt)

1