Wymagania na poszczególne oceny szkolne,
chemia zakres podstawowy, klasa pierwsza
Propozycje wymagań programowych na poszczególne oceny – IV etap edukacyjny
– przygotowane na podstawie treści zawartych
w podstawie programowej oraz w podręczniku To
jest chemia zakres podstawowy
Wyróżnione wymagania programowe odpowiadają
wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w treściach nauczania podstawy
programowej. Natomiast zaznaczone doświadczenia chemiczne są zalecane przez Ewę
Gryczman i Krystynę Gisges (autorki podstawy programowej) do przeprowadzenia w
zakresie podstawowym (Komentarz do
podstawy programowej przedmiotu Chemia)
Według opracowania Wydawnictwa
Nowa Era
1. Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Ocena celująca [1+2+3+4+5] |
Uczeń: – zna i stosuje zasady BHP obowiązujące – definiuje pojęcia: skorupa ziemska, minerały,
skały, surowce mineralne – dokonuje podziału surowców mineralnych na
budowlane, chemiczne, energetyczne, metalurgiczne, zdobnicze oraz wymienia
przykłady poszczególnych rodzajów surowców – zapisuje wzór sumaryczny i podaje nazwę systematyczną
podstawowego związku chemicznego występującego w skałach wapiennych – opisuje
rodzaje skał wapiennych i gipsowych – opisuje
podstawowe zastosowania skał wapiennych
i gipsowych – opisuje sposób identyfikacji CO2
(reakcja charakterystyczna) – definiuje pojęcie hydraty – przewiduje zachowanie się hydratów podczas ogrzewania – wymienia główny składnik kwarcu
i piasku – zapisuje wzór sumaryczny krzemionki oraz podaje jej
nazwę systematyczną – wymienia najważniejsze odmiany SiO2
występujące w przyrodzie i podaje ich zastosowania – wymienia najważniejsze właściwości tlenku
krzemu(IV) – podaje nazwy systematyczne wapna palonego – wymienia podstawowe właściwości – wymienia podstawowe zastosowania gipsu palonego – wymienia właściwości szkła – podaje różnicę między substancjami krystalicznymi a
ciałami bezpostaciowymi – opisuje
proces produkcji szkła (wymienia
podstawowe surowce) – definiuje pojęcie glina – wymienia przykłady zastosowań gliny – definiuje
pojęcia: cement, zaprawa cementowa, beton, ceramika – opisuje, czym są właściwości sorpcyjne gleby oraz co to jest odczyn gleby – wymienia składniki gleby – dokonuje podziału nawozów na naturalne – wymienia przykłady nawozów naturalnych – wymienia podstawowe rodzaje zanieczyszczeń gleby
– opisuje, na czym polega rekultywacja gleby |
Uczeń: – opisuje, jak zidentyfikować węglan wapnia – opisuje właściwości oraz zastosowania skał
wapiennych i gipsowych – opisuje właściwości tlenku krzemu(IV) – podaje nazwy soli bezwodnych i zapisuje ich
wzory sumaryczne – podaje
przykłady nazw najważniejszych hydratów i zapisuje ich wzory sumaryczne – oblicza masy cząsteczkowe hydratów –
przewiduje zachowanie się hydratów podczas ogrzewania – opisuje sposób otrzymywania wapna palonego – opisuje właściwości wapna palonego – zapisuje równania reakcji otrzymywania – projektuje doświadczenie chemiczne Gaszenie wapna palonego – zapisuje równanie reakcji chemicznej wapna
gaszonego z CO2 (twardnienie zaprawy wapiennej) – zapisuje wzory sumaryczne gipsu i gipsu palonego
oraz opisuje sposoby ich otrzymywania – wyjaśnia, czym są zaprawa gipsowa i zaprawa
wapienna oraz wymienia ich zastosowania – wyjaśnia proces twardnienia zaprawy gipsowej – opisuje
proces produkcji szkła (wymienia
kolejne etapy) – opisuje niektóre rodzaje szkła i ich zastosowania – wymienia właściwości gliny – wymienia surowce do produkcji wyrobów ceramicznych,
cementu i betonu – projektuje i przeprowadza badanie kwasowości
gleby – uzasadnia potrzebę stosowania nawozów – opisuje znaczenie właściwości sorpcyjnych – wyjaśnia, na czym polega zanieczyszczenie gleby – wymienia źródła chemicznego zanieczyszczenia
gleby – definiuje pojęcie degradacja gleby – opisuje metody rekultywacji gleby |
Uczeń: – projektuje doświadczenie chemiczne Odróżnianie
skał wapiennych od innych skał – definiuje pojecie skala twardości minerałów – podaje twardości w skali Mohsa dla wybranych
minerałów – podaje nazwy systematyczne hydratów – opisuje
różnice we właściwościach hydratów i soli bezwodnych – projektuje doświadczenie
chemiczne Usuwanie wody z hydratów – oblicza zawartość procentową wody – opisuje właściwości omawianych odmian kwarcu –
projektuje doświadczenie chemiczne Badanie właściwości tlenku krzemu(IV) –
projektuje doświadczenie chemiczne Termiczny
rozkład wapieni – opisuje szczegółowo sposób otrzymywania wapna palonego
i wapna gaszonego – zapisuje równanie
reakcji otrzymywania gipsu palonego – wyjaśnia, dlaczego gips i
gips palony są hydratami – projektuje doświadczenie chemiczne Sporządzanie zaprawy gipsowej i badanie – zapisuje równanie reakcji twardnienia zaprawy
gipsowej – opisuje
każdy z etapów produkcji szkła – wyjaśnia niektóre zastosowania gliny na podstawie
jej właściwości – projektuje i przeprowadza doświadczenie
chemiczne Badanie właściwości
sorpcyjnych gleby – projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne
Badanie odczynu gleby – opisuje wpływ niektórych składników gleby – uzasadnia potrzebę stosowania nawozów sztucznych
i podaje ich przykłady – wyjaśnia, na czym polega chemiczne zanieczyszczenie
gleby |
Uczeń: – wyjaśnia zjawisko powstawania kamienia kotłowego – omawia proces twardnienia zaprawy wapiennej i
zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej – opisuje szczegółowo przeróbkę gipsu – wymienia rodzaje szkła oraz opisuje ich
właściwości i zastosowania – opisuje glinę pod względem jej zastosowań – opisuje
zastosowania cementu, zaprawy cementowej i betonu – wymienia źródła zanieczyszczeń gleby, omawia ich
skutki oraz proponuje sposoby ochrony
gleby przed degradacją |
Uczeń : - posługuje się wiedzą, dostrzega
i wyjaśnia zjawiska chemiczne w otoczeniu człowieka - zapisuje równania reakcji - wykazuje analityczne
myśleniem, analizuje zjawiska, wyciąga odpowiednie wnioski – omawia zjawiska krasowe i zapisuje równania reakcji
chemicznych ilustrujące te zjawiska – wyjaśnia, czym są światłowody i opisuje ich zastosowania – omawia naturalne wskaźniki odczynu gleby – wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych na
etykietach nawozów |
2. Źródła energii
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Ocena celująca [1+2+3+4+5] |
Uczeń: – wymienia przykłady surowców naturalnych
wykorzystywanych do pozyskiwania energii – definiuje pojecie gaz ziemny – wymienia właściwości gazu ziemnego – zapisuje wzór sumaryczny głównego składnika gazu
ziemnego oraz podaje jego nazwę systematyczną – wymienia zasady BHP dotyczące obchodzenia się z
węglowodorami i innymi paliwami – definiuje pojęcie ropa naftowa – wymienia skład i właściwości ropy naftowej – definiuje pojęcie alotropia pierwiastków chemicznych – wymienia odmiany alotropowe węgla – wymienia nazwy kopalnych paliw stałych – definiuje pojęcia: destylacja, frakcja,
destylacja frakcjonowana, piroliza
(pirogenizacja, sucha destylacja),
katalizator, izomer – wymienia nazwy produktów destylacji ropy
naftowej – wymienia nazwy produktów suchej destylacji węgla kamiennego – wymienia
składniki benzyny, jej właściwości – definiuje
pojęcie liczba oktanowa – dokonuje
podziału źródeł energii na wyczerpywalne i niewyczerpywalne – wymienia
przykłady negatywnego wpływu stosowania paliw tradycyjnych na środowisko
przyrodnicze –
definiuje pojęcia: efekt cieplarniany,
kwaśne opady, globalne ocieplenie – wymienia gazy cieplarnianie – wymienia
przykłady alternatywnych źródeł energii – zapisuje proste równania reakcji spalania
całkowitego i niecałkowitego węglowodorów – opisuje właściwości tlenku węgla(II) i jego
wpływ na organizm człowieka |
Uczeń: – wymienia właściwości kopalnych paliw stałych – opisuje budowę diamentu, grafitu – wyjaśnia, jakie właściwości ropy naftowej
umożliwiają jej przetwarzanie w procesie destylacji frakcjonowanej – wymienia nazwy i zastosowania kolejnych
produktów otrzymywanych w wyniku destylacji ropy naftowej – opisuje proces suchej destylacji węgla
kamiennego (pirolizę) – wymienia nazwy produktów procesu suchej
destylacji węgla kamiennego oraz
opisuje ich skład i stan skupienia – wymienia zastosowania produktów suchej
destylacji węgla kamiennego – opisuje, jak można zbadać właściwości benzyn –
wymienia przykłady rodzajów benzyn – wymienia nazwy systematyczne związków chemicznych o
LO = 100 i LO = 0 – wymienia sposoby podwyższania LO benzyny – zapisuje równania reakcji spalania całkowitego – wymienia główne powody powstania nadmiernego efektu cieplarnianego oraz kwaśnych opadów – zapisuje przykłady równań reakcji tworzenia się
kwasów – definiuje pojecie smog – wymienia poznane alternatywne źródła energii |
Uczeń: – opisuje właściwości diamentu,
grafitu – wymienia
zastosowania diamentu, grafitu – definiuje pojęcia grafen i karbin – opisuje przebieg destylacji ropy naftowej – projektuje doświadczenie chemiczne Badanie właściwości ropy naftowej – projektuje doświadczenie chemiczne Badanie właściwości benzyny – wyjaśnia, na
czym polegają kraking – opisuje, jak ustala się liczbę oktanową – wymienia nazwy substancji stosowanych – opisuje właściwości różnych rodzajów benzyn – zapisuje równania reakcji powstawania kwasów
(dotyczące kwaśnych opadów) – analizuje możliwości zastosowań alternatywnych
źródeł energii (biopaliwa, wodór, energia słoneczna, wodna, jądrowa,
geotermalna, itd.) – wymienia wady i zalety wykorzystywania tradycyjnych
i alternatywnych źródeł energii |
Uczeń: – proponuje rodzaje szkła laboratoryjnego niezbędnego
do wykonania doświadczenia chemicznego Destylacja
frakcjonowana ropy naftowej – projektuje doświadczenie chemiczne Sucha destylacja węgla kamiennego – definiuje pojęcie izomeria – wyjaśnia, w
jakim celu przeprowadza się procesy krakingu i reformingu – analizuje wady i zalety środków przeciwstukowych – analizuje wpływ sposobów uzyskiwania energii na
stan środowiska przyrodniczego |
Uczeń : - posługuje się wiedzą,
dostrzega i wyjaśnia zjawiska chemiczne w otoczeniu człowieka - zapisuje równania reakcji - wykazuje analityczne myśleniem, analizuje zjawiska,
wyciąga odpowiednie wnioski – zapisuje wzory (półstrukturalne, strukturalne)
izomerów dla prostych przykładów węglowodorów – wyjaśnia, czym różnią się węglowodory łańcuchowe od
pierścieniowych (cyklicznych), podaje nazwy systematyczne prostych węglowodorów
o łańcuchach rozgałęzionych i pierścieniowych oraz zapisuje ich wzory
strukturalne – opisuje właściwości fosforu białego i fosforu
czerwonego – opisuje proces ekstrakcji – wyjaśnia, czym jest biodiesel – opisuje znaki informacyjne znajdujące się na
stacjach paliw – wyjaśnia znaczenie symboli znajdujących się na
produktach, przy których wytwarzaniu ograniczono zużycie energii, wydzielanie
gazów cieplarnianych i emisję zanieczyszczeń |
3. Środki czystości i kosmetyki
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Ocena celująca [1+2+3+4+5] |
Uczeń: – definiuje pojęcie mydła – dokonuje podziału mydeł ze względu na
rozpuszczalność w wodzie i stan skupienia – wymienia metody otrzymywania mydeł – definiuje pojęcia: reakcja zmydlania, reakcja
zobojętniania, reakcja hydrolizy – zapisuje wzory sumaryczne i nazwy zwyczajowe
podstawowych kwasów tłuszczowych – wymienia właściwości i zastosowania wybranych mydeł – podaje odczyn roztworów mydeł oraz wymienia nazwy
jonów odpowiedzialnych – wymienia składniki brudu – wymienia substancje zwilżalne i niezwilżalne przez
wodę – wyjaśnia pojęcia: hydrofilowy, hydrofobowy,
napięcie powierzchniowe – wymienia podstawowe zastosowania detergentów – podaje przykłady substancji obniżających napięcie
powierzchniowe wody – definiuje pojęcia: twarda woda, kamień kotłowy – opisuje zachowanie mydła w twardej wodzie – dokonuje podziału mieszanin ze względu na rozmiary
cząstek – opisuje zjawisko tworzenia się emulsji – wymienia przykłady emulsji i ich zastosowania – podaje, gdzie znajdują się informacje – wymienia zastosowania wybranych kosmetyków i
środków czystości – wymienia
nazwy związków chemicznych
znajdujących się w środkach do przetykania rur – wymienia przykłady zanieczyszczeń metali (rdza)
oraz sposoby ich usuwania – definiuje pojęcie eutrofizacja wód – wymienia przykłady substancji powodujących
eutrofizację wód – definiuje pojęcie dziura ozonowa – stosuje zasady bezpieczeństwa
podczas korzystania ze środków chemicznych |
Uczeń: – opisuje proces zmydlania tłuszczów – zapisuje słownie przebieg reakcji zmydlania
tłuszczów – opisuje, jak doświadczalnie otrzymać mydło – zapisuje nazwę zwyczajową i wzór sumaryczny kwasu
tłuszczowego potrzebnego do otrzymania mydła o podanej nazwie – wyjaśnia, dlaczego roztwory mydeł mają odczyn
zasadowy – definiuje pojęcie substancja powierzchniowo czynna (detergent) – opisuje budowę substancji powierzchniowo czynnych – zaznacza fragmenty hydrofobowe – wymienia rodzaje substancji powierzchniowo czynnych – opisuje mechanizm usuwania brudu – projektuje doświadczenie chemiczne Badanie wpływu
różnych substancji na napięcie powierzchniowe wody – wymienia związki chemiczne odpowiedzialne – wyjaśnia, co to są emulgatory – dokonuje podziału emulsji i wymienia przykłady
poszczególnych jej rodzajów – wyjaśnia różnice między typami emulsji (O/W, W/O) – wymienia niektóre składniki kosmetyków – wyjaśnia przyczynę eliminowania fosforanów(V) z
proszków do prania (proces
eutrofizacji) – dokonuje podziału zanieczyszczeń metali na fizyczne
i chemiczne oraz opisuje różnice między nimi – opisuje zanieczyszczenia występujące na powierzchni
srebra i miedzi – wymienia substancje, które w proszkach do prania
odpowiadają za tworzenie się kamienia kotłowego (zmiękczające) – definiuje pojęcie freony |
Uczeń: – projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie mydła w reakcji zmydlania
tłuszczu – projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie mydła w reakcji zobojętniania – zapisuje równanie reakcji otrzymywania mydła o
podanej nazwie – wymienia produkty reakcji hydrolizy mydeł oraz
wyjaśnia ich wpływ na odczyn roztworu – wyjaśnia, z wykorzystaniem zapisu jonowego równania
reakcji chemicznej, dlaczego roztwór mydła ma odczyn zasadowy – projektuje doświadczenie chemiczne Wpływ twardości wody na powstawanie piany – zapisuje równania reakcji chemicznych mydła – określa rolę środków zmiękczających wodę oraz podaje
ich przykłady – wyjaśnia,
jak odróżnić koloidy od roztworów właściwych – opisuje składniki bazowe, czynne i dodatkowe
kosmetyków – wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na
temat działania kosmetyków – opisuje wybrane środki czystości (do mycia szyb i
luster, używane w zmywarkach, do udrażniania rur, do czyszczenia metali – wskazuje na charakter chemiczny składników
środków do mycia szkła, przetykania rur, czyszczenia metali – opisuje źródła zanieczyszczeń metali oraz sposoby
ich usuwania – omawia szczegółowo proces eutrofizacji |
Uczeń: – zapisuje równanie reakcji hydrolizy podanego mydła
na sposób cząsteczkowy – wyjaśnia zjawisko powstawania osadu, zapisując
jonowo równania reakcji chemicznych – zapisuje równania reakcji usuwania twardości wody
przez gotowanie – projektuje doświadczenie chemiczne Badanie wpływu emulgatora na trwałość
emulsji – opisuje działanie wybranych postaci kosmetyków (np.
emulsje, roztwory) – wymienia zasady odczytywania i analizy składu
kosmetyków na podstawie etykiet – wymienia zasady INCI – omawia mechanizm usuwania brudu przy użyciu środków
zawierających krzemian sodu na podstawie odpowiednich równań reakcji – opisuje sposób czyszczenia srebra metodą redukcji
elektrochemicznej – projektuje doświadczenie chemiczne Wykrywanie obecności fosforanów(V) – wyjaśnia, dlaczego substancje zmiękczające wodę
zawarte w proszkach są szkodliwe dla urządzeń piorących – omawia wpływ freonów na warstwę
ozonową |
Uczeń : - posługuje się wiedzą,
dostrzega i wyjaśnia zjawiska chemiczne w otoczeniu człowieka - zapisuje równania reakcji - wykazuje analityczne myśleniem, analizuje zjawiska,
wyciąga odpowiednie wnioski – definiuje pojęcie parabeny –
wyjaśnia różnicę między jonowymi i niejonowymi substancjami powierzchniowo
czynnymi –
opisuje działanie napojów typu cola jako odrdzewiaczy – wyjaśnia znaczenie symboli znajdujących się na
opakowaniach kosmetyków |
4. Żywność
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Ocena celująca [1+2+3+4+5] |
Uczeń: – wymienia rodzaje składników odżywczych – definiuje pojęcia: wartość odżywcza, wartość
energetyczna, GDA – przeprowadza bardzo proste obliczenia – opisuje zastosowanie reakcji ksantoproteinowej – zapisuje słownie przebieg reakcji hydrolizy
tłuszczów – podaje po jednym przykładzie substancji tłustej i
tłuszczu – dokonuje podziału sacharydów – podaje nazwy i wzory sumaryczne podstawowych
sacharydów – opisuje, jak wykryć skrobię – opisuje znaczenie wody, witamin oraz soli
mineralnych dla organizmu – wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na temat
składników wody mineralnej i mleka – opisuje mikroelementy
i makroelementy oraz podaje ich przykłady – wymienia pierwiastki toksyczne dla człowieka oraz
pierwiastki biogenne – definiuje pojęcia: fermentacja, biokatalizator – dokonuje podziału fermentacji (tlenowa, beztlenowa)
oraz opisuje jej rodzaje – wymienia, z podaniem przykładów zastosowań, rodzaje
procesów fermentacji zachodzących – zalicza laktozę do disacharydów – definiuje pojęcia: jełczenie, gnicie, butwienie – wymienia najczęstsze przyczyny psucia
się żywności – wymienia przykłady sposobów konserwacji żywności – opisuje, do czego służą dodatki do żywności;
dokonuje ich podziału ze względu na pochodzenie |
Uczeń: – opisuje sposób wykrywania białka – opisuje sposób wykrywania tłuszczu – podaje nazwę produktu rozkładu termicznego tłuszczu
oraz opisuje jego działanie na organizm – opisuje sposób wykrywania skrobi, np. w mące ziemniaczanej
i ziarnach fasoli – opisuje sposób wykrywania glukozy – wymienia pokarmy będące źródłem białek, tłuszczów i
sacharydów – dokonuje podziału witamin (rozpuszczalne – opisuje procesy fermentacji (najważniejsze, podstawowe informacje) zachodzące
podczas wyrabiania ciasta, pieczenia chleba, produkcji napojów alkoholowych,
otrzymywania kwaśnego mleka, jogurtów – zapisuje wzór sumaryczny kwasu mlekowego, masłowego
i octowego – definiuje pojęcie hydroksykwas – wyjaśnia
przyczyny psucia się żywności oraz proponuje sposoby zapobiegania temu
procesowi – opisuje sposoby otrzymywania różnych dodatków do
żywności – wymienia przykłady barwników, konserwantów
(tradycyjnych), przeciwutleniaczy, substancji zagęszczających, emulgatorów,
aromatów, regulatorów kwasowości i substancji słodzących – wyjaśnia znaczenie symbolu E – podaje przykłady szkodliwego działania niektórych
dodatków do żywności |
Uczeń: – przeprowadza obliczenia z uwzględnieniem pojęć GDA,
wartość odżywcza i energetyczna – projektuje i wykonuje doświadczenie chemiczne Wykrywanie białka w produktach
żywnościowych (np. w twarogu) – projektuje doświadczenie chemiczne Wykrywanie tłuszczu w produktach
żywnościowych (np. w pestkach dyni – opisuje sposób odróżniania substancji tłustej – projektuje doświadczenie chemiczne Wykrywanie skrobi w produktach
żywnościowych (np. mące ziemniaczanej – projektuje doświadczenie chemiczne Wykrywanie glukozy (próba Trommera) – zapisuje równania reakcji chemicznych dla próby
Trommera, utleniania glukozy – opisuje produkcję napojów alkoholowych – opisuje, na czym polegają: fermentacja alkoholowa,
mlekowa i octowa – zapisuje
równania reakcji fermentacji alkoholowej i octowej – zapisuje równanie reakcji fermentacji masłowej z
określeniem warunków jej zachodzenia – wyjaśnia określenie chleb na zakwasie – opisuje procesy jełczenia, gnicia i butwienia – przedstawia znaczenie stosowania dodatków do
żywności – wymienia niektóre zagrożenia wynikające ze
stosowania dodatków do żywności – opisuje poznane sposoby konserwacji żywności – opisuje wybrane substancje zaliczane do barwników,
konserwantów, przeciwutleniaczy, substancji zagęszczających, emulgatorów,
aromatów, regulatorów kwasowości i substancji słodzących – określa rolę substancji zagęszczających |
Uczeń: – projektuje doświadczenie chemiczne Odróżnianie tłuszczu od substancji tłustej – zapisuje równanie hydrolizy podanego tłuszczu – wyjaśnia, dlaczego sacharoza i skrobia dają ujemny
wynik próby Trommera – projektuje doświadczenie chemiczne Fermentacja alkoholowa – opisuje proces produkcji serów – opisuje jedną z przemysłowych metod produkcji octu – wyjaśnia skrót INS i potrzebę jego stosowania – analizuje zalety i wady stosowania dodatków do
żywności – opisuje wybrane emulgatory i substancje
zagęszczające, ich pochodzenie – analizuje potrzebę stosowania aromatów – przedstawia konsekwencje stosowania
dodatków do żywności |
Uczeń : - posługuje się wiedzą,
dostrzega i wyjaśnia zjawiska chemiczne w otoczeniu człowieka - zapisuje równania reakcji - wykazuje analityczne
myśleniem, analizuje zjawiska, wyciąga odpowiednie wnioski - opisuje proce produkcji miodu i zapisuje równanie
zachodzącej reakcji chemicznej – wyjaśnia obecność dziur w serze szwajcarskim – opisuje proces produkcji i zastosowanie octu
winnego – opisuje zjawisko bombażu – wyjaśnia znaczenie symboli
znajdujących się na opakowaniach żywności |
5. Leki
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Ocena celująca [1+2+3+4+5] |
Uczeń: – definiuje pojęcia: substancje lecznicze, leki,
placebo – dokonuje podziału substancji leczniczych ze względu
na efekt ich działania (eliminujące objawy bądź przyczyny choroby), metodę
otrzymywania (naturalne, półsyntetyczne – wymienia postaci, w jakich mogą występować leki
(tabletki, roztwory, syropy, maści) – definiuje pojecie maść – wymienia właściwość węgla aktywnego, umożliwiającą
zastosowanie go w przypadku dolegliwości żołądkowych – wymienia nazwę związku chemicznego występującego w
aspirynie i polopirynie – wymienia zastosowania aspiryny i polopiryny – podaje przykład związku chemicznego stosowanego w
lekach neutralizujących nadmiar kwasu solnego w żołądku – wyjaśnia, od czego mogą zależeć lecznicze – wyszukuje podstawowe informacje na temat
działania składników popularnych leków (np. węgla aktywnego, kwasu
acetylosalicylowego, środków neutralizujących nadmiar kwasów – wymienia sposoby podawania leków – wymienia przykłady uzależnień oraz substancji
uzależniających – opisuje ogólnie poszczególne rodzaje uzależnień – wymienia przykłady leków, które mogą prowadzić do
lekomanii (leki nasenne, psychotropowe, sterydy anaboliczne) – opisuje, czym są narkotyki i dopalacze – wymienia napoje zawierające kofeinę |
Uczeń: – wyszukuje informacje na temat działania składników
popularnych leków na organizm
ludzki (np. węgla aktywnego, kwasu acetylosalicylowego, środków
neutralizujących nadmiar kwasów – wymienia przykłady substancji leczniczych
eliminujących objawy (np. przeciwbólowe, nasenne) i przyczyny choroby (np.
przeciwbakteryjne, wiążące substancje toksyczne) – wymienia przykłady nazw substancji leczniczych
naturalnych, półsyntetycznych – opisuje właściwości adsorpcyjne węgla aktywnego – wyjaśnia, jaki odczyn mają leki stosowane na nadkwasotę – wyjaśnia, od czego mogą zależeć lecznicze – oblicza dobową dawkę leku dla człowieka – wyjaśnia różnicę między LC50 i LD50 – wymienia właściwości etanolu i nikotyny – definiuje pojęcie narkotyki – wymienia nazwy substancji chemicznych uznawanych za
narkotyki – wyszukuje podstawowe informacje na temat
działania składników napojów, takich jak: kawa, herbata, napoje typu cola – wymienia właściwości kofeiny oraz
opisuje jej działanie na organizm ludzki |
Uczeń: – opisuje sposoby otrzymywania wybranych substancji
leczniczych – opisuje działanie kwasu acetylosalicylowego – zapisuje równanie reakcji zobojętniania kwasu
solnego sodą oczyszczoną – wykonuje obliczenia związane z pojęciem dawki leku – określa moc substancji toksycznej na podstawie
wartości LD50 – opisuje wpływ odczynu środowiska – wyjaśnia zależność szybkości działania leku – opisuje działanie rtęci i baru na organizm – wymienia związki chemiczne neutralizujące szkodliwe
działanie baru na organizm – opisuje wpływ rozpuszczalności substancji
leczniczej w wodzie na siłę jej działania – definiuje pojęcie tolerancja na dawkę substancji – opisuje skutki nadmiernego używania etanolu oraz
nikotyny na organizm – opisuje działanie na organizm morfiny, heroiny,
kokainy, haszyszu, marihuany i amfetaminy – opisuje działanie dopalaczy na organizm – wyszukuje informacje na temat działania
składników napojów, takich jak: kawa, herbata, napoje typu cola na organizm
ludzki |
Uczeń: – wymienia skutki nadużywania niektórych leków – wyjaśnia powód stosowania kwasu acetylosalicylowego
(opisuje jego działanie na organizm ludzki, zastosowania) – dokonuje trudniejszych obliczeń związanych z
pojęciem dawki leku – analizuje problem testowania leków – wyjaśnia wpływ baru na organizm – wyjaśnia, zapisując odpowiednie równania reakcji
chemicznych, działanie odtrutki – analizuje skład dymu papierosowego (wymienia jego
główne składniki – nazwy systematyczne, wzory sumaryczne) – zapisuje wzory sumaryczne poznanych narkotyków oraz
klasyfikuje je do odpowiedniej grupy związków chemicznych
|
Uczeń : - posługuje się wiedzą,
dostrzega i wyjaśnia zjawiska chemiczne w otoczeniu człowieka - zapisuje równania reakcji - wykazuje analityczne
myśleniem, analizuje zjawiska, wyciąga odpowiednie wnioski – wyjaśnia, dlaczego nie powinno się karmić psów i
kotów czekoladą – wymienia produkt pośredni utleniania alkoholu w
organizmie i opisuje skutki jego działania – porównuje poszczególne zakresy stężeń alkoholu we
krwi z ich działaniem na organizm ludzki |
6. Odzież i opakowania
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Ocena celująca [1+2+3+4+5] |
Uczeń: – definiuje pojęcia: tworzywa sztuczne, mer,
polimer – dokonuje podziału polimerów ze względu – wymienia rodzaje substancji dodatkowych – wymienia nazwy systematyczne najpopularniejszych
tworzyw sztucznych oraz zapisuje skróty pochodzące od tych nazw – opisuje sposób otrzymywania kauczuku – wymienia podstawowe zastosowania kauczuku – wymienia substraty i produkt wulkanizacji kauczuku – wymienia podstawowe zastosowania gumy – wymienia nazwy polimerów sztucznych, przy których
powstawaniu jednym z substratów była celuloza – klasyfikuje tworzywa sztuczne według ich
właściwości (termoplasty i duroplasty) – podaje przykłady nazw systematycznych termoplastów i
duroplastów – wymienia właściwości poli(chlorku winylu) (PVC) – zapisuje wzór strukturalny meru dla PVC – wymienia przykłady i najważniejsze zastosowania
tworzyw sztucznych (np. polietylenu, polistyrenu, polipropylenu, teflonu) – wskazuje na zagrożenia związane z gazami
powstającymi w wyniku spalania PVC – dokonuje podziału opakowań ze względu na materiał,
z którego są wykonane – podaje
przykłady opakowań (celulozowych, szklanych, metalowych, sztucznych)
stosowanych w życiu codziennym – wymienia sposoby zagospodarowania określonych
odpadów stałych – definiuje pojęcie polimery biodegradowalne – definiuje pojęcia: włókna naturalne, włókna
sztuczne, włókna syntetyczne – klasyfikuje włókna na naturalne, sztuczne – wymienia najważniejsze zastosowania
włókien naturalnych, sztucznych – wymienia właściwości wełny, jedwabiu naturalnego,
bawełny i lnu |
Uczeń: – opisuje zasady tworzenia nazw polimerów – wymienia właściwości kauczuku – opisuje, na czym polega wulkanizacja kauczuku – zapisuje równanie reakcji otrzymywania PVC – opisuje najważniejsze właściwości – wymienia czynniki, które należy uwzględnić przy
wyborze materiałów do produkcji opakowań – opisuje wady i zalety opakowań stosowanych w
życiu codziennym – wyjaśnia, dlaczego składowanie niektórych
substancji chemicznych stanowi problem – uzasadnia
potrzebę zagospodarowania odpadów pochodzących z różnych opakowań – opisuje, które rodzaje odpadów stałych stanowią
zagrożenie dla środowiska naturalnego w przypadku ich spalania – wymienia przykłady polimerów biodegradowalnych – podaje warunki, w jakich może zachodzić
biodegradacja polimerów (tlenowe, beztlenowe) – opisuje sposób odróżnienia włókna białkowego (wełna)
od celulozowego (bawełna) – podaje nazwę włókna, które zawiera keratynę – dokonuje podziału surowców do otrzymywania włókien
sztucznych (organiczne, nieorganiczne) oraz wymienia nazwy surowców danego
rodzaju – wymienia próbę ksantoproteinową jako sposób na
odróżnienie włókien jedwabiu naturalnego od włókien jedwabiu sztucznego – wymienia najbardziej popularne włókna syntetyczne – podaje niektóre
zastosowania włókien syntetycznych |
Uczeń: – omawia różnice we właściwościach kauczuku przed i
po wulkanizacji – opisuje budowę wewnętrzną termoplastów – omawia zastosowania PVC – wyjaśnia, dlaczego mimo użycia tych
samych merów, właściwości polimerów mogą się różnić – wyjaśnia, dlaczego roztworu kwasu fluorowodorowego
nie przechowuje się – zapisuje równanie reakcji tlenku krzemu(IV) – opisuje recykling szkła, papieru, metalu – podaje zapis procesu biodegradacji polimerów w
warunkach tlenowych i beztlenowych – opisuje zastosowania poznanych włókien sztucznych
oraz syntetycznych – projektuje doświadczenie chemiczne Odróżnianie włókien naturalnych
pochodzenia zwierzęcego od włókien naturalnych pochodzenia roślinnego – projektuje doświadczenie chemiczne Odróżnianie
jedwabiu sztucznego – wymienia nazwy włókien do zadań specjalnych i
opisuje ich właściwości |
Uczeń: – zapisuje równanie reakcji wulkanizacji kauczuku – wyjaśnia, z uwzględnieniem budowy, zachowanie się
termoplastów i duroplastów pod wpływem wysokich temperatur – wyjaśnia, dlaczego stężony roztwór kwasu
azotowego(V) przechowuje się – zapisuje równanie reakcji glinu z kwasem
azotowym(V) – analizuje wady i zalety różnych sposobów radzenia
sobie z odpadami stałymi – opisuje właściwości i zastosowania nylonu oraz
goreteksu – opisuje zastosowania włókien aramidowych,
węglowych, biostatycznych i szklanych – analizuje wady i zalety różnych włókien |
Uczeń : - posługuje się wiedzą,
dostrzega i wyjaśnia zjawiska chemiczne w otoczeniu człowieka - zapisuje równania reakcji - wykazuje analityczne myśleniem, analizuje zjawiska,
wyciąga odpowiednie wnioski – opisuje reakcje polikondensacji i poliaddycji oraz
wymienia ich produkty – opisuje metodę otrzymywania styropianu – definiuje pojęcie kompozyty – omawia proces merceryzacji bawełny – definiuje pojęcie mikrofibra, wymienia jej właściwości i zastosowania – wyjaśnia znaczenie symboli znajdujących się na
opakowaniach i wyrobach
tekstylnych |