Roczny plan dydaktyczny przedmiotu biologia w zakresie rozszerzonym dla klasy 2 c , 2f 

Jerzy Senger

Rok szkolny: 2019/20

Liczba godzin tygodniowo:  kl. 2c  6 godz., kl. 2f  5godz

 programu nauczania: Biologia. Program nauczania dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres rozszerzony.

M. Guzik, E. Jastrzębska

Wydawnictwo Nowa Era

Podręcznik:          Biologia na czasie 1. Zakres rozszerzony.

Wydawnictwo Nowa Era,

Nr ewidencyjny: 564/1/2012/2015

M. Guzik, E. Jastrzębska, R. Kozik, R. Matuszewski,                                 

E. Pyłka – Gutowska, W. Zamachowski

Formy sprawdzania wiedzy : odpowiedź ustna         waga oceny     2

                                                kartkówka,                  waga oceny    2

                                                sprawdzian                  waga oceny    3 / 4

                                                praca na lekcji             waga oceny   1

                                                zadanie domowe         waga oceny    1

Tematy kl. 2c

1. Lekcja organizacyjna, system oceniania i klasyfikowania, bhp.

2. Składniki chemiczne komórek.

3. Rodzaje wiązań i oddziaływań chemicznych w związkach budujących żywe organizmy

4. Właściwości fizykochemiczne wody, jako podstawowego składnika środowiska komórki i substratu przemian metabolicznych.

5. Aminokwasy. Wiązanie peptydowe.

6. Związki organiczne  komórki.

7. Białka.

8. Rola białek.

9. Kwasy nukleinowe. Budowa, rodzaje, znaczenie.

10. DNA, podstawowy nośnik informacji genetycznej   

11. Struktura DNA.

12. Kwasy RNA.

13. Rola kwasów nukleinowych.

14. Węglowodany.

15. Monosacharydy.

16. Polisacharydy. Wiązanie glikozydowi.

17. Lpidy składniki strukturalne i energetyczne komórki.

18. Klasyfikacja lipidów.

19. Budowa chemiczna organizmów – rozwiązywanie zadań.

20. Budowa komórki prokariotycznej i eukariotycznej.

21. Budowa i funkcje błony komórkowej.

22. Struktura płynnej mozaiki.

23. Transport przez błony.

24.  Struktury błoniaste -  struktura, funkcja.

25. Struktury błoniaste -  struktura, funkcja.

26. Inne struktury komórkowe.

27. Cytoplazma. Cytozol.

28. Ruchy cytoplazmy.

29. Organelle półautonomiczne.

30. Jądro komórkowe.

31.  Organizacja chromatyny i chromosomów.

32. Budowa, rodzaje chromosomów.

33. Cykl życiowy komórki.

34. Podziały komórkowe - mitoza.

35. Mitoza, przebieg procesu.

36. Bilans mitozy.

37. Mejoza podział redukcyjny.

38. Podziały komórkowe – mejoza cz.1

39. Podziały komórkowe – mejoza cz.2

40. Bilans mejozy.

41. Porównanie mitozy i mejozy.

42. Znaczenie podziałów komórkowych.

43.  Składniki nieplazmatyczne komórki.

44. Ściana komórkowa.

45. Wakuola.

46. Rola wakuoli. Roztwory.

47. Roztwory. Regulacja osmotyczna komórki.

48. Porównanie komórki roślinnej i zwierzęcej.

49. Rozwiązywanie zadań – komórka cz 1.

50. Powtórzenie materiału.

51. Sprawdzian I – komórka.

52. Omówienie sprawdzianu I

53. Budowa wirusów.

54. Cykle rozwojowe (namnażanie się) wirusów.

55. Wybrane choroby wirusowe.

56. Budowa komórki bakteryjnej

57. Systematyka prokariota.

58.  Funkcje życiowe bakterii.

59.  Wybrane choroby bakteryjne.

60. Systematyka protistów.

61. Budowa morfologiczna, organizacja ciała glonów.

62. Budowa i procesy życiowe protistów.

63. Podział i charakterystyka poszczególnych grup glonów.

64. Czynności życiowe protestów roślinnych.

65. Protesty zwierzęce. Systematyka.

66. Budowa komórkowa pierwotniaków.

67. Czynności życiowe pierwotniaków.

68. Protisty chorobotwórcze.

69. Rozwiązywanie zadań maturalnych II

70. Powtórzenie wiadomości II

71. Sprawdzian II

72. Rośliny. Systematyka.

73. Pochodzenie i linie rozwojowe roślin.

74. . Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki twórcze.- cz. 1

75. Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki twórcze.- cz.2

76. Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki stałe – cz. 1 – miękiszowa, wzmacniająca

77. Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki stałe – cz. 2 przewodzące

78. Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki stałe – cz. 3 okrywająca, wydzielnicza

79. Rozwiązywanie zadań – tkanki roślinne cz.1

80. Rozwiązywanie zadań – tkanki roślinne cz.2

81. Tkanki roślinne – obrazy mikroskopowe.

82.  Mszaki – rośliny zarodnikowe z dominującym gametofitem cz.1

83. Mszaki – rośliny zarodnikowe z dominującym gametofitem cz.2

84. Paprotniki – rośliny zarodnikowe z dominującym sporofitem- cz.1

85. Paprotniki – rośliny zarodnikowe z dominującym sporofitem cz.2

86. Paprotniki – rośliny zarodnikowe z dominującym sporofitem cz.3

87. Budowa organów wegetatywnych roślin nasiennych – korzeń.

88. Budowa organów wegetatywnych roślin nasiennych – łodyga.

89. Budowa organów wegetatywnych roślin nasiennych – liście.

90. Modyfikacje organów wegetatywnych roślin nasiennych – korzeni.

91. Modyfikacje organów wegetatywnych roślin nasiennych – pędy i liście.

92. Budowa organów generatywnych i cykl rozwojowy nagonasiennych.

93. Mechanizm podwójnego zapłodnienia.

94. Budowa organów generatywnych i cykl rozwojowy okrytonasiennych

95. Cykle rozwojowe roślin nasiennych.

96. Powstawanie nasienia i owocu.

97. Rozmnażanie wegetatywne roślin

98. Porównanie jedno- i dwuliściennych okrytozalążkowych.

99. Znaczenie roślin nasiennych

100. Powtórzenie wiadomości

101. Sprawdzian

102. Grzyby organizmy heterotroficzne.I

103. Budowa komórkowa grzybów, organizacja ciała.

104. Charakterystyka workowców.

105. Charakterystyka sprzężniowców i podstawczaków

106.  Związki symbiotyczne i znaczenie grzybów.

107. Pochodzenie i główne linie rozwojowe zwierząt.

108. Rozmnażanie się i etapy rozwoju zarodkowego zwierząt cz. 1

109. Rozmnażanie się i etapy rozwoju zarodkowego zwierząt cz. 2

110. Tkanki zwierzęce– tkanka nabłonkowa,

111.  Tkanki zwierzęce  -mięśniowa

112. Tkanka mięśniowa 2

113. Tkanki zwierzęce – nerwowa

114. Synapsy, rodzaje, budowa, funkcja.

115. Tkanki zwierzęce– tkanka łączna  właściwa

116.  Tkanki zwierzęce– tkanka łączna oporowa

117. Tkanki zwierzęce– tkanka łączna płynna

118. Komórki krwi. Budowa, rola erytrocytów

119. Leukocyty, klasyfikacja, funkcja.

120. Rozwiązywanie zadań – tkanki zwierzęce .

121. Tkanki zwierzęce – obrazy mikroskopowe.

122. Budowa i funkcje życiowe gąbek.

123. Budowa i systematyka parzydełkowców.

124. Funkcje życiowe i znaczenie parzydełkowców.

125. Metageneza krążkopławów.

126.  Funkcje życiowe i znaczenie parzydełkowców.

127. Powtórzenie wiadomości

128. Sprawdzian

129. Zwierzęta tkankowe.

130. Budowa płazińców.

131. Budowa płazińców 2

132. Cykle rozwojowe płazińców.

133. Przegląd pasożytniczych płazińców cz1

134. Przegląd pasożytniczych płazińców cz2

135. Budowa nicieni.

136. Budowa nicieni cz.2

137. Rozmnażanie i przegląd pasożytniczych nicieni.

138.  Budowa i funkcje życiowe pierścienic cz.1

139. Budowa i funkcje życiowe pierścienic cz. 2

140.  Przegląd systematyczny i znaczenie pierścienic.

141. progresywne cechy budowy pierścienic.

142. Budowa morfologiczna stawonogów.

143. Budowa morfologiczna stawonogów cz,2

144. Budowa wewnętrzna stawonogów cz. 1

145. Budowa wewnętrzna stawonogów cz.2

146. Rozmnażanie i rozwój owadów.

147. Przegląd systematyczny i znaczenie stawonogów

148.  Budowa i funkcje życiowe mięczaków, ślimaki.

149. Budowa i funkcje życiowe mięczaków, małże.

150. Budowa i funkcje życiowe mięczaków, głowonogi.

151.  Przegląd systematyczny i znaczenie mięczaków

152.  Budowa i czynności życiowe szkarłupni.

153. Pochodzenie i linie rozwojowe strunowców.

154. Charakterystyka strunowców na przykładzie lancetnika cz 1

155. Charakterystyka strunowców na przykładzie lancetnika cz.2

156. Ogólna charakterystyka i pochodzenie kręgowców

157. Powtórzenie wiadomości.

158. Sprawdzian

159. Filogeneza i budowa zewnętrzna ryb.

160.  Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ryb cz. 1

161. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ryb cz.2

162. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ryb cz.3

163. Rozmnażanie ryb.

164.  Przegląd systematyczny i znaczenie ryb.

165. Filogeneza i budowa zewnętrzna płazów.

166. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe płazów cz.1

167. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe płazów cz.2

168. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe płazów cz.2

169. Rozmnażanie i rozwój płazów.

170. Przegląd systematyczny i znaczenie płazów.

171. Ochrona gatunkowa płazów. Płazy chronione.

172. Filogeneza i budowa zewnętrzna  gadów.

173. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe gadów cz.1

174. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe gadów cz.2

175. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe gadów cz.3

176. Układ rozrodczy i rozmnażanie się gadów.

177. Przegląd systematyczny i znaczenie gadów.

178. Ochrona gatunkowa gadów. Gady chronione.

179. Filogeneza i budowa zewnętrzna ptaków.

180. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ptaków cz1.

181. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ptaków cz2.

182. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ptaków cz.3

183. Sposoby lokomocji i wędrówki ptaków.

184. Rozmnażanie i rozwój ptaków.

185. Przegląd systematyczny i znaczenie ptaków.

186. Powtórzenie wiadomości.

187. Filogeneza i budowa zewnętrzna ssaków.

188.  Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ssaków cz. 1

189. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ssaków cz. 2

190. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ssaków cz. 3

191. Rozmnażanie i rozwój ssaków.

192. Przegląd systematyczny ssaków.

193. Znaczenie i ochrona ssaków.

194. Powtórzenie wiadomości

195. Sprawdzian

196. Metodyka badań w biologii.

197. Metodyka badań w biologii 2 

198. Rozwiązywanie zadań maturalnych 

199. Rozwiązywanie zadań maturalnych 

200. Rozwiązywanie zadań maturalnych 

201. Rozwiązywanie zadań maturalnych 

202. Rozwiązywanie zadań maturalnych 

203. Rozwiązywanie zadań maturalnych 

204. Rozwiązywanie zadań maturalnych 

205. Rozwiązywanie zadań maturalnych 

206. Rozwiązywanie zadań maturalnych 

207. Wędrówki zwierząt cz.1

208. Wędrówki zwierząt cz. 2

209. Przystosowanie organizmów do różnych środowisk życia cz.1

210. Przystosowanie organizmów do różnych środowisk życia cz.2.

Tematy kl. 2f

1. Lekcja organizacyjna, system oceniania i klasyfikowania, bhp.

2. Składniki chemiczne komórek.

3. Rodzaje wiązań i oddziaływań chemicznych w związkach budujących żywe organizmy

4. Właściwości fizykochemiczne wody, jako podstawowego składnika środowiska komórki i substratu przemian metabolicznych.

5. Aminokwasy. Wiązanie peptydowe.

6. Związki organiczne  komórki.

7. Białka.

8. Rola białek.

9. Kwasy nukleinowe. Budowa, rodzaje, znaczenie.

10. DNA, podstawowy nośnik informacji genetycznej   

11. Struktura DNA.

12. Kwasy RNA.

13. Rola kwasów nukleinowych.

14. Węglowodany.

15. Monosacharydy.

16. Polisacharydy. Wiązanie glikozydowi.

17. Lpidy składniki strukturalne i energetyczne komórki.

18. Klasyfikacja lipidów.

19. Budowa chemiczna organizmów – rozwiązywanie zadań.

20. Budowa komórki prokariotycznej i eukariotycznej.

21. Budowa i funkcje błony komórkowej.

22. Struktura płynnej mozaiki.

23. Transport przez błony.

24.  Struktury błoniaste -  struktura, funkcja.

25. Struktury błoniaste -  struktura, funkcja.

26. Inne struktury komórkowe.

27. Cytoplazma. Cytozol.

28. Ruchy cytoplazmy.

29. Organelle półautonomiczne.

30. Jądro komórkowe.

31.  Organizacja chromatyny i chromosomów.

32. Budowa, rodzaje chromosomów.

33. Cykl życiowy komórki.

34. Podziały komórkowe - mitoza.

35. Mitoza, przebieg procesu.

36. Bilans mitozy.

37. Mejoza podział redukcyjny.

38. Podziały komórkowe – mejoza cz.1

39. Podziały komórkowe – mejoza cz.2

40. Bilans mejozy.

41. Porównanie mitozy i mejozy.

42. Znaczenie podziałów komórkowych.

43.  Składniki nieplazmatyczne komórki.

44. Ściana komórkowa.

45. Wakuola.

46. Rola wakuoli. Roztwory.

47. Porównanie komórki roślinnej i zwierzęcej.

48. Rozwiązywanie zadań – komórka cz 1.

49. Sprawdzian I – komórka.

50. Budowa wirusów.

51. Cykle rozwojowe (namnażanie się) wirusów.

52. Budowa komórki bakteryjnej

53. Systematyka prokariota.

54.  Funkcje życiowe bakterii.

55.  Wybrane choroby bakteryjne.

56. Systematyka protistów.

57. Budowa morfologiczna, organizacja ciała glonów.

58. Budowa i procesy życiowe protistów.

59. Podział i charakterystyka poszczególnych grup glonów.

60. Czynności życiowe protestów roślinnych.

61. Protisty zwierzęce. Systematyka.

62. Budowa komórkowa pierwotniaków.

63. Czynności życiowe pierwotniaków.

64. Protisty chorobotwórcze.

65. Sprawdzian

66. Pochodzenie i linie rozwojowe roślin.

67.  Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki twórcze.- cz. 1

68. Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki twórcze.- cz.2

69. Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki stałe – cz. 1 – miękiszowa, wzmacniająca

70. Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki stałe – cz. 2 przewodzące

71. Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki stałe – cz. 3 okrywająca, wydzielnicza

72. Rozwiązywanie zadań – tkanki roślinne cz.1

73. Rozwiązywanie zadań – tkanki roślinne cz.2

74. Tkanki roślinne – obrazy mikroskopowe.

75.  Mszaki – rośliny zarodnikowe z dominującym gametofitem cz.1

76. Mszaki – rośliny zarodnikowe z dominującym gametofitem cz.2

77. Paprotniki – rośliny zarodnikowe z dominującym sporofitem- cz.1

78. Paprotniki – rośliny zarodnikowe z dominującym sporofitem cz.2

79. Paprotniki – rośliny zarodnikowe z dominującym sporofitem cz.3

80. Budowa organów wegetatywnych roślin nasiennych – korzeń.

81. Budowa organów wegetatywnych roślin nasiennych – łodyga.

82. Budowa organów wegetatywnych roślin nasiennych – liście.

83. Modyfikacje organów wegetatywnych roślin nasiennych – korzeni.

84. Modyfikacje organów wegetatywnych roślin nasiennych – pędy i liście.

85. Budowa organów generatywnych i cykl rozwojowy nagonasiennych.

86. Mechanizm podwójnego zapłodnienia.

87. Budowa organów generatywnych i cykl rozwojowy okrytonasiennych

88. Cykle rozwojowe roślin nasiennych.

89. Powstawanie nasienia i owocu.

90. Rozmnażanie wegetatywne roślin

91. Porównanie jedno- i dwuliściennych okrytozalążkowych.

92. Sprawdzian

93. Grzyby organizmy heterotroficzne.I

94. Budowa komórkowa grzybów, organizacja ciała.

95. Charakterystyka workowców.

96. Charakterystyka sprzężniowców i podstawczaków

97.  Związki symbiotyczne i znaczenie grzybów.

98. Pochodzenie i główne linie rozwojowe zwierząt.

99. Rozmnażanie się i etapy rozwoju zarodkowego zwierzą.

100.Tkanki zwierzęce– tkanka nabłonkowa,

101. Tkanki zwierzęce  -mięśniowa

102.Tkanki zwierzęce – nerwowa

103.Synapsy, rodzaje, budowa, funkcja.

104.Tkanki zwierzęce– tkanka łączna  właściwa

105. Tkanki zwierzęce– tkanka łączna oporowa

106.Tkanki zwierzęce– tkanka łączna płynna

107.Komórki krwi. Budowa, rola erytrocytów

108.Leukocyty, klasyfikacja, funkcja.

109.Tkanki zwierzęce – obrazy mikroskopowe.

110.Budowa i funkcje życiowe gąbek.

111.Budowa i systematyka parzydełkowców.

112.Funkcje życiowe i znaczenie parzydełkowców.

113.Metageneza krążkopławów.

114. Funkcje życiowe i znaczenie parzydełkowców.

115.Sprawdzian

116.Zwierzęta tkankowe.

117.Budowa płazińców.

118.Budowa płazińców 2

119.Cykle rozwojowe płazińców.

120.Przegląd pasożytniczych płazińców .

121.Budowa nicieni.

122.Budowa nicieni cz.2

123.Rozmnażanie i przegląd pasożytniczych nicieni.

124. Budowa i funkcje życiowe pierścienic cz.1

125.Budowa i funkcje życiowe pierścienic cz. 2

126. Przegląd systematyczny i znaczenie pierścienic.

127.progresywne cechy budowy pierścienic.

128.Budowa morfologiczna stawonogów.

129.Budowa morfologiczna stawonogów cz,2

130.Budowa wewnętrzna stawonogów cz. 1

131.Budowa wewnętrzna stawonogów cz.2

132.Rozmnażanie i rozwój owadów.

133.Przegląd systematyczny i znaczenie stawonogów

134. Budowa i funkcje życiowe mięczaków, ślimaki.

135.Budowa i funkcje życiowe mięczaków, małże.

136.Budowa i funkcje życiowe mięczaków, głowonogi.

137. Przegląd systematyczny i znaczenie mięczaków

138. Budowa i czynności życiowe szkarłupni.

139.Pochodzenie i linie rozwojowe strunowców.

140.Charakterystyka strunowców na przykładzie lancetnika cz 1

141.Charakterystyka strunowców na przykładzie lancetnika cz.2

142.Ogólna charakterystyka i pochodzenie kręgowców

143.Sprawdzian

144.Filogeneza i budowa zewnętrzna ryb.

145. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ryb cz. 1

146.Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ryb cz.2

147.Rozmnażanie ryb.

148. Przegląd systematyczny i znaczenie ryb.

149.Filogeneza i budowa zewnętrzna płazów.

150.Budowa wewnętrzna i czynności życiowe płazów cz.1

151.Budowa wewnętrzna i czynności życiowe płazów cz.2

152.Rozmnażanie i rozwój płazów.

153.Ochrona gatunkowa płazów. Płazy chronione.

154.Filogeneza i budowa zewnętrzna  gadów.

155.Budowa wewnętrzna i czynności życiowe gadów cz.1

156.Budowa wewnętrzna i czynności życiowe gadów cz.2

157.Budowa wewnętrzna i czynności życiowe gadów cz.3

158.Układ rozrodczy i rozmnażanie się gadów.

159.Przegląd systematyczny i znaczenie gadów. Gady chronione.

160.Filogeneza i budowa zewnętrzna ptaków.

161.Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ptaków cz1.

162.Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ptaków cz2.

163.Sposoby lokomocji i wędrówki ptaków.

164.Rozmnażanie i rozwój ptaków.

165.Przegląd systematyczny i znaczenie ptaków.

166.Filogeneza i budowa zewnętrzna ssaków.

167. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ssaków cz. 1

168.Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ssaków cz. 2

169.Rozmnażanie i rozwój ssaków.

170.Przegląd systematyczny ssaków.

171.Znaczenie i ochrona ssaków.

172.Sprawdzian

173.Metodyka badań w biologii.

174.Wędrówki zwierząt.

175.Przystosowanie organizmów do różnych środowisk życia.

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań umożliwiających otrzymanie oceny dopuszczającej.

                                         Kryteria wynikające ze średniej ważnej na poszczególne oceny reguluje statut szkoły.

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

– wykonuje, nawet błędnie, zadane przez nauczyciela zadania domowe,

– podejmuje próby wykonania różnych zadań w czasie lekcji,

– definiuje podstawowe pojęcia wymagane w podstawie programowej,

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą oraz:

– wykonuje prawidłowo większość zadanych przez nauczyciela zadań domowych,

– sprawnie wyszukuje informacje (w Internecie, podręczniku, tekście źródłowym) według określonego kryterium,

– podejmuje skuteczne próby wykonania różnych zadań w czasie lekcji,

– posługuje się podstawowymi pojęciami w zakresie omawianych tematów,

.

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną oraz:

– wykonuje prawidłowo wszystkie zadane przez nauczyciela zadania domowe,

– wykonuje samodzielnie i prawidłowo większość zadań poleconych przez nauczyciela w czasie lekcji,

– analizuje i interpretuje informacje,

– dostrzega zależności przyczynowo-skutkowe pomiędzy faktami,

– formułuje prawidłowe wnioski,

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą oraz:

– analizuje i ocenia informacje pochodzące z różnych źródeł,

– prawidłowo wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe pomiędzy faktami,

– wyraża opinię na temat omawianych zagadnień współczesnej biologii, zagadnień ekologicznych i środowiskowych,

– jest aktywny w czasie zajęć,

– podejmuje aktywne działania w ramach edukacji rówieśniczej,

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą oraz spełnia przynajmniej jedno z wymagań dodatkowych, wykraczających poza podstawę programową:

– podejmuje się samodzielnie wykonania różnych zadań wykraczających poza realizowany program i/lub podstawę programową

– osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych w tym olimpiadzie biologicznej ,nawiązujących tematycznie do realizowanych

Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu biologia w zakresie Rozszerzonym dla klasy 2c, 2f LO

Temat	Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń:	Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń:	Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń:	Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń:	Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń:
Budowa chemiczna organizmów (Składniki chemiczne komórki)
Nieorganiczne składniki komórki.	– wymienia pierwiastki chemiczne budujące komórki.	– wymienia makro-, mikro- i ultraelementy.	– omawia biologiczną rolę makro-, mikro- i ultraelementów.	– omawia budowę chemiczną i właściwości wody, – ocenia znaczenie wody dla organizmów żywych.	– wymienia i charakteryzuje rodzaje wiązań chemicznych.
Organiczne składniki komórki.	– omawia biologiczne funkcje białek, – podaje przykłady funkcji węglowodanów i tłuszczy w komórce, – wymienia podstawowe cechy DNA i RNA.	– dzieli węglowodany na cukry proste, dwucukry i wielocukry, – omawia budowę chemiczną białek i aminokwasów, – dzieli aminokwasy na endo- i egzogenne.	– wymienia aminokwasy egzogenne dla człowieka, – omawia lokalizację DNA i RNA w obrębie komórki, – wymienia właściwości chemiczne białek, – wymienia właściwości chemiczne węglowodanów i tłuszczów.	– opisuje mechanizm powstawania wiązania peptydowego, – przedstawia strukturę białek, – omawia mechanizm powstawania wiązania glikozydowego, – omawia mechanizm powstawania wiązania estrowego.	– porównuje budowę białka o strukturze α-helisy i β-harmonijki, – porównuje budowę chemiczną i przestrzenną DNA i RNA, – przedstawia zasadę komplementarności zasad azotowych.
Budowa i funkcje komórki
. Budowa komórki prokariotycznej i eukariotycznej.	– uzasadnia kryterium podziału komórek na prokariotyczne i eukariotyczne.	– wymienia elementy komórki prokariotycznej, – wymienia organelle komórki eukariotycznej.	– wymienia rodzaje barwników stosowanych do uwidaczniania wybranych struktur komórkowych, – porównuje budowę komórki prokariotycznej i eukariotycznej.	– porównuje szczegóły budowy komórek: bakteryjnej, zwierzęcej, roślinnej oraz grzybowej, – charakteryzuje etapy biogenezy.	– charakteryzuje koncepcję endosymbiozy w powstaniu komórki eukariotycznej, – przedstawia dowody na endosymbiotyczne pochodzenie mitochondriów i chloroplastów.
Budowa i funkcje błony komórkowej oraz nieplazmatycznych składników komórki.	– wymienia plazmatyczne i nieplazmatyczne składniki komórki.	– charakteryzuje sposoby transportu makrocząsteczek: fagocytozę i pinocytozę.	– opisuje model płynnej mozaiki i funkcje błony komórkowej, – charakteryzuje strukturę i funkcje wakuol.	– opisuje mechanizmy transportu przez błony, – charakteryzuje budowę ściany komórkowej i wymienia jej rodzaje.	– charakteryzuje zjawisko osmozy.
Budowa i funkcje organelli komórkowych.	– wymienia i klasyfikuje organelle występujące w komórkach organizmów żywych.	– charakteryzuje dwa typy retikulum endoplazmatycznego w komórce, – opisuje strukturę i funkcje cytoplazmy.	– opisuje i charakteryzuje budowę i funkcje aparatu Golgiego i lizosomów, – opisuje budowę i funkcje rybosomów, – charakteryzuje strukturę i rolę cytoszkieletu komórki.	– omawia związek między budową a funkcją organelli komórkowych, – charakteryzuje budowę i funkcje mitochondriów i plastydów, – charakteryzuje budowę rzęsek, wici oraz połączeń międzykomórkowych.	– charakteryzuje funkcje peroksysomów i glioksysomów, – opisuje kryterium klasyfikacji rybosomów w komórkach żywych i miejsca ich występowania, – opisuje budowę centrioli.
Budowa i funkcje jądra komórkowego. Podziały komórkowe.	– charakteryzuje budowę i funkcje jądra komórkowego.	– dokonuje podziału chromatyny na euchromatynę i heterochromatynę oraz omawia rolę każdej z nich.	– opisuje strukturę chromosomu, – wymienia i charakteryzuje etapy cyklu życiowego komórki.	– opisuje etapy podziału mitotycznego i mejotycznego.	– porównuje przebieg mitozy i mejozy, – ocenia znaczenie crossing-over dla zmienności organizmów.
Systematyka
Budowa wirusów.	– porównuje skalę wielkości wirusów i bakterii, – wymienia charakterystyczne cechy budowy wirusów, które odróżniają je od innych organizmów.	– opisuje budowę wirionu, – klasyfikuje wirusy pod względem kształtu.	– wymienia rodzaje kwasów nukleinowych DNA i RNA występujących w wirusach oraz dokonuje ich klasyfikacji.	– wyjaśnia, dlaczego wirusy są uważane za bezwzględne pasożyty wewnątrzkomórkowe.	– omawia dwie teorie dotyczące powstawania wirusów.
Namnażanie się wirusów. Wybrane choroby wirusowe.	– wymienia źródła zakażenia wirusem HIV, – omawia zasady profilaktyki chorób zakaźnych wywołanych przez wirusy.	– analizuje i przedstawia graficznie budowę wirusów, zwłaszcza wirusa HIV.	– charakteryzuje kolejne etapy infekcji komórki przez wirusa, – dowodzi konieczności stosowania szczepień ochronnych.	– podaje przykłady i charakteryzuje choroby wirusowe roślin, zwierząt i ludzi.	– omawia cykl komórkowy wirusa lizogennego i litycznego.
Budowa komórki bakteryjnej.	– omawia środowisko życia bakterii, – analizuje kladogram ilustrujący ewolucję archeanów.	– przedstawia różnorodność kształtów bakterii, – porównuje budowę bakterii cudzo- i samożywnej.	– rozróżnia formy bakterii w preparatach mikroskopowych lub na planszach, – opisuje budowę rzęsek, fimbrii i otoczek bakteryjnych.	– charakteryzuje współcześnie żyjące archeany, – podaje różnice między bakteriami ghram + i Gram -, – analizuje zróżnicowanie morfologiczne bakterii.	– analizuje organizację materiału genetycznego bakterii, – ocenia wartość przystosowawczą przetrwalników bakterii.
Funkcje życiowe bakterii. Wybrane choroby bakteryjne.	– omawia sposoby odżywiania się i oddychania bakterii, – wymienia przykłady bakterii.	– charakteryzuje i porównuje sposoby odżywiania się bakterii, – podaje przykłady chorób zakaźnych wywołanych przez bakterie.	– omawia rodzaje bakterii chorobotwórczych fotosyntetyzujących, nitryfikacyjnych oraz symbiotycznych, – omawia zasady profilaktyki chorób zakaźnych wywołanych przez bakterie.	– analizuje wybrane czynności życiowe bakterii, – ocenia znacznie bakterii w przyrodzie i gospodarce człowieka, – omawia proces wiązania azotu atmosferycznego, – omawia rolę bakterii w asymilacji azotu atmosferycznego.	– definiuje pojęcie i rolę plazmidu, – omawia proces koniugacji u bakterii.
Budowa i procesy życiowe protistów.	– wymienia główne linie rozwojowe królestwa protistów, – omawia środowisko życia i morfologię wybranych przedstawicieli protistów, – charakteryzuje oraz porównuje sposoby odżywiania się protistów.	– wymienia charakterystyczne cechy organizmów zaliczanych do królestwa protistów, – charakteryzuje funkcje życiowe protistów, – omawia sposoby poruszania się protistów.	– wymienia sposoby rozmnażania się protistów, – wyjaśnia, co to jest gamia oraz potrafi wymienić rodzaje gamii u protistów.	– analizuje zależności między budową, środowiskiem życia a czynnościami życiowymi protistów.	– porównuje budowę oraz realizację funkcji życiowych pomiędzy liniami rozwojowymi protistów.
Podział i charakterystyka poszczególnych grup glonów.	– wymienia środowiska życia krasnorostów, bruzdnic, zielenic, brunatnic oraz okrzemek,  – wymienia formy występowania zielenic i krasnorostów, – wymienia przykłady glonów.	– określa środowiska życia krasnorostów, bruzdnic, zielenic, brunatnic oraz okrzemek, – podaje przykłady glonów jednokomórkowych, wielokomórkowych i kolonijnych.	– charakteryzuje środowisko życia i elementy budowy wybranych przedstawicieli krasnorostów, bruzdnic, zielenic, brunatnic oraz okrzemek,  – przedstawia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka.	– ocenia znaczenie glonów w przyrodzie i w życiu człowieka, – określa znaczenie krasnorostów, bruzdnic, zielenic, brunatnic oraz okrzemek  w przyrodzie i dla człowieka.	– ocenia kryterium podziału roślin na glony i rośliny wyższe, – klasyfikuje podstawowe gatunki protistów według przynależności systematycznej.
Protisty chorobotwórcze.	– identyfikuje pospolite gatunki należące do protistów.	– wymienia źródła zakażeń protistami chorobotwórczymi.	– podaje przykłady chorób wywoływanych przez protisty.	– podaje przykłady zapobiegania zakażeniom.	– analizuje zagrożenia, które wywołują protisty chorobotwórcze.
Rośliny lądowe
Pochodzenie i linie rozwojowe roślin.	– podaje prawdopodobne przyczyny wyjścia z wody roślin na ląd.	– omawia założenia teorii telomowej.	– charakteryzuje budowę kuksonii – najstarszej znanej rośliny lądowej.	– wymienia i charakteryzuje przedstawicieli trymerofitów i zosterofitów.	– opisuje tendencje ewolucyjne ryniofitów.
Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki twórcze.	– definiuje pojęcie tkanki, – wymienia rodzaje twórczych tkanek roślinnych.	– wskazuje określone tkanki twórcze w roślinie, – rozpoznaje te tkanki na podstawie obrazu mikroskopowego.	– omawia charakterystyczne cechy poszczególnych tkanek roślinnych.	– wykonuje preparaty mikroskopowe tkanek twórczych i dokonuje ich obserwacji.	– wyjaśnia znaczenie merystemu wstawowego dla roślin jednoliściennych.
Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki stałe.	– omawia cechy charakterystyczne poszczególnych rodzajów roślinnych tkanek stałych.	– omawia lokalizację, roślinnych tkanek stałych, – rozpoznaje te tkanki na podstawie obrazu mikroskopowego.	– omawia charakterystyczne cechy tkanek stałych, – wykonuje preparaty mikroskopowe tkanek stałych i dokonuje ich obserwacji.	– rozpoznaje typy tkanek roślinnych stałych na podstawie opisu i na rysunku, – wyjaśnia związek budowy tkanek roślinnych z pełnionymi funkcjami, – opisuje mechanizm działania oraz rodzaje aparatów szparkowych.	– analizuje i porównuje budowę oraz funkcje roślinnych tkanek stałych. – wskazuje wytwory tkanki okrywającej liścia, korzenia i łodygi.
Mszaki – rośliny zarodnikowe z dominującym gametofitem.	– charakteryzuje środowisko i wymagania życiowe mszaków, – wymienia i opisuje charakterystyczne cechy gametofitu i sporofitu mszaków, – wymienia główne linie rozwojowe mszaków.	– omawia budowę anatomiczną i morfologiczną mszaków, – definiuje pojęcia: gametofit, sporofit, splątek, – analizuje zależność między zajmowanym środowiskiem a mechanizmem zapłodnienia u mszaków.	– analizuje cykl życiowy mszaków, – porównuje budowę wybranych przedstawicieli wątrobowców oraz mchów, – porównuje budowę gametofitu i sporofitu mszaków, – ocenia gospodarcze znaczenie mszaków.	– rozpoznaje gametofity i sporofity różnych gatunków mszaków, – charakteryzuje zbiorowiska roślinne z przewagą mszaków, – udowadnia, że gametofit jest pokoleniem dominującym u mszaków.	– ocenia znaczenie mszaków w cyklu hydrologicznym.
. Paprotniki – rośliny zarodnikowe z dominującym sporofitem.	– wymienia główne linie rozwojowe paprotników, – analizuje różne przystosowania paprotników do środowiska lądowego, – uzasadnia potrzebę ochrony gatunkowej paprotników.	– omawia środowisko i wymagania życiowe paprotników, – wymienia cechy charakteryzujące sporofit i gametofit paprotników, – wyjaśnia różnicę cyklu życiowego paproci jednako-i różnozarodnikowych, – wyjaśnia rolę paprotników w powstawaniu złóż węgla.	– wyjaśnia pochodzenie paprotników, – udowadnia, że sporofit paprotników jest pokoleniem dominującym, – wymienia kopalne gatunki paprotników.	– porównuje budowę sporofitu i gametofitu paprotników, – przedstawia graficznie przemianę pokoleń paprotników jednako- i różnozarodnikowych.	– klasyfikuje podstawowe gatunki paprotników, – analizuje i ocenia znaczenie paprotników w zbiorowiskach roślinnych.
Budowa organów wegetatywnych  roślin nasiennych.	– wymienia ogólne funkcje korzeni, łodygi oraz liści, – cechy korzenia, łodygi oraz liści roślin naczyniowych, – omawia typy systemów korzeniowych: palowego i wiązkowego.	– analizuje budowę zewnętrzną i wewnętrzną korzenia, łodygi oraz liści, – wskazuje na schemacie poszczególne strefy korzenia.	– rozpoznaje na obrazie mikroskopowym przekroju poprzecznego korzenia i łodygi oraz liścia poszczególne tkanki roślinne.	– analizuje różnice systemu korzeniowego palowego i wiązkowego pod względem budowy i przystosowań do pełnionych funkcji, – rozpoznaje na schemacie przekroju poprzecznego liścia lub w obrazie mikroskopowym poszczególne tkanki roślinne.	– charakteryzuje mechanizm wzrostu łodygi i korzenia na długość i przyrostu na grubość, – ocenia i porównuje przystosowania budowy korzenia i łodygi do pełnionych przez nie funkcji.
Modyfikacje organów wegetatywnych roślin nasiennych.	– wymienia typowe modyfikacje korzeni, łodyg oraz liści.	– charakteryzuje spotykane modyfikacje korzeni, łodygi i liści.	– charakteryzuje pojęcie epifitu, podaje przykład oraz omawia adaptacje, pozwalające na funkcjonowanie w środowisku naturalnym.	– wyjaśnia przyczyny redukcji wielkości liści u roślin stref tropikalnych.	– udowodnia, że modyfikacje korzenia są wyrazem adaptacji rośliny do warunków środowiska.
Budowa organów generatywnych i cykl rozwojowy nagonasiennych.	– wymienia organy rozrodcze roślin nagozalążkowych.	– definiuje pojęcia:  kwiat, kwiatostan, zapylenie, zapłodnienie, zalążek, woreczek zalążkowy, woreczek pyłkowy, łagiewka pyłkowa, pyłek.	– analizuje mechanizm zapylenia i zapłodnienia roślin nagozalążkowych, – omawia proces powstawania i roli bielma u roślin nagonasiennych.	– omawia cykl rozwojowy roślin nagozalążkowych na przykładzie sosny, – wymienia rodzaje i omawia funkcje organów roślin nasiennych.	– porównuje przemianę pokoleń paprotników różnozarodnikowych i roślin nagozalążkowych.
Budowa organów generatywnych i cykl rozwojowy okrytonasiennych.	– porównuje budowę roślin jedno- i dwuliściennych, – określa warunki kiełkowania nasion, – analizuje budowę nasienia i owocu.	– wymienia i rozróżnia elementy anatomiczne kwiatu, – definiuje pojęcia: jednopienność, dwupienność, obupłciowość, samozapylenie, zapylenie krzyżowe, przedsłupność, przedprątność, różno słupkowość, – klasyfikuje kwiatostany, owoce oraz nasiona, – wymienia przykłady strategii roślinnych, które sprzyjają zapyleniu, – opisuje cykl rozwojowy rośliny okrytonasiennej.	– analizuje mechanizm podwójnego zapłodnienia, – porównuje powstawanie i rolę bielma u roślin okrytozalążkowych, – charakteryzuje budowę kwiatu rośliny okrytonasiennej, – rozpoznaje kwiaty i kwiatostany roślin okrytonasiennych, – wykazuje związek budowy kwiatu rośliny okrytonasiennej ze sposobem zapylania, – charakteryzuje budowę nasion i owoców.	– porównuje budowę kwiatów wiatropylnych i owadopylnych, – analizuje przystosowania roślin okrytozalążkowych do owadopylności i wiatropylności, – charakteryzuje rolę poszczególnych elementów nasienia w procesie kiełkowania, – analizuje proces kiełkowania.	– wykonuje narys kwiatu, – porównuje budowę roślin nago- i okrytozalążkowych, – planuje i przeprowadza doświadczenie demonstrujące wpływ wody i temperatury na kiełkowanie nasion, – zakłada i prowadzi zielnik, – analizuje czynniki, które pozwoliły roślinom okrytonasiennym zasiedlić niemal wszystkie środowiska.
Systematyka i znaczenie roślin nasiennych.	– podaje główne linie rozwojowe roślin nasiennych.	– uzasadnia konieczność prawnej ochrony roślin nasiennych, – wymienia i rozróżnia gatunki prawnie chronionych roślin nasiennych.	– wyjaśnia pochodzenie nasiennych, – charakteryzuje wybrane gatunki roślin nago- i okrytonasiennych, – analizuje skład gatunkowy wybranych zbiorowisk roślinnych.	– podaje systematykę roślin nago- i okrytozalążkowych, – analizuje pochodzenie roślin nasiennych.	– podaje przykłady gatunków należących do poszczególnych form ekologicznych roślin nasiennych.
Pochodzenie i główne linie rozwojowe zwierząt.	– wymienia główne linie rozwoju ewolucyjnego zwierząt.	– wylicza typy zaliczane do królestwa zwierząt i ogólnie je charakteryzuje, – wymienia środowiska życia i opisuje wymagania życiowe zwierząt.	– wyjaśnia pochodzenie zwierząt, – definiuje pojęcia: ontogeneza i filogeneza.	– analizuje pochodzenie zwierząt wielokomórkowych.	– analizuje drzewo rodowe ilustrujące przebieg ewolucyjny zwierząt.
Rozmnażanie się i etapy rozwoju zarodkowego zwierząt.	– analizuje schemat rozwoju zarodkowego zwierząt.	– wyjaśnia, na czym polegają procesy bruzdkowania, gastrulacji i organogenezy.	– definiuje pojęcia: obojnactwo, rozdzielnopłciowość, zwierzęta pierwo- i wtórouste.	– porównuje rozwój zarodkowy zwierząt pierwoustych i wtóroustych, – porównuje rozmnażanie bezpłciowe i płciowe u zwierząt.	– wyjaśnia różnicę pomiędzy komórką totipotencjalną a pluripotencjalną, – określa, z którego listka zarodkowego wykształcają się wybrane tkanki oraz narządy.
Tkanki zwierzęce –tkanka nabłonkowa, nerwowa i mięśniowa.	– wymienia typy tkanek zwierzęcych, – omawia charakterystyczne cechy budowy oraz funkcje tkanek, – rozróżnia tkanki nabłonkowe, nerwowe i mięśniowe na podstawie typowych cech, – określa kierunek przepływu impulsów nerwowych, – charakteryzuje hierarchiczną organizację organizmu człowieka.	– definiuje terminy: tkanka, neuron, synapsa, – rysuje schemat ilustrujący klasyfikację tkanek zwierzęcych, – omawia cechy budowy i typy tkanek mięśniowych, – wymienia charakterystyczne cechy tkanki nerwowej, – wymienia charakterystyczne cechy i rodzaje tkanek nabłonkowych.	– klasyfikuje tkanki według budowy i funkcji, – omawia kryteria podziału tkanek mięśniowych, – omawia organizację kurczliwych elementów we włóknach mięśnia szkieletowego, – wymienia rodzaje synaps, – wymienia kryteria klasyfikacji tkanki nabłonkowej.	– identyfikuje tkanki zwierzęce na rycinach lub mikrofotografiach, – wyjaśnia mechanizm skurczu mięśnia, – prowadzi obserwację mikroskopową tkanek (mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej i gładkiej), a następnie rysuje i opisuje zaobserwowane szczegóły budowy, – wyjaśnia związek budowy nabłonków z pełnionymi przez nie funkcjami.	– wyjaśnia mechanizm przewodzenia impulsu nerwowego, – porównuje typy synaps występujących w układzie nerwowym, – dowodzi, że wysoka efektywność pracy mięśni jest związana ze sposobem organizacji ich elementów.
30. Tkanki zwierzęce – tkanka łączna. T 81- 85	– wymienia swoiste cechy tkanki łącznej, – wyjaśnia na przykładach związek budowy tkanki łącznej z pełnioną funkcją, – wymienia elementy tworzące krew, – omawia funkcje biologiczne krwi i limfy, – rozpoznaje podstawowe rodzaje krwinek, – charakteryzuje przystosowania w budowie krwinek do pełnionych przez nie funkcji.	– za pomocą grafu przedstawia klasyfikację tkanek łącznych, – charakteryzuje tkanki łączne oporowe, – wymienia cechy krwi i limfy świadczące o przynależności do grupy tkanek łącznych.	– na rycinach lub fotografiach identyfikuje tkanki łączne, – przeprowadza według instrukcji obserwację mikroskopową tkanki kostnej lub chrzęstnej.	– wymienia elementy składające się na substancję międzykomórkową tkanki łącznej.	– charakteryzuje elementy składowe substancji międzykomórkowej tkanki łącznej.
Budowa i funkcje życiowe gąbek.	– opisuje środowisko i tryb życia gąbek, – wyjaśnia, dlaczego gąbki zaliczamy do dwuwarstwowców i zwierząt beztkankowych.	– rozpoznaje pospolite gatunki gąbek, – wymienia typy komórek budujących ciało gąbek.	– charakteryzuje sposoby rozmnażania się gąbek, – charakteryzuje komórki budujące ciało gąbek.	– porównuje zasadnicze plany budowy gąbek, – analizuje budowę morfologiczną i anatomiczną gąbek.	– ocenia znaczenie gąbek.
Budowa i systematyka parzydełkowców.	– wskazuje środowisko życia parzydełkowców, – rozpoznaje wybrane gatunki parzydełkowców, – wyjaśnia, dlaczego parzydełkowce zaliczamy do dwuwarstwowych zwierząt tkankowych.	– definiuje pojęcia polip i meduza, – wymienia i rozróżnia rodzaje komórek występujących u parzydełkowców, – porównuje morfologiczną i anatomiczną budowę polipa i meduzy.	– podaje systematykę parzydełkowców, – porównuje budowę stułbiopławów, krążkopławów oraz koralowców.	– charakteryzuje trzy formy polipów występujące u parzydełkowców, – zakłada i prowadzi hodowlę stułbi oraz dokumentuje jej przebieg.	– charakteryzuje komórki parzydełkowe nabłonkowo-mięśniowe, nabłonkowo-nerwowe interstycjalne oraz gruczołowe występujące u parzydełkowców.
Funkcje życiowe i znaczenie parzydełkowców.	– opisuje sposoby rozmnażania się parzydełkowców.	– omawia sposób odżywiania się parzydełkowców, – omawia sposób poruszania się parzydełkowców.	– charakteryzuje budowę układu nerwowego parzydełkowców i występujące u nich narządy zmysłów.	– omawia przemianę pokoleń parzydełkowców na przykładzie chełbi modrej, – omawia rolę parzydełkowców.	– wyjaśnia znaczenie metagenezy u parzydełkowców.
Budowa płazińców.	– opisuje środowisko i tryb życia płazińców, – wymienia przykłady wolnożyjących płazińców.	– wyjaśnia, dlaczego płazińce są zaliczane do trójwarstwowców oraz zwierząt pierwoustych o dwubocznej symetrii ciała, – definiuje pojęcia: żywiciel pośredni, żywiciel ostateczny.	– podaje systematykę płazińców.	– opisuje ilustracje przedstawiające budowę wewnętrzną i zewnętrzną płazińców, – zakłada i prowadzi hodowlę wypławków oraz dokumentuje jej przebieg.	– analizuje budowę anatomiczną i morfologiczną wolnożyjących płazińców.
Przegląd pasożytniczych płazińców.	– wymienia najczęściej występujące gatunki pasożytniczych płazińców.	– omawia cechy budowy anatomicznej i morfologicznej płazińców powiązane z pasożytniczym trybem ich życia.	– analizuje budowę tasiemca nieuzbrojonego.	– porównuje budowę tasiemców i przywr.	– omawia cykle rozwojowe wybranych pasożytów człowieka.
Budowa nicieni.	– opisuje środowisko i tryb życia nicieni, – wymienia i omawia cechy nicieni, – wymienia najczęściej występujące gatunków nicieni.	– definiuje pojęcia: rozdzielnopłciowość i obojnactwo, – omawia budowę morfologiczną i anatomiczną nicieni.	– porównuje budowę płazińców i nicieni, – opisuje ryciny ilustrujące budowę zewnętrzną i wewnętrzną nicieni.	– wyjaśnia, dlaczego nicienie są zaliczane do trójwarstwowców oraz zwierząt pierwoustych.	– analizuje budowę morfologiczną i anatomiczną nicieni.
Rozmnażanie i przegląd pasożytniczych nicieni.	– wymienia pasożytnicze gatunki nicieni, – wyjaśnia podstawowe zasady profilaktyki zakażeń wywoływanych przez nicienie.	– wymienia cechy budowy morfologicznej i anatomicznej nicieni związane z ich pasożytniczym trybem życia, – definiuje pojęcia: dymorfizm płciowy, pasożyt mono- i polikseniczny.	– na rycinach lub preparatach rozróżnia pasożytnicze gatunki obleńców, – porównuje rozwój prosty i złożony nicieni, – na podstawie opisu rysuje schemat ilustrujący rozwój pasożytniczych nicieni, – analizuje przystosowania morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne nicieni do pasożytnictwa.	– omawia cykle życiowe wybranych gatunków pasożytniczych nicieni, – przewiduje sytuacje grożące zarażeniem się pasożytniczymi nicieniami.	– porównuje budowę oraz cykle życiowe pasożytniczych płazińców i nicieni.
Budowa i funkcje życiowe pierścienic.	– opisuje środowisko i tryb życia pierścienic, – wymienia i omawia cechy aromorfotyczne pierścienic.	– definiuje pojęcia: celoma, metameria homologiczna, metameria heteronomiczna, cefalizacja, – wyjaśnia, dlaczego pierścienice są zaliczane do trójwarstwowców oraz zwierząt pierwoustych, celomatycznych.	– na przykładzie dżdżownicy omawia budowę morfologiczną i anatomiczną pierścienic, – porównuje budowę i tryb życia wieloszczetów, skąposzczetów oraz pijawek.	– zakłada i prowadzi hodowlę dżdżownicy oraz dokumentuje jej przebieg, – porównuje budowę oraz realizację podstawowych funkcji życiowych u pierścienic i nicieni.	– analizuje pochodzenie zwierząt celomatycznych.
Przegląd systematyczny i znaczenie pierścienic.	– wymienia najpopularniejsze gatunki należące do pierścienic.	– podaje systematykę pierścienic, – omawia rolę pierścienic w środowisku.	– omawia budowę larwy trochofory, – przedstawia pozycję systematyczną wybranych gatunków pierścienic.	– analizuje budowę morfologiczną i anatomiczną wieloszczetów i pijawek.	– uzasadnia rolę pierścienic w ewolucji stawonogów i mięczaków.
Budowa zewnętrzna stawonogów.	– opisuje środowisko i tryb życia stawonogów, – wymienia trzy podstawowe odcinki ciała stawonogów.	– wymienia i omawia charakterystyczne cechy stawonogów, – wymienia przystosowania w budowie zewnętrznej stawonogów do życia w wodzie i na lądzie, – porównuje budowę powłok ciała i układu ruchu u pierścienic i u stawonogów, – porównuje budowę i tryb życia skorupiaków, pajęczaków, wijów i owadów.	– wymienia progresywne w stosunku do pierścienic cechy stawonogów, – omawia zwyczaje życiowe owadów i pająków, – definiuje pojęcie segmentacja heteronomiczna, – opisuje ryciny ilustrujące budowę zewnętrzną stawonogów.	– porównuje budowę zewnętrzną pajęczaków, owadów i skorupiaków.	– zakłada i prowadzi hodowlę wybranych stawonogów oraz dokumentuje jej przebieg, – ilustruje przebieg filogenezy stawonogów.
41. Budowa wewnętrzna stawonogów. T 102-104	– wskazuje poszczególne elementy budowy wewnętrznej we właściwych odcinkach ciała stawonogów.	– wymienia przystosowania w budowie wewnętrznej do życia w wodzie i na lądzie, – definiuje pojęcia: skrzela, płucotchawki, tchawki, – opisuje ryciny ilustrujące budowę wewnętrzną stawonogów.	– omawia budowę układów: pokarmowego, mięśniowego, krwionośnego, oddechowego, wydalniczego, nerwowego oraz rozrodczego u stawonogów.	– analizuje budowę układu oddechowego stawonogów, biorąc pod uwagę zajmowane siedliska.	– charakteryzuje budowę narządów zmysłów u owadów.
Rozmnażanie i rozwój owadów.	– wymienia rodzaje przeobrażeń występujących u owadów.	– analizuje zasadnicze strategie rozrodcze owadów, – definiuje pojęcia: przeobrażenie niezupełne, przeobrażenie zupełne, linienie, partenogeneza.	– omawia rozmnażanie się owadów wodnych i lądowych.	– porównuje rozwój prosty i złożony, – porównuje rozmnażanie i rozwój przedstawicieli różnych grup owadów.	– ocenia znaczenie opieki nad potomstwem w sukcesie ewolucyjnym owadów.
Przegląd systematyczny i znaczenie stawonogów.	– wymienia najpopularniejsze gatunki należące do stawonogów, – określa pozycję systematyczną wybranych gatunków stawonogów.	– wymienia i rozpoznaje pospolite gatunki skorupiaków, pajęczaków, wijów i owadów, – wyjaśnia rolę biologiczną stawonogów ze szczególnym uwzględnieniem owadów.	– analizuje pochodzenie stawonogów, – omawia systematykę stawonogów.	– ocenia biocenotyczną i gospodarczą rolę stawonogów, – stosuje klucze i przewodniki do identyfikacji stawonogów.	– analizuje znaczenie polimorfizmu oraz struktury społecznej owadów w ewolucji tej grupy organizmów.
Budowa i funkcje życiowe mięczaków.	– opisuje środowisko i tryb życia mięczaków, – wymienia przykłady gatunków należących do mięczaków.	– charakteryzuje budowę zewnętrzną i wewnętrzną mięczaków, – wymienia i omawia ogólne cechy mięczaków, – analizuje przystosowania morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne mięczaków do środowiska życia.	– analizuje morfologię, anatomię oraz fizjologię mięczaków, – wymienia różnice w rozmnażaniu się mięczaków, – porównuje budowę układów i narządów wewnętrznych mięczaków z innymi typami królestwa zwierząt, – porównuje środowisko, budowę oraz funkcje życiowe przedstawicieli mięczaków.	– opisuje ryciny przedstawiające elementy budowy morfologicznej i anatomicznej mięczaków, – porównuje plan budowy ślimaków, małży i głowonogów, – wymienia i charakteryzuje larwy występujące w rozwoju osobniczym mięczaków.	– omawia budowę i funkcje układu krążenia głowonogów oraz rolę serca skrzelowego, – zakłada i prowadzi hodowlę ślimaków oraz dokumentuje jej przebieg, – wyjaśnia, dlaczego głowonogi są najbardziej progresywną grupą mięczaków.
Przegląd systematyczny i znaczenie mięczaków.	– wymienia gromady zaliczane do mięczaków.	– podaje systematykę wybranych gatunków mięczaków.	– charakteryzuje przedstawicieli poszczególnych gromad mięczaków, – ocenia środowiskowe i gospodarcze znaczenie mięczaków.	– wyjaśnia pochodzenie mięczaków, – wymienia i rozróżnia prawnie chronione gatunki mięczaków.	– wyjaśnia pojęcie organizm synantropijny i podaje jego przykłady.
Budowa i czynności życiowe szkarłupni.	– omawia środowisko i tryb życia szkarłupni, – wymienia charakterystyczne cechy szkarłupni.	– analizuje schematy ilustrujące budowę zewnętrzną i wewnętrzną szkarłupni.	– na przykładzie rozgwiazdy omawia budowę morfologiczną i anatomiczną szkarłupni, – wymienia przystosowania morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne szkarłupni do życia w wodzie.	– analizuje pochodzenie szkarłupni, – wymienia charakterystyczne cechy szkarłupni, odróżniające je od innych grup zwierząt mających wtórną jamę ciała.	– na przykładzie szkarłupni wyjaśnia, na czym polega ewolucja regresywna, – analizuje budowę i wyjaśnia rolę układu ambulakralnego szkarłupni.
Pochodzenie i linie rozwojowe strunowców.	– analizuje pochodzenie strunowców.	– wymienia i omawia charakterystyczne cechy strunowców.	– wymienia trzy główne linie rozwojowe strunowców.	– analizuje trzy główne linie radiacyjne strunowców.	– na podstawie analizy kopalnych form strunowców wyprowadza ogólny schemat ich budowy.
Charakterystyka strunowców na przykładzie lancetnika.	– wyjaśnia znaczenie terminu strunowce, – omawia środowisko i tryb życia lancetnika.	– wymienia i omawia charakterystyczne cechy strunowców, – uzasadnia, dlaczego lancetnik jest przedstawicielem strunowców.	– analizuje ryciny ilustrujące budowę zewnętrzną i wewnętrzną lancetnika.	– analizuje morfologię, anatomię i fizjologię lancetnika.	– porównuje budowę lancetnika i bezkręgowców.
Ogólna charakterystyka i pochodzenie kręgowców.	– omawia środowiska i tryb życia kręgowców, – wyjaśnia ewolucyjne zmiany budowy wewnętrznej kręgowców, – analizuje drzewo rodowe kręgowców.	– wymienia i omawia charakterystyczne cechy kręgowców.	– podaje systematykę kręgowców, – analizuje ewolucję budowy czaszki i łuków skrzelowych kręgowców.	– charakteryzuje czynniki, które zadecydowały o sukcesie ewolucyjnym kręgowców.	– udowadnia progresywny charakter zmian w budowie i biologii kręgowców, – analizuje pochodzenie i tendencje ewolucyjne kręgowców.
Filogeneza i budowa zewnętrzna ryb.	– omawia środowisko i tryb życia ryb, – wymienia przykładowych przodków ryb współczesnych, – wymienia i omawia typowe cechy gromady ryb.	– szereguje przodków ryb współczesnych we właściwej kolejności, – wyróżnia te cechy budowy, które świadczą o przynależności ryb do strunowców oraz kręgowców.	– charakteryzuje poszczególne etapyewolucji ryb, – analizuje ryciny ilustrujące budowę anatomiczną ryb.	– przeprowadza obserwację budowy morfologicznej ryb i dokumentuje jej wyniki.	– charakteryzuje rodzaje łusek i płetw jako wyraz adaptacji ryb do środowiska, – zakłada oraz dokumentuje hodowlę ryb akwariowych.
Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ryb.	– wymienia elementy budowy szkieletu ryby, mechanizm wymiany gazowej oraz budowę układu krążenia.	– opisuje na rysunku poszczególne narządy wewnętrzne ryb, – omawia mechanizmy osmoregulacyjne u ryb słodkowodnych i morskich.	– charakteryzuje budowę czaszki, mózgu oraz serca ryb, – definiuje terminy: tarło, tarlisko, ikra, ryby anadromiczne i katadromiczne, – porównuje budowę i biologię ryb chrzęstnoszkieletowych i kostnoszkieletowych.	– omawia budowę i funkcje elementów układu pokarmowego, oddechowego, krwionośnego, wydalniczego, nerwowego oraz rozrodczego u ryb, – rysuje schematy ilustrujące budowę narządów lub układów narządów ryb.	– omawia przebieg ewolucji pęcherza pławnego u ryb, – omawia zwyczaje godowe, formy opieki nad potomstwem oraz wędrówki ryb.
Przegląd systematyczny i znaczenie ryb.	– podaje systematykę ryb, – ocenia rolę ryb w środowisku naturalnym.	– analizuje pochodzenie ryb, – wymienia i rozróżnia gatunki ryb prawnie chronionych.	– charakteryzuje przedstawicieli ryb chrzęstnoszkieletowych i kostnoszkieletowych, – ocenia wpływ rybołówstwa na życie i równowagę ekologiczną biocenoz wodnych.	– charakteryzuje wybrane gatunki ryb, – ocenia znaczenie ryb w środowisku naturalnym i gospodarce człowieka.	– identyfikuje pospolite gatunki ryb i klasyfikuje je według środowiska życia i przynależności systematycznej.
Filogeneza i budowa zewnętrzna płazów.	– omawia środowisko i tryb życia płazów, – udowadnia, że istnieje związek pomiędzy budową i biologią płazów a zajmowanym środowiskiem życia.	– wymienia etapy filogenezy płazów, – wymienia i omawia charakterystyczne cechy płazów.	– analizuje pochodzenie filogenetyczne płazów, – wyróżnia te cechy budowy, które świadczą o przynależności płazów do strunowców oraz kręgowców.	– porównuje budowę morfologiczną i anatomiczną płazów i ryb.	– przeprowadza obserwację budowy morfologicznej okazu żaby w formalinie i dokumentuje jej wyniki.
Budowa wewnętrzna i czynności życiowe płazów.	– wymienia elementy budowy szkieletu płaza, mechanizm wymiany gazowej oraz budowę układu krążenia.	– definiuje terminy: skrzek, zapłodnienie zewnętrzne, – wymienia układy wewnętrzne płazów i dokonuje ich ogólnej charakterystyki, – analizuje mechanizm rozrodu i rozwoju płazów.	– wyjaśnia, na czym polega zjawisko neotenii, – omawia i porównuje budowę morfologiczną i anatomiczną kijanki i dorosłej postaci płazów, – uzasadnia zależność rozrodu i rozwoju płazów od środowiska wodnego.	– rysuje schematy ilustrujące budowę narządów i układów narządów płazów, – omawia budowę i funkcje elementów układu pokarmowego, oddechowego, krwionośnego, wydalniczego, nerwowego oraz rozrodczego u płazów.	– wskazuje na znaczenie oddychania skórnego u płazów, – ocenia formy opieki nad potomstwem płazów.
Przegląd systematyczny i znaczenie płazów.	– wymienia trzy podstawowe rzędy zaliczane do płazów, – omawia ekologiczne znaczenie płazów, – wymienia i omawia czynniki zagrażające płazom.	– charakteryzuje trzy główne rzędy płazów, – ocenia funkcje ekologiczne płazów, – wymienia i rozróżnia gatunki płazów podlegające ochronie prawnej.	– charakteryzuje wybrane gatunki płazów.	– identyfikuje pospolite gatunki płazów i klasyfikuje je według przynależności systematycznej.	– wyjaśnia, dlaczego obecnie płazy stanowią jedną z grup organizmów bardziej zagrożonych wyginięciem, – proponuje sposoby czynnej ochrony płazów.
Filogeneza i budowa zewnętrzna gadów.	– omawia środowisko i tryb życia współczesnych gadów.	– omawia budowę i funkcje skóry gadów, – omawia filogenezę gadów.	– wyjaśnia, na czym polega zjawisko linienia u gadów, – omawia środowisko i tryb życia gadów mezozoicznych.	– analizuje drzewo rodowe gadów, – porównuje budowę skóry płazów i gadów, – ustosunkowuje się do hipotez wyjaśniających przyczyny wyginięcia gadów mezozoicznych.	– analizuje przyczyny i przebieg radiacji adaptatywnej gadów mezozoicznych, – porównuje budowę i biologię gadów i płazów.
Budowa wewnętrzna i czynności życiowe gadów.	– wymienia progresywne cechy gadów, – wyjaśnia, dlaczego gady zaliczamy do owodniowców, – wymienia charakterystyczne dla gadów cechy szkieletu oraz wyjaśnia znaczenie adaptacyjne każdej z nich.	– analizuje morfologię, anatomię i fizjologię gadów, – udowadnia, że istnieje związek pomiędzy budową i biologią a środowiskiem życia gadów, – analizuje biologię rozrodu i rozwoju gadów.	– wykazuje, że błony płodowe są konieczne dla prawidłowego rozwoju gada, – wymienia błony płodowe gadów i omawia ich funkcje.	– rysuje schematy ilustrujące budowę narządów i układów narządów gadów.	– analizuje schematy ilustrujące budowę anatomiczną gadów, – ocenia znaczenie błon płodowych w ewolucji gadów.
Przegląd systematyczny i znaczenie gadów.	– wymienia cztery podstawowe rzędy zaliczane do gadów, – omawia ekologiczne znaczenie gadów.	– charakteryzuje cztery główne rzędy gadów, – ocenia znaczenie ekologiczne gadów.	– identyfikuje pospolite gatunki gadów i klasyfikuje je według przynależności systematycznej.	– charakteryzuje wybrane gatunki gadów, – wymienia i rozróżnia gatunki gadów podlegające ochronie prawnej.	– wyjaśnia, na czym polega sukces ewolucyjny żyjących współcześnie gadów, – opisuje formy opieki nad potomstwem u gadów.
Filogeneza i budowa zewnętrzna ptaków.	– omawia środowisko i tryb życia ptaków, – wymienia i omawia progresywne cechy ptaków.	– omawia budowę i funkcje skóry ptaków, – wymienia rodzaje piór i omawia ich funkcje, – analizuje przystosowania morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne ptaków do lotu.	– omawia hipotezy wyjaśniające pochodzenie zdolności ptaków do aktywnego lotu.	– porównuje budowę skóry gadów i ptaków.	– porównuje budowę i biologię gadów i ptaków.
Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ptaków.	– wymienia charakterystyczne dla ptaków cechy szkieletu oraz wyjaśnia znaczenie adaptacyjne każdej z nich.	– analizuje przystosowania morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne ptaków do lotu, – wyjaśnia, dlaczego ptaki zaliczamy do owodniowców.	– wymienia narządów i układów narządów ptaków, – opisuje schematy ilustrujące budowę narządów i układów narządów ptaków, – analizuje mechanizmy umożliwiające ptakom utrzymanie wysokiego tempa przemiany materii i stałej temperatury ciała.	– analizuje schematy ilustrujące budowę anatomiczną ptaków, – wymienia i omawia mechanizmy, które umożliwiły ptakom osiągnięcie stałocieplności, – wyjaśnia mechanizm podwójnego oddychania.	– omawia cztery podstawowe mechanizmy lotu ptaków, – omawia zjawisko wędrówek ptaków.
Rozmnażanie i rozwój ptaków.	– charakteryzuje budowę jaja ptaka.	– definiuje pojęcia: gniazdowniki i zagniazdowniki.	– porównuje strategie rozrodcze gniazdowników i zagniazdowników.	– uzasadnia znaczenie aktywnej opieki nad potomstwem w ewolucji ptaków.	– analizuje biologię rozrodu i rozwoju ptaków.
Przegląd systematyczny i znaczenie ptaków.	– ocenia biologiczne i gospodarcze znaczenie ptaków.	– identyfikuje pospolite gatunki ptaków.	– omawia filogenezę i podaje systematykę ptaków.	– klasyfikuje ptaki według przynależności systematycznej.	– charakteryzuje wybrane rzędy i gatunki ptaków.
Filogeneza i budowa zewnętrzna ssaków.	– omawia filogenezę ssaków, – omawia środowisko i tryb życia stekowców, torbaczy i ssaków łożyskowych.	– przeprowadza analizę drzewa rodowego ssaków, – wymienia i omawia progresywne cechy ssaków.	– omawia budowę i funkcje skóry ssaków, – porównuje pokrycie ciała ssaka z pokryciem ciała innych kręgowców, – analizuje schematy ilustrujące budowę anatomiczną ssaków.	– wyjaśnia znaczenie endotermii w sukcesie ewolucyjnym ssaków, – określa przyczyny sukcesu ewolucyjnego ssaków, – dowodzi, jakie cechy budowy ssaków są wyrazem adaptacji do zajmowanego środowiska życia.	– opisuje zjawisko konwergencji u torbaczy i ssaków łożyskowych, – przeprowadza obserwację budowy zewnętrznej ssaka i dokumentuje jej wyniki.
Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ssaków.	– analizuje morfologię, anatomię i fizjologię ssaków, – wymienia i omawia rodzaje zębów ssaków, – wyjaśnia, dlaczego ssaki zaliczamy do owodniowców i zwierząt żyworodnych.	– przedstawia budowę szkieletu osiowego kręgowców, – opisuje pokazane przez nauczyciela schematy ilustrujące budowę narządów i układów narządów ssaków.	– wymienia charakterystyczne dla ssaków cechy szkieletu oraz wyjaśnia znaczenie adaptacyjne każdej z nich, – wymienia różnice w budowie układu pokarmowego ssaków roślinożernych i mięsożernych.	– analizuje pochodzenie ssaków, – wymienia i omawia progresywne i prymitywne cechy stekowców i torbaczy, – wykazuje związek pomiędzy uzębieniem ssaków a rodzajem spożywanego pokarmu i trybem życia ssaków.	– analizuje biologię rozrodu i rozwoju ssaków, – ocenia znaczenie opieki nad potomstwem w ewolucji ssaków, – porównuje mechanizm wentylacji płuc płazów, gadów i ssaków oraz ocenia ich wydajność.
Przegląd systematyczny ssaków.	– omawia filogenezę i podaje systematykę ssaków, – dowodzi, że człowiek jest ssakiem.	– identyfikuje pospolite gatunki ssaków i klasyfikuje je według przynależności systematycznej.	– dzieli gromadę ssaków na dwie podgromady: prassaki i ssaki właściwe oraz wymienia ich charakterystyczne cechy.	– charakteryzuje wybrane rzędy i gatunki ssaków, – analizuje ekologię i ekologię wybranych gatunków ssaków.	– porównuje wybrane rzędy ssaków.
Znaczenie i ochrona ssaków.	– omawia ekologiczne znaczenie ssaków.	– rozróżnia przykłady ekologicznego i gospodarczego wykorzystania ssaków.	– omawia pozytywne i negatywne znaczenie ssaków.	– wymienia i omawia czynniki zagrażające ssakom.	– wymienia i rozróżnia gatunki ssaków prawnie chronione.
Metodyka badań  biologicznych	Wymienia metody stosowane w biologii, potrafi formułować problem, hipotezą, podaje różnicę między obserwacją a doświadczeniem, potrafi sporządzić wykres, diagram, tabelę, potrafi posługiwać się mikroskopem optycznym, oblicza powiększenie mikroskopu	potrafi zaplanować doświadczenie biologiczne, podaje różnicę między próbą badawczą a kontrolną wykonuje proste preparaty histologiczne	Zna metody chemiczne wykrywania skrobi, glukozy, białek (aminokwasów)