WYMAGANIA Z FIZYKI NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE DLA LICEUM CZTEROLETNIEGO ZAKRES PODSTAWOWY KLASA I ROK SZKOLNY 2019/2020

1. Na ocenę dopuszczającą

Uczeń:
• wykonuje pomiary czasu oraz długości,

• wskazuje cyfry znaczące w wyniku obliczeń.

• wskazuje na rysunkach tor oraz przebytą drogę,

• stosuje pojęcie prędkości do opisu ruchu,

• odróżnia przemieszczenie od drogi.

• stosuje pojęcie przyspieszenia do opisu ruchu,

• podaje przykłady ruchu przyspieszonego i opóźnionego,

• opisuje słownie ruch zmienny, używając pojęcia prędkości.

• odróżnia ruch jednostajny od jednostajnie zmiennego,

• oblicza drogę w ruchu jednostajnym.

• nazywa siły w najbliższym otoczeniu, wskazuje kierunki ich działania,

• podaje treść III zasady dynamiki.

• składa siły równoległe,

• wyznacza wartość wypadkowej sił równoległych,

• podaje treść I zasady dynamiki.

• formułuje treść II zasady dynamiki,

• oblicza przyspieszenie ciała, znając siłę i masę,

• podaje przykłady ruchu ciał pod działaniem siły,

• wskazuje siłę będącą przyczyną ruchu.

• odróżnia siłę tarcia od oporu ośrodka,

• wyznacza kierunek działania siły tarcia i oporu ośrodka w opisanych sytuacjach,

• omawia wpływ siły tarcia i oporu ośrodka na ruch ciała.

• określa rodzaj ruchu ciała spadającego swobodnie (bez oporów ruchu),

• zapisuje wartość przyspieszenia ziemskiego,

• wskazuje sytuacje, w których można pominąć opór powietrza.

• podaje przykłady ruchu po okręgu,

• określa kierunek działania siły wypadkowej w ruchu po okręgu,

• definiuje pojęcia prędkości, okresu i promienia okręgu.

• wskazuje w otoczeniu układy nieinercjalne,

• podaje kierunek działania siły bezwładności w opisywanych sytuacjach,

• zapisuje, od czego zależy siła bezwładności. Analizuje siły działające na ciało poruszające się ruchem jednostajnym,

• wie, że nacisk na podłoże na równi jest mniejszy od ciężaru,

• opisuje związek między kątem nachylenia a przyspieszeniem ciała na równi.

• formułuje treść zasady zachowania energii,

• wskazuje przykłady przemian energii w procesach zachodzących w otoczeniu.

• określa, kiedy wykonywana jest praca w sensie fizycznym,

• definiuje pojęcie mocy.

• wskazuje przykłady, w których ciała mają energię kinetyczną i energię potencjalną grawitacji,

• podaje, od czego zależy energia kinetyczna i energia potencjalna grawitacji.

• formułuje zasadę zachowania energii mechanicznej,

• opisuje, w jakich warunkach energia mechaniczna jest zachowana,

• podaje przykłady zjawisk, w których zachowana jest energia mechaniczna.

• klasyfikuje ciała ze względu na własności sprężyste,

• podaje przykłady ciał mających energię potencjalną sprężystości.

• wskazuje dyscypliny sportowe, w których osiągi notowane są jako pomiar fizyczny.

• opisuje budowę Układu Słonecznego,

• określa następstwa ruchu obrotowego i obiegowego Ziemi.

• formułuje prawo grawitacji (prawo powszechnego ciążenia),

• określa siłę grawitacji jako przyczynę krążenia planet wokół Słońca oraz księżyców wokół planet.

• podaje definicję satelity,

• określa siłę grawitacji jako przyczynę krążenia satelitów wokół planet,

• odróżnia satelity naturalne i sztuczne,

• opisuje niektóre zastosowania sztucznych satelitów.

• wyjaśnia, dlaczego Ziemia krąży wokół Słońca, a nie odwrotnie, odwołując się do ich mas.

• wskazuje sytuacje, w których występuje stan nieważkości i przeciążenia,

• opisuje różnice między stanem normalnym a nieważkością i przeciążeniem.

• odróżnia astronomię od astrologii,

• określa, czym są gwiazdy,

• podaje definicję roku świetlnego jako jednostki odległości.

• wyjaśnia, że sfera niebieska wykonuje obrót w ciągu 1 doby i zna tego przyczynę.

• opisuje podstawowe fakty dotyczące powstania i ewolucji Wszechświata (moment powstania – Wielki Wybuch, ciągłe rozszerzanie się).

2.  Na ocenę dostateczną oprócz wymagań wymienionych wyżej

Uczeń:

• oblicza średni wynik z wielu pomiarów,

• zapisuje wynik obliczeń z odpowiednią liczbą cyfr znaczących,

• określa rozdzielczość przyrządu pomiarowego.

• podaje przykłady ruchu jednostajnego,

• oblicza prędkość dla ruchu jednostajnego,

• odróżnia prędkość średnią od chwilowej.

• oblicza przyspieszenie, mając daneprędkości i czas,

• definiuje słownie ruch jednostajnie przyspieszony i opóźniony,

• analizuje jakościowo wykresy prędkości od czasu.

• zapisuje równania poszczególnych ruchów,

• na podstawie opisu sytuacji potrafi nazwać poszczególne rodzaje ruchu ciał,

• oblicza drogę, podstawiając dane do podstawowych wzorów.

• poprawnie rysuje wektory sił,

• wybiera ciało, na które działa siła, na podstawie analizy opisu sytuacji,

• wskazuje środek masy ciała.

• graficznie składa siły nierównoległe,

• oblicza wartość wypadkowej sił działających w kierunkach prostopadłych do siebie,

• analizuje siły działające na ciało w spoczynku i poruszające się ruchem jednostajnym.

• analizuje rodzaj ruchu ciała przy zadanych siłach,

• oblicza przyspieszenie, korzystając z II zasady dynamiki,

• określa kierunek siły wypadkowej na podstawie opisu ruchu.

• omawia warunki powstawania siły tarcia,

• wyjaśnia mechanizm powstawania tarcia w oparciu o obraz mikroskopowy,

• określa, od czego zależą siła tarcia i siła oporu ośrodka.

• określa, w jakiej sytuacji ruch spadającego ciała staje się jednostajny,

• zapisuje warunek, przy którym ciała spadają ruchem jednostajnym.

• określa siłę będącą siłą dośrodkową we wskazanych sytuacjach,

• oblicza prędkość ruchu, mając dany promień i okres obiegu,

• określa jakościowo zależność siły dośrodkowej od prędkości ciała, jego masy oraz promienia okręgu.

• oblicza wartość siły bezwładności w podanych sytuacjach,

• analizuje siły działające na ciało znajdujące się w spoczynku w układzie nieinercjalnym.

• tłumaczy w oparciu o zasady dynamiki, dlaczego trudniej jest ruszyć ciało, niż je przesuwać,

• omawia warunek spoczynku ciała na równi, analizując siły.

• omawia przemiany energetyczne procesów w przyrodzie,

• odróżnia układ izolowany energetycznie od nieizolowanego.

• oblicza pracę, gdy znane są siła i przemieszczenie,

• oblicza pracę, gdy znane są czas pracy i moc urządzenia,

• określa, w jakich warunkach praca wykonana przez siłę wynosi zero.

• oblicza energię kinetyczną i energię potencjalną grawitacji w prostych przykładach.

• omawia rzuty z punktu widzenia energii mechanicznej,

• oblicza energię mechaniczną ciała w zadanej sytuacji.

• określa zależność siły sprężystości od odkształcenia,

• podaje przykłady przemian energetycznych z udziałem energii potencjalnej sprężystości,

• podaje zastosowania energii potencjalnej sprężystości.

• omawia przemiany energetyczne w wybranych dyscyplinach sportowych,

• wskazuje rodzaje aktywności wymagającej dużej mocy oraz dużej energii.

• podaje kolejność planet od Słońca,

• określa, co to są komety i meteoryty,

• opisuje cechy planet karłowatych.

• oblicza siłę grawitacji dla danych mas znajdujących się w podanej odległości od siebie,

• wiąże siłę grawitacji z siłą ciężkości.

• oblicza prędkość orbitalną satelitów,

• opisuje warunki krążenia satelitów geostacjonarnych.

• oblicza masę ciała centralnego, korzystając ze wzoru na prędkość orbitalną.

• wyjaśnia stan nieważkości i przeciążenia, odwołując się do siły bezwładności,

• wymienia skutki zdrowotne przebywania w stanie nieważkości i przeciążenia,

• określa miarę przeciążenia.

• opisuje, czym są gwiazdozbiory,

• opisuje, czym jest galaktyka,

• opisuje różnicę między galaktyką a mgławicą.

• podaje treść prawa Hubble’a,

• podaje dowody obserwacyjne rozszerzania się przestrzeni.

3.   Na ocenę dobrą oprócz wymagań wymienionych wyżej

Uczeń:

• szacuje niepewność pomiarową,

• oblicza niepewność względną,

• porównuje precyzję poszczególnych pomiarów.

• odróżnia wykresy s(t) od wykresów x(t),

• oblicza prędkość z nachylenia wykresu położenia od czasu,

• rozwiązuje zadania o średnim stopniu trudności.

• oblicza prędkość końcową przy zadanym przyspieszeniu,

• analizuje ilościowe wykresy zależności prędkości od czasu,

• oblicza przyspieszenie z wykresu u(t)

• z opisu sytuacji wyodrębnia potrzebne wielkości fizyczne do obliczeń,

• poprawnie dobiera równanie do określonych rodzajów ruchu,

• poprawnie interpretuje uzyskane wyniki obliczeń.

• odróżnia siły wewnętrzne od zewnętrznych,

• przedstawia pary sił wynikające z III zasady dynamiki.

• podaje przykłady inercjalnych układów odniesienia,

• wnioskuje o wartościach sił na bazie I i III zasady dynamiki.

• korzysta z równań ruchu, aby obliczyć siłę wypadkową,

• mając daną siłę wypadkową, wnioskuje o siłach działających na ciało.

• opisuje sposoby zmniejszenia lub zwiększenia siły tarcia i oporu ośrodka,

• oblicza wartość siły tarcia,

• wskazuje różnice między tarciem statycznym a kinetycznym.

• omawia ruch ciała z uwzględnieniem oporu powietrza, odwołując się do II zasady dynamiki,

• szacuje prędkości graniczne dla różnych ciał.

• oblicza wartość siły dośrodkowej,

• wskazuje przykłady ruchu po okręgu pod działaniem różnych sił,

• opisuje związki między prędkością, promieniem, okresem i częstotliwością.

• odróżnia układ inercjalny od nieinercjalnego,

• rozwiązuje proste zadania w układzie nieinercjalnym.

• znajduje graficznie siłę wypadkową działającą na ciało znajdujące się na równi,

• oblicza przyspieszenie ciała na równi,

• wyjaśnia, dlaczego tarcie na stromych stokach jest małe.

• wyjaśnia przebieg zjawisk, odwołując się do zasady zachowania energii.

• wiąże pracę siły zewnętrznej ze zmianą energii układu,

• zauważa wpływ sił oporu ruchu na zmianę energii ciała.

• oblicza pracę siły wykonaną przez siłę jako zmianę energii układu.

• stosuje zasadę zachowania energii do rozwiązania prostych zadań obliczeniowych.

• oblicza siłę sprężystości i energię potencjalną sprężystości,

• podaje przykłady obiektów mających energię sprężystości mimo braku widocznego odkształcenia.

• szacuje osiągi sportowców w oparciu o zasadę zachowania energii.

• opisuje mechanizm powstawania warkocza komety i jego kierunku,

• opisuje znaczenie badania meteorytów dla astronomii.

• oblicza przyspieszenie grawitacyjne na powierzchni ciał niebieskich,

• oblicza masę Ziemi.

• wyprowadza wzór na prędkość orbitalną satelity,

• porównuje prędkości i okresy obiegu satelitów na różnych orbitach.

• wyprowadza wzór na obliczenie mas ciał niebieskich z prawa grawitacji,

• oblicza masę planety mającej satelitę,

• oblicza masę, korzystając z wartości przyspieszenia grawitacyjnego na powierzchni planety.

• oblicza przeciążenie w określonych sytuacjach

• wie, czym jest zodiak,

• przelicza lata świetlne na kilometry i jednostki astronomiczne.

• oblicza odległości do galaktyk i prędkości ucieczki, korzystając z prawa Hubble’a,

• opisuje fakt istnienia ciemnej materii i ciemniej energii.

4. Na ocenę bardzo dobrą, oprócz wyżej wymienionych wymagań

Uczeń:

• dobiera przyrządy stosownie do przeprowadzanych pomiarów,

• odróżnia błędy grube od przypadkowych,

• zauważa błędy systematyczne serii pomiarów.

• opisuje ruch ciała w różnych układach odniesienia,

• wyznacza prędkość względną dwóch obiektów,

• rozwiązuje zadania wymagające ułożenia równania i wyznaczenia niewiadomej.

• rozwiązuje zadania o podwyższonym stopniu trudności,

• rysuje wykresy prędkości i położenia od czasu przy zadanych parametrach ruchu,

• interpretuje nachylenie wykresu u(t) i x(t).

• rozwiązuje zadania o podwyższonym stopniu trudności,

• ocenia realność uzyskanych wyników obliczeń.

• analizuje siły działające w bardziej złożonych układach ciał,

• wyjaśnia mechanizm poruszania się ludzi, pojazdów itp.

• zaznacza na rysunkach działające siły,

• wyznacza wartości sił działających w układzie co najmniej dwóch ciał.

• rozwiązuje bardziej złożone zadania z dynamiki.

• wnioskuje o wartości tarcia statycznego w opisanej sytuacji,

• rozwiązuje zadania związane z ruchem pod działaniem siły tarcia.

• szacuje siłę oporu powietrza z wykresu zależności prędkości od czasu dla ciała spadającego w powietrzu,

• szacuje drogę przebytą ruchem przyspieszonym podczas spadania.

• analizuje ruch po okręgu w sytuacjach, gdy siłą dośrodkową jest wypadkowa kilku sił.

• analizuje dane zjawisko w układzie inercjalnym i nieinercjalnym,

• rozwiązuje trudniejsze zadania obliczeniowe.

• rozwiązuje zadania z równią pochyłą, wykorzystując równania ruchu i zasady dynamiki.

• rozwiązuje zadania obliczeniowe,

• wyklucza hipotetyczny przebieg zjawiska, odwołując się do zasady zachowania energii.

• rozwiązuje zadania rachunkowe,

• wyznacza siłę działającą na ciało na podstawie analizy przemian energetycznych.

• rozwiązuje bardziej złożone zadania obliczeniowe.

• rozwiązuje zadania, korzystając z zasady zachowani energii mechanicznej.

• wyjaśnia rolę rozbiegu w różnych dyscyplinach sportowych.

• opisuje miejsca, w których na niebie należy szukać planet,

• wyjaśnia ruch planet na tle gwiazd.

• rozwiązuje zadania o podwyższonym stopniu trudności.

• oblicza wysokość satelitów geostacjonarnych,

• wyprowadza związek między okresem obiegu a promieniem orbity satelitów.

• oblicza masy składników układów podwójnych krążących wokół środka masy.

• wyjaśnia stan nieważkości i przeciążenia z punktu widzenia układu nieinercjalnego oraz układu inercjalnego.

• wyjaśnia ruch Słońca i planet na tle gwiazd.

• opisuje fakty obserwacyjne potwierdzające istnienie ciemnej materii,

• wiąże stałą Hubble’a z wiekiem Wszechświata.

5.  Na ocenę celującą, oprócz wyżej wymienionych wymagań

Uczeń:

Uczeń potrafi zaplanować i przeprowadzić doświadczenie dotyczące wcześniej poznanych zagadnień, określić przyrządy pomiarowe, które są konieczne do przeprowadzenia doświadczenia. Uwzględnić zasady bezpieczeństwa, przedstawić schemat (szkic) połączeń sprzętu, dokonać wstępnych pomiarów. Omówić uzyskane wyniki.