WYMAGANIA Z FIZYKI NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE DLA LICEUM CZTEROLETNIEGO ZAKRES ROZSZERZONY KLASA I ROK SZKOLNY 2019/2020

1. Na ocenę dopuszczającą

Uczeń:
• podać przykłady wielkości fizycznych skalarnych i wektorowych

• posługiwać się pojęciami: droga, położenie, przemieszczenie, szybkość średnia i chwilowa, prędkość  średnia i chwilowa, przyspieszenie średnie i chwilowe

• zapisać równanie wektorowe w postaci równania skalarnego dla ruchu wzdłuż obranej osi x,

• obliczać drogę i szybkość chwilową w ruchach jednostajnie Zmiennych

• porównać zwroty wektorów prędkości i przyspieszenia w ruchach jednostajnie zmiennych po linii prostej

• podać związki między współrzędnymi położenia i między prędkościami w układach inercjalnych,

• podać związek między przyspieszeniami w układach inercjalnych

• posługiwać się związkami szybkości liniowej z okresem ruchu i częstotliwością szybkości liniowej z szybkością kątową oraz miarą łukową kąta

• rysować siły wzajemnego oddziaływania ciał,

• znajdować graficznie wypadkową sił działających na ciało,

• zapisać wzorem i objaśnić pojęcie pędu wraz z jednostką,

• interpretować drugą zasadę dynamiki jako związek między zmianą pędu ciała a popędem siły,

• wyprowadzić wzór wiążący zmianę pędu z wypadkową siłą działającą na ciało i czasem jej działania, czyli inną postać drugiej zasady dynamiki,

• rozróżnić sytuacje, w których występuje tarcie statyczne lub kinetyczne,

• zdefiniować współczynniki tarcia statycznego i kinetycznego,

• omówić rolę tarcia na wybranych przykładach

• wskazać działanie siły dośrodkowej o stałej wartości jako warunku ruchu ciała po okręgu ze stałą  szybkością,

• podać przykłady siły dośrodkowej o różnej naturze,

• podać i objaśnić kilka postaci wzoru na wartość siły dośrodkowej

• wyjaśnić różnicę między układami inercjalnymi i nieinercjalnymi,

• zademonstrować działanie siły bezwładności,

• zapisać wzór na iloczyn skalarny dwóch wektorów i podać jego podstawowe własności

• zapisać i objaśnić wzory na pracę stałej siły, moc średnią i chwilową

• wyjaśnić pojęcia: siła wewnętrzna i zewnętrzna w układzie ciał,

• podać definicje energii mechanicznej, potencjalnej i kinetycznej wyrażone przez ich zmiany,

• obliczać energię potencjalną grawitacyjną ciała w pobliżu Ziemi,

• obliczać energię kinetyczną ciała,

• zapisać i objaśnić zasady zachowania energii i pędu dla zderzeń doskonale sprężystych,

• zapisać i objaśnić zasadę zachowania pędu dla zderzeń doskonale niesprężystych,

• objaśnić definicję sprawności urządzenia i podać przykłady

• podać definicję ciśnienia i jego jednostkę,

• wyjaśnić pojęcia: ciśnienie atmosferyczne i ciśnienie hydrostatyczne oraz posługiwać się tymi pojęciami, sformułować i objaśnić prawo równowagi cieczy w naczyniach połączonych

• wymienić przykłady pomiarów bezpośrednich,

• wymienić przykłady pomiarów pośrednich,

• wyjaśnić, na czym polega różnica między błędem a niepewnością pomiaru,

• oszacować niepewność pomiaru pośredniego metodą NKP w prostych przypadkach (np. oszacować niepewność wyznaczenia okresu obiegu ciała poruszającego się po okręgu na podstawie

pomiaru czasu trwania 10 pełnych obiegów)

 

2.  Na ocenę dostateczną oprócz wymagań wymienionych wyżej

Uczeń:

• objaśnić, co to znaczy, że ciało porusza się po okręgu ruchem jednostajnym,

• zapisać i objaśnić wzór na wartość przyspieszenia dośrodkowego

• obliczać szybkość, drogę i czas w ruchu prostoliniowym jednostajnym,

• sporządzać wykresy i odczytywać z wykresów wartości poznanych wielkości fizycznych

• aktywnie uczestniczyć w wykonywaniu doświadczenia, zapisać wyniki w tabeli i sformułować wniosek z doświadczenia,

• rozwiązywać proste zadania dotyczące obliczania wielkości fizycznych opisujących ruchy jednostajne i zmienne

• posługiwać się tymi związkami,

• rozwiązywać zadania dotyczące składania ruchów odbywających się w tych samych kierunkach

• w celu obliczenia wskazanej wielkości fizycznej podać i przekształcić wzory na wartość przyspieszenia dośrodkowego oraz wysokość i zasięg rzutu poziomego

• przekształcać wzór wyrażający drugą zasadę dynamiki i obliczać każdą z występujących w nim wielkości fizycznych,

• stosować zasady dynamiki do opisu ruchu ciał

• opisać pojęcie układu ciał i środka masy układu,

• obliczyć współrzędne położenia środka masy układu dwóch ciał,

• zapisać wzorem i objaśnić zasadę zachowania pędu dla układu ciał,

• rozwiązywać proste zadania

• sporządzić i objaśnić wykres zależności wartości siły tarcia od wartości siły działającej równolegle do stykających się powierzchni dwóch ciał,

• opisać ruch ciała z tarciem po równi pochyłej,

• aktywnie uczestniczyć w wykonywaniu doświadczenia,

• zapisywać wyniki pomiarów w tabeli, wykonywać obliczenia i sformułować wniosek z doświadczenia

• wyjaśnić, w jakim przypadku do opisu ruchu ciała wprowadzamy siłę bezwładności,

• podać wzór na wartość siły bezwładności i go objaśnić

• podać jednostki pracy i mocy oraz ich pochodne,

• przekształcać wzory i wykonywać obliczenia

• wypowiedzieć zasadę zachowania energii mechanicznej i podać warunki, w których jest spełniona,

• podać przykłady sytuacji, w których zasada zachowania energii mechanicznej jest spełniona i w których nie jest spełniona

• sformułować wnioski z doświadczenia

• stosować definicję sprawności do rozwiązywania prostych zadań

• wskazać, od czego zależy ciśnienie hydrostatyczne,

• omówić zastosowania prawa Pascala,

• podać przykłady zastosowania naczyń połączonych,

• za pomocą naczyń połączonych wyznaczyć nieznaną gęstość cieczy

• na podstawie analizy sił działających na ciało zanurzone w cieczy wnioskować o warunkach pływania i tonięcia ciała w cieczy,

• opisać metodę wyznaczania gęstości ciała stałego i cieczy, w której wykorzystuje się prawo Archimedesa,

• rozwiązywać proste zadania z zastosowaniem obliczania siły wyporu

• rozróżnić błędy przypadkowe i systematyczne,

• zapisać wynik pojedynczego pomiaru wraz z niepewnością pomiarową i objaśnić ten wynik,

• obliczyć średnią arytmetyczną pomiarów i oszacować jej niepewność,

• oszacować niepewność względną i procentową

• zastosować wzór na oszacowanie niepewności względnej iloczynu lub ilorazu dwóch wielkości fizycznych

 

3.   Na ocenę dobrą oprócz wymagań wymienionych wyżej

Uczeń:

• obliczyć współrzędne wektora w dowolnym układzie współrzędnych

• uzasadnić fakt, że prędkość chwilowa jest styczna do toru w punkcie, w którym znajduje się ciało w danej chwili,

• wyjaśnić różnicę między średnią wartością prędkości i wartością prędkości średniej,

• skonstruować wektor przyspieszenia w ruchu prostoliniowym przyspieszonym

• wyprowadzić i zinterpretować wzory przedstawiające zależności od czasu współrzędnej położenia i prędkości dla ruchów jednostajnych, i opóźnionym oraz w ruchu krzywoliniowym,

• wyprowadzić i zinterpretować wzory przedstawiające zależności od czasu: współrzędnych położenia, prędkości i przyspieszenia dla ruchów jednostajnie zmiennych po linii prostej w różnych układach

odniesienia,

• sporządzać wykresy tych zależności

• wyprowadzić związki między współrzędnymi położenia i między prędkościami ciała w układach inercjalnych,

• przytoczyć i objaśnić zasadę względności ruchu Galileusza, podać warunki jej stosowalności,

• rozwiązywać zadania dotyczące ruchu po okręgu i rzutu poziomego,

• przedstawić przykłady praktycznego wykorzystania omówionych rodzajów ruchu,

• opisać rzut ukośny jako ruch, w którym nadajemy ciału prędkość skierowaną pod pewnym kątem do poziomu,

• wyjaśnić pojęcie „układ inercjalny” i pierwszą zasadę dynamiki jako postulat istnienia takiego układu,

• na podstawie analizy związku ∆m = F·∆t sformułować zasadę zachowania pędu,

• stosować zasadę zachowania pędu do opisu zachowania się izolowanego układu ciał,

• uzasadnić konieczność korzystania z innej postaci drugiej zasady

• rozwiązywać typowe zadania z dynamiki, w których uwzględnia się siły tarcia posuwistego, oraz zadania o podwyższonym stopniu trudności,

• analizować przykłady występowania ruchu po okręgu w przyrodzie i życiu codziennym,

• rozwiązywać zadania z zastosowaniem zasad dynamiki do ruchu po okręgu,

• na przykładzie przeprowadzić rozumowanie uzasadniające konieczność wprowadzenia siły bezwładności podczas stosowania zasad dynamiki w układach nieinercjalnych,

• korzystać z iloczynu skalarnego dwóch wektorów skierowanych pod dowolnym kątem przy rozwiązywaniu zadań

• obliczać pracę siły zmiennej z wykresu F(x) i pracę wykonaną przez urządzenie o zmiennej mocy z wykresu P(t),

• obliczyć pracę siły zewnętrznej i pracę siły grawitacyjnej przy zmianie odległości ciała od Ziemi oraz przedyskutować znak każdej z nich,

• przeprowadzić rozumowanie prowadzące do sformułowania zasady zachowania energii mechanicznej,

• przeanalizować i obliczyć współrzędne prędkości dwu kulek po zderzeniu sprężystym centralnym w przypadku, gdy masy kulek są jednakowe i gdy pierwsza ma o wiele większą masę od drugiej,

• wyjaśnić, na czym polega paradoks hydrostatyczny,

• sformułować i objaśnić prawo Pascala,

• rozwiązywać problemy jakościowe i ilościowe związane z zastosowaniem prawa Archimedesa,

• wymienić najczęściej występujące źródła niepewności pomiarowych,

• objaśnić, co nazywamy rozdzielczością przyrządu i kiedy możemy przyjąć ją jako niepewność pomiaru,

• przedstawić graficznie wyniki pomiarów wraz z ich niepewnościami,

 

 


4. Na ocenę bardzo dobrą, oprócz wyżej wymienionych wymagań

 

Uczeń:

• skonstruować wektor przyspieszenia w ruchu prostoliniowym przyspieszonym i opóźnionym oraz w ruchu krzywoliniowym,

• wyprowadzić wzór na wartość przyspieszenia dośrodkowego,

• przeprowadzić dyskusję problemu przyspieszenia w ruchach zmiennych krzywoliniowych

sporządzać i interpretować wykresy zależności od czasu współrzędnej położenia i prędkości dla ruchów jednostajnych

• przeprowadzić analizę niepewności pomiarowych na podstawie wyników doświadczenia,

• rozwiązywać nowe, nietypowe zadania dotyczące ruchów jednostajnych i zmiennych

• przedstawić odkrycia Galileusza i wyjaśnić, dlaczego nazwano go „ojcem fizyki doświadczalnej”,

• rozwiązywać zadania dotyczące składania ruchów odbywających się w dowolnych kierunkach

• rozłożyć rzut ukośny na dwa ruchy składowe i wyprowadzić równanie toru oraz wzory na wysokość i zasięg rzutu,

• rozwiązywać zadania dotyczące rzutu ukośnego

• w przypadku kilku sił działających na ciało zapisać drugą zasadę dynamiki w postaci równania wektorowego i przekształcić je w układ równań skalarnych w obranym układzie współrzędnych,

• podać uogólniony wzór na położenie środka masy n ciał i go objaśnić,

• przeprowadzić rozumowanie prowadzące do sformułowania zasady zachowania pędu dla układu ciał,

• rozwiązywać zadania o podwyższonym stopniu trudności

• rozwiązywać problemy, w których na ciało oprócz siły normalnej do toru ruchu działa również siła styczna,

• rozwiązywać problemy dynamiczne zarówno w układzie inercjalnym, jak i nieinercjalnym

• prezentować wiedzę o urządzeniach hydraulicznych i pneumatycznych pochodzącą z różnych źródeł

• rozwiązywać zadania z zastosowaniem prawa równowagi cieczy w naczyniach połączonych

• wyznaczyć gęstość ciała różnymi metodami,

• skorzystać z różnych źródeł i zapoznać się z prawami hydrodynamiki (np. prawem Bernoulliego) oraz omówić ich skutki

• przedstawić graficznie wyniki pomiarów wraz z ich niepewnościami,

• dopasować prostą do wyników pomiaru i zinterpretować jej nachylenie


5.  Na ocenę celującą, oprócz wyżej wymienionych wymagań

 

Uczeń:


Uczeń potrafi zaplanować i przeprowadzić doświadczenie (eksperyment) dotyczące wcześniej poznanych zagadnień, określić przyrządy pomiarowe, które są konieczne do przeprowadzenia doświadczenia. Uwzględnić zasady bezpieczeństwa, przedstawić schemat (szkic) połączeń sprzętu, dokonać wstępnych pomiarów (wprowadza korekty, gdy zachodzi potrzeba). Przedstawić interpretację otrzymanych wyników, opracować model fizyczny, dokonać oceny dokładności pomiarów. Uczeń uczestniczy w konkursach, seminariach, olimpiadach przedmiotowych z fizyki lub astronomii odnoszą sukcesy.