Przedmiot plastyka należy do grupy trzech przedmiotów (z filozofią i muzyką), które mogą być nauczane w klasie pierwszej liceum ogólnokształcącego i technikum w wymiarze 1 godziny tygodniowo. Jest on kontynuacją przedmiotu o tej samej nazwie, nauczanego na II etapie edukacyjnym. Jego zadaniem jest poszerzenie kompetencji uczniów w zakresie szeroko pojętych umiejętności plastycznych, zarówno teoretycznych, jak i praktycznych. Szczególnie istotne na tym etapie kształcenia są wybrane zagadnienia związane ze współczesnymi awangardami artystycznymi ze względu na ich aktualność w kształtowaniu świadomego odbiorcy sztuki. Rolą przedmiotu jest też rozwijanie wrażliwości estetycznej i umiejętności formułowania samodzielnych sądów, opinii i ocen w oparciu o własne kryteria artystyczne. Przedmiot uzupełnia zarówno kształcenie humanistyczne, jak i artystyczne. Wprowadzanie w obszar dziejów sztuki, jej teorii i praktyki, musi się odbywać poprzez kontakt z dziełami sztuki, twórcami oraz instytucjami zajmującymi się upowszechnianiem i promowaniem twórczości wizualnej. Plastyka jest także ważnym elementem wychowania: wprowadza w zagadnienia wiążące się z ochroną dóbr kultury i własności intelektualnej, uczy szacunku dla narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego.
Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Warunki i sposób realizacji
Zajęcia z plastyki mają zarówno aspekt kształcący, jak i poznawczy. Sztuka dociera do emocjonalnej sfery osobowości, dlatego wpływa znacząco na rozwój intelektu, wyobraźni i kreatywności.
Podstawa programowa zorganizowana jest wokół czterech głównych zagadnień, które w naturalny sposób się ze sobą wiążą:
Wszystkie problemy plastyczne powinny być powiązane ze wskazanymi
zagadnieniami, a przede wszystkim ze sztuką środowiska, w którym uczeń
funkcjonuje. Znajomość współczesnych form i sposobów wypowiedzi artystycznej
pozwoli dorastającemu człowiekowi na świadome uczestniczenie w życiu
kulturalnym. Jednocześnie sztuka nowoczesna, ze względu na swój
interdyscyplinarny charakter, pozwala na umiejscowienie dokonań twórców w
szerszym kontekście (zarówno w warstwie formalnej, jak i treściowej). Dzięki
poznawaniu dzieł architektury i sztuki lokalnej, uczeń może docenić miejsce
dziedzictwa narodowego regionalnego na tle zjawisk w kulturze polskiej i
światowej, a także rozwijać wrażliwość estetyczną. Celem jego peregrynacji w
poszukiwaniu lokalnych zabytków i twórców może być stworzenie cyklu fotografii,
filmu lub prezentacji multimedialnej na temat wybranego twórcy lub kierunku w
sztuce, z dbałością o czytelność przekazu i estetykę. Przy doborze zadań dla
uczniów należy wziąć pod uwagę specyfikę szkoły i klasy, możliwości i
preferencje uczniów, a także środowisko artystyczne i czynniki okolicznościowe
(np. czasowe wystawy). Jako sztuka regionu mogą być rozumiane zarówno zabytki,
jak i zbiory muzealne, galerie sztuki, działania współczesne na terenie
miejscowości, powiatu, krainy geograficznej, a nawet województwa. Ważne jest,
by omawiane dzieła pochodziły z różnych epok artystycznych i reprezentowały
różne dziedziny twórczości (np. architekturę, rzeźbę, malarstwo, grafikę).
Lekcje szkolne można uzupełniać innymi formami zajęć, wśród których wymienić można:
Ucząc się organizacji wystaw, uczniowie mogą zaprojektować własną „wirtualną”
wystawę (tzw. muzeum wyobraźni) z uzasadnieniem doboru eksponowanych dzieł lub
wystawę autentyczną, do której będą mogli przygotować oprawę plastyczną
(zaproszenie, plakat). Mogą także sporządzić recenzję obejrzanej wystawy sztuki
uwzględniającą: cel ekspozycji, charakter eksponatów, opis wybranych prac i
scenografii. Najlepiej, jeśli wystawę będą zwiedzać „na żywo”. Jeśli okaże się
to niemożliwe, można posłużyć się zasobami internetu. Lekcje prowadzone w
szkole cechować powinna różnorodność stosowanych metod. Wśród metod
wprowadzających nowy materiał i praktykujących jego przyswajanie, ważne są
metody aktywizujące. Nauczyciele mają obowiązek dostosowania wymagań do
indywidualnych potrzeb, możliwości i predyspozycji uczniów. Dotyczy to
zwłaszcza uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, których
charakteryzuje szczególna wrażliwość artystyczna i zdolności
twórcze. W przypadku takich uczniów wymagania edukacyjne poszerzać należy o
inne, w tym tradycyjne, sposoby wypowiedzi artystycznej (rysunek, malarstwo).
Uczniów przejawiających szczególne pasje artystyczne należy wspierać w rozwoju,
zachęcając do udziału w różnego rodzaju konkursach.
W toku realizacji podstawy programowej uczniowie wykorzystują swoją wiedzę i umiejętności nabyte na poprzednich etapach edukacyjnych w zakresie innych przedmiotów.
Treści kształcenia integrują się z innymi przedmiotami, nauczanymi szkołach w następujących kwestiach:
Istotne znaczenie w rozwoju ma też wychowanie w poczuciu odpowiedzialności i
szacunku dla prac własnych i cudzych, w tym dziedzictwa kulturowego.
Zagadnienia dotyczące zgodnego z prawem publikowania prac (w tym prawa cytatu)
wprowadzane były już na II etapie edukacyjnym. W liceum ogólnokształcącym i
technikum należy zasady powtarzać. Nauczyciele powinni zwracać uwagę i
uwrażliwiać uczniów na ochronę własności intelektualnej i nie dopuszczać do
tworzenia plagiatów oraz publikowania m.in. w mediach, prac bez zgody twórcy
oraz prac przedstawiających inne osoby bez ich zgody (ochrona wizerunku).
Powinni też kształtować postawy właściwie rozumianej tolerancji dla twórczości
innych osób, z uwzględnieniem poszanowania godności człowieka oraz postawy
odpowiedzialności za treść i formę własnej twórczości plastycznej.
Dla realizacji programu ważna jest sala lekcyjna (pracownia) wyposażona w komputer z dostępem do internetu, monitor interaktywny lub ekran oraz rzutnik multimedialny do demonstracji i prezentacji oraz podstawowe narzędzia rejestracji cyfrowej (fotografia i film).