Klasa  3A cz1.Plan wynikowy z wymaganiami na poszczególne oceny – „Lata 1815–1939”

Temat lekcji

Zagadnienia

Wymagania konieczne

(ocena dopuszczająca)

 

 

 

 

Uczeń:

Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

 

Uczeń potrafi to,

co na ocenę

dopuszczającą, oraz:

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

 

Uczeń potrafi to, co na

ocenę dostateczną, oraz:

Wymagania

dopełniające (ocena

bardzo dobra)

 

Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, oraz:

Wymagania

wykraczające (ocena celująca)

 

Uczeń potrafi to,

co na ocenę

bardzo dobrą, oraz:

 

                                                                                                    EUROPA I ŚWIAT PO 1815 ROKU                                                                                                   

 

1. Kongres

wiedeński

– okoliczności

zwołania

kongresu

wiedeńskiego i jego główni uczestnicy

– przebieg obrad kongresowych

– najważniejsze decyzje

kongresu

– powstanie

Świętego

Przymierza

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: kongres wiedeński, Święte Przymierze

– zna daty: kongresu wiedeńskiego (X 1814 – VI 1815 r.), zawarcia Świętego Przymierza (IX 1815 r.)

– identyfikuje

postacie: Napoleona Bonaparte,

Aleksandra I,

Franciszka I

Habsburga,

Fryderyka Wilhelma III

– wskazuje na mapie państwa, które

odgrywały

najważniejszą rolę podczas kongresu

wiedeńskiego,

– przedstawia

zasady nowego ładu europejskiego

przyjęte na

kongresie

wiedeńskim

– wyjaśnia, jaki był cel powstania

Świętego Przymierza.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

legitymizm,

równowaga sił,

restauracja,

 federacja

– zna daty: bitwy pod Lipskiem X 1813 r.), kapitulacji Napoleona (IV 1814 r.), podpisania Aktu końcowego traktatu

wersalskiego (VI 1815 r.),

– identyfikuje

postacie: Klemensa von Metternicha, Charlesa de

Talleyranda

– przedstawia

przyczyny i

okoliczności

zwołania kongresu

wiedeńskiego

– wyjaśnia, kto i

dlaczego odniósł największe korzyści z decyzji przyjętych podczas kongresu wiedeńskiego

– przedstawia, jakie korzyści z

ustaleń obrad

kongresu

wiedeńskiego

odniosły Wielka

Brytania, Rosja,

Prusy i Austria

– omawia decyzje kongresu

wiedeńskiego

wobec Francji

– przedstawia

decyzje kongresu wiedeńskiego wobec państw

niemieckich i

włoskich.

– wyjaśnia znaczenie terminów: „sto dni” Napoleona, koncert mocarstw, ład wiedeński (system kongresowy)

– zna daty:

detronizacji

Napoleona (IV 1814 r.), „stu dni”

Napoleona (II-VI 1815 r.), bitwy pod Waterloo (18 VI 1815 r.)

– identyfikuje

postacie: Ludwika XVIII, Roberta

Stewarta

Castlereagh, Arthura Wellesleya

– wskazuje na mapie nabytki terytorialne mocarstw koalicji

antynapoleońskiej, uzyskane przez nie na

kongresie

wiedeńskim

– omawia przebieg obrad kongresu

wiedeńskiego

– wyjaśnia, z jakich powodów i w jakim celu Austria, Francja i Wielka Brytania podpisały tajny

traktat

– omawia decyzje kongresu

wiedeńskiego wobec

Niderlandów i Szwajcarii

– przedstawia

decyzje kongresu

wiedeńskiego wobec państw

skandynawskich.

 

– zna daty: zajęcia Francji przez wojska VI koalicji (1814 r.), podpisania tajnego traktatu austriacko-francusko-pruskiego (I 1815 r.)

– identyfikuje

postacie: Karla von

Hardenberga,

Andrieja

Razumowskiego, Karla

Roberta Nesselrode, Piusa VII

– omawia

okoliczności i skutki powrotu do władzy Napoleona

Bonapartego we Francji w 1815 r.

– przedstawia

dodatkowe regulacje podjęte przez

kongres wiedeński.

 

– ocenia, które  

decyzje kongresu wiedeńskiego

zapadły zgodnie z

Przyjętymi

 wcześniej

zasadami, a które z ich pominięciem

– ocenia możliwość rzeczywistej

realizacji zasad ładu europejskiego

przyjętych na

kongresie

wiedeńskim.

 

 

2. Europa po

kongresie

wiedeńskim

– przeciwnicy ładu wiedeńskiego

– bunty w

państwach

włoskich

– państwa

niemieckie po

kongresie

wiedeńskim

– Francja w okresie restauracji

– rewolucja

lipcowa we Francji

– Hiszpania po wojnach

napoleońskich

– Belgia –

narodziny

królestwa

– zna daty: rewolucji lipcowej we Francji (27–29 VII 1830 r.), powstania

belgijskiego (X 1830 r.)

– wymienia

przyczyny sprzeciwu w Europie przeciwko ładowi

wiedeńskiemu.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

karbonariusze,

Młode Włochy,

Młoda Europa,  Związek Celny

– wskazuje na

mapie kraje, w

których w latach 20. i 30. XIX w.

doszło do

wystąpień

rewolucyjnych

– omawia

przyczyny i skutki wybuchu rewolucji lipcowej we Francji

– przedstawia

przyczyny i

okoliczności

podziału Królestwa Niderlandów.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

ordonanse, karliści

– wyjaśnia, o czym świadczą

interwencje zbrojne

podejmowane przez Austrię,

Rosję i Francję w

innych krajach

– omawia

działalność ruchu karbonariuszy w pierwszej połowie XIX w.

– przedstawia

sytuację w

państwach

niemieckich i Austrii po kongresie

wiedeńskim

– charakteryzuje

sytuację we Francji w okresie

restauracji.

– wyjaśnia znaczenie terminów:

burszowie, ultrasi

– wyjaśnia, dlaczego karbonariuszom było trudno osiągnąć cele założone w ich

programie

– wyjaśnia, jakie były przyczyny konfliktów wewnętrznych w Hiszpanii w

pierwszej połowie XIX w.

 

– ocenia skuteczność ruchów

rewolucyjnych w Europie w latach 20. i 30. XIX w.

 

3. Rewolucja przemysłowa

– przyczyny

rewolucji

przemysłowej

– postęp

techniczny i rozwój przemysłu

– Wielka

Brytania w

pierwszej

połowie XIX w.

– rewolucja

przemysłowa poza Wielką Brytanią

– rozwój

transportu

– przemiany

społeczne i

polityczne

– wynalazki

pierwszej

połowy XIX

w.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja przemysłowa, klasa robotnicza,

inteligencja

– omawia przyczyny i skutki rewolucji przemysłowej

– przedstawia skutki upowszechnienia maszyny parowej.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

akumulacja kapitału, pruska droga do kapitalizmu, dualizm ekonomiczny,

gospodarka

ekstensywna

– wskazuje na

mapie najbardziej uprzemysłowione

regiony Europy

– charakteryzuje przemiany

społeczne i

polityczne będące następstwem

rewolucji

przemysłowej

– wyjaśnia, dlaczego Wielka Brytania

stała się kolebką rewolucji

przemysłowej

– przedstawia nowe rozwiązania w

dziedzinie

transportu i

komunikacji.

– wyjaśnia wpływ przemian w

rolnictwie na

rewolucję

przemysłową

– wymienia kraje, w których w drugiej połowie XIX w.

nastąpił największy rozwój kolejnictwa

– omawia przejawy mechanizacji

przemysłu

włókienniczego i jej skutki

– wymienia ośrodki rozwoju przemysłu w państwach

Europejskich.

 

– omawia zmiany w dziedzinie metalurgii

– przedstawia

czynniki, które

decydowały o

szybkim

rozwoju

przemysłowym

Niemiec, Francji i Belgii

– wymienia

wynalazki pierwszej połowy XIX w.

 

– ocenia społeczne i polityczne skutki rewolucji przemysłowej

 

 

4. Nowe idee

– liberalizm

– ideologia

konserwatywna

– początki ruchu robotniczego

– działalność

czartystów

– socjalizm

utopijny

– narodziny

komunizmu

– budzenie się świadomości

narodowej

– wyjaśnia znaczenie terminów:

liberalizm,

konserwatyzm, strajk,  związek

zawodowy,

socjalizm, komunizm

– zna datę

Opublikowania

 Manifestu

Komunistycznego (1848 r.)

– identyfikuje

postacie: Adama Smitha, Johna

 Stuarta Milla,

Edmunda Burke’a, Karola Marksa,

Fryderyka Engelsa

– przedstawia

polityczne i

gospodarcze założenia liberalizmu i

konserwatyzmu.

– wyjaśnia znaczenie terminów: liberalizm ekonomiczny,

reakcjonizm, 

czartyzm,  socjalizm utopijny, proletariat, marksiści

– omawia

okoliczności

narodzin ruchu

robotniczego

– przedstawia

metody i skutki

działalności

czartystów

– omawia cele i

dążenia liberałów oraz

konserwatystów w pierwszej połowie XIX w.

– wyjaśnia znaczenie terminów:,

leseferyzm, torysi, falanster

– wyjaśnia, z jakich grup społecznych wywodzili się

zwolennicy

liberalizmu i

konserwatyzmu

– przedstawia cele brytyjskich związków narodowych

– opisuje

okoliczności i

przejawy budzenia się świadomości narodowej w

społeczeństwach europejskich.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

dialektyka, luddyści

– przedstawia i

porównuje postulaty socjalizmu

utopijnego i

naukowego.

 

– omawia i ocenia działalność Roberta Owena.

 

 

5. Kultura

pierwszej połowy XIX wieku

– klasycyzm

– romantyzm – duch epoki

– literatura okresu romantyzmu

– nowe mody i styl życia

– muzyka i

sztuki

plastyczne

– wyjaśnia znaczenie terminów:

klasycyzm,

romantyzm

– zna czas dominacji romantyzmu (I poł. XIX w.)

– identyfikuje

postacie: Johanna Wolfganga

Goethego, George’a Gordona Byrona, Fryderyka Schillera, Adama Mickiewicza, Juliusza

Słowackiego,

Ludwiga van

Beethovena,

Fryderyka Chopina, Roberta

Schumanna

– wymienia cechy romantyzmu.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

orientalizm,

eklektyzm

– zna czas dominacji klasycyzmu

(początek XIX w.),

– identyfikuje

postacie:

Jacques’a-Louisa Davida,

Aleksandra Puszkina, Honoré de Balzaca, Charlesa Dickensa, Eugène’a Delacroix, Francisca Goyi

– przedstawia cechy malarstwa, rzeźby i architektury

klasycyzmu

– omawia cechy

charakterystyczne literatury,

malarstwa i muzyki w okresie

romantyzmu.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: dandyzm, korporacjonizm

studencki, neogotyk, neoromanizm

– zna czas dominacji stylu empire (1800–1815 r.)

– identyfikuje

postacie: Michaiła

Lermontowa,

Waltera Scotta,

Edgara Allana Poe, Jane Austen,

Ferenca Liszta

– przedstawia cechy stylu empire

– omawia

okoliczności

narodzin

romantyzmu

– wyjaśnia wpływ romantyzmu na

modę i styl życia

– przedstawia

tematykę, którą

podejmowali

malarze w epoce romantyzmu.

 

– identyfikuje postacie:

Jeana-Auguste’a-Dominique’a Ingresa, Bertela Thorvaldsena, Antonia Canovy, Karla

Friedricha

Schinkla, Leo von Klenza, Sándora Petöfiego, Giacoma Leopardiego,

Stendhala, Horace’a Walpole’a, Mary Shelley,

Théodore’a Géricaulta, Caspara Davida Friedricha, Franza Schuberta, Hectora Berlioza, Felixa

Mendelssohn-Bartholdy’ego,

Françoisa Rude’a, Pierre’a-Jeana Davida d’Angersa

– porównuje cechy stylu

klasycystycznego i romantycznego w malarstwie.

– ocenia wpływ

literatury, muzyki i malarstwa

romantycznego na rozbudzenie świadomości narodowej Europejczyków w I poł. XIX w.

 

6. Ameryka w pierwszej połowie XIX wieku

– Ameryka

Łacińska na

początku XIX w.

– początki walki o niepodległość w Ameryce Łacińskiej

– dekolonizacja Ameryki

Południowej

– niepodległość Brazylii

– Meksyk i

Ameryka

Środkowa

– Stany Zjednoczone na

początku XIX w.

– wojny

amerykańsko-meksykańskie

– walki

Amerykanów z

Indianami

– wyjaśnia

znaczenie terminu: doktryna Monroego

– zna datę

sformułowania

doktryno Monroego (1823 r.)

– identyfikuje postać Jamesa Monroego

– wyjaśnia, w jakich okolicznościach

doszło do ogłoszenia doktryny Monroego i jak ją uzasadniano.

 

– wyjaśnia

znaczenie terminu: izolacjonizm

– zna daty wojny amerykańsko-meksykańskiej (1846–1848 r.)

– wskazuje na

mapie etapy

rozwoju

terytorialnego

Stanów

Zjednoczonych w XIX w.

– omawia proces rozwoju

terytorialnego

Stanów

Zjednoczonych

Ameryki

Północnej.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: Kreole, Metysi

– zna daty:

 proklamowania

niepodległości

Meksyku (1821 r.),

Brazylii (1822 r.),

Boliwii (1825 r.), bitwy pod Alamo (1836 r.)

– identyfikuje

postacie: Simona

Bolivara, Antonia

Lopeza de Santa Anna

– wskazuje na mapie państwa Ameryki Południowej, które

najwcześniej

uzyskały

niepodległość

– przedstawia

organizację kolonii

hiszpańskich w

Ameryce Łacińskiej

– omawia strukturę społeczną w

koloniach

hiszpańskich

– przedstawia etapy walki kolonii

hiszpańskich o

niepodległość

– charakteryzuje

przyczyny i skutki

konfliktu

amerykańsko-meksykańskiego w pierwszej połowie XIX w.

– wyjaśnia znaczenie terminu:

libertadorzy

– zna daty:

proklamowania

niepodległości Haiti (1804 r.), Kolumbii (1810 r.), Wenezueli (1811 r.), bitwy pod Boyacá (1819 r.), bitwy pod Ayacucho (1824 r.), bitwy pod Buena Vista (1847 r.)

– identyfikuje

postacie:  Dominique’a

Toussainta

Louverture’a,

Francisca de

Mirandy, Jose de San Martina

– przedstawia

okoliczności

uzyskania

niepodległości przez Haiti

– opisuje proces walki kolonii

hiszpańskich o

niepodległość

– wyjaśnia, jaką rolę odegrali libertadorzy w walce o wolność kolonii hiszpańskich

– wyjaśnia, w jakich okolicznościach niepodległość uzyskały Meksyk i kraje Ameryki

Środkowej.

–   ocenia społeczne skutki rozwoju

terytorialnego USA.

 

 

7. Wiosna Ludów

– Europa w

przededniu Wiosny Ludów

– rewolucja

lutowa we

Francji

– rewolucje w

krajach

niemieckich

– rewolucja w Wiedniu i

powstanie

węgierskie

– Wiosna Ludów we Włoszech

– bilans Wiosny Ludów

– wyjaśnia znaczenie terminów: Wiosna Ludów, parlament frankfurcki

– zna daty: Wiosny Ludów (1848–1849 r.), obrad parlamentu frankfurckiego (V 1848 – VII 1849 r.), Wiosny Ludów w państwach

niemieckich (III 1848 – VII 1849 r.)

– wskazuje na mapie kraje, w których

doszło do wystąpień rewolucyjnych

– wymienia

społeczne,

 polityczne i

narodowościowe przyczyny Wiosny Ludów

– wyjaśnia, dlaczego parlament

frankfurcki nie

doprowadził do zjednoczenia

Niemiec.

 

– wyjaśnia znaczenie

terminów: warsztaty

narodowe,  

konstytucja

oktrojowana

– zna daty: wybuchu Wiosny Ludów we Francji (22 II 1848 r.), ogłoszenia II

Republiki we Francji (II 1848 r.), zamachu stanu Ludwika

Napoleona

Bonaparte (XII 1851 r.), ogłoszenia II Cesarstwa we Francji (XII 1852 r.), wybuchu Wiosny Ludów w państwach

niemieckich (III 1848 r.),

wybuchu Wiosny Ludów w Austrii (III 1848 r.), powstania na Węgrzech (III 1848 – VIII 1849 r.), zniesienia

pańszczyzny i

wprowadzenia

uwłaszczenia w

monarchii

habsburskiej (IX 1848 r.), wybuchu wiosny Ludów we Włoszech (III 1848 r.)

– identyfikuje

postacie: Ludwika Napoleona

Bonaparte,

Fryderyka

Wilhelma IV,

Franciszka Józefa, Wiktora Emanuela II

– wyjaśnia, w jaki sposób czynniki ekonomiczne

wpłynęły na wybuch Wiosny Ludów

– omawia przyczyny wybuchu Wiosny Ludów we Francji

– wymienia reformy polityczne i

społeczne

przeprowadzone we Francji w czasie

Wiosny Ludów

– omawia przyczyny wybuchu Wiosny Ludów w krajach niemieckich i w

monarchii

habsburskiej

– przedstawia bilans Wiosny Ludów.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

bonapartyści,

bankiety

– zna daty:

powstania

czerwcowego we Francji (VI 1848 r.), uchwalenia nowej konstytucji we

Francji (XI 1848 r.), pierwszych wyborów prezydenckich we Francji (XII 1848 r.), odezwy Fryderyka Wilhelma IV do

ludności Berlina (III 1848 r.), ogłoszenia nowej konstytucji w

Prusach (1850 r.), ogłoszenia

niepodległości

Węgier i detronizacji

Habsburgów (IV 1848 r.), wkroczenia wosk rosyjskich na Węgry (V 1849 r.), zwołania

parlamentu

austriackiego (VII 1848 r.), przejęcia władzy przez

Franciszka Józefa (XII 1848 r.), bitwy pod Custozą (VII 1848 r.), bitwy pod Novarą (III 1849 r.)

– identyfikuje

postacie: Lajosa

Kossutha, Sándora Petöfiego, Iwana Paskiewicza, Karola Alberta, Piusa IX

– wskazuje na mapie kraje w których

doszło do

interwencji sił

kontrrewolucyjnych

– przedstawia

proces narastania konfliktów

społecznych,

narodowych i

politycznych w

Europie w I połowie XIX w.

– omawia przebieg Wiosny Ludów we Francji

– opisuje sposób, w jaki władzę we

Francji przejął

Ludwik Bonaparte

– przedstawia

okoliczności

zwołania i znaczenie

parlamentu

frankfurckiego

– charakteryzuje przebieg i skutki Wiosny Ludów w Prusach

– przedstawia

przebieg wydarzeń rewolucyjnych w Austrii i na

Węgrzech

– omawia skutki Wiosny Ludów w Austrii i na

Węgrzech

– charakteryzuje przebieg Wiosny Ludów w państwach włoskich.

– zna daty: klęski wojsk węgierskich pod Világos (1849 r.), rozruchów w

Państwie Kościelnym (XI 1848 r.), 

powołania Republiki Rzymskiej (II 1849 r.), przejęcia władzy przez Wiktora

Emanuela II (1849 r.), zdobycia Rzymu przez

Francuzów (VII 1849 r.),

pokoju w

Mediolanie (VIII 1849 r.)

– identyfikuje

postacie:

Ferdynanda I

Dobrotliwego,

Josepha

Radetzky’ego

– wskazuje czynniki, które zadecydowały o klęsce powstania węgierskiego

– przedstawia

okoliczności i skutki interwencji

francuskiej we

Włoszech

– charakteryzuje kwestię narodową w monarchii

habsburskiej w

latach 1848–1849 r.

– ocenia polityczne i społeczne skutki Wiosny Ludów w Europie.

 

 

8. Rosja i

Turcja w

połowie XIX

wieku

– Bałkany na

początku XIX wieku

– wojna Greków o niepodległość

– imperium

carów

„żandarmem

Europy”

– powstanie

dekabrystów

– wojna

krymska

– odwilż

posewastopolska w Rosji

– wyjaśnia

znaczenie terminu: odwilż

posewastopolska

– zna daty wojny krymskiej (1853–1856 r.)

– identyfikuje

postacie:

Aleksandra I,

Aleksandra II,

Aleksandra III

– wyjaśnia, dlaczego Rosję nazywano „żandarmem

Europy”

– opisuje przyczyny i skutki wojny

krymskiej.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

dekabryści,

panslawizm,

samodzierżawie

– zna daty:

proklamowania

niepodległości Grecji (1822 r.), powstania

dekabrystów (1825 r.), oblężenia

Sewastopola (1854–1855 r.), kongresu w Paryżu (1856 r.),

reformy

uwłaszczeniowej w Rosji (1861 r.)

– identyfikuje postać Mikołaja I

– omawia przyczyny i skutki powstania dekabrystów

– charakteryzuje reformy

wewnętrzne w Rosji w okresie odwilży

posewastopolskiej

– wyjaśnia, dlaczego państwa Europy

Zachodniej

zdecydowały się na

interwencję w spór rosyjsko-turecki.

 

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: ziemstwa

– zna daty: masakry na Chios (1822 r.),

bitwy pod Navarino (1827 r.), wojny

rosyjsko-tureckiej (1828–1829 r.), bitwy pod Synopą (1853 r.), bitwy pod Bałakławą (1854 r.)

– identyfikuje

postacie: Iwana

Dybicza, Konrada

Rylejewa,

Aleksandra

Bestużewa

– wskazuje na mapie tereny, na których toczyły się wojny

rosyjsko-

tureckie w XIX w.

– podaje przykłady walki narodów

bałkańskich o

niezależność

– omawia proces narastania greckich dążeń

niepodległościowych

– przedstawia

przebieg i skutki walk Greków o

niepodległość

– opisuje przebieg wojny krymskiej

– wyjaśnia, dlaczego główne działania wojenne

podczas wojny w latach 1853–1856 r. toczyły się na

Półwyspie

Krymskim.

– wyjaśnia znaczenie terminów: władyka, filhellenowie

– zna daty:

powstania

serbskiego

przeciwko Turcji (1815 r.), nadania

Serbii nieformalnej autonomii przez Turcję (1817 r.),

konwencji

akermańskiej (1826 r.), wyprawy Aleksandra

Ipsilantisa do

Mołdawii (1821 r.), zdobycia Missolungi przez Turków (1826 r.), zdobycia Adrianopola przez Rosjan (1829 r.),

pokoju w

Adrianopolu (1829 r.), traktatu londyńskiego (1830 r.), przejęcia władzy w Grecji przez Ottona

Wittelsbacha (1832 r.), założenia

Towarzystwa

Południowego i

Towarzystwa

Północnego (1821 r.)

– identyfikuje

postacie: Miłosza

Obrenovića,

Aleksandra

Ipsilantisa, Ottona Wittelsbacha, Pawła Pestela, Sergiusza Trubeckiego, Piotra Czaadajewa

– przedstawia

sytuację polityczną na Bałkanach na

początku XIX w.

– ocenia rolę

antytureckiego

powstania

Aleksandra

Ipsilantisa w

rozbudzeniu

greckich dążeń

niepodległościowych

– ocenia politykę wewnętrzną

Aleksandra I

– ocenia reformy przeprowadzone w Rosji w  okresie

odwilży

posewastopolskiej.

 

 

POLACY W OKRESIE POWSTAŃ NARODOWYCH

 

1. Ziemie

polskie w

latach 1815–1830

– sprawa polska na kongresie

wiedeńskim

– podział ziem polskich po kongresie

wiedeńskim

– Królestwo

Polskie

– ziemie polskie pod

panowaniem Prus

– Królestwo

Galicji i Lodomerii

– Rzeczpospolita Krakowska

– rozwój

gospodarczy

Królestwa

Polskiego

– gospodarka w zaborze pruskim i austriackim

– kultura i

oświata na

ziemiach polskich w latach 1815–1830 r.

– wyjaśnia znaczenie terminu:

Kongresówka

– zna daty:

powstania

Królestwa

Polskiego (1815 r.), nadania konstytucji Królestwu

Polskiemu (XI 1815 r.)

– identyfikuje

postacie: Adama

Jerzego

Czartoryskiego, Aleksandra I

– wskazuje na

mapie podział ziem polskich po

kongresie

wiedeńskim

– wymienia decyzje kongresu

wiedeńskiego w sprawie polskiej

– przedstawia

postanowienia

konstytucji

Królestwa

Polskiego.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: ziemie zabrane

– zna daty:

powstania Wielkiego Księstwa

Poznańskiego i

rzeczypospolitej Krakowskiej (1815 r.), założenia

Uniwersytetu

Warszawskiego (1816 r.), założenia Uniwersytetu

Lwowskiego (1817 r.)

– identyfikuje

postacie: Fryderyka

Wilhelma III,

Franciszka I

Habsburga,

Stanisława Staszica, Franciszka

Ksawerego Druckiego-Lubeckiego,

Joachima Lelewela

– wskazuje na mapie ośrodki

 przemysłowe na ziemiach polskich pod zaborami

– opisuje ustrój

Królestwa Polskiego

– przedstawia

sytuację polityczną ziem polskich pod zaborem pruskim i austriackim po 1815 r.

– wymienia ośrodki przemysłowe

Królestwa Polskiego

– przedstawia

reformy F. K.

Druckiego-Lubeckiego

– charakteryzuje rozwój kultury

polskiej w latach 1815–1830 r.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: regulacja

– zna daty:

powołania sejmu prowincjonalnego w Wielkim Księstwie Poznańskim (1824 r.), utworzenia

galicyjskiego sejmu stanowego (1817 r.),

uchwalenia konstytucji

Rzeczypospolitej Krakowskiej (1815 r.), powstania Banku Polskiego (1828 r.), rozpoczęcia procesu uwłaszczenia w Królestwie Prus (1807 r.), zapoczątkowania procesu regulacji w Prusach (1816 r.),  wprowadzenia ustawy o regulacji w Wielkim Księstwie Poznańskim (1823 r.), po-wstania Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie (1817 r.)

– identyfikuje postacie: Józefa Zajączka, Antoniego

Radziwiłła,

Stanisława

Wodzickiego, Izabeli Czartoryskiej, Józefa Maksymiliana

Ossolińskiego,

Stanisława Kostki Potockiego

– przedstawia

stosunek Rosji do sprawy polskiej po 1813 r.

– przedstawia sytuację ziem zabranych po 1815 r.

– omawia sytuację polityczną w

Rzeczypospolitej Krakowskiej

–  charakteryzuje rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego, Rzeczypospolitej Krakowskiej oraz ziem zaboru

pruskiego i

austriackiego

– opisuje rozwój oświaty na ziemiach polskich pod

 zaborami w latach 1815–1830 r.

– wymienia placówki naukowe i

akademickie

działające na

ziemiach polskich w pierwszej połowie XIX w.

– zna daty: utworzenia Korpusu Litewskiego (1817 r.),

zniesienia ceł

pomiędzy

Królestwem Polskim a Rosją (1822 r.),

powstanie

Towarzystwa

Kredytowego

Ziemskiego (1825 r.), powstania Ziemstwa Kredytowego w

Poznaniu (1821 r.)

– wyjaśnia, dlaczego Polakom zależało na przyłączeniu ziem zabranych do

Królestwa

Kongresowego

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla

polskiej kultury

miała działalność Józefa Maksymiliana Ossolińskiego

– porównuje rozwój gospodarczy ziem polskich pod

zaborami w I poł. XIX w.

– ocenia wpływ

reform F. K.

Druckiego-Lubeckiego na

rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego.

 

 

2. Geneza

powstania

listopadowego

– konstytucja a realna władza w Królestwie

Polskim

– legalna

opozycja

polityczna

– początki

działalności

spiskowej

– Wolnomularstwo Narodowe i

Towarzystwo

Patriotyczne

– Królestwo

Polskie w

przededniu

powstania

– wyjaśnia znaczenie terminu: cenzura prasowa

– zna datę założenia Sprzysiężenia

Podchorążych (1828 r.)

– identyfikuje

postacie: Adama Mickiewicza,

Mikołaja I, Piotra Wysockiego

– przedstawia

sytuację polityczną w Królestwie

Polskim w latach 1828–1830 r.

– wyjaśnia, w jaki sposób car łamał konstytucję nadaną Królestwu

Polskiemu.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: kaliszanie

– zna daty: założenia Wolnomularstwa Narodowego (1819 r.), powstania

Towarzystwa

Patriotycznego (1821 r.), koronacji Mikołaja I na króla Królestwa Polskiego (1829 r.)

– identyfikuje

postacie:

Konstantego

Romanowa,

Waleriana

Łukasińskiego

– określa, jakie uprawnienia w

zakresie władzy ustawodawczej i wykonawczej

gwarantowała

carowi i królowi konstytucja

– wymienia

przykłady legalnej i  nielegalnej opozycji politycznej w

Królestwie Polskim

– omawia

najważniejsze

postulaty kaliszan

– wyjaśnia, dlaczego w Królestwie

Polskim zaczęły

powstawać

organizacje

konspiracyjne.

 

– zna daty: likwidacji jawności obrad

sejmu w Królestwie Polskim (1825 r.),

powołania

Towarzystwa

Filomatów (1817 r.), powstania

Zgromadzenia

Filaretów (1820 r.)

– identyfikuje

postacie: Nikołaja Nowosilcowa,

Bonawentury i

Wincentego

Niemojowskich,

Tomasza Zana,

Seweryna

Krzyżanowskiego

– opisuje

rzeczywistość

polityczną Królestwa Polskiego w latach 1815–1830 r.

– charakteryzuje działalność legalnej opozycji politycznej i jej skutki

– przedstawia

przyczyny powstania organizacji

spiskowych pod

 zaborem rosyjskim

– charakteryzuje działalność

Wolnomularstwa Narodowego i

Towarzystwa

Patriotycznego

– omawia

organizację armii Królestwa Polskiego.

– porównuje zapisy konstytucyjne z

rzeczywistością

polityczną Królestwa Polskiego

– wymienia czynniki, które zadecydowały o tym, że armia

Królestwa Polskiego była doborową

formacją zbrojną.

 

– ocenia stosunek wielkiego księcia Konstantego do

Polaków

– przedstawia i

ocenia postawy

Polaków wobec

zaborcy rosyjskiego przed powstaniem listopadowym

– ocenia wpływ

księcia Konstantego i Nikołaja

Nowosilcowa na życie polityczne

Królestwa Polskiego w latach 20.XIX w.

– ocenia, które z wydarzeń

bezpośrednio

wpłynęły na

rozpoczęcie

powstania

listopadowego.

 

 

3. Powstanie

listopadowe

– wybuch

powstania

– od prób

porozumienia do detronizacji

– wojna polsko-rosyjska

– powstanie

listopadowe na arenie

międzynarodowej

– walki na ziemiach zabranych

– upadek

powstania

– czy powstanie listopadowe miało szanse

powodzenia?

– udział kobiet w powstaniu

listopadowym

– wyjaśnia znaczenie terminu: noc

listopadowa

– zna daty: nocy

listopadowej (29/30 XI 1830 r.), bitwy pod Grochowem (25 II 1831 r.), bitwy pod Ostrołęką (26 V 1831 r.)

– identyfikuje

postacie: Piotra

Wysockiego, Adama Jerzego

Czartoryskiego,

Józefa Chłopickiego, Jana Skrzyneckiego,

– przedstawia

okoliczności, w

jakich podjęto

decyzję o wybuchu powstania

listopadowego

– wymienia

najważniejsze bitwy powstania

listopadowego.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

belwederczycy,

dyktator

– zna daty: zdobycia Arsenału (29/30 XI 1830 r.), uznania

powstania

listopadowego za narodowe przez sejm (18 XII 1830 r.), uchwalenia

detronizacji Mikołaja I przez sejm (25 I 1831 r.), bitwy pod Stoczkiem (14 II 1831 r.), bitew pod Wawrem i Dębem Wielkim (31 III 1831 r.), bitwy pod Iganiami (10 IV 1831 r.), szturmu wojsk rosyjskich na Warszawę (6–8 IX 1831 r.)

– identyfikuje

postacie: wielkiego księcia Konstantego, Ignacego

Prądzyńskiego,

Iwana Paskiewicza, Jana

Krukowieckiego, Józefa Sowińskiego, Emilii Plater

– wskazuje na mapie tereny objęte

działaniami

powstańczymi

– charakteryzuje działalność

przywódców

powstania od jego rozpoczęcia do

wybuchu wojny z Rosją

– przedstawia

okoliczności upadku Warszawy

– omawia

okoliczności upadku powstania

listopadowego.

 

– zna daty:

ukonstytuowania się Rządu

Tymczasowego (3 XII 1830 r.), ogłoszenia się J. Chłopickiego

dyktatorem

powstania (5 XII 1830 r.), bitwy pod Dobrem (17 II 1831 r.), wybuchu

powstania na Litwie (III 1831), ostatniego posiedzenia sejmu powstańczego (23 IX 1831 r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa

Zaliwskiego,

Seweryna

Goszczyńskiego, Ksawerego

Druckiego-Lubeckiego, Juliana Ursyna

Niemcewicza,

Joachima Lelewela, Maurycego

Mochnackiego,

Iwana Dybicza,

Michała Radziwiłła, Henryka

Dembińskiego,

Józefa Dwernickiego,

– omawia przebieg nocy listopadowej

– wyjaśnia, dlaczego część działaczy

politycznych i

wojskowych

rozpoczęła

rokowania z carem

– opisuje przebieg wojny polsko-rosyjskiej

– omawia

strategiczne plany dowódców armii polskiej w wojnie polsko-rosyjskiej

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla losów powstania

listopadowego miał brak wiary

w jego zwycięstwo wśród wyższych

dowódców

– omawia postawy głównych polityków polskich po wybuchu powstania

listopadowego

– wymienia błędy popełnione przez politycznych i

wojskowych

przywódców

powstania

listopadowego.

– zna datę

samosądów w Warszawie (VIII 1831 r.),

– identyfikuje

postacie: Ludwika Nabielaka,

Antoniego Giełguda, Dezyderego

Chłapowskiego, Klementyny Hoffmanowej

– wyjaśnia, dlaczego powstańcy liczyli na interwencję Francji

– opisuje przebieg działań

powstańczych na ziemiach zabranych

– wyjaśnia, co

spowodowało wzrost

zaangażowania

patriotycznego wśród kobiet.

 

– ocenia

przygotowania

spiskowców do

wywołania

powstania w

Królestwie Polskim

– ocenia decyzje sejmu powstańczego

– ocenia, czy

powstanie

listopadowe miało szanse powodzenia.

 

 

4. Wielka

Emigracja

– emigracja

popowstaniowa

– życie polityczne emigrantów

– działania

międzynarodowe Hotelu Lambert

– pozostałe ośrodki życia

emigracyjnego

– kultura polska na emigracji

– emigracja po Wiośnie Ludów

– wyjaśnia znaczenie terminów: zsyłka, Wielka Emigracja

– zna daty:

powstania Hotelu Lambert (1831 r.),

powstania

Towarzystwa

Demokratycznego Polskiego (1832 r.)

– identyfikuje

postacie: Adama Jerzego

Czartoryskiego,

Wiktora Heltmana, Tadeusza

Krępowieckiego, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego

– wskazuje na mapie państwa, przez które wiodły główne szlaki emigrantów polskich po powstaniu

listopadowym,

– przedstawia zasięg i kierunki emigracji polskiej

– wymienia obozy polityczne Wielkiej Emigracji i organizacje polityczne

polskich emigrantów.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: katorga, emisariusz

– zna daty:

ogłoszenia Małego Manifestu TDP (1832 r.), ogłoszenia

Wielkiego 

Manifestu TDP (1836 r.), powstania

Gromad Ludu

Polskiego (1835 r.),

– identyfikuje

postacie: Joachima Lelewela, Stanisława Worcella,

Zygmunta

Krasińskiego,

Cypriana Kamila Norwida

– wskazuje na mapie najważniejsze ośrodki Wielkiej Emigracji

– omawia represje po powstaniu

listopadowym

– wyjaśnia, dlaczego emigrację

popowstaniową określa się mianem Wielkiej Emigracji

– charakteryzuje program polityczny obozu

konserwatywnego i demokratycznego polskiej emigracji

– charakteryzuje założenia

programowe i

działalność Gromad Ludu Polskiego.

– zna daty:

ogłoszenia amnestii przez cara (XI 1831 r.), założenia Komitetu Narodowego

Polskiego (XII 1831 r.), powstania

Młodej Polski (1834 r.),

założenia

Zjednoczenia

Emigracji Polskiej (1837 r.)

– identyfikuje postać Józefa Dwernickiego

– opisuje warunki życia polskich

zesłańców

– omawia stosunek państw i narodów europejskich do

polskich emigrantów

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla

sprawy polskiej

miała

międzynarodowa działalność Hotelu Lambert

– opisuje życie

kulturalne Polaków przebywających na emigracji we Francji.

 

– zna daty: założenia Towarzystwa

Literackiego

Polskiego w Paryżu (1832 r.), założenia Biblioteki Polskiej w Paryżu (1839 r.),

założenia

Towarzystwa

Pomocy Naukowej (1832 r.)

– identyfikuje postać Tomasza

Malinowskiego,

– przedstawia

założenia

programowe i 

działalność

organizacji węglarzy polskich

– omawia losy

polskich emigrantów po Wiośnie Ludów.

 

– ocenia

kulturotwórczą rolę Wielkiej Emigracji

– ocenia rolę

Wielkiej Emigracji w

podtrzymywaniu myśli

niepodległościowej.

 

5. Ziemie polskie w latach

1831–1846

– ucisk

popowstaniowy w Królestwie Polskim

– likwidacja

odrębności

Królestwa

Polskiego

– międzynarodowe reperkusje

powstania

listopadowego

– sytuacja na

ziemiach zabranych i pod zaborem

austriackim

– początki pracy organicznej

– konspiracja na ziemiach polskich

– powstanie

krakowskie 1846 r.

– rabacja galicyjska

– wyjaśnia znaczenie terminów: rusyfikacja, germanizacja, praca organiczna, rabacja galicyjska

– zna daty: wybuchu powstania

krakowskiego (20/21 II 1846 r.), rabacji

galicyjskiej (1846 r.)

– identyfikuje

postacie: Edwarda Dembowskiego,

Jakuba Szeli

– wymienia represje popowstaniowe w Królestwie Polskim

– przedstawia

przebieg i skutki

powstania

krakowskiego.

– wyjaśnia znaczenie terminów: cytadela, Statut Organiczny, „noc

paskiewiczowska”, gubernia

– zna daty: nadania Statutu

Organicznego (1832 r.), „nocy

paskiewiczowskiej” (1833–1856 r.),

wkroczenia wojsk rosyjskich i

austriackich do

Krakowa (4 III 1846 r.)

– identyfikuje

postacie: Iwana

Paskiewicza,

Fryderyka Wilhelma

IV, Karola

Marcinkowskiego, Hipolita

Cegielskiego,

Szymona

Konarskiego, Piotra Ściegiennego

– wskazuje na mapie obszar powstania krakowskiego,

tereny objęte

rabacją galicyjską

– omawia politykę represji w Królestwie Polskim po

powstaniu

listopadowym

– charakteryzuje początki pracy

organicznej w

zaborze pruskim

– wyjaśnia przyczyny wybuchu powstania w Rzeczypospolitej Krakowskiej w 1846 r.

– omawia przyczyny  i skutki rabacji

galicyjskiej.

 

– zna daty: umowy w Münchengrätz (1833 r.), założenia Zemsty Ludu (1832 r.), wprowadzenia stanu wojennego w

Królestwie Polskim (1833 r.),

wprowadzenia nauki j. rosyjskiego (1839 r.), przeprowadzenia zmian

administracyjnych w Królestwie Polskim (1837 r.),

zlikwidowania

odrębności

sądowniczej

Kongresówki (1841 r.), wprowadzenia

rosyjskiego systemu monetarnego (1847 r.), utworzenia

Konfederacji

Powszechnej Narodu Polskiego (1837 r.), powołania Związku Narodu Polskiego (1839 r.), założenia Związku Plebejuszy (1842 r.),

ukonstytuowania się Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej (22 II 1846 r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa

Zaliwskiego, Eduarda Flottwella,

Dezyderego

Chłapowskiego,

Ludwika

Mierosławskiego, Walentego

Stefańskiego,

Ludwika

Gorzkowskiego, Jana Tyssowskiego,

Aleksandra

Grzegorzewskiego

– omawia proces likwidacji odrębności Królestwa Polskiego po powstaniu

listopadowym

– przedstawia

represje

popowstaniowe na ziemiach zabranych

– omawia proces ograniczania

autonomii Wielkiego Księstwa

Poznańskiego

– opisuje działalność gospodarczą

Polaków w zaborze austriackim

– charakteryzuje działalność

konspiracyjną na ziemiach polskich po powstaniu

listopadowym

– omawia program polityczno-społeczny Rządu Narodowego w powstaniu

krakowskim

– przedstawia

zmiany w położeniu społeczeństwa w Królestwie Polskim po powstaniu

listopadowym.

– zna daty:

ogłoszenia encykliki papieża Grzegorza XVI Cum primum (1832 r.), założenia „Kasyna” w Gostyniu (1835 r.), powołania Towarzystwa

Naukowej Pomocy (1841 r.), okupacji Rzeczypospolitej Krakowskiej przez wojska austriackie (1836–1841 r.)

– identyfikuje

postacie: Grzegorza XVI, Gustawa

Potworowskiego, Leona Sapiehy,

Henryka

Kamieńskiego, Jana Alcyato

– przedstawia

międzynarodowe reperkusje

powstania

listopadowego

– wyjaśnia, dlaczego partyzantka

Zaliwskiego miała niewielkie szanse powodzenia.

 

– ocenia skuteczność pracy organicznej w staraniach o

zachowanie

polskości.

 

6. Wiosna Ludów i  odwilż

posewastopolska

– Wiosna Ludów w zaborze pruskim

– powstanie

wielkopolskie 1848 r.

– działalność

Polaków w

Królestwie

Pruskim, na Śląsku i Pomorzu po 1848 r.

– Wiosna Ludów w zaborze

austriackim

– skutki Wiosny Ludów w Galicji

– początki

ukraińskiego ruchu narodowego

– Polacy podczas europejskiej Wiosny Ludów

– odwilż

posewastopolska w Królestwie Polskim

– zna daty:

zakończenia

uwłaszczenia

chłopów w

Królestwie Pruskim (1850 r.), zniesienia pańszczyzny w

Galicji (1848 r.),

początku odwilży posewastopolskiej w Królestwie Polskim (1856 r.)

– opisuje przejawy odwilży

posewastopolskiej w

Królestwie Polskim.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: serwituty, asymilacja

– zna daty:

powołania Komitetu Narodowego w

Poznaniu (1848 r.), kapitulacji Krakowa (IV 1848 r.)

– identyfikuje

postacie: Ludwika Mierosławskiego,

Wilhelma I, Józefa Bema, Aleksandra II

– omawia przebieg i skutki Wiosny

Ludów w zaborze pruskim

– omawia przebieg Wiosny Ludów z zaborze austriackim

– przedstawia skutki Wiosny Ludów w Galicji.

 

– zna daty: ugody w Jarosławcu (IV 1848 r.), powstania

wielkopolskiego (1848 r.), bitwy pod Miłosławiem (IV 1848 r.), założenia Ligi Polskiej (1848 r.)

– identyfikuje

postacie: Karla

Wilhelma von

Willisena, Franciszka Stadiona, Franciszka Józefa I, Agenora Gołuchowskiego, Henryka

Dembińskiego,

Andrzeja

Zamoyskiego,

Leopolda

Kronenberga

– wyjaśnia, czym różniło się

powstanie

wielkopolskie od poprzednich zrywów narodowych

–  przedstawia

działalność Polaków w zaborze pruskim po Wiośnie Ludów

– wyjaśnia, dlaczego wydarzenia

Wiosny Ludów nie

objęły Królestwa Polskiego

– przedstawia udział Polaków w europejskiej Wiośnie Ludów

– charakteryzuje proces asymilacji Żydów w Królestwie Polskim.

 

– zna daty:

powstania

Towarzystwa

Przyjaciół Nauk (1857 r.), powołania Komitetu

Narodowego i Gwardii Narodowej w Krakowie (1848 r.), powstania Rady

Narodowej we

Lwowie (1848 r.),

zawiązania się Głównej Rady

Ruskiej we Lwowie (V 1848 r.)

– identyfikuje

postacie: Floriana Ceynowy, Gustawa Potworowskiego, Leona Przyłuskiego,

Józefa Lompy,

Emanuela Smolki, Gustawa Gizewiusza, Wiktora Heltmana, Hryhoryja

Jachymowycza, Franciszka Smolki, Wacława Zaleskiego, Wilhelma von

Hammersteina, Aleksandra Bacha, Wojciecha

Chrzanowskiego

– wyjaśnia, dlaczego niepowodzenia

Wiosny Ludów

zamknęło epokę

zrywów narodowych w zaborze pruskim

– wyjaśnia, w jaki sposób była

podtrzymywana świadomość

narodowa wśród Polaków żyjących na Pomorzu i Śląsku

– omawia proces kształtowania się świadomości

narodowej wśród Ukraińców.

– ocenia skuteczność działań

gospodarczych i oświatowych w okresie odwilży

posewastopolskiej

dla sprawy polskiej.

 

7. Powstanie styczniowe

– demonstracje patriotyczne i

„polskie czasy”

– próba

kompromisu i przygotowania do powstania

– wybuch

powstania

styczniowego

– przebieg walk powstańczych

– sprawa polska na arenie

międzynarodowej

– bilans zmagań powstańczych

– powstanie

styczniowe na

ziemiach zabranych

– wyjaśnia znaczenie terminów: „biali”, „czerwoni”, branka

– zna daty:

przeprowadzenia branki (14/15 I 1863 r.),

wybuchu powstania styczniowego (22/23 I 1863 r.), ukazu

carskiego o

uwłaszczeniu

chłopów (III 1864 r.)

– identyfikuje

postacie: Aleksandra Wielopolskiego, Romualda Traugutta

– przedstawia

bezpośrednie

przyczyny wybuchu powstania

styczniowego

– omawia bilans zmagań powstania styczniowego.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja moralna, tajne

państwo polskie, partia powstańcza

– zna daty:

utworzenia Dyrekcji Krajowej „białych” (XII 1861 r.),

ogłoszenia dekretów o reformie

szkolnictwa,

oczynszowaniu chłopów i

równouprawnieniu Żydów (1862 r.),

powołania Komitetu

Centralnego

Narodowego (1862 r.), ogłoszenia

Manifestu

Tymczasowego

Rządu Narodowego (22 I 1863 r.),

przejęcia dyktatury przez R. Traugutta (X 1863 r.)

– identyfikuje

 postacie: Ludwika Mierosławskiego, Mariana

Langiewicza,

Aleksandra II,

Ottona von

Bismarcka

– opisuje wybuch powstania

styczniowego oraz kształtowanie się władz powstańczych

– omawia cechy

charakterystyczne walk powstańczych

przedstawia

najważniejsze

pośrednie i

bezpośrednie

przyczyny wybuchu powstania

styczniowego.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

millenerzy, żuawi śmierci

– zna daty:

powstania

Towarzystwa

Rolniczego (1858 r.), demonstracji w Warszawie (II 1861 r.), rozwiązania Delegacji Miejskiej i

Towarzystwa

Rolniczego (1861 r.), wprowadzenia

żałoby narodowej i stanu oblężenia w Królestwie Polskim (1861 r.), objęcia

dyktatury przez L. Mierosławskiego (II 1863 r.), objęcia

dyktatury przez M. Langiewicza (III 1863 r.), bitwy pod

Małogoszczem (III 1863 r.), bitew pod Chrobrzem i

Grochowiskami (III 1863), konwencji Alvenslebena (II 1863 r.)

– identyfikuje

postacie: Edwarda Jürgensa, Zygmunta Sierakowskiego,

Michaiła

Gorczakowa,

Leopolda

Kronenberga,

Jarosława

Dąbrowskiego,

Fiodora Berga,

Stanisława Brzóski, Piusa IX, Michaiła Murawjowa

– wskazuje na mapie tereny

najważniejszych

starć podczas

powstania

styczniowego

– omawia postawy Polaków wobec

zaborców po

powstaniu

listopadowym

– przedstawia

okoliczności

narastania

nastrojów

powstańczych w Królestwie Polskim

– wyjaśnia, jakie znaczenie miała

żałoba narodowa ogłoszona w 1861 r.

– przedstawia zmiany we władzach

powstania

styczniowego i ich skutki polityczne i militarne

– omawia sprawę polską na arenie międzynarodowej w czasie powstania styczniowego.

– zna daty:

powołania rządu K. Majewskiego (V 1863 r.), bitwy pod Opatowem (II 1864 r.), powstania

zabajkalskiego (1866 r.)

– identyfikuje

postacie: Ignacego Chmieleńskiego, Karola Majewskiego, Józefa Hauke-Bosaka, Aleksandra Waszkowskiego

– wyjaśnia, dlaczego władzom

powstańczym

zależało, aby

powstanie objęło swoim zasięgiem ziemie zabrane

– wskazuje różnice w programach

politycznych

środowisk

patriotycznych w przededniu

powstania

styczniowego

– omawia relacje między „białymi” i „czerwonymi” w przededniu

powstania

– charakteryzuje i porównuje siły

wałczące obu stron.

 

– ocenia, które z powstań

narodowych –

listopadowe czy

styczniowe – miało większe szanse

powodzenia.

 

ŚWIAT W LATACH 1860–1914

 

1. Stany

Zjednoczone w drugiej połowie XIX wieku

– dualizm

społeczno-ekonomiczny

Stanów

Zjednoczonych

– problem

niewolnictwa

– wybuch wojny domowej

– wojna secesyjna

– skutki wojny

secesyjnej

– USA w drugiej połowie XIX wieku

– wyjaśnia znaczenie terminów: secesja, Unia, Konfederacja, wojna totalna,

izolacjonizm

– zna daty: wojny secesyjnej (1861–1865 r.)

– identyfikuje postać Abrahama Lincolna

– omawia różnice w podejściu do

koncepcji ustrojowej między Północą a Południem

– wyjaśnia, dlaczego wojnę secesyjną można uznać za wojnę totalną.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: abolicjonizm, eksterminacja

– zna daty: wybrania Abrahama Lincolna na prezydenta (1860 r.), ogłoszenia

secesji przez

Karolinę Południową (XII 1860 r.), ataku na Fort Sumter (12 IV 1861 r.), ogłoszenia Proklamacji

emancypacyjnej (IX 1862 r.), zniesienia niewolnictwa (1863 r.), bitwy pod

Gettysburgiem (1-3 VII 1863 r.), zabójstwa prezydenta Lincolna (14 IV 1865 r.)

– identyfikuje

postacie: Roberta F. Lee, Ulyssesa S. Granta

– przedstawia

różnice w rozwoju gospodarczym i

społecznym USA

– omawia skutki wojny secesyjnej

– wymienia czynniki umożliwiające stały wzrost wartości

produkcji

gospodarczej USA.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

osadnictwo

farmerskie, plantacja, jankesi,

Ku-Klux-Klan

– zna daty:

powstania Johna Browna (1859 r.), I bitwy nad Bull Run (VII 1861 r.), bitwy nad Antietam (IX 1862 r.), zdobycia Nowego Orleanu (V 1862 r.), uchwalenia Ustawy o osadnictwie (V 1862 r.), podpisania aktu bezwarunkowej kapitulacji w

Appomattox (9 IV 1865 r.)

– identyfikuje

postacie: Johna Browna, Jeffersona Davisa, Williama T. Shermana

– wyjaśnia, na czym polegał dualizm w rozwoju społeczno-ekonomicznym

Stanów

Zjednoczonych

– charakteryzuje problem

niewolnictwa w USA przed wybuchem wojny secesyjnej

– przedstawia

okoliczności

wybuchu wojny

secesyjnej

– omawia przebieg działań zbrojnych w czasie wojny

secesyjnej

– przedstawia

rozwój gospodarczy USA po wojnie

secesyjnej.

– zna daty:

kompromisu

Missouri (1820 r.), sprawy Dreda Scotta (1847 r.), bitew pod Fredericksburgiem i Chancellorsville (1862 r.), zdobycia Vicksburga (1863 r.)

– identyfikuje

postacie: Dreda Scotta, Philipa

Sheridana

– porównuje armie stron walczących w wojnie secesyjnej

– przedstawia wpływ wybitnych

dowódców

wojskowych na losy wojny secesyjnej

– wymienia czynniki, które zadecydowały o porażce wojsk Konfederacji w

starciu z Unią.

– ocenia sposób rozwiązania

problemu 

niewolnictwa w

czasie wojny

secesyjnej i jego społeczne skutki.

 

 

2. Zjednoczenie Włoch

– różne koncepcje zjednoczenia Włoch

– polityka Camillo Cavoura wobec Francji

– polityka

zagraniczna II

Cesarstwa

Francuskiego

– wojna z Austrią

– zjednoczenie kraju

– powstanie

Królestwa Włoch

– wyjaśnia znaczenie terminu: Czerwony Krzyż

– zna daty:

„wyprawy tysiąca” (V 1860 r.), wojny z Austrią (1866 r.), zjednoczenia Włoch (1871 r.)

– identyfikuje

postacie: Giuseppe

Garibaldiego,

Wiktora Emanuela II, Camillo Cavoura

– wymienia etapy jednoczenia Włoch.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

risorgimento,

„wyprawa tysiąca”

– zna daty: bitew pod Magentą i

Solferino (VI 1859 r. ), powstania

Czerwonego Krzyża (1863 r.), bitwy pod Custozzą (VI 1866 r.)

– identyfikuje

postacie: Giuseppe

Mazziniego,

Napoleona III

– przedstawia okoliczności powstania Czerwonego Krzyża

– opisuje etapy

jednoczenia Włoch

– wymienia główne wydarzenia

polityczne w

Europie, które

wpłynęły na

zjednoczenie Włoch.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: „czerwone koszule”

– zna daty: rozejmu w Villafranca di

Verona (1859 r.),

plebiscytu w

środkowych

Włoszech (1860 r.), zajęcia Królestwa Obojga Sycylii przez Garibaldiego (X 1860), koronacji Wiktora Emanuela II na króla Włoch (III 1861 r.), pokoju w Wiedniu (1866 r.), przyłączenia Rzymu do Królestwa Włoch (1870 r.)

– identyfikuje

postacie: Jeana-Henri’ego Dunanta, Franciszka Józefa I, Piusa IX

– wskazuje na mapie etapy jednoczenia Włoch

– przedstawia różne koncepcje

jednoczenia Włoch

– opisuje stosunki Królestwa Sardynii z Francją i ich wpływ na proces

jednoczenia Włoch

– przedstawia

przebieg i skutki wojny Królestwa Sardynii z Austrią

– wyjaśnia, dlaczego Pius IX ogłosił się „więźniem

Watykanu”

– omawia politykę Włoch po

zjednoczeniu.

– wyjaśnia znaczenie terminu: bersalierzy

– zna daty: zamachu terrorystycznego na Napoleona III (1858 r.), układu francuski-sardyńskiego w Plombières-les-Bains (1858 r.), interwencji francuskiej w

Meksyku (1861-1863 r.), ultimatum austriackiego wobec Królestwa Sardynii (1859 r.)

– charakteryzuje politykę zagraniczną Francji za czasów II Cesarstwa i jej skutki

– omawia różnice w rozwoju

gospodarczym Włoch.

 

 

– przedstawia i

ocenia sytuację

Państwa Kościelnego w kontekście

powstania Królestwa Włoch.

 

3. Zjednoczenie Niemiec i

powstanie

Austro-Węgier

– koncepcje zjednoczenia Niemiec

– wojny z Danią i Austrią

– wojna

francusko-pruska

– powstanie II

Rzeszy

– powstanie

dualistycznej

monarchii austro-węgierskiej

– zna daty:

wojny prusko-duńskiej (1864 r.), wojny prusko-austriackiej (1866 r.), wojny francusko-pruskiej (1870-1871 r.), proklamowania II Rzeszy Niemieckiej (18 I 1871 r.)

– identyfikuje

postać: Ottona von Bismarcka

– przedstawia rolę Prus w jednoczeniu państw niemieckich

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla Europy miało powstanie cesarstwa

niemieckiego.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: Związek Północnoniemiecki, „żelazny kanclerz”

– zna daty:

objęcia stanowiska premiera rządu

pruskiego przez O. von Bismarcka (1862 r.), bitwy pod

Sadową (VII 1866 r.), utworzenia Związku

Pónocnoniemieckiego (1867 r.), bitwy pod Sedanem (IX 1870 r.), zdobycia Metzu (X 1870 r.), pokoju we

Frankfurcie nad

Menem (V 1871 r.), powstania dualistycznej

monarchii austro-węgierskiej (1867 r.)

– identyfikuje postacie: Wilhelma I

Hohenzollerna, Franciszka Józefa I, Napoleona III

– charakteryzuje politykę Ottona von Bismarcka

– wyjaśnia, na czym polegał pruski

militaryzm

– przedstawia

okoliczności

proklamowania II Rzeszy Niemieckiej.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: depesza emska

– zna daty:

układu prusko-francuskiego (1865 r.), sojuszu prusko-sardyńskiego (1866 r.), pokoju w Pradze (VIII 1866 r.),

nadania konstytucji części austriackiej monarchii

habsburskiej (1867 r.)

– identyfikuje

postacie: Helmutha von Moltke, Agenora Romualda

Gołuchowskiego

– wskazuje na mapie etapy jednoczenia Niemiec

– omawia koncepcje jednoczenia Niemiec

– przedstawia

przyczyny, przebieg i skutki wojny prusko-duńskiej

– przedstawia

przyczyny, przebieg i skutki wojny prusko-austriackiej

– omawia przyczyny, przebieg i skutki wojny francusko-pruskiej

– przedstawia

przyczyny i skutki powstania

dualistycznej

monarchii austrowęgierskiej.

– zna daty:

podpisania rozejmu w wojnie francusko-pruskiej (I 1871 r.), ery Bacha (1849–1859 r.), dyplomu październikowego (1860 r.), patentu ludowego (1861 r.)

– identyfikuje

postacie: Leopolda Hohenzollerna, Aleksandra von

Bacha, Gyuly

Andrássy’ego

– wyjaśnia, na czym polegała przewaga armii pruskiej nad wojskami innych krajów europejskich

– omawia strukturę narodowościową Austro-Węgier.

 

– ocenia politykę O. von Bismarcka i jego wpływ na stosunki międzynarodowe.

 

 

4. Kolonializm

– nowa fala

kolonializmu

– kolonizacja Afryki

– konflikty

kolonialne w

Afryce

– posiadłości

europejskie w Azji

– potęga imperium brytyjskiego

– walki o wpływy w Chinach

– światowe szlaki handlowe

– wyjaśnia znaczenie terminów:

kolonializm, Pax

Britannica

– zna czas dominacji Pax Britannica (1856–1914 r.)

– identyfikuje postać Wiktorii I

– omawia przyczyny ekspansji kolonialnej mocarstw

europejskich w XIX w.

– wyjaśnia, dlaczego Wielką Brytanię nazywano „imperium, nad którym nie

zachodzi słońce”.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: dominium

– zna daty:

powstania sipajów (1857–1859 r.), I wojny opiumowej (1839–1842 r.),

powstania tajpingów (1851–1864 r.), II wojny opiumowej (1856-1860 r.),

budowy Kanału

Sueskiego (1859–1869 r.)

– identyfikuje

postacie: Cecila

Johna Rhodesa,

Ferdinanda de

Lessepsa

– wymienia

przyczyny kolonizacji Afryki

– omawia walkę państw europejskich o wpływy w Chinach

– wyjaśnia, jakie znaczenie miała

budowa kanałów łączących morza i oceany.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: mahdi, Burowie

– zna daty:

przekształcenia

Egiptu w protektorat brytyjski (1882 r.), rozpoczęcia podboju Algierii przez Francję (1830 r.), zajęcia Tunezji przez

Francuzów (1881 r.), powstania Mahdiego w Sudanie (1881–1898 r.),

traktatu w Nankinie (1842 r.), budowy Kanału Kilońskiego (1887–1895 r.),

budowy Kanału

Panamskiego (1881–1914 r.), uzyskania statusu dominium przez Kanadę (1867 r.) i  Australię (1901 r.)

– identyfikuje

postacie: Henry’ego Mortona Stanleya, Davida

Livingstone’a,

Muhammada

Ahmada (Mahdiego)

– wskazuje na mapie posiadłości

kolonialne państw europejskich w XIX w.

– omawia proces kolonizacji Afryki

– przedstawia

proces kolonizacji Azji

– opisuje strategię, jaka przyświecała Brytyjczykom przy zajmowaniu

kolejnych kolonii

– wymienia

przyczyny wybuchu w Indiach powstania przeciwko

Brytyjczykom w 1857 r.

– opisuje etapy

powstawania

brytyjskiego

imperium

kolonialnego.

– zna daty: bitwy pod Aduą (1896 r.), bitwy pod Isandlwaną (1878 r.), rozwiązania Kompanii Wschodnioindyjskiej (1858 r.)

– przedstawia

przykłady walki mieszkańców Afryki z Europejskimi

kolonizatorami

– tłumaczy, dlaczego niektóre zamorskie kraje takie jak

Kanada i Australia uzyskały status

dominium

– wyjaśnia, dlaczego Brytyjczycy nie chcieli pogodzić się z istnieniem

niezależnych

republik burskich

– uzasadnia,

dlaczego działania europejskich

mocarstw w Azji różniły się od ich postępowania w koloniach

afrykańskich.

 

– ocenia politykę kolonialna Wielkiej Brytanii.

 

5. Nowy podział

polityczny świata

– Europa pod koniec XIX w.

– wojna rosyjsko-turecka

– kongres berliński

– Stany Zjednoczone na przełomie wieków

– Japonia –

mocarstwo

azjatyckie

– wojny burskie

– wojna rosyjsko-japońska

– wyjaśnia znaczenie terminów:

militaryzm, polityka otwartych drzwi

– zna daty: kongresu berlińskiego (VI–VII 1878 r.), wojny

rosyjsko-japońskiej (1904–1905 r.)

– identyfikuje

postacie: Wiktorii I, Mikołaja II

– przedstawia

polityczną rolę

państw europejskich pod koniec XIX w.

– wymienia

konsekwencje

rywalizacji mocarstw na Dalekim

Wschodzie.

– wyjaśnia znaczenie terminów: „sojusz trzech cesarzy”,

szogun, epoka Meiji, obóz koncentracyjny

– zna daty: „sojuszu trzech cesarzy” (1873 r.), epoki Meiji (1868–1912 r.), I wojny burskiej (1880–1881 r.), II wojny burskiej (1899–1902 r.),

powstania bokserów w Chinach (1899–1901 r.)

– identyfikuje

postacie: Aleksandra II, Ottona von

Bismarcka,

Mutsuhito, Cecila Johna Rhodesa

– wskazuje na mapie kierunki ekspansji Japonii

– omawia przyczyny i skutki modernizacji Japonii w II połowie XIX w.

– przedstawia

przyczyny i skutki wojen burskich

– omawia przyczyny i skutki powstania bokserów w Chinach

– przedstawia

przyczyny i skutki wojny rosyjsko-japońskiej.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: dyplomacja dolarowa

– zna daty: wojny rosyjsko-tureckiej (1877–1878 r.),

pokoju w San

Stefano (III 1878 r.), uzupełnienia

doktryny Monroe’a (1904 r.), powstania Związku Afryki

Południowej (1910 r.), bitwy pod Mukdenem (II–III 1905 r.), bitwy pod Cuszimą (V 1905 r.), traktatu pokojowego w Portsmouth (IX 1905 r.), aneksji

Korei przez Japonię (1910 r.)

– identyfikuje

postacie: Benjamina Disraeliego,

Theodora

Roosevelta, Paula Krugera

– wskazuje na mapie tereny będące strefą wpływów brytyjskich na Dalekim

Wschodzie

– omawia politykę zagraniczna Stanów Zjednoczonych w II połowie XIX w.

– wyjaśnia, na czym polegała polityka dolarowa USA

– wyjaśnia, jakie były skutki przełamania przez Amerykanów izolacji Japonii

– przedstawia przebieg wojny rosyjsko-japońskiej

– charakteryzuje politykę nowych mocarstw

światowych –

Stanów

Zjednoczonych

i Japonii.

– wyjaśnia znaczenie terminu: nawalizm

– zna daty:

antytureckiego

powstania w

Hercegowinie (1875 r.), Bułgarii, Serbii i Czarnogórze (1876 r.), tajnej konwencji Rosji i Austro-Węgier (1877 r.),oblężenia Plewny (1878 r.), bitwy pod Płowdiwem (I 1878 r.), wojny

amerykańsko-hiszpańskiej (1898 r.), konferencji

pokojowej w Paryżu (1898 r.), sojuszu brytyjsko-japońskiego (1902 r.), zdobycia Port Artur (I 1905 r.)

– identyfikuje postać Alfreda Thayera

Mahana

– omawia przyczyny, przebieg i skutki wojny rosyjsko-tureckiej w latach 1877–1878 r.

– wyjaśnia, czym różniły się decyzje kongresu

berlińskiego od tych, które zapadły w 1815 r. w Wiedniu

– wyjaśnia, jaki wpływ na politykę międzynarodową miał konflikt między Koroną Brytyjską a Burami w Afryce.

 

– ocenia wpływ

kongresu

berlińskiego na ład międzynarodowy

– ocenia politykę Brytyjczyków wobec Burów.

 

 

6. Epoka węgla i stali

– przemiany w

rolnictwie

– rozwój nauk przyrodniczych

– rozwój przemysłu

– zmiany w

transporcie i

komunikacji

– era

elektryczności

– rozwój

telekomunikacji

– stare i nowe

potęgi gospodarcze

– migracje

– wyjaśnia znaczenie terminów:

płodozmian,

asymilacja

– zna daty:

ogłoszenia teorii doboru naturalnego i ewolucyjnej genezy gatunków (1859 r.), skonstruowania

telefonu (1876 r.), udoskonalenia

żarówki (1880 r.)

– identyfikuje

postacie: Charlesa

Darwina, Marii

Skłodowskiej-Curie, Thomasa Edisona, Grahama Bella,

Alfreda Nobla

– wyjaśnia, jakie znaczenie miała

teoria ewolucji

ogłoszona przez Ch. Darwina

– wyjaśnia, dlaczego wiek XIX określa się mianem „wieku

węgla i stali”.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

melioracja, teoria ewolucji

– zna daty:

skonstruowania lampy naftowej (1853 r.),

opracowania układu okresowego

pierwiastków (1869 r.), skonstruowania turbiny parowej (1884 r.),

wynalezienia

czterosuwowego silnika spalinowego (1876 r.), pierwszego udanego lotu samolotem (1903 r.), ustanowienia

Nagrody Nobla (1901 r.)

– identyfikuje

postacie: Dymitra Mendelejewa,

Ignacego

Łukasiewicz,

Gottlieba Daimlera, Karla Benza, Rudolfa Diesla, Wilbura i Orville’a Wrightów, Guglielma

Marconiego

–  przedstawia

założenia teorii

ewolucji Ch. Darwina

– wymienia cechy charakterystyczne ery elektryczności

– wyjaśnia, jakie znaczenie miał

rozwój

telekomunikacji

– wymienia

państwa, które

pełniły rolę potęg gospodarczych w II połowie XIX w.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: melting pot

– zna daty: odkrycia promieniotwórczości (1896 r.), odkrycia polonu i radu (1898 r.), uruchomienia pierwszej elektrowni miejskiej w Nowym Jorku (1882 r.),

opatentowania

radiostacji (1896 r.), pierwszej publicznej transmisji radiowej (1909 r.),

opatentowania

dynamitu (1867 r.)

– identyfikuje

postacie: Karola

Olszewskiego,

Zygmunta

Wróblewskiego, Johna Daltona,

Georga Ohma,

Michaela Faradaya, Antoine'a Henriego Becquerela,

Wernera von

Siemensa

– wskazuje na mapie główne kierunki

migracji

Europejczyków

na przełomie XIX i XX w.

– omawia przemiany w rolnictwie w II połowie XIX w.

– wymienia najważniejsze wynalazki w dziedzinie chemii, fizyki i nauk

biologicznych

– przedstawia

przyczyny coraz większej

popularności

nowych środków transportu na

początku XX w.

– omawia zmiany w transporcie i

komunikacji

– charakteryzuje zjawisko migracji w II połowie XIX w.

– zna daty: odkrycia J. Daltona (1808 r.), teorii

elektromagnetyzmu (1820 r.), odkrycia praw oporu

elektrycznego (1826 r.), wynalezienia aluminium (1827 r.)

– identyfikuje

postacie: Jönsa

Jacoba Berzeliusa,  Humphry’a Davy’ego, Pierre’a Curie, Hansa

Christiana Orsteda, Rudolfa Virchowa, Charlesa Parsonsa, Étienne’a Lenoira, Nikolausa Otto

– przedstawia

przyczyny

nierównomiernego rozwoju rolnictwa w II połowie XIX w.

– omawia przemiany w dziedzinie

produkcji stali i

surówki żelaza

– omawia przemiany w przemyśle

chemicznym.

 

– ocenia wpływ przemian

cywilizacyjnych XIX w. na standard życia społeczeństwa

europejskiego.

 

7. Przemiany ustrojowe i nowe

ideologie

– upowszechnienie się systemów

demokratycznych

– rozwój partii

politycznych i

podział

ideologiczny

systemów

partyjnych

– anarchiści i

syndykaliści

– I Międzynarodówka

– Komuna Paryska

– socjaldemokracja i komunizm

– chrześcijańska demokracja

– nacjonalizm

– syjonizm

– wyjaśnia znaczenie terminów:

demokratyzacja, partia polityczna, komunizm,

pluralizm,

nacjonalizacja,

nacjonalizm,

antysemityzm

– identyfikuje postać Karola Marksa

– wyjaśnia, na czym polegała

demokratyzacja

życia politycznego

– przedstawia

okoliczności

narodzin i skutki nacjonalizmu.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

anarchizm,

proletariusze,

laicyzacja,

socjaldemokracja, bolszewicy,

społeczna nauka Kościoła, chadecja, syjonizm, szowinizm

– zna daty:

wprowadzenia

powszechnego

prawa dla mężczyzn we Francji (1848 r.), uzyskania praw

wyborczych przez kobiety w Nowej Zelandii (1893 r.), Komuny Paryskiej (III–V 1871 r.),  utworzenia II

Międzynarodówki (1889 r.), ogłoszenia encykliki Rerum novarum przez

Leona XIII (1891 r.)

– identyfikuje

postacie: Michaiła Bakunina, Piotra Kropotkina,

Eduarda Bernsteina, Leona XIII,

– omawia kierunki rozwoju partii

politycznych w

Europie

– wyjaśnia, jakie możliwości dawało robotnikom

powstanie partii socjalistycznych

– przedstawia

narodziny i założenia programowe

chrześcijańskiej

demokracji

– przedstawia

okoliczności

wybuchu i skutki Komuny Paryskiej.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: wigowie, torysi, syndykalizm, komunardzi,

rewizjonizm,

reformizm,

mienszewicy

– zna daty:

założenia I

Międzynarodówki (1864 r.), szturmu wersalczyków na Paryż (V 1871 r.), I Światowego

Kongresu

Syjonistycznego (1897 r.)

– identyfikuje postacie: Georgesa Sorela, Jeana Blanca, Louisa Blanqui,  Pierre’a Proudhona,

Jarosława

Dąbrowskiego,

Walerego

Wróblewskiego, Theodora Herzla

– przedstawia

systemy wyborcze w państwach

europejskich

– opisuje system partyjny Wielkiej Brytanii

– przedstawia

założenia

programowe

anarchistów,

syndykalistów,

socjalistów i

socjaldemokratów

– omawia okoliczności zwołania I i II Międzynarodówki

– przedstawia

przebieg Komuny Paryskiej

– omawia przyczyny i skutki rozłamu w ruchu

socjalistycznym w II połowie XIX w.

– omawia przyczyny powstania ruchu syjonistycznego.

– wyjaśnia znaczenie terminu: darwinizm społeczny

– zna daty:

powstania Partii Pracy (1900 r.),

powołania Komitetu Centralnego Gwardii Narodowej (III 1871 r.), wyborów do

Komuny Paryża (III 1871 r.)

– identyfikuje

postacie: Fernanda

Pelloutiera, Louisa Adolphe,a Thiersa, Floriana

Trawińskiego, Karla Kautsky‘ego, Alexandre’a Milleranda, Lwa Martowa

– wyjaśnia, dlaczego działania

anarchistów cieszyły się uznaniem

rewolucjonistów

– tłumaczy, dlaczego Polacy chętnie wstępowali w

szeregi

rewolucjonistów

– wyjaśnia, dlaczego Leona XIII nazywano „papieżem

robotników”.

 

– ocenia wpływ

nowych ruchów i partii politycznych na proces

demokratyzacji

państw

europejskich.

 

8. Piękna epoka

– rozwój

cywilizacyjny i zmiany w życiu codziennym

– zmiany w

miastach

– rozwój medycyny i higieny

– emancypacja kobiet

– upowszechnienie oświaty

– rozwój

czytelnictwa i

literatury

– malarstwo i

architektura

przełomu wieków

– kultura masowa i upowszechnienie sportu

– wyjaśnia znaczenie terminów:

emancypacja,

realizm, naturalizm, impresjonizm,

symbolizm, secesja, kultura masowa

– identyfikuje postacie: Ludwika

Pasteura, Wilhelma Röntgena, Fryderyka Nietzschego, Honoré de Balzaca,

Aleksandra Dumasa, Juliusza Verne’a,  Claude’a Moneta, Vincenta van Gogha

– wymienia zmiany wprowadzane w miastach na

przełomie XIX i XX w., które wpłynęły na poprawę życia

ich mieszkańców

– przedstawia cechy charakterystyczne kultury masowej

– omawia znaczenie oświaty i nauki dla postępu

cywilizacyjnego.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

sufrażystki,

eklektyzm

– zna daty:

wynalezienia lampy

rentgenowskiej (1895 r.),

skonstruowania

kinematografu (1895 r.)

– identyfikuje

postacie: Florence Nightingale, Lwa Tołstoja, Auguste’a Comte’a,  Gustave’a Eiffella, Auguste’a i Louisa Lumière

– omawia przemiany w życiu codziennym społeczeństwa w II połowie XIX w.

– wyjaśnia, jakie znaczenie miało wprowadzenie pod koniec XIX w.

powszechnej

edukacji

– omawia rolę kina i sportu w

upowszechnieniu kultury masowej

– przedstawia

główne postulaty ruchu

emancypacyjnego na przełomie XIX i XX w.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

mikrobiologia,

antyseptyka,

postimpresjonizm,  akademizm,

historyzm

– zna daty:

wybudowania wieży Eifla (1889 r.), pierwszej

nowożytnej

olimpiady w Atenach (1896 r.)

– identyfikuje postacie: Charlesa

Dickensa, Rudyarda Kiplinga, Josepha Conrada, Herberta Georga Wellsa,

Marka Twaina, Jacka Londona, Fiodora Dostojewskiego, Antona Czechowa, Henriego Bergsona, Arthura

Schopenhauera, Gustave’a Flauberta, Émile’a Zoli, Marcela Prousta,

Pierre’a-Auguste’a Renoira, Edgara

Degasa, Paula Cézanne’a, Paula Gauguina, Antonia Gaudi, Pierre’a de Coubertina

– przedstawia

rozwój medycyny i higieny

– omawia przyczyny narodzin ruchu emancypacyjnego i jego skutki

– przedstawia

kierunki w rozwoju

filozofii schyłku XIX w.

– wymienia kierunki w rozwoju

malarstwa

europejskiego końca XIX w.

– omawia cechy

charakterystyczne malarstwa i

architektury II

połowy XIX i

początków XX w.

– opisuje przyczyny i charakter zmian w trybie życia

mieszkańców

wielkich miast.

– identyfikuje

postacie: Ignaza Semmelweisa,

Josepha Listera,

Paula Bergera, Paula Ehrlicha, Paula

Verlaine’a, Arthura Rimbauda,

Gustave’a Courbeta, Jeana-Françoisa

Milleta, Gustave’a Moreau,  Arnolda Böcklina, Gustava Klimta

– przedstawia

przykłady dzieł

literackich, które weszły do kanonu literatury światowej II połowy XIX w.

– przedstawia

okoliczności

odrodzenia się idei igrzysk olimpijskich

– charakteryzuje główne prądy

umysłowe II połowy XIX i początku XX w.

– ocenia wpływ

rozwoju medycyny i higieny na poprawę jakości i długości życia

– ocenia siłę

oddziaływania

popkultury i sportu masowego na życie społeczeństw.

 

ZIEMIE POLSKIE W LATACH 1864–1914

 

1. Ziemie

polskie po

powstaniu

styczniowym

– represje po upadku powstania styczniowego

– prześladowania Kościoła

katolickiego i

unickiego

– Kulturkampf  w zaborze pruskim

– Germanizacja

– Hakata i ustawa kagańcowa

– autonomia

galicyjska

– system polityczny Galicji w dobie

autonomii

– wyjaśnia znaczenie terminu:

Kulturkampf

– zna daty: wprowadzenia j. rosyjskiego jako obowiązkowego w szkołach (1869 r.), ogłoszenia Kulturkampfu (1871 r.), buntu dzieci we Wrześni (1901 r.), nadania autonomii Galicji (1867–1869 r.)

– przedstawia cechy charakterystyczne polityki rusyfikacji

– przedstawia cechy charakterystyczne polityki

germanizacji.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: „noc apuchtinowska”, rugi pruskie

– zna daty:

wprowadzenia j. rosyjskiego jako urzędowego w

Królestwie Polskim (1865), „nocy

apuchtinowskiej” (1879–1897 r.),

powstania Hakaty (1894 r.),

uchwalenia tzw. ustawy kagańcowej (1908 r.), noweli osadniczej (1904 r.)

– identyfikuje

postacie: Fiodora Berga, Aleksandra Apuchtina,

Mieczysława

Ledóchowskiego, Wilhelma I

Hohenzollerna,

Michała Drzymały, Agenora Romualda Gołuchowskiego

– omawia represje po powstaniu

styczniowym w

Królestwie Polskim

– charakteryzuje postawy Polaków wobec rusyfikacji i germanizacji

– wyjaśnia, na czym polegała polityka Kulturkampfu

– opisuje zakres swobód politycznych i narodowych w

Galicji w dobie

autonomii.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: generał-gubernator, tajne komplety

– zna daty:

powołania Komitetu Urządzającego (1864 r.), reformy

administracyjnej w Królestwie Polskim (1866 r.), zebrania się Sejmu Krajowego w Galicji (1861 r.)

– identyfikuje

postacie: Ferdinanda von Hansemanna, Hermanna Kennemanna, Heinricha von Tiedemanna

– wyjaśnia, dlaczego władze carskie

prześladowały

Kościół katolicki na ziemiach polskich

– omawia rolę

Kościoła w walce z zaborcami

– opisuje politykę zaborców w zaborze pruskim po

powstaniu

styczniowym

– omawia

działalność Hakaty

– wyjaśnia, dlaczego władze niemieckie utrudniały Polakom stawianie nowych budynków w

gospodarstwach rolnych

– przedstawia

okoliczności nadania Galicji Autonomii

– opisuje system polityczny Galicji w dobie autonomii.

– wyjaśnia, w jakim celu Hakata

podsycała w

społeczeństwie

niemieckim

antypolskie

uprzedzenia

– porównuje

sytuację polskiej ludności w Galicji od lat 60. XIX w. z

położeniem Polaków w pozostałych dwóch zaborach.

– ocenia postawy Polaków wobec

polityki zaborców

po powstaniu

styczniowym

– ocenia rolę Kościoła w walce z

zaborcami

– ocenia skuteczność polityki

Kulturkampfu w walce z

katolicyzmem i

polskością.

 

 

2. Przemiany

społeczne i

gospodarcze na ziemiach polskich

– pozytywizm

– pozytywizm

warszawski

– rozwój przemysłu na ziemiach

polskich

– przemiany na wsi

– sytuacja Polaków w poszczególnych zaborach

– wyjaśnia znaczenie terminów:

pozytywizm, praca organiczna, praca u podstaw

– zna daty: reform uwłaszczeniowych w zaborze pruskim (1823 r.),

uwłaszczenia

chłopów w zaborze austriackim (1848 r.) i rosyjskim (1864 r.)

– identyfikuje postać Bolesława Prusa

– omawia wpływ literatury

pozytywistycznej na budowanie nowego społeczeństwa

polskiego

– wyjaśnia, jaki wpływ na rozwój przemysłu miało uwłaszczenie

chłopów

– przedstawia

społeczne skutki przemian

gospodarczych.

 

– zna datę

zorganizowania Uniwersytetu

Latającego (1882 r.)

– identyfikuje

postacie: Piotra Wawrzyniaka,

Aleksandra

Świętochowskiego

– przedstawia

działania polskich pozytywistów i

organiczników w zaborze pruskim, rosyjskim i

austriackim

– omawia przemiany na wsi polskiej w XIX w.

– charakteryzuje położenie

społeczeństwa

polskiego pod

zaborami

– przedstawia

przyczyny emigracji

Polaków w II połowie XIX i na początku XX w.

– charakteryzuje główne założenia programu polskich pozytywistów.

 

– zna daty:

powstania Muzeum Przemysłu i

Rolnictwa w

Warszawie (1875 r.), powołanie tzw. kas Stefczyka (1890 r.)

– identyfikuje

postacie:

Dezyderego

Chłapowskiego, Franciszka Stefczyka

– wskazuje na mapie obszary rozwoju przemysłu włókienniczego, górnictwa i rafinerii ropy

naftowej

– omawia

uwarunkowania rozwoju idei

pozytywistycznych na ziemiach polskich po powstaniu

styczniowym

–  charakteryzuje rozwój gospodarczy ziem polskich pod zaborami

– przedstawia

rozwój przemysłu oraz działalności bankowej i

giełdowej w zaborze rosyjskim

– omawia rozwój przemysłu w zaborze pruskim

– przedstawia

rozwój przemysłu i działalności

bankowej w zaborze

austriackim.

– zna daty:

powstania Związku Spółek Polskich (1871 r.), powołania Banku Spółek

Zarobkowych (1885 r.)

– przedstawia

strukturę agrarną ziem polskich na przełomie XIX i XX w.

– porównuje

położenie Polaków na ziemiach polskich pod zaborami.

 

– ocenia społeczne i gospodarcze skutki pracy organicznej

– ocenia wpływ

pracy organicznej na kształtowanie się nowoczesnego

narodu polskiego.

 

3. Nowe nurty polityczne

– powstanie partii masowych

– początki ruchu socjalistycznego

– socjalizm niepodległościowych

– socjaliści w Galicji i zaborze pruskim

– ruch narodowy

– ruch ludowy

– wyjaśnia znaczenie terminu: program polityczny

– zna daty: założenia Socjalno-Rewolucyjnej Partii „Proletariat” (1882 r.), powstania

Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (1900 r.),

założenia Polskiej Partii Socjalistycznej (1893 r.), powstania Stronnictwa

Narodowo-Demokratycznego (1897 r.), powstania Polskiego

Stronnictwa

Ludowego (1903 r.)

– identyfikuje

postacie: Ludwika Waryńskiego,

Róży Luksemburg,

Józefa Piłsudskiego, Romana

Dmowskiego,

Wincentego Witosa

– przedstawia

czynniki, które

sprzyjały tworzeniu się masowych partii politycznych

– omawia kwestię niepodległości Polski w programach partii socjalistycznych.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: statut, endecja

– zna daty:

powstania

Socjaldemokracji Królestwa Polskiego (1893 r.), założenia Polskiej Partii

Socjalno-Demokratycznej (1897 r.), założenia Ligi Polskiej (1887 r.), powstania Ligi Narodowej (1893 r.), powstania

Stronnictwa

Ludowego (1895 r.)

– identyfikuje

postacie: Bolesława Limanowskiego, Zygmunta

Balickiego,

Ignacego

Daszyńskiego,

Stanisława

Stojałowskiego,

Bolesława

Wysłoucha

– wymienia główne partie polityczne należące do nurtu socjalistycznego i przedstawia ich

założenia

programowe

– wymienia

organizacje i partie polityczne należące do nurtu

narodowego i

przedstawia ich

założenia

programowe

– wymienia główne partie polityczne należące do nurtu ludowego i

przedstawia ich

założenia

programowe.

– zna daty: zamachu na cara Aleksandra II (1881 r.), utworzenia II Proletariatu (1888 r.), utworzenia Związku

Zagranicznego

Socjalistów Polskich (1892 r.), założenia III

Proletariatu (1900 r.), rozłamu w PSL (1913 r.)

– identyfikuje

postacie: Ludwika Kulczyckiego,

Juliana

Marchlewskiego, Adolfa Warskiego, Feliksa

Dzierżyńskiego, Zygmunta

Miłkowskiego, Jana Stapińskiego, 

Jakuba Bojki

– omawia przyczyny narodzin ruchu

socjalistycznego na ziemiach polskich

– charakteryzuje postulaty ruchu

socjalistycznego

– wyjaśnia, co

decydowało o

popularności partii socjalistycznych

w poszczególnych regionach

– przedstawia

podziały w polskim ruchu

socjalistycznym

– omawia przyczyny narodzin ruchu

ludowego na

ziemiach polskich - przedstawia  

podziały w polskim ruchu narodowym i ludowym.

– zna daty:

powstania

Stowarzyszenia

Socjalistycznego „Lud Polski” (1881 r.), powołania

Towarzystwa

Oświaty Narodowej (1899 r.)

– identyfikuje

postacie: Ignacego Hryniewieckiego,

Bolesława Drobnera, Jana Ludwika

Popławskiego

– przedstawia i

porównuje najważniejsze cele

działalności PPS i SDKPiL

– określa strategię walki o

niepodległość

obraną przez

ruch narodowo-demokratyczny.

 

– ocenia działalność polityczną partii działających na

ziemiach polskich pod zaborami.

 

4. Rewolucja 1905 roku

– wybuch rewolucji w Rosji

– Polacy wobec rosyjskiej rewolucji

– rewolucja na ziemiach polskich

– polityka władz carskich

– skutki rewolucji

– zmiany na

polskiej scenie

politycznej

– wyjaśnia znaczenie terminu: krwawa niedziela

– zna datę krwawej niedzieli w Petersburgu (22 I 1905 r.)

– identyfikuje postacie: Mikołaja II, Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego

– wymienia przyczyny rewolucji 1905–1907 r. w Rosji

– przedstawia skutki rewolucji 1905–1907 r. w Rosji i na

ziemiach polskich.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: reakcja stołypinowska

– zna daty: Manifestu październikowego (1905 r.), reakcji stołypinowskiej (1906–1911 r.), Ukazu tolerancyjnego (1905 r.)

– identyfikuje postać Piotra Stołypina

– przedstawia

stosunek Polaków do rewolucji 1905–1907 r. w Rosji

– przedstawia stosunek polskich partii politycznych do

rewolucji 1905–1907 r. w Rosji

– wskazuje

najważniejsze

zmiany ustrojowe w Rosji po rewolucji 1905 r.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: powstanie łódzkie

– zna daty: powołania Organizacji

Spiskowo-Bojowej PPS (1905 r.),

powstania łódzkiego (1905–1906 r.),

rozłamu w PPS (1906 r.)

– identyfikuje postacie: Gieorgija

Gapona, Gieorgija Skałona

– wskazuje na mapie okręgi przemysłowe Królestwa Polskiego, w których odbyło się najwięcej wystąpień robotniczych

rewolucji 1905–1907 r.

– omawia przebieg rewolucji 1905–1907 r. w Rosji

– omawia przebieg rewolucji 1905–1907 r. na ziemiach

polskich

– przedstawia i

ocenia metody

działania Organizacji Bojowej PPS.

– wyjaśnia, jakie były przyczyny podziału PPS w 1906 r. i

rozłamów w ruchu narodowo-demokratycznym

– przedstawia

charakter i skalę wystąpień

rewolucyjnych w Królestwie Polskim w latach 1905–1907 r.

– opisuje i ocenia sposoby tłumienia ruchu

rewolucyjnego na ziemiach polskich

– ocenia  skutki

rewolucji 1905–1907 r. na ziemiach

polskich

– ocenia rewolucję 1905–1907 r. na ziemiach polskich w kontekście walki Polaków o

niepodległość.

 

 

5. Pozytywizm i Młoda Polska

– kultura w drugiej połowie XIX .

– twórcy

pozytywistyczni

– Żydzi polscy – między asymilacją a odrębnością

– nauka ponad zaborami

– rola historii

– malarstwo

historyczne ku

pokrzepieniu serc

– kultura Młodej Polski

– teatr, kabaret, film

– wyjaśnia znaczenie terminów:

pozytywizm,

trójlojalizm, Młoda Polska

– identyfikuje

postacie: Henryka Sienkiewicza,

Bolesława Prusa, Elizy Orzeszkowej, Jana Matejki,

Jacka

Malczewskiego,

Stanisława

Wyspiańskiego,

Stefana

Żeromskiego, 

Władysława

Reymonta, Ignacego Jana Paderewskiego

– wyjaśnia, na czym polegał

ponadzaborowy charakter XIX-wiecznej kultury polskiej

– wymienia cechy literatury

pozytywizmu

– wyjaśnia, jaką rolę w okresie zaborów odgrywało polskie malarstwo

historyczne.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: szkoła warszawska, szkoła krakowska,

stańczycy

– identyfikuje postacie: Marii

Konopnickiej, Józefa Ignacego

Kraszewskiego,

Józefa Szujskiego, Juliusza Kossaka, Wojciecha Kossaka, Artura Grottgera, Stanisława

Przybyszewskiego, Józefa

Chełmońskiego,

Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Jana

Kasprowicza,

Karola

Szymanowskiego

– przedstawia

przyczyny, przejawy i skutki procesu emancypacji

społeczności

żydowskiej

– omawia poglądy krakowskiej i

warszawskiej szkoły historycznej

– opisuje cechy

charakterystyczne kultury Młodej

Polski

– wymienia cechy literatury Młodej Polski

– wskazuje wpływ pracy organicznej i pracy u podstaw na budowanie poczucia więzi narodowej.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

neoromantyzm,

filister

– identyfikuje

postacie: Adama Asnyka, Michała Bałuckiego,

Aleksandra

Świętochowskiego, Ludwika Zamenhofa, Szolema Alejchema, Leopolda

Kronenberga,

Samuela Lindego, Oskara Kolberga, Stanisława

Koźmiana,

Waleriana Kalinki, Stanisława Smolki, Michała

Bobrzyńskiego,

Tadeusza Korzona, Władysława

Smoleńskiego,

Maksymiliana

Gierymskiego,

Aleksandra

Gierymskiego, Leona Wyczółkowskiego, Zenona

Przesmyckiego,

Mieczysława

Karłowicza

– omawia przesłanki kształtowania się nowoczesnej kultury narodowej Polaków

–  wymienia

twórców literatury polskiego

pozytywizmu i

przykłady ich dzieł

– charakteryzuje położenie ludności żydowskiej na

ziemiach polskich pod zaborami

– omawia proces popularyzacji historii i jej znaczenie dla umacniania

tożsamości

narodowej

– wyjaśnia, jaką rolę odegrali stańczycy w kształtowaniu

poglądów na temat upadku polskiej

państwowości

– wymienia twórców literatury Młodej Polski i przykłady ich dzieł

– wymienia

przedstawicieli

polskiej muzyki

przełomu XIX i XX w.

– omawia proces formowania się

nowoczesnego

narodu polskiego.

– identyfikuje

postacie: Szymona Aszkenazego,

Maurycego

Gottlieba, Leopolda Gottlieba,

Maurycego

Orgelbranda,

Icchaka Lejbusza Pereca, Izraela

Poznańskiego,

Adolfa Pawińskiego,

Wojciecha Gersona, Józefa Brandta, 

Władysława

Podkowińskiego, Józefa Pankiewicza,

Ludomira

Różyckiego,

Tadeusza

Pawlikowskiego, Poli

Negri

– wyjaśnia, jakie znaczenie miały

prace, które

opisywały bądź

odnosiły się do

całości ziem polskich

– omawia rozwój teatru, kabaretu i polskiej

kinematografii na przełomie XIX i XX w.

– porównuje

założenia sztuki ku pokrzepieniu serc z młodopolskim

hasłem sztuki dla sztuki.

– porównuje i ocenia poglądy krakowskiej i warszawskiej

szkoły historycznej

– ocenia rolę

inteligencji w

kształtowaniu się kultury narodowej Polaków.

 

 

I WOJNA ŚWIATOWA

 

1. Świat u

progu I wojny światowej

– rywalizacja

mocarstw na

Bliskim Wschodzie

– antagonizmy na arenie

międzynarodowej

– „kocioł

bałkański” i jego znaczenie

– wyścig zbrojeń i rywalizacja na morzach

– powstanie

przymierzy

polityczno-militarnych

– wyjaśnia znaczenie terminów:kocioł bałkański”,

trójprzymierze,

trójporozumienie

(ententa), państwa

centralne

– zna daty:

powstania

trójprzymierza (1882 r.), zawarcia

trójporozumienia (1907 r.)

– wskazuje na mapie państwa należące do trójprzymierza oraz do trójporozumienia

– identyfikuje postać Wilhelma II

– omawia cele i strategiczne kierunki trójprzymierza i trójporozumienia.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: kryzysy marokańskie

– zna daty: kryzysów marokańskich (1906 r., 1911 r.), I wojny bałkańskiej (X 1912–V 1913 r.), II wojny bałkańskiej (VI–VIII 1913 r.), powstania niepodległej Albanii (1912 r.)

– przedstawia

antagonizmy między Wielką Brytanią i Niemcami

– charakteryzuje antagonizmy

francusko-niemieckie

– omawia rolę „kotła bałkańskiego” w narastaniu

sprzeczności między

mocarstwami.

 

– zna daty: wizyty cesarza Wilhelma II w Konstantynopolu (1898 r.), sojuszu

Francusko-rosyjskiego (1892 r.), sojuszu Niemiec i Austro-Węgier (1879 r.), układu angielsko-francuskiego (1904 r.), sojuszu rosyjsko-francuskiego (1892 r.)

– wskazuje na mapie kraje, które podczas I wojny bałkańskiej uzyskały nabytki terytorialne kosztem Turcji

– przedstawia

przyczyny i skutki rywalizacji mocarstw na Bliskim

Wschodzie

– wymienia państwa rywalizujące o wpływy na Bliskim Wschodzie

– omawia przyczyny i skutki konfliktów marokańskich

– przedstawia przyczyny i skutki wojen bałkańskich

– omawia cechy

charakterystyczne wyścigu zbrojeń w początkach XX w.

– przedstawia

proces tworzenia się przymierzy

polityczno-wojskowych przed I wojną światową.

– zna daty: aneksji Bośni i Hercegowiny przez Austro-Węgry (1908 r.), zajęcia Trypolitanii i

Cyrenajki przez

Włochy (1912 r.), powstania Ligi

Bałkańskiej (1912 r.)

– przedstawia

założenia brytyjskiej doktryny two

powers standard

– omawia

rywalizację na

morzach między Wielką Brytanią a Niemcami

– charakteryzuje sytuację polityczną na Półwyspie

Bałkańskim w latach 1903–1913 r.

– określa wpływ

wyścigu zbrojeń na zmiany w technice wojskowej.

 

– ocenia wpływ

rywalizacji

kolonialnej na

relacje pomiędzy mocarstwami

– przedstawia

mocarstwowe

aspiracje Niemiec i ocenia ich wpływ na kształtowanie się sojuszu angielsko-francuskiego.

 

2. Na frontach Wielkiej Wojny

– zamach w

Sarajewie i wybuch wojny

– ofensywa

niemiecka na

Zachodzie

– działania

wojenne w latach 1915-1916

– zmagania na

morzach i

oceanach

– walki na froncie wschodnim

– działania

wojenne na

południu Europy

– walki poza

Europą

– wyjaśnia znaczenie terminów: wojna błyskawiczna, wojna pozycyjna

– zna daty: zamachu w Sarajewie (28 VI 1914 r.),

wypowiedzenia

wojny Serbii przez Austro-Węgry (28 VII 1914 r.), bitwy nad Marną (IX 1914 r.), II bitwy pod Ypres (IV 1915 r.), bitwy pod Verdun (II-XII 1916 r.), bitwy nad

Sommą (VII-XI 1916 r.), bitwy pod

Tannenbergiem (1914 r.), bitwy pod Gorlicami (1915 r.)

– identyfikuje postać Franciszka

Ferdynanda

Habsburga

– wyjaśnia, dlaczego zamach w Sarajewie spowodował

wybuch wojny

światowej

– wyjaśnia, na czym polegało militarne znaczenie II bitwy pod Ypres oraz

bitew pod Verdun i nad Sommą.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

ultimatum, plan Schlieffena

– zna daty:

przystąpienia Turcji do wojny (X 1914 r.), przystąpienia

Bułgarii do wojny (X 1915 r.),

przyłączenia się

Rumunii do ententy (1916 r.), bitwy

jutlandzkiej (V/VI 1916 r.), bitwy nad jeziorami

mazurskimi (1914 r.), ofensywy

Brusiłowa (VI 1916 r.), bitwy o Gallipoli (1915–1916 r.), przejścia Włoch na stronę ententy (1915 r.)

– identyfikuje

postacie: Alfreda von Schlieffena,

Helmutha von

Moltke, Ferdynanda Focha, Aleksieja

Brusiłowa

– wskazuje na mapie państwa

uczestniczące w wojnie po stronie państw centralnych i po stronie

Ententy

– omawia przebieg ofensywy

niemieckiej na

Zachodzie

– opisuje przebieg i skutki zmagań na morzach i oceanach w latach 1914–1916 r.

– omawia przebieg walk na froncie wschodnim.

– wyjaśnia znaczenie terminów: efekt domina, wojna

manewrowa

– zna daty:

wypowiedzenia

wojny Rosji przez Niemcy (1 VIII 1914 r.), wypowiedzenia wojny Francji przez Niemcy (3 VIII 1914 r.), wypowiedzenia wojny Niemcom przez Wielką

Brytanię (4 VIII 1914 r.), wypowiedzenia wojny Rosji przez Austro-Węgry (6 VIII 1914 r.), wypowiedzenia wojny

Austro-Węgrom przez Francję (10 VIII 1914 r.), wypowiedzenia wojny

Austro-Węgrom przez Wielką

Brytanię (12 VIII 1914 r.), bitwy koło Helgolandu (VIII 1914 r.), bitwy pod Caporetto (1917 r.)

– identyfikuje

postacie: Douglasa Haiga, Ericha von

Falkenhayna

– wskazuje na mapie miejsca bitew,

podczas których wykorzystano czołgi i gazy bojowe

– podaje, które z nowych rodzajów broni zastosowanych podczas I wojny światowej

okazały się bardziej, a które mniej

skuteczne w starciu z przeciwnikiem

– omawia przebieg działań wojennych na froncie

Południowym.

– zna daty: bitwy na Ławicy Dogger (1915 r.), bitew pod

Komarowem i

Kraśnikiem (1914 r.)

– identyfikuje

postacie: Gavrilo Principa, Aleksandra

Samsonowa

– przedstawia

strategie, jakie

reprezentowali

dowódcy armii

walczących w I

wojnie światowej

– charakteryzuje zmiany w uzbrojeniu i umundurowaniu piechoty

– porównuje sposób prowadzenia działań wojennych na

froncie wschodnim i zachodnim

– przedstawia

przebieg walk poza Europą.

 

– ocenia wpływ

zamachu w

Sarajewie na

wybuch I wojny światowej.

 

3. Rewolucje w Rosji

– przyczyny

wybuchu rewolucji

– rewolucja lutowa

– Rząd

Tymczasowy

– rewolucja

październikowa

– II Międzynarodówka

– wojna domowa w Rosji

– wyjaśnia znaczenie terminów:

bolszewicy,

kontrrewolucja,

łagier

– zna daty: wybuchu rewolucji lutowej (23 II 1917 r.),

wybuchu rewolucji

październikowej (24/25 X 1917 r.), wojny domowej w Rosji (1918–1922 r.)

– identyfikuje

postacie: Mikołaja II, Włodzimierza Lenina

– wymienia

przyczyny wybuchu rewolucji lutowe w Rosji

– wymienia

polityczne

następstwa

rewolucji lutowej

– przedstawia

przyczyny rewolucji październikowej

– omawia zmiany ustrojowe po

rewolucji

październikowej.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

mienszewicy, tezy kwietniowe, dekret o pokoju, dekret o ziemi, , kułak,

GUŁag, komunizm wojenny

– zna daty: abdykacji Mikołaja II (III 1917 r.), powołania Rządu Tymczasowego (III 1917 r.), ogłoszenia tez kwietniowych (IV 1917 r.), wydania dekretów o pokoju i o ziemi (X 1917 r.), traktatu pokojowego w Brześciu

Litewskim (3 III 1918 r.), ogłoszenia

komunizmu

wojennego (IX 1918 r.)

– identyfikuje

postacie: Grigorija Rasputina,

Aleksandra

Kiereńskiego, Lwa Trockiego, Feliksa Dzierżyńskiego

– omawia przebieg rewolucji lutowej i październikowej

– wymienia

przyczyny wzrostu popularności

bolszewików

podczas

sprawowania władzy przez Rząd

Tymczasowy.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: eserowcy

– zna daty: mordu na carskiej rodzinie (VII 1917 r.),

ofensywy

Kiereńskiego (VII 1917 r.), puczu Ł. Korniłowa (IX 1917 r.), powołania

Kominternu (1919 r.), utworzenia

GUŁagu (1918 r.), powołania Armii Czerwonej (I 1918 r.), powstania

marynarzy w

Kronsztadzie (III 1921 r.)

– identyfikuje

postacie: Gieorgija Lwowa, Ławra

Korniłowa

– wskazuje na mapie etapy rozszerzania władzy radzieckiej na terytorium Rosji

– wyjaśnia wpływ klęsk wojsk

rosyjskich na

narastanie

nastrojów

rewolucyjnych

– omawia losy

rodziny carskiej

– przedstawia

politykę Rządu

Tymczasowego

– wyjaśnia, dlaczego doszło do wybuchu wojny domowej w Rosji

– omawia przyczyny klęski wojsk

antybolszewickich w wojnie domowej

– charakteryzuje sytuację

wewnętrzną i

militarną Rosji w początkowym

okresie I wojny

światowej

– przedstawia

okoliczności

abdykacji Mikołaja II.

– zna daty: II

Ogólnorosyjskiego Zjazdu Rad

Delegatów

Robotniczych i

Żołnierskich (X 1917 r.), wyborów do Konstytuanty (XI 1917 r.)

– wyjaśnia, w jakim celu została

zawiązana III

Międzynarodówka

– opisuje rolę Rad Delegatów

Robotniczych i

Żołnierskich w

okresie dwuwładzy i w początkach

rewolucji

październikowej

– wyjaśnia, dlaczego w oddziałach Armii Czerwonej

wprowadzono

stanowisko oficera politycznego

– wyjaśnia, dlaczego doszło do powstania marynarzy w

Kronsztadzie.

 

– ocenia wpływ W. Lenina na kształt totalitaryzmu

radzieckiego.

 

4. Polacy

podczas I

wojny

światowej

– orientacje

polityczne Polaków przed rokiem 1914 r.

– Legiony Polskie

– wojsko polskie u boku ententy

– umiędzynarodowienie sprawy

polskiej

– stanowisko

aliantów

zachodnich w sprawie polskiej

– wyjaśnia znaczenie terminu: Akt 5

listopada

– zna daty: marszu I Kompanii Kadrowej na Kielce (6 VIII 1914 r.), wydania Aktu 5 listopada (1916 r.),

programu

pokojowego T. W. Wilsona (I 1918 r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa

Piłsudskiego,

Romana

Dmowskiego,

Thomasa Woodrowa Wilsona

– wymienia

orientacje polityczne Polaków przed 1914 r.

– przedstawia

okoliczności

powstania Legionów Polskich

– określa, jakie

znaczenie miał Akt 5 listopada dla sprawy polskiej.

– wyjaśnia znaczenie terminów:

organizacja

paramilitarna, kryzys przysięgowy

– zna daty:

powstania Związku Walki Czynnej (1908 r.), powstania

Błękitnej Armii (1917 r.), kryzysu

przysięgowego (VII 1917 r.), utworzenia Rady Regencyjnej (1917 r.),

– identyfikuje postać Józefa Hallera

– charakteryzuje koncepcje

programowe

orientacji

politycznych

Polaków przed I wojną światową

– omawia

organizację

Legionów Polskich

– prezentuje

okoliczności i skutki kryzysu

przysięgowego

– przedstawia okoliczności

proklamowania Aktu 5 listopada.

 

– zna daty: założenia Związku

Strzeleckiego we Lwowie i

Towarzystwa

„Strzelec” w

Krakowie (1910 r.), utworzenia Polskich Drużyn Strzeleckich (1911 r.), powołania Komisji

Skonfederowanych Stronnictw

Niepodległościowych (1912 r.), bitew pod

Kostiuchnówką i nad Stochodem (VII 1916 r.), powołania

Tymczasowej Rady Stanu (I 1917 r.), bitwy pod Rokitną (VI 1915 r.), bitwy pod Rarańczą (II 1918 r.), bitwy pod Kaniowem (V 1918 r.)

– identyfikuje

postacie: Kazimierza Sosnkowskiego,

Hansa von Beselera, Jana

Kucharzewskiego

– wskazuje na mapie zmiany sytuacji

militarnej na

ziemiach polskich w latach 1914–1917 r., rejony walk

Legionów

Polskich oraz

miejsca bitew z udziałem Polaków

– wyjaśnia, jaką rolę w obliczu

spodziewanej wojny miały odegrać

organizacje

strzeleckie

– przedstawia szlak bojowy Legionów Polskich

– omawia

okoliczności

powstania polskich formacji wojskowych u boku ententy

– wyjaśnia, na czym polegało

umiędzynarodowienie sprawy polskiej w czasie I wojny światowej.

– zna daty:

manifestu Mikołaja Mikołajewicza

Romanowa (VIII 1914 r.), dekretu Piotrogrodzkiej Rady Delegatów

Robotniczych i

Żołnierskich (III 1917 r.), proklamacji

Rządu

Tymczasowego (III 1917 r.)

– identyfikuje

postacie: Antoniego Durskiego

– Trzaski, Zbigniewa Dunina-Wąsowicza

– wyjaśnia, dlaczego żołnierze II Brygady Legionów

wypowiedzieli

posłuszeństwo

państwom

centralnym

– porównuje

skuteczność

politycznej i

militarnej

działalności

niepodległościowej Polaków

– wyjaśnia

zależności między działaniami Polaków a

międzynarodowymi uwarunkowaniami sprawy polskiej.

– omawia i ocenia wojenne losy II

Brygady Legionów

– omawia i ocenia stanowisko aliantów zachodnich w

sprawie polskiej.

 

 

5. Klęska

państw

centralnych

– nieograniczona wojna podwodna

– przystąpienie USA do wojny

– zakończenie walk na froncie

zachodnim

– zakończenie walk na innych frontach

– bilans strat

wojennych

– wyjaśnia znaczenie terminu: wojna

totalna

– zna daty:

przystąpienia USA do wojny (6 IV 1917 r.), orędzia

prezydenta T. W. Wilsona (I 1918 r.), rozejmu w

Compiègne (11 XI 1918 r.)

– identyfikuje postać Thomasa Woodrowa Wilsona

– wyjaśnia, jakie znaczenie miało ogłoszenie

14-punktowego

planu pokojowego przez prezydenta T. W. Wilsona

– przedstawia bilans działań wojennych.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu:

nieograniczona

wojna podwodna

– zna daty:

rozpoczęcia

nieograniczonej wojny podwodnej (III 1915 r.), bitwy pod Ypres (VII-X 1917 r.), II bitwy nad Marną (VII-VIII 1918 r.), powstania

republiki niemieckiej (9 XI 1918 r.)

– identyfikuje

postacie: Friedricha Eberta, Ferdynanda Focha

– przedstawia

okoliczności

przystąpienia USA do wojny

– opisuje przebieg działań wojennych na froncie

zachodnim w

ostatnich latach wojny

– omawia cele i przebieg

nieograniczonej wojny podwodnej.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: depesza Zimmermanna

– zna daty:

zatopienia

„Lusitanii” (V 1915 r.), depeszy

Zimmermanna (I 1917 r.), bitwy pod Cambrai (1917 r.), buntu marynarzy w Kilonii (XI 1918 r.), kapitulacji Turcji (X 1918 r.), bitwy nad Piawą (VI 1918 r.), kapitulacji Austro-Węgier (XI 1918 r.)

– identyfikuje postać Ericha Ludendorffa

– wskazuje na mapie zmiany w położeniu Niemiec na froncie zachodnim i wschodnim w latach 1917–1918 r.

– wyjaśnia, dlaczego niemiecka

marynarka wojenna rozpoczęła

nieograniczoną

wojnę podwodną

– przedstawia

okoliczności

zakończenia walk na froncie zachodnim

– wyjaśnia, jakie były przyczyny zmian w wyposażeniu

osobistym żołnierzy piechoty

– wskazuje

przyczyny klęski państw centralnych.

– zna daty: II bitwy nad rzeką Aisne (IV-V 1917 r.), ofensywy Kaiserschlacht (1918 r.), ofensywy stu dni (VIII-XI 1918 r.),

bitwy pod Megiddo (IX 1918 r.),

ofensywy pod

Vittorio Venetto (X 1918 r.)

– charakteryzuje sytuację polityczną i militarną na

Bałkanach w latach 1917–1918 r.

– omawia

zakończenie walk na froncie tureckim i we Włoszech

– przedstawia wpływ I wojny światowej na sytuację kobiet.

 

– ocenia polityczne, ekonomiczne i

społeczne skutki I wojny światowej

– ocenia wpływ

sposobów

prowadzenia działań zbrojnych na totalny charakter I wojny światowej.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE

 

1. Porządek

wersalski

– paryska

konferencja

pokojowa

– nowy układ sił w Europie

– traktat wersalski

– traktaty z

sojusznikami

Niemiec

– reakcja państw pokonanych

– powstanie i

funkcjonowanie Ligi Narodów

– konferencja

waszyngtońska

– wyjaśnia znaczenie terminów: plebiscyt, Liga Narodów

– zna daty:

konferencji

pokojowej w Paryżu (18 I 1919–28 VI  1919 r.), powstania Ligi Narodów (1920 r.), konferencji

waszyngtońskiej (XI 1921–II 1922 r.)

– identyfikuje postać Thomasa Woodrowa Wilsona

– wymienia

państwa, które miały decydujący wpływ na postanowienia konferencji

wersalskiej

– wymienia

postanowienia

traktatu pokojowego z Niemcami

– omawia cele i

zadania Ligi

Narodów

– przedstawia

postanowienia

konferencji

waszyngtońskiej.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: wolne miasto,

demilitaryzacja,

mały traktat

wersalski

– zna daty: traktatu pokojowego w Wersalu (28 VI 1919 r.), traktatu pokojowego z Austrią w

Saint-Germain-en-Laye (10 IX 1919 r.), traktatu pokojowego z Bułgarią w

Neuilly-sur-Seine (27 XI 1919 r.), traktatu pokojowego z

Węgrami w Trianon (4 VI 1920 r.),

traktatu pokojowego z Turcją w Sèvres (10 VIII 1920 r.)

– identyfikuje

postacie: Davida Lloyda George’a, Georgesa

Clemenceau

– wskazuje na mapie państwa

powstałe po

zakończeniu I wojny światowej

– omawia rolę

poszczególnych

państw ententy na konferencji

wersalskiej

– przedstawia nowy układ sił w Europie po zakończeniu I wojny światowej

– wyjaśnia, na czym polegał mały traktat wersalski

– wskazuje

zagrożenia, jakie dla Europy niósł

porządek wersalski.

– wyjaśnia znaczenie terminu: terytorium mandatowe

– zna daty:

powstania

wielkanocnego (1916 r.),

przystąpienia

Niemiec do Ligi

Narodów (1926 r.), przystąpienia ZSRR do Ligi Narodów (1934 r.), uzyskania pełnej

niepodległości przez Irlandię (1937 r.)

– identyfikuje postać Vittoria Orlando

– przedstawia

kwestie sporne, jakie wyłoniły się podczas obrad konferencji wersalskiej

– wskazuje

przyczyny napięć pomiędzy nowo

powstałymi

państwami

europejskimi

– przedstawia

postanowienia

traktatów

pokojowych z

Austrią, Węgrami, Bułgarią i Turcją

– wyjaśnia, dlaczego państwa centralne dążyły do

podważenia

postanowień

traktatu

wersalskiego

– przedstawia

strukturę Ligi

Narodów

– omawia

kompetencje

poszczególnych

organów Ligi

Narodów.

– zna datę traktatu irlandzko-brytyjskiego (1921 r.)

– identyfikuje postać Jamesa Erica

Drummonda

– przedstawia  drogę Irlandii do uzyskania niepodległości

– omawia kryteria, według których

podzielono terytoria mandatowe Ligi

Narodów

– określa, czego dotyczyły rozbieżności między delegacją francuską a brytyjską na konferencji

paryskiej.

 

– ocenia wpływ

postanowień

konferencji

wersalskiej i

konferencji

waszyngtońskiej na kształtowanie się ładu

międzynarodowego w powojennym świecie

– ocenia skuteczność działania Ligi

Narodów.

 

 

2. Kryzys

demokracji i

gospodarki

– powojenne

problemy Europy

– odwrót od

demokracji

– narodziny

włoskiego

faszyzmu

– dyktatura

Mussoliniego

– totalitaryzm i autorytaryzm

– początek

wielkiego kryzysu

– polityka nowego ładu

– wyjaśnia znaczenie terminów: faszyzm, totalitaryzm,

autorytaryzm, duce, czarny czwartek, interwencjonizm

– zna daty: marszu na Rzym (X 1922 r.), czarnego czwartku na Wall Street (24 X 1929 r.)

– identyfikuje

postacie: Benita

Mussoliniego,

Franklina Delano Roosevelta

– wskazuje na mapie państwa, w których wprowadzono rządy totalitarne

– omawia zmiany ustrojowe we

Włoszech

wprowadzone przez faszystów

– przedstawia

przyczyny i skutki wielkiego kryzysu gospodarczego w końcu lat 20. XX w.

– wyjaśnia znaczenie terminów:

hiperinflacja,

„czarne koszule”,  pakty laterańskie,  New Deal (Nowy Ład)

– zna daty:

powstania

Narodowej Partii Faszystowskiej we Włoszech (1921 r.), podpisania paktów laterańskich (1929 r.), ogłoszenia New Deal (1933 r.)

– identyfikuje postać Wiktora Emanuela III,

– wskazuje na mapie państwa, w których wprowadzono rządy autorytarne

– wyjaśnia, dlaczego w latach 20. XX w. nastąpił kryzys

demokracji w

Europie

– przedstawia

proces przejęcia władzy przez

faszystów we

Włoszech

– charakteryzuje politykę wewnętrzną B. Mussoliniego

– omawia założenia New Deal i sposób ich realizacji.

– wyjaśnia znaczenie terminów: etatyzm państwowy,

korporacje,

prohibicja

– zna datę: przyjęcia tytułu duce przez B. Mussoliniego (1925 r.)

– identyfikuje postać Gabriela d’Annunzia

– charakteryzuje powojenne

problemy Europy

– przedstawia

społeczne i

gospodarcze skutki

hiperinflacji

– omawia sposoby wychodzenia państw z powojennego

kryzysu

– przedstawia

okoliczności

narodzin faszyzmu włoskiego

– omawia skutki krachu na Wall

Street

– omawia przejawy wielkiego kryzysu na świecie.

 

– przedstawia rolę, jaką w umacnianiu ustroju

faszystowskiego we Włoszech odegrały „czarne koszule”

– porównuje system totalitarny i

autorytarny.

 

– ocenia polityczne skutki odwrotu od demokracji po I

wojnie światowej

– ocenia skuteczność polityki New Deal.

 

3. Powstanie II Rzeszy

– Republika

Weimarska

– Niemcy w latach 20. XX w.

– powstanie i

rozwój NSDAP

– naziści u władzy

– społeczeństwo III Rzeszy

– prześladowania Żydów

– gospodarka i

kultura III Rzeszy

– wyjaśnia znaczenie terminów: nazizm, Führer,

indoktrynacja,

propaganda

– zna daty:

powstania Republiki Weimarskiej (II 1919 r.), układu w Rapallo (1922 r.), układu w Locarno (1925 r.), powstania III Rzeszy (III 1933 r.)

– identyfikuje postać Adolfa Hitlera

– charakteryzuje program polityczny nazistów

– wymienia

instytucje, które kontrolowały życie niemieckiego

społeczeństwa.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: pucz monachijski,  Gestapo, „noc długich noży”, ustawy

norymberskie, „noc kryształowa”

– zna daty: puczu monachijskiego (1923 r.), nominacji A. Hitlera na

kanclerza (30 I 1933 r.), nocy długich

noży (VI 1934 r.), uchwalenia ustaw norymberskich (1935 r.), nocy

kryształowej (XI 1938 r.)

– identyfikuje

postacie: Friedricha

Eberta, Gustava Stresemanna, 

Josepha Goebbelsa

– charakteryzuje politykę wewnętrzną i zagraniczną rządu G. Stresemanna

– omawia proces przejęcia władzy przez A. Hitlera

– przedstawia cechy charakterystyczne społeczeństwa III Rzeszy

– omawia

prześladowania

Żydów w III Rzeszy

– wyjaśnia, jaką rolę w utrwalaniu

nazizmu odegrała propaganda.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: Freikorpsy, reparacje, Gleichschaltung

– zna daty: przyjęcia konstytucji niemieckiej (VIII 1919 r.), puczu Kappa–Lüttwitza (III 1920 r.), planu Dawesa (1924 r.), planu

Younga (1929 r.), powstania

Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (1919 r.), pożaru Reichstagu (II 1933 r.), delegalizacji

partii politycznych w Niemczech (VII 1933 r.), przywrócenia powszechnej służby wojskowej (1935 r.)

– identyfikuje

postacie: Róży

Luksemburg, Karola Liebknechta, Ericha Ludendorffa, Paula von Hindenburga, Ernsta Röhma

– przedstawia

okoliczności

powstania Republiki Weimarskiej

– wyjaśnia, co

oznaczało

sformułowanie „cios w plecy”

– omawia sytuację w Niemczech w latach 20. XX w.

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla

sytuacji Niemiec miał układ w Rapallo

– omawia metody i sposoby

rozprawienia się A. Hitlera z

przeciwnikami

politycznymi

– charakteryzuje politykę

gospodarczą III

Rzeszy

– wyjaśnia przyczyny prześladowań

mniejszości

żydowskiej w III

Rzeszy.

– zna daty:

powołania Rady

Pełnomocników

Ludowych (1918 r.), zalegalizowania Freikorpsów (1919 r.), konferencji w Lozannie (1932 r.)

– identyfikuje postać Walthera Rathenaua

– wyjaśnia, jaką rolę odegrały Freikorpsy w powstaniu

Republiki

Weimarskiej

– przedstawia

problem spłat

reparacji

niemieckich

– omawia rozwój i działalność NSDAP

–  przedstawia wpływ totalitarnego systemu

politycznego III

Rzeszy na kulturę i sztukę.

 

– ocenia wpływ przemian

politycznych,

ekonomicznych, społecznych i

kulturowych w Niemczech na

sukces nazistów i ugruntowanie ich władzy.

 

4. Państwo

Stalina

– powstanie

Związku

Radzieckiego

– przejęcie władzy przez Stalina

– przemiany

gospodarcze epoki stalinowskiej

– terror

państwowy w ZSRR

– sowiecki

totalitaryzm

– wyjaśnia znaczenie terminów: dyktatura proletariatu, kult jednostki

– zna daty:

proklamowania ZSRR (XII 1922 r.), przejęcia władzy przez J. Stalina (1924 r.),

– identyfikuje

postacie:

Włodzimierza

Lenina, Józefa

Stalina

– wyjaśnia, na czym polegał i w czym się przejawiał kult

jednostki

– opisuje cechy

sowieckiego

totalitaryzmu.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: NEP,

kolektywizacja wsi, stachanowiec,

GUŁag, Wielki Głód

– zna daty:

ogłoszenia NEP-u (III 1921 r.), planu

pięcioletniego (1928–1932 r.), Wielkiego Głodu na Ukrainie i Kubaniu (1932–1933 r.), wielkiej czystki (1934–1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Lwa

Trockiego, Siergieja Kirowa

– przedstawia

okoliczności

powstania ZSRR

– omawia założenia i realizację NEP-u

– opisuje proces przejmowania 

władzy przez

J. Stalina

– wyjaśnia, na czym polegała

kolektywizacja wsi i jakie były jej skutki

– opisuje skutki

reform

gospodarczych wdrażanych w Związku Radzieckim w latach 30.

– wyjaśnia znaczenie terminów: kołchoz, kułak, rozkułaczanie, sowchoz,

samokrytyka

– zna daty:

uchwalenia

konstytucji ZSRR (I 1924 r.),

rozpoczęcia

przymusowej

kolektywizacji wsi (1929 r.)

– identyfikuje

postacie: Lwa

Kamieniewa,

Grigorija Zinowjewa, Nikołaja Bucharina, Aleksieja

Stachanowa,

Gienricha Jagody, Nikołaja Jeżowa

– wskazuje na mapie obszary, na których powstały największe zespoły łagrów w europejskiej i

azjatyckiej części ZSRR

– wskazuje czynniki, które sprzyjały umacnianiu i

rozszerzaniu

wpływów władzy bolszewików

–  charakteryzuje przemiany

gospodarcze epoki stalinowskiej

– wyjaśnia, jaki był cel wprowadzenia współzawodnictwa pracy

– omawia przejawy terroru

państwowego w ZSRR

– wyjaśnia, w jakim celu władze ZSRR zakładały gułagi

– przedstawia wpływ ideologii totalitarnej na zachowania i wzorce społeczne.

– wyjaśnia znaczenie terminów:

relatywizm moralny, człowiek radziecki (homo sovieticus)

– zna daty: operacji polskiej NKWD (1937–1938 r.)

– identyfikuje postać Pawlika Morozowa

– opisuje sposoby i metody, jakimi

J. Stalin eliminował swoich

przeciwników

politycznych

– wyjaśnia, w jakim celu władze

radzieckie wywołały Wielki Głód na

Ukrainie i Kubaniu.

 

– ocenia skutki

terroru

państwowego w ZSRR.

 

 

5. Afryka i Azja w okresie

międzywojennym

– początek kryzysu kolonializmu

– ekspansja włoska w Afryce

– Turcja po I wojnie światowej

– powstanie

państw arabskich

– problem

palestyński

– proces budzenia się świadomości narodowej

Hindusów

– ekspansja Japonii w Azji i jej agresja na Chiny

– wojna japońsko-radziecka

– wyjaśnia znaczenie terminu: pakt

antykominternowski

– zna daty:

wkroczenia wojsk japońskich do

Mandżurii (1931 r.), podpisania paktu

antykominternowskiego (1936 r.),

najazdu Japonii na Chiny (1937 r.)

– przedstawia

ekspansywne cele Japonii

– wskazuje kierunki ekspansji Japonii w Azji i jej skutki.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: deklaracja Balfoura

– zna daty: deklaracji Balfoura (1917 r.), proklamowania

Republiki Chińskiej (1912 r.), I

rewolucyjnej wojny domowej w Chinach  (1924–1927 r.), II rewolucyjnej

wojny domowej w Chinach (1927–1937 r.), tzw. Długiego Marszu (1934–1935 r.)

– identyfikuje postacie: Arthura

Balfoura, Mahatmy Gandhiego, Czang Kaj-szeka, Mao

Tse-tunga

– wskazuje na mapie tereny zajęte przez Cesarstwo

Japonii w latach 1933–1941 r.

– podaje przejawy kryzysu kolonializmu na pocz. XX w.

– omawia przebieg i skutki aneksji

Mandżurii i Chin przez Japonię

– przedstawia skutki rewolucyjnych

wojen domowych w Chinach.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu:  Armia Kwantuńska

– zna daty: wojny włosko-abisyńskiej (X 1935–V 1936 r.),  proklamowania

Republiki Tureckiej (1923 r.), powstania Mandżukuo (1934 r.), wystąpienia

Japonii z Ligi

Narodów (1933 r.), wojny japońsko-radzieckiej (1938–1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Mustafy Kemala, Jawaharlala Nehru

– wskazuje na mapie państwa, które

powstały na gruzach imperium

osmańskiego po zakończeniu I wojny światowej

– omawia cele

ekspansji włoskiej w Afryce

– przedstawia

przebieg i skutki ekspansji włoskiej w Abisynii

– omawia losy Turcji po I wojnie

światowej

– przedstawia skutki rozpadu imperium osmańskiego

– opisuje losy

Palestyny po I

wojnie światowej

– przedstawia skutki napływu ludności żydowskiej do

Palestyny

– omawia losy Chin na pocz. XX w.

– wyjaśnia znaczenie terminu: Biała

Księga

– zna daty:

powstania Rifenów (1920 r.), traktatu w Lozannie (1923 r.), opublikowania Białej Księgi (1922 r.),

powstania

Indyjskiego

Kongresu

Narodowego (1885 r.), powstania Ligi Muzułmańskiej (1906 r.)

– identyfikuje postacie: Hajle Sellasje I, Gi’ichiego Tanaki,

Pu Yi

– omawia proces budzenia się

świadomości

narodowej

Hindusów

– wyjaśnia, jakie konsekwencje miała przegrana Japonii w wojnie z ZSRR

– określa wpływ ideologii

syjonistycznej na przebieg konfliktu arabsko-żydowskiego

w Palestynie.

 

–  ocenia sposoby i metody walki

Hindusów o

niepodległość

– ocenia charakter japońskiej okupacji Chin.

 

6. Na drodze ku wojnie

– Europa na początku lat 30. XX wieku

– remilitaryzacja Nadrenii i zbrojenia Niemiec

– wojna domowa w Hiszpanii

– Anschluss Austrii i kryzys sudecki

– powstanie „osi”

– układ

monachijski

– wojenne plany Stalina

– ostatnie dni

pokoju

– wyjaśnia znaczenie terminu: anschluss

– zna daty: wojny domowej w Hiszpanii (1933–1939 r.), Anschlussu Austrii (1938 r.), konferencji w Monachium (29-30 IX 1938 r.),

zajęcia Czechosłowacji przez Niemcy (III 1939 r.), paktu Ribbentrop-Mołotow (23 VIII 1939 r.)

– identyfikuje postacie: Francisco

Franco, Adolfa

Hitlera, Benita

Mussoliniego, Józefa Stalina, Wiaczesława Mołotowa, Joachima von Ribbentropa

– przedstawia

przyczyny i skutki wojny domowej w Hiszpanii

– wskazuje etapy tzw. pokojowych podbojów Hitlera z lat 1938–1939 r.

– wyjaśnia znaczenie terminów:

remilitaryzacja,

„piąta kolumna”,

appeasement

– zna daty: remilitaryzacji Nadrenii (1936 r.), ogłoszenia republiki w Hiszpanii (1931 r.), podpisania paktu stalowego (V 1939 r.), podpisania paktu trzech (IX 1940 r.), zajęcia przez Polskę Zaolzia, Jaworzyny, części Orawy i Spiszu (X 1938 r.), aneksji Kłajpedy przez Niemcy (III 1939 r.), aneksji Albanii przez Włochy (IV 1939 r.), polsko-brytyjskiego traktatu

sojuszniczego (25 VIII 1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Neville’a Chamberlaina, Édouarda Daladiera

– wskazuje na mapie tereny włączone do Niemiec i Włoch w latach 1935–1939 r.

– przedstawia skutki remilitaryzacji

Nadrenii

– omawia przebieg i skutki Anschlussu Austrii

– przedstawia

okoliczności

zwołania i

postanowienia

konferencji

monachijskiej

–  wyjaśnia, w jakich okolicznościach

doszło do aneksji

Czechosłowacji przez III Rzeszę.

– wyjaśnia znaczenie terminu: caudillo

– zna daty:

plebiscytu w Zagłębiu Saary (I 1935 r.), nalotu na Guernicę (1937 r.), brytyjskich gwarancji pomocy militarnej Polsce (31 III 1939 r.),

wypowiedzenia

Polsce paktu o

nieagresji przez III Rzeszę (1939 r.)

– identyfikuje postać Konrada Henleina

– przedstawia

sytuację w Europie na początku lat 30. XX w.

– opisuje proces zbrojenia się

Niemiec

– omawia przebieg wojny domowej w Hiszpanii

– wyjaśnia, jakie znaczenie miało przystąpienie do sojuszu „osi” Japonii

– wyjaśnia, na czym polegał kryzys

sudecki

– charakteryzuje cele ekspansywnej polityki ZSRR.

 

– zna datę

podpisania

brytyjsko-niemieckiego

traktatu morskiego (1935 r.)

– identyfikuje postacie: Kurta von

Schuschnigga,

Arthura

Seyss-Inquarta,

Emila Hachy,

Maksima Litwinowa

– wyjaśnia, jakie znaczenie miał udział Brygad

Narodowych w

wojnie domowej w Hiszpanii

– wskazuje

wydarzenia, które spowodowały wzrost napięcia międzynarodowego w przededniu II

wojny światowej

– wyjaśnia, na czym polegało

zaangażowanie

państw totalitarnych w konflikt w

Hiszpanii.

 

– ocenia rozdźwięk między intencjami zwolenników

appeasementu a konsekwencjami tej polityki

– ocenia reakcję Wielkiej Brytanii i Francji na

przywrócenie w Niemczech

powszechnej służby wojskowej i

remilitaryzację

Nadrenii.

 

 

7. Kultura i nauka dwudziestolecia międzywojennego

 

– powojenny

kryzys wartości

– sekularyzacja społeczeństwa

– rozwój techniki

– początki telewizji

– nauka w

dwudziestoleciu międzywojennym

– kultura masowa

– moda lat 20. XX w.

– rozwój sztuki filmowej

– sztuka i

architektura okresu międzywojennego

– sztuka w służbie ideologii

– wyjaśnia znaczenie terminów:

sekularyzacja, mass media, modernizm, ekspresjonizm

– identyfikuje

postacie: Henry’ego

Forda, Zygmunta Freuda, Aleksandra Fleminga, Alberta Einsteina, Charlie’go Chaplina, Walta

Disney’a, Ernesta Hemingwaya, Franza Kafki, Michaiła

Bułhakowa,

– wskazuje czynniki, które wpłynęły na  sekularyzację

społeczeństwa

– wymienia

charakterystyczne cechy kultury

masowej w latach 20. XX w.

– wyjaśnia, jakim celom była

podporządkowana sztuka w krajach totalitarnych.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: kubizm, surrealizm, futuryzm

– zna daty: pierwszej transmisji

telewizyjnej (1927 r.), rozpoczęcia

produkcji penicyliny (1940 r.)

– identyfikuje

postacie: Ludwika Hirszfelda, Pabla Picasso, Ericha Marii Remarque’a,

Bertolta Brechta, Jamesa Joyce’a, Leni Riefenstahl, Siergieja Eisensteina

– wyjaśnia, czym przejawiał się

powojenny kryzys wartości

– przedstawia skutki elektryfikacji

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla

społeczeństwa miały rozwój radiofonii i początki telewizji

– wyjaśnia, jaką rolę w latach 20. XX w. zaczęły pełnić mass media

– wymienia kierunki w malarstwie lat 20. XX w.

– omawia kierunki rozwoju literatury okresu

Międzywojnia.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

katastrofizm,

fantastyka naukowa, dadaizm,

konstruktywizm

– zna daty: odkrycia insuliny (1922 r.), odkrycia

sulfonamidów (1935 r.)

– identyfikuje

postacie: Charlesa Lindbergha,

Henriego Bergsona, Iwana Pawłowa, Kazimierza Funka,

Louisa Armstronga, Josephine Baker, Rudolfa Valentino, Poli Negri, Grety Garbo, Orsona

Wellesa, Igora

Strawińskiego,

George’a Gershwina, Francisa Scotta

Fitzgeralda,

Jaroslava Haška

– omawia kierunki rozwoju środków transportu

– charakteryzuje rozwój nauk

medycznych

– przedstawia

dorobek naukowy dwudziestolecia międzywojennego w dziedzinie fizyki i chemii

– wymienia czynniki, które wpłynęły na dynamiczny rozwój kinematografii w okresie

międzywojennym

– przedstawia cechy charakterystyczne architektury

modernistycznej

– omawia cechy

charakterystyczne

literatury tworzonej przez pisarzy

straconego

pokolenia i

wymienia przykłady ich dzieł.

– wyjaśnia znaczenie terminów:

bergsonizm,

fenomenologia

– zna daty:

wynalezienia

polietylenu (1933 r.), odkrycia nylonu (1935 r.)

– identyfikuje

postacie: Edmunda

Husserla, Mary Pickford, Arnolda Schönberga, Béli Bartóka, Johna Dos Passos,  Iwana

Bunina, Borysa

Pasternaka

– przedstawia

kierunki filozofii i psychologii

upowszechnione w dwudziestoleciu międzywojennym

– wskazuje

charakterystyczne zjawiska, jakie

wystąpiły w modzie kobiecej po I wojnie światowej

– omawia kierunki rozwoju muzyki w dwudziestoleciu międzywojennym

– określa wpływ I wojny światowej na przemiany

społeczne,

kulturowe i

obyczajowe w

dwudziestoleciu międzywojennym.

– ocenia wpływ

rozwoju techniki na życie codzienne

społeczeństw w okresie

międzywojennym.

 

II RZECZPOSPOLITA

 

1. Odzyskanie niepodległości

– sytuacja

międzynarodowa w 1918 r.

– pierwsze ośrodki niepodległej

władzy

– odzyskanie

niepodległości

– powstanie

wielkopolskie

– ententa a sprawa polska

– powstania śląskie

– spór o Śląsk

Cieszyński

– plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu

– wyjaśnia znaczenie terminu: plebiscyt

– zna daty:

przekazania J.

Piłsudskiemu

naczelnego

dowództwa sił zbrojnych (11 XI 1918 r.),  powstania wielkopolskiego (27 XII 1918–16 II 1918 r.), I powstania

śląskiego (17–24 VIII 1919 r.), II powstania śląskiego (19/20–25 VIII 1920 r.), plebiscytu na Górnym Śląsku (20 III 1921 r.), III

powstania śląskiego (2/3 V–5 VII 1921 r.), plebiscytu na

Warmii, Mazurach i Powiślu (11 VII 1920 r.), zaślubin Polski z morzem (II 1920 r.)

– identyfikuje

postacie:

Józefa Piłsudskiego, Ignacego Jana

Paderewskiego

– przedstawia

okoliczności

przejęcia władzy przez J. Piłsudskiego w 1918 r.

– omawia przyczyny i skutki powstania wielkopolskiego oraz  powstań śląskich.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: arbitraż

– zna daty:

powstania

Tymczasowego

Rządu Ludowego Republiki Polskiej (6/7 XI 1918 r.),

założenia Polskiej Organizacji

Wojskowej (1914 r.), mianowania J.

Piłsudskiego

Naczelnikiem

Państwa (22 XI 1918 r.), bitwy w rejonie Góry św. Anny (21–26 V 1921 r.)

– identyfikuje

postacie: Ignacego Daszyńskiego,

Wincentego Witosa, Jędrzeja

Moraczewskiego, Józefa Hallera,

Wojciecha

Korfantego

– wskazuje na

tereny, których przynależność do Polski lub Niemiec została

rozstrzygnięta na podstawie

plebiscytu

– wymienia lokalne ośrodki władzy

powstające na

ziemiach polskich w 1918 r.

– omawia

działalność rządu I. J. Paderewskiego

– przedstawia

okoliczności

przeprowadzenia i skutki plebiscytu na

Górnym Śląsku

– omawia

okoliczności

przeprowadzenia i skutki plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu.

– zna daty:

utworzenia Polskiej Komisji

Likwidacyjnej Galicji i Śląska

Cieszyńskiego (X 1918 r.), rozwiązania Rady Regencyjnej (14 XI 1918 r.),

dymisji rządu J.

Moraczewskiego (I 1919 r.), powstania Naczelnej Rady

Ludowej w Poznaniu (14 XI 1918 r.), utworzenia Armii Wielkopolskiej (II 1919 r.), podziału Śląska Cieszyńskiego (VII 1920 r.)

– identyfikuje

postacie: Zdzisława

Lubomirskiego, Aleksandra

Kakowskiego, Józefa Ostrowskiego, Józefa Dowbora-Muśnickiego

– wskazuje na mapie przebieg polskiej granicy zachodniej, zmiany terytorialne będące efektem III powstania śląskiego

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla

odbudowy państwa

polskiego miała POW

– omawia przebieg powstania

wielkopolskiego

– przedstawia

przebieg powstań śląskich

– określa wpływ

powstania

wielkopolskiego na decyzje mocarstw o przyznaniu Polsce ziem zaboru

pruskiego.

– wyjaśnia, dlaczego sytuacja

międzynarodowa pod koniec I wojny światowej była

korzystna dla sprawy niepodległości Polski

– przedstawia

przyczyny, przebieg i skutki sporu o Śląsk Cieszyński.

 

– przedstawia i

ocenia stosunek państw ententy do sprawy polskiej.

 

 

2. Walki o granicę wschodnią

– koncepcja

granicy wschodniej

– konflikt polsko-ukraiński

– początek walk z bolszewikami i

wyprawa kijowska

– kontrofensywa bolszewicka i bitwa warszawska

– traktat ryski

– sprawa

Wileńszczyzny

– wyjaśnia znaczenie terminów:

koncepcja

federacyjna,

koncepcja

inkorporacyjna

– zna daty: bitwy warszawskiej (13–15 VIII 1920 r.), traktatu ryskiego (18 III 1921 r.), przyłączenia

Litwy Środkowej do Polski (III 1922 r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa

Piłsudskiego,

Romana

Dmowskiego,

– charakteryzuje koncepcje granicy wschodniej

– przedstawia

postanowienia

pokoju ryskiego

– wyjaśnia, dlaczego bitwa warszawska zmieniła losy wojny.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: Orlęta Lwowskie,  „bunt Żeligowskiego”

– zna daty: walk o Lwów (1–22 XI 1918 r.), zajęcia Wilna przez Polaków (IV 1919 r.), operacji niemeńskiej (IX 1920 r.), „buntu” L.

Żeligowskiego (X 1920 r.)

– identyfikuje

postacie: Michaiła Tuchaczewskiego, Władysława

Grabskiego, Lucjana

Żeligowskiego

– wskazuje na mapie linię Curzona

– wyjaśnia, jaką rolę odegrały Orlęta Lwowskie w walce o polską granicę wschodnią

– opisuje przebieg wojny polsko-bolszewickiej

–  omawia skutki „buntu” L.

Żeligowskiego.

– wyjaśnia znaczenie terminu: repatriacja

– zna daty: sojuszu polsko-ukraińskiego (IV 1920 r.), zdobycia Kijowa przez wojska polskie (V 1920 r.), ofensywy M. Tuchaczewskiego (VII 1920 r.), konferencji w Spa (VII 1920 r.), bitwy pod

Zadwórznem (VIII 1920 r.)

– identyfikuje

postacie: Semena Petlury, Juliana

Marchlewskiego, Feliksa

Dzierżyńskiego,

Feliksa Kona,

Siemiona

Budionnego,

Maxime’a

Weyganda,

Tadeusza

Rozwadowskiego

– wskazuje na mapie zmiany na froncie polsko-

bolszewickim od maja do sierpnia 1920 r.

– przedstawia

przyczyny, przebieg i skutki wojny polsko-ukraińskiej z lat 1918–1919 r.

– wyjaśnia, dlaczego doszło do aneksji Wileńszczyzny.

– zna daty:

ogłoszenia

niepodległości

Ukraińskiej Republiki Ludowej (I 1918 r.), powołania

Zachodnioukraińskiej Republiki

Ludowej (1918 r.), przełamania frontu przez bolszewików pod Samhorodkiem (VI 1920 r.)

– identyfikuje postać Mychajły

Hruszewskiego

– przedstawia

niepodległościowe dążenia Ukraińców.

 

– ocenia, która z koncepcji granicy wschodniej była

korzystniejsza

z punktu widzenia interesów państwa polskiego

– ocenia militarne i polityczne skutki bitwy warszawskiej

– ocenia znaczenie bitwy warszawskiej i zwycięstwa w wojnie z bolszewikami dla Polski i Europy.

 

 

3. Rządy

parlamentarne

– Sejm

Ustawodawczy i mała konstytucja

– konstytucja

marcowa

– reforma rolna

– wybory

parlamentarne i prezydenckie

– zabójstwo

Gabriela

Narutowicza

– reforma

walutowa

Władysława

Grabskiego

– zna daty: przyjęcia małej konstytucji (20 II 1919 r.),

uchwalenia

konstytucji

marcowej (17 III 1921 r.),

zaprzysiężenia G. Narutowicza na

prezydenta (11 XII 1922 r.), reformy walutowej W.

Grabskiego (1924 r.), wybory S.

Wojciechowskiego na prezydenta (XII 1922 r.)

– identyfikuje

 postacie: Józefa Piłsudskiego,

Gabriela

Narutowicza,

Stanisława

Wojciechowskiego, Władysława

Grabskiego

– omawia ustrój II Rzeczypospolitej w świetle konstytucji marcowej

– wyjaśnia, jakie było znaczenie

reformy walutowej rządu Grabskiego.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu:

kontrasygnata

– zna daty: pierwszych wyborów w niepodległej

Polsce (26 I 1919 r.), reformy rolnej (VII 1919 i 1920 r.),

zabójstwa

prezydenta G.

Narutowicza (16 XII 1922 r.)

– identyfikuje

postacie:

Wincentego Witosa, Władysława

Sikorskiego, Macieja Rataja

– charakteryzuje założenia ustrojowe II Rzeczypospolitej w świetle małej

konstytucji

– omawia system trójpodziału władz przedstawiony w konstytucji

marcowej

– przedstawia

założenia reformy rolnej

– uzasadnia, że

konstytucja

marcowa

wprowadzała system rządów

parlamentarnych.

– zna daty:

inauguracji obrad sejmu

ustawodawczego (10 II 1919 r.), wyborów parlamentarnych (1922 r.)

– przedstawia

okoliczności

zwołania obrad

sejmu

ustawodawczego

– przedstawia

strukturę

społeczeństwa II Rzeczypospolitej u progu niepodległości

– omawia

okoliczności

uchwalenia

konstytucji

marcowej

– wyjaśnia, jaki był cel uchwalenia

reformy rolnej

– charakteryzuje okoliczności, w

jakich odbyły się wybory do sejmu ustawodawczego

 – wymienia

trudności, jakie

napotkała realizacja reformy rolnej.

 

– identyfikuje

postacie: Maurycego Zamojskiego,

Ignacego

Daszyńskiego, Jana Baudouina de

Courtenay, Eligiusza Niewiadomskiego

– określa zakres kompetencji

Prezydenta RP w zakresie

wojskowości i

polityki

Międzynarodowej

– opisuje polską scenę polityczną po wyborach z 1922 r.

– przedstawia

okoliczności i skutki zabójstwa

prezydenta G.

Narutowicza.

 

– ocenia ustrój II Rzeczypospolitej w świetle konstytucji marcowej.

 

 

4. Przewrót

majowy i rządy sanacji

– kryzys rządów parlamentarnych

– przewrót majowy – przyczyny,

przebieg walk i skutki

– rządy sanacyjne

– represje wobec opozycji

– proces brzeski

– konstytucja kwietniowa

– sanacja po

śmierci

Piłsudskiego

– opozycja pod koniec lat 30. XX w.

– wyjaśnia znaczenie terminów: sanacja, nowela sierpniowa, autorytaryzm

– zna daty:

przewrotu

majowego (12–14 V 1926 r.), wyboru I. Mościckiego na

Prezydenta (VI 1926 r.), noweli

sierpniowej (VIII 1926 r.),

uchwalenia

konstytucji

kwietniowej (23 IV 1935 r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa

Piłsudskiego,

Stanisława

Wojciechowskiego, Ignacego

Mościckiego,

– wymienia

przyczyny i skutki przewrotu

majowego

– przedstawia cechy charakterystyczne rządów sanacji

– omawia cechy

charakterystyczne ustroju Polski w świetle konstytucji kwietniowej.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: grupa zamkowa, grupa pułkowników

– zna daty: traktatu w Rapallo (1922 r.), układu z Locarno (1925 r.), wojny

celnej z Niemcami (1925–1934 r.),

procesu

brzeskiego (X 1931–I 1932 r.),

wyborów brzeskich (1930 r.), powstania Bezpartyjnego Bloku Współpracy

z Rządem (1928 r.)

– identyfikuje

postacie:

Wincentego Witosa, Macieja Rataja,

Kazimierza Bartla, Walerego Sławka, Józefa Becka, Edwarda Rydza-Śmigłego

– charakteryzuje przejawy kryzysu rządów

parlamentarnych w Polsce

międzywojennej

– wyjaśnia, jakie były skutki rządów

sanacyjnych dla

partii opozycyjnych

– przedstawia

metody walki obozu sanacyjnego z

przeciwnikami

politycznymi.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

partyjniactwo,

autorytaryzm,

demokracja

fasadowa

– zna daty:

powołania rządu w. Witosa (V 1926 r.), wyborów

parlamentarnych (1928 r.), Kongresu Obrony Prawa i Wolności Ludu (1930 r.), dekompozycji obozu sanacji (1935–1939 r.), powołania Obozu  Zjednoczenia Narodowego (1937 r.)

– identyfikuje postać Gabriela

Czechowicza

– przedstawia

stosunek J.

Piłsudskiego do

rządów

parlamentarnych

– omawia przebieg zamachu  majowego

– przedstawia

dekompozycję

obozu sanacji po śmierci J.

Piłsudskiego

– opisuje

konsekwencje

rozdrobnienia

politycznego

pierwszej połowy lat 20. dla

funkcjonowania

polskiego państwa

– określa, jaką rolę w państwie miał

odgrywać Prezydent RP według

konstytucji

kwietniowej.

– zna datę założenia obozu w Berezie Kartuskiej (1934 r.)

– identyfikuje postać Adolfa Bnińskiego

– wyjaśnia zależność między słabością wewnętrzną

państwa polskiego a jego pozycją

międzynarodową

– wskazuje

wydarzenia, które miały decydujący wpływ na przebieg walk w Warszawie

– porównuje zakres władzy

ustawodawczej i wykonawczej w

konstytucjach

marcowej i

kwietniowej

– wskazuje różnice między

autorytarnymi

rządami sanacji a totalitarnymi

reżimami w ZSRR i III Rzeszy.

 

– ocenia wyniki

wyborów do sejmu w 1928 r.

– przedstawia i

ocenia stosunek rządów sanacyjnych do opozycji

politycznej

– ocenia polski

autorytaryzm na tle innych ustrojów

europejskich tego czasu

– ocenia motywy, jakimi kierował się J. Piłsudski, dokonując zamachu stanu.

 

 

5. Społeczeństwo i gospodarka II Rzeczypospolitej

– stosunki

ludnościowe w II RP

– mniejszości

narodowe w II RP

– struktura

zawodowa

ludności II RP

– kraj z trzech

połówek – spadek po zaborach

– odbudowa

gospodarcza

– budowa COP

– zna daty:

decyzji o budowie Gdyni (IX 1922 r.), czteroletniego planu inwestycyjnego (1936–1940 r.),

budowy Centralnego Okręgu

Przemysłowego (1936–1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Eugeniusza Kwiatkowskiego, Władysława

Grabskiego

– wymienia

najważniejsze

problemy społeczne i gospodarcze II RP

– wyjaśnia, na czym polegał

wielonarodowy

charakter II RP

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla II RP miała budowa portu w Gdyni.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

asymilacja

państwowa,

asymilacja

narodowa, polsko-niemiecka wojna celna

– zna datę ustawy znoszącej

dyskryminację ze względu na

wyznanie,

narodowość lub

język (1931 r.)

– wskazuje na mapie województwa, w których mniejszości narodowe stanowiły

duży odsetek

mieszkańców,

obszar COP

– wyjaśnia, jakie problemy niosła obecność tak dużych grup mniejszości narodowych na

terytorium

Rzeczypospolitej

– charakteryzuje różnice w rozwoju gospodarczym ziem polskich

– omawia politykę gospodarczą E. Kwiatkowskiego

– przedstawia

przyczyny powstania COP

– wyjaśnia, na czym polegał podział na Polskę A i B.

– wyjaśnia znaczenie terminów: getto ławkowe, numerus clausus

– zna daty:

Programu

Wzmacniania

Polskości Kraju (1936–1939 r.), wprowadzenia getta ławkowego (1937 r.)

– wskazuje na mapie okręgi przemysłowe, w których rozwijał się przemysł

hutniczy, ośrodki przemysłu

zbrojeniowego oraz miejsca wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego

– omawia stosunki ludnościowe w II RP

– przedstawia

strukturę zawodową ludności II RP

– omawia proces odbudowy

gospodarczej II RP

– wymienia

najważniejsze

inwestycje na

obszarze COP

– wyjaśnia, z czego wynikało wrogie nastawienie

niektórych

mniejszości

narodowych

wobec polskiego państwa.

 

– zna datę

powstania

Ukraińskiego

Zjednoczenia

Narodowo-Demokratycznego (1925 r.)

– identyfikuje

postacie: Wasyla Mudrego, Henryka Józewskiego, Izaaka Grünbauma, Zeera Żabotyńskiego

– charakteryzuje mniejszości

narodowe

zamieszkujące II RP

– określa różnice między asymilacją narodową a

państwową.

– ocenia politykę władz II RP wobec mniejszości

narodowych

– ocenia politykę gospodarczą E. Kwiatkowskiego.

 

 

6. Nauka i kultura międzywojennej Polski

– oświata w II RP i reforma

jędrzejowiczowska

– rozwój

szkolnictwa

wyższego i nauki

– kultura i sztuka międzywojenna

– literatura

międzywojnia

– rozwój

kinematografii

– wyjaśnia znaczenie terminu: modernizm

– zna datę reformy oświaty J.

Jędrzejewicza (1932 r.)

– identyfikuje

postacie: Janusza Jędrzejewicza,

Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Karola Szymanowskiego, Stanisława Ignacego Witkiewicza

(Witkacego), Stefana Żeromskiego,

Władysława

Reymonta, Marii Dąbrowskiej,

Witolda

Gombrowicza,

Brunona Schulza,

Juliana Tuwima,

Czesława Miłosza, Konstantego

Ildefonsa

Gałczyńskiego,

Władysława

Broniewskiego,

Tadeusza

Dołęgi-Mostowicza, Hanki Ordonówny, Eugeniusza Bodo

– przedstawia

główne założenia reformy J. 

Jędrzejewicza

–  charakteryzuje kierunki rozwoju literatury

międzywojnia.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu:

funkcjonalizm

– identyfikuje

postacie: Wojciecha

Kossaka, Jana Styki,  Zofii Nałkowskiej, Antoniego

Słonimskiego, Jana Lechonia, Jarosława Iwaszkiewicza,

Bolesława Leśmiana, Leopolda Staffa, Jana

Parandowskiego, Mieczysławy

Ćwiklińskiej, Adolfa Dymszy, Aleksandra Żabczyńskiego,

Leonarda

Buczkowskiego,

Jadwigi Smosarskiej

– omawia rozwój szkolnictwa

wyższego

– przedstawia

kierunki w rozwoju sztuki i architektury.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu:

Kolumbowie

– zna daty: założenia Uniwersytetu

Stefana Batorego w Wilnie i

Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (1919 r.), założenia

Katolickiego

Uniwersytetu

Lubelskiego (1918 r.)

– identyfikuje

postacie: Stanisława Grabskiego,

Tadeusza

Kotarbińskiego, Władysława

Tatarkiewicza,

Floriana

Znanieckiego,

Aleksandra

Brücknera,

Władysława

Konopczyńskiego,

Stefana Banacha, Wacława

Sierpińskiego,

Mariana

Rejewskiego,

Henryka Zygalskiego, Jerzego Różyckiego, Tadeusza Gajcego, Xawereg

Dunikowskiego,

Zofii Kossak-Szczuckiej, Brunona Jasieńskiego, Emila Zegadłowicza,

Kazimierza

Wierzyńskiego,

Juliana Przybosia, Aleksandra Wata, Elżbiety

Barszczewskiej,

Jadwigi

Andrzejewskiej

– omawia kierunki rozwoju oświaty w II RP

– przedstawia

największe

osiągnięcia polskiej nauki w dziedzinie nauk

humanistycznych

– omawia

największe

osiągnięcia polskiej nauki w dziedzinie matematyki

– wymienia grupy literackie w

dwudziestoleciu międzywojennym.

– zna daty:

pierwszego

Konkursu

Chopinowskiego (1927 r.), pierwszego Konkursu

Skrzypcowego im. Henryka

Wieniawskiego (1935 r.)

– identyfikuje

postacie: Kazimierza Twardowskiego, Władysława

Witwickiego,

Ludwika

Krzywickiego,

Bronisława

Malinowskiego, Jana Baudouina de

Curtenay, Juliusza Kleinera,

Władysława

Semkowicza,

Kazimierza

Tymienieckiego, Romana

Grodeckiego,

Marcelego

Handelsmana,

Władysława Orlicza, Tadeusza Peipera, Józefa Lejtesa,

Mieczysława

Krawicza, Michała Waszyńskiego

– omawia rozwój kinematografii w II RP.

 

– ocenia reformę oświaty J.

Jędrzejewicza

– ocenia dorobek cywilizacyjny II RP.

 

 

7. Polska w

przededniu wojny

– polityka Niemiec i ZSRR wobec Polski w latach 20. XX w.

– polska polityka zagraniczna w

latach 20.

– stosunki polsko-litewskie w

dwudziestoleciu międzywojennym

– polityka

równowagi

– zajęcie Zaolzia

– pakt Ribbentrop-Mołotow

– mobilizacja

polskiego

społeczeństwa

– wyjaśnia znaczenie terminu: „korytarz”

– zna daty: sojuszu polsko-francuskiego (1921 r.), sojuszu polsko-rumuńskiego (1921 r.), paktu o nieagresji z ZSRR (1932 r.), polsko-niemieckiej

deklaracji o

niestosowaniu przemocy (1934 r.), paktu Ribbentrop-Mołotow (23 VIII 1939 r.)

– identyfikuje postać Józefa Becka

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla

bezpieczeństwa międzynarodowego Polski miały sojusze z Francją i Rumunią

– wyjaśnia, na czym polegała polityka równej odległości.

 

– zna daty: paktu Brianda–Kelloga (1928 r.), podpisania protokołu Litwinowa (1929 r.), zajęcia Zaolzia (X 1938 r.)

– identyfikuje

postacie: Gustava Stresemanna,

Neville’a

Chamberlaina

– omawia koncepcje polskiej polityki

zagranicznej

– przedstawia

niemieckie

roszczenia wobec Polski sformułowane po 1938 r.

– charakteryzuje stosunki polsko-niemieckie w latach 1934–1938 r. i

określa, dlaczego uległy one zmianie w 1939 r.

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: ruch

prometejski

– zna daty:

powołania Korpusu Ochrony Pogranicza (1924 r.), nawiązania stosunków polsko-litewskich (1938 r.)

– wyjaśnia, jakie zagrożenia dla Polski niósł układ w

Rapallo

– przedstawia

stosunki Polski z Czechosłowacją, Rumunią i Litwą

– omawia

okoliczności i skutki zajęcia Zaolzia przez Polskę

– przedstawia

stosunek Francji i Wielkiej Brytanii do zagrożenia Polski ekspansją niemiecką

– przedstawia wpływ paktu Ribbentrop-Mołotow na sytuację Polski w przededniu wojny

– charakteryzuje międzynarodowe położenie Polski w latach 20.

– przedstawia

nastroje panujące w polskim

społeczeństwie w przededniu wojny.

– identyfikuje

postacie: Tomasza

Masaryka, Edwarda Benesza, Tadeusza Hołówki

– wyjaśnia, jak

społeczność

międzynarodowa oceniała zajęcie

Zaolzia przez Polskę

– omawia akcję

mobilizacyjną

społeczeństwa

polskiego

– porównuje cele polskiej polityki

zagranicznej przed zawarciem układu w Locarno i po nim.

 

– omawia i ocenia politykę Niemiec i ZSRR w

dwudziestoleciu międzywojennym

– ocenia stanowisko J. Becka wobec

roszczeń

niemieckich

– ocenia wartość sojuszu z Wielką Brytanią i Francją w przededniu II wojny światowej.

 

 

Temat lekcji

Zagadnienia

Wymagania konieczne

(ocena dopuszczająca)

 

 

Uczeń:

Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

 

Uczeń potrafi to,

co na ocenę

dopuszczającą, oraz:

 

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

 

Uczeń potrafi to, co na

ocenę dostateczną, oraz:

Wymagania

dopełniające (ocena

bardzo dobra)

 

Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, oraz:

Wymagania

wykraczające (ocena

celująca)

 

Uczeń potrafi to,

co na ocenę

 bardzo dobrą, oraz:

 

 

II WOJNA ŚWIATOWA

 

1. Wojna

obronna Polski

– przygotowania do wojny

– wybuch wojny

– armie walczących stron

– przebieg działań wojennych

– atak sowiecki na Polskę

– ostatnie walki

– bilans walk

– wyjaśnia znaczenie terminów: wojna

błyskawiczna (Blitzkrieg), bitwa graniczna

– zna daty: ataku III Rzeszy na Polskę(1 IX 1939 r.), obrony

polskiej placówki

wojskowej na

Westerplatte (1–7 IX 1939 r.), bitwy pod Wizną (8-10 IX 1939 r.), bitwy nad Bzurą (9–22 IX 1939 r.),

ataku ZSRR na Polskę (17 IX 1939 r.), bitwy pod Kockiem (2–5 X 1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Henryka

Sucharskiego,

Edwarda

Rydza–Śmigłego

– wyjaśnia, na czym polegała wojna

błyskawiczna

– przedstawia bilans wojny obronnej

Polski.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

dywersja, V

kolumna,

– zna daty: sojuszu polsko-brytyjskiego (25 VIII 1939 r.), wypowiedzenia wojny Niemcom przez Wielką Brytanię i Francję (3 IX 1939 r.), bitwy pod Mławą (3 IX 1939 r.), kapitulacji Warszawy (28 IX 1939 r.), ewakuacji

polskich władz państwowych i wojskowych do Rumunii (17/18 IX 1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Stefana Starzyńskiego, Franciszka

Kleeberga,

Władysława

Raczkiewicza

– wskazuje na

mapie główne

kierunki natarcia wojsk niemieckich na Polskę

– charakteryzuje polski plan wojny z Niemcami

– określa, jakie wspólne cele

łączyły Niemcy i ZSRR w 1939 r.

– omawia politykę sojuszników Polski w czasie trwania wojny obronnej

– przedstawia

postawę wojsk niemieckich i

radzieckich wobec polskich jeńców i ludności cywilnej.

 

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: Fall Weiss, prowokacja gliwicka

– zna daty:

prowokacji

gliwickiej (31 VIII 1939 r.), narady w Abbeville (12 IX 1939 r.), szarży pod Krojantami (1 IX 1939 r.), bitwy pod Mokrą (1 IX 1939 r.), bitew pod Piotrkowem

Trybunalskim i

Tomaszowem

Mazowieckim (4-7 IX 1939 r.), bitew w Lasach Lubelskich (17–26 IX 1939 r.), kapitulacji Gdyni (19 IX 1939 r.),

kapitulacji Helu (2 X 1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Heinza

Guderiana,

Reinharda

Heydricha,

Tadeusza Kutrzeby, Władysława

Bortnowskiego, Józefa Unruga

– przedstawia

działania

dywersyjne

przeprowadzone przez Niemców przed wybuchem wojny

– omawia

taktyczne założenia Fall Weiss

– wyjaśnia różnicę między oddziałami zmobilizowanymi i improwizowanymi

– przedstawia przebieg walk

polsko-niemieckich w czasie wojny obronnej

– omawia przebieg walk wojsk

polskich z Armią Czerwoną

– charakteryzuje postawę

Naczelnego

Dowództwa i

polskich władz w czasie wojny obronnej.

– identyfikuje

 postacie: Franciszka Dąbrowskiego,

Konrada

Guderskiego,

Wacława

Grzybowskiego,

Tadeusza Piskora

– omawia główne założenia koncepcji przedmościa

rumuńskiego

– porównuje

stosunek sił i

uzbrojenia armii polskiej i

niemieckiej.

 

– ocenia

przygotowania Polski do konfliktu z Niemcami i ZSRR

– ocenia postawę Wielkiej Brytanii i Francji wobec

wojny obronnej Polski

– ocenia postawę Naczelnego

Dowództwa i

polskich władz w czasie wojny obronnej

– ocenia kampanię wrześniową.

 

2. Ekspansja

Hitlera i Stalina w latach 1939–1941

– wojna radziecko-fińska

– aneksja republik bałtyckich i

Besarabii

– atak III Rzeszy na Danię i Norwegię

– ofensywa

niemiecka w

Europie Zachodniej 

– bitwa o Anglię

– walki na

Bałkanach

– zmagania w

Afryce Północnej

– wyjaśnia znaczenie terminu: kolaboracja

– zna daty: ataku III Rzeszy na Danię i Norwegię (9 IV 1940 r.), rozpoczęcia

ofensywy niemieckiej na Zachodzie (10 V 1940 r.), bitwy o

Anglię (10 VII – 31 X 1940 r.), ataku

Niemiec na

Jugosławię i Grecję (6 IV 1941 r.)

– identyfikuje postacie: Charlesa de

Gaulle’a, Winstona Churchilla

– omawia przyczyny i skutki ekspansji III Rzeszy na państwa skandynawskie

– przedstawia

przyczyny i skutki ofensywy niemieckiej w Europie Zachodniej.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: „wojna zimowa”, linia

Maginota, Fall Gelb, „Lew Morski”

– zna daty: „wojny zimowej” (30 XI 1939 – 12 III 1940 r.), aneksji Litwy, Łotwy i Estonii przez ZSRR (VII 1940 r.), zajęcia Paryża przez

Niemcy (14 VI 1940 r.), wypowiedzenia wojny Francji przez Włochy (10 VI 1940 r.), podpisania

paktu trzech (27 IX 1940 r.), ataku Włoch na Grecję (1940 r.), bitwy o Tobruk (IV – XI 1941 r.)

– identyfikuje

postacie:

Hermanna

Göringa, Erwina Rommla

– wskazuje na

mapie kraje

podbite przez III Rzeszę w 1940 r., obszary zajęte przez ZSRR w

latach 1939–1941

– charakteryzuje przebieg ekspansji III Rzeszy na

państwa

skandynawskie

– omawia przebieg ekspansji III Rzeszy na Europę Zachodnią

–  opisuje przebieg i skutki bitwy o Anglię

– charakteryzuje przebieg i skutki walk na Bałkanach.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: linia Mannerheima, Państwo

Francuskie

(Państwo Vichy),

– zna daty: „aneksji Besarabii przez ZSRR (VIII 1940 r.), bitwy o Flandrię (V 1940 r.),

zawieszenia broni w Compiègne (22 VI 1940 r.),

uchwalenia Lend-Lease Act (III 1941 r.), dołączenia do paktu trzech

Węgier, Słowacji i Rumunii (XI 1940 r.) oraz Bułgarii (III 1941 r.), zajęcia Libii przez

Brytyjczyków (II 1941 r.)

– identyfikuje

postacie: Carla Gustawa

Mannerheima, Philippa Pétaina

– wskazuje na

mapie kraje, które znajdowały się we władaniu państw Osi i ich

sprzymierzeńców w 1940 r.

– omawia

przyczyny, przebieg i skutki wojny

radziecko-fińskiej

– przedstawia

działania, jakie podjął ZSRR w celu zajęcia państw nadbałtyckich

– opisuje

okoliczności

przystąpienia

państw bałkańskich do paktu trzech 

– wyjaśnia,

dlaczego III Rzeszy i Wielkiej Brytanii zależało na zajęciu Bliskiego Wschodu

–  przedstawia przebieg i skutki walk w Afryce

Północnej.

– zna daty:

zajęcia Somali

brytyjskiej przez Włochów (VIII 1940 r.), odzyskania

niepodległości przez Etiopię (XII 1940 r.), powołania

Francuskiego

Komitetu

Narodowego w

Londynie (1941 r.), stłumienia

proniemieckiego powstania w Iraku (V–VI 1941 r.),

zajęcia Iranu przez

Wielką Brytanię i ZSRR (IX 1941 r.),

– identyfikuje postać: Rudolfa Hessa

– wyjaśnia, jaką rolę odegrała działalność Francuskiego

Komitetu

Narodowego

– wymienia czynniki, które zadecydowały o klęsce wojsk

francuskich w starciu z III Rzeszą

– przedstawia próby realizacji

imperialnych planów Włoch.

 

– ocenia, jakie

znaczenie miała porażką Niemiec w bitwie o Anglię

– ocenia postawy narodów

walczących z

ekspansją

niemiecką.

 

3. Walki w latach 1941–1943

– geneza wojny niemiecko-radzieckiej

– siły walczących stron

– atak Niemiec na ZSRR

– oblężenie

Leningradu

– bitwa pod Stalingradem

– walki na morzach

– wybuch wojny na Dalekim Wschodzie

– zakończenie walk w Afryce

– utworzenie frontu na Sycylii i we Włoszech

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: sowietyzacja

– zna daty: ataku Niemiec na ZSRR (22 VI 1941 r.), ataku

Japonii na USA (7 XII 1941 r.)

– przedstawia

przyczyny wojny

niemiecko-radzieckiej

– omawia okoliczności ataku Japonii na USA.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

operacja

Barbarossa,

Lebensraum,

„Operacja

Cytadela”, „wilcze stada”

– zna daty: bitwy o Moskwę (XII 1941 r.), oblężenia

Leningradu (IX 1941 – I 1944 r.),

bitwy pod

Stalingradem (VIII 1942–II 1943 r.), bitwy pod

Kurskiem (VII – VIII 1943 r.), bitwy o Midway (VI 1942 r.), bitwy pod

El-Alamein (VII–XI 1942 r.), lądowania aliantów na Sycylii (VII 1943 r.)

– identyfikuje

postacie: Franklina Delano Roosevelta, Bernarda Law

Montgomerego, Dwighta

Eisenhovera

– omawia

strategiczne

założenia planu Barbarossa

– wskazuje

przełomowe

wydarzenia w przebiegu wojny radziecko-niemieckiej

– przedstawia

politykę

okupacyjnych władz

niemieckich na zajętych terenach  ZSRR

–  omawia przebieg walk aliantów w Afryce Północnej.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: czołg

T-34

– zna daty:

kapitulacji wojsk

niemiecko-włoskich w Afryce (13 V 1943 r.),

wypowiedzenia wojny Niemcom przez Włochy (X 1943 r.)

– identyfikuje

postacie:

Friedricha von

Paulusa, Georgija Żukowa,  Isoroku Yamamoto

– wskazuje na

mapie tereny

zajęte przez wojska niemieckie w

wyniku realizacji planu

„Barbarossa”, 

kierunki

kontrofensywy Armii Czerwonej  latach 1942–1943 r. oraz odzyskane tereny

– porównuje siły militarne III Rzeszy i ZSRR

– charakteryzuje przebieg wojny radziecko-niemieckiej

– opisuje przebieg i skutki walki na

morzach

– przedstawia

zasięg ekspansji i politykę japońską w Azji.

– identyfikuje

postacie: Pietra

Badoglia

– przedstawia skutki polityczne i militarne utworzenia frontu na Sycylii i we

Włoszech.

 

– ocenia znaczenie wojny niemiecko-radzieckiej dla

losów II wojny światowej.

 

4. Polityka

okupacyjna III Rzeszy

– okupacja Europy Zachodniej i

Skandynawii

– nazistowski plan eksterminacji

Żydów

– postawy

społeczeństw i

rządów świata

zachodniego oraz Kościoła

katolickiego wobec Holokaustu

– stosunek hitlerowskich Niemiec do podbitych

narodów Europy Wschodniej

– hitlerowska

polityka rasowa i prześladowanie wybranych grup społecznych

– wyjaśnia znaczenie terminów: getto,

Holokaust

– charakteryzuje politykę nazistów wobec Żydów.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

Einsatzgruppen, szmalcownictwo

– identyfikuje postacie: Adolfa Eichmanna, Ireny Sendlerowej,

Josipa Broz-Tito, Juliana Grobelnego

– charakteryzuje politykę

okupantów

niemieckich w

Europie Zachodniej i Skandynawii

– wyjaśnia, na czym polegał plan „Ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”

– przedstawia sposoby, metody i skalę eksterminacji ludności

Żydowskiej.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

Résistance,

Generalny Plan Wschodni, Włoska Republika Socjalna

– zna datę

konferencji w Wannsee (29 I 1942 r.)

– identyfikuje

postacie: Vidkuna Quislinga, Raoula

Wallenberga, Anne Frank, Oskara Schindlera,

Andrieja Własowa

– opisuje postawy narodów Europy Zachodniej i

Skandynawii

wobec

niemieckiego

okupanta

– przedstawia

stosunek

hitlerowskich

Niemiec wobec podbitych narodów Europy Wschodniej

– wyjaśnia, na czym polegała

hitlerowska

polityka rasowa.

– omawia skutki polityki represji prowadzonej przez władze okupacyjne

– przedstawia

postawę Kościoła wobec Holokaustu.

 

– ocenia postawy społeczeństw i

rządów

europejskich

wobec Holokaustu

– ocenia postawę Kościoła wobec Holokaustu.

 

 

5. Koniec II

wojny światowej

– front wschodni w 1944 r.

– wojna na Pacyfiku

– powstanie

wielkiej koalicji

– utworzenie frontu na Sycylii i we

Włoszech

– konferencja

w Teheranie

– konferencja

w Jałcie

– kapitulacja

Niemiec i

koniec wojny

w Europie

– koniec wojny na Dalekim Wschodzie

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: operacja „Overlord”,

kamikadze

– zna daty:

konferencji w

Teheranie (XI/XII 1943 r.), lądowania

aliantów w Normandii (6 VI 1944 r.),

konferencji w Jałcie (II 1945 r.), zrzucenia bomby atomowej na Hiroszimę (6 VIII 1945 r.) i Nagasaki (9 VIII 1945 r.)

– identyfikuje

postacie: Douglasa MacArthura, Harry’ego

Trumana

– omawia postanowienia konferencji w Teheranie i Jałcie.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

operacja

„Market-Garden”, taktyka żabich

skoków

– zna daty:

podpisania Karty Atlantyckiej (14 VIII 1941 r.), bitwy pod Falaise (VII 1944 r.), kontrofensywy niemieckiej w

Ardenach (XII 1944 r.), operacji

berlińskiej (16 IV – 2 V 1945 r.),

podpisania przez Niemcy kapitulacji w Reims (7 V 1945 r.), podpisania przez Niemcy kapitulacji w Berlinie (8 V 1945 r.), kapitulacji Japonii (2 IX 1945 r.)

– identyfikuje

postacie: Dwighta Eisehowera,

Georga Pattona, Alfreda Jodla,

Wilhelma Keitela

– wskazuje na

mapie kierunki ofensywy Armii Czerwonej w 1944 r., miejsca operacji „Overlord” i

„Market-Garden”

– przedstawia

okoliczności

podpisania Karty Atlantyckiej i jej postanowienia

– omawia  proces powstawania

koalicji

antyhitlerowskiej

– opisuje przebieg lądowania aliantów w Normandii 

i walk w Europie

Zachodniej.

– zna daty:

konferencji w

Casablance (I 1943 r.), operacji

Bagration (VI – VIII 1944 r.), powstania w Paryżu (VIII 1944 r.), sforsowania Wału Pomorskiego (III 1945 r.), śmierci Adolfa Hitlera (30 IV 1945 r.), zajęcia Okinawy (IV 1945 r.)

– identyfikuje

postacie: Hirohito

– omawia zmiany na froncie

wschodnim w

1944 r.

– charakteryzuje przebieg wojny na Pacyfiku po 1943 r.

– omawia

postanowienia konferencji w

Casablance

– opisuje

okoliczności

kapitulacji Niemiec

– przedstawia przebieg działań wojennych na

Dalekim Wschodzie w 1945 r.

 

– zna datę spotkania w Torgau (24 IV 1945 r.)

przedstawia

stosunek

Stanów

Zjednoczonych do krajów Europy

Środkowo-Wschodniej.

– ocenia wpływ przystąpienia USA do wojny na jej przebieg

– ocenia decyzję o zrzuceniu bomby atomowej

ocenia politykę Stanów

Zjednoczonych wobec krajów

Europy Środkowo-Wschodniej.

 

6. Społeczeństwo polskie podczas okupacji

– podział ziem polskich

– polityka władz ZSRR na okupowanych ziemiach II Rzeczypospolitej

– deportacje ludności polskiej w głąb ZSRR

– polscy jeńcy w ZSRR i zbrodnia katyńska

– okupacja

niemiecka w Polsce na tle okupacji w innych krajach

Europy

– sytuacja Polaków na ziemiach wcielonych do III Rzeszy

– polityka

niemiecka w

Generalnym

Gubernatorstwie

– terror hitlerowski i zbrodnie

niemieckie wobec narodu polskiego

– Holokaust na ziemiach polskich

– powstanie w

getcie warszawskim

– postawa

społeczeństwa

polskiego wobec Holokaustu

– pierwsze

organizacje

konspiracyjne

– wyjaśnia znaczenie terminów:

deportacja, obóz

koncentracyjny, obóz zagłady

– zna datę zbrodni katyńskiej (IV–V 1940 r.)

– wskazuje na mapie miejsca, w których znajdowały się

niemieckie obozy

zagłady, ważniejsze getta  żydowskie, miejsca masowych mordów i pochówku polskich oficerów

– wyjaśnia, na czym polegał proces

sowietyzacji

– przedstawia

sposoby represji

stosowane przez okupanta

niemieckiego

– omawia metody eksterminacji

stosowane przez niemieckie

okupacyjne władze.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

paszportyzacja, Akcja Specjalna „Kraków”, akcja AB, Rada Pomocy Żydom „Żegota”, szmalcownik

– zna daty:

podpisania

radziecko-niemieckiego

traktatu o

granicach i

przyjaźni (28 IX 1939 r.), Akcji

Specjalnej

„Kraków” (XI 1939 r.), akcji AB (1940 r.), powstania w getcie

warszawskim (19 IV–16 V 1943 r.)

– identyfikuje

postacie:

Mordechaja

Anielewicza, Marka Edelmana, Jana Karskiego, Ireny Sendlerowej, 

– wskazuje na

mapie podział ziem polskich pod

okupacją w 1939 r. i zmiany

terytorialne po 1941 r.,

– przedstawia politykę

okupacyjnych władz radzieckich wobec Polaków na Kresach

Wschodnich

– opisuje

deportacje

polskiej ludności z Kresów

Wschodnich i

warunki życia na

zesłaniu

– charakteryzuje sytuację Polaków na ziemiach

wcielonych do III Rzeszy

– omawia warunki życia Polaków w Generalnym

Gubernatorstwie

– przedstawia metody eksterminacji ludności żydowskiej na ziemiach polskich.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

niemiecka lista narodowa

(Volkslista),

Żydowska

Organizacja

Bojowa

– zna datę

wysiedlenia

Polaków z

Zamojszczyzny (1943 r.)

– identyfikuje postacie: Ławrentija Berii, Jürgena Stroopa, Wandy

Wasilewskiej

– wskazuje na

mapie kierunki deportacji ludności polskiej w głąb ZSRR

charakteryzuje represje

gospodarcze

okupacyjnych władz radzieckich

– opisuje politykę władz radzieckich wobec polskich jeńców wojennych

– przedstawia politykę

okupacyjnych władz niemieckich wobec inteligencji polskiej

– określa, jakie miały być zasady hitlerowskiej polityki okupacyjnej wobec Polaków w Generalnym Gubernatorstwie i jakich sfer życia miały dotyczyć

– opisuje przebieg powstania w getcie warszawskim

– omawia

postawy

społeczeństwa polskiego wobec Holokaustu

– przedstawia proces budowania organizacji

konspiracyjnych na ziemiach

polskich pod

okupacją.

– wyjaśnia znaczenie terminów: Żydowski Związek Wojskowy, strojbatalion,

Endlösung,

– identyfikuje

 postacie: Józefa i Wiktorii Ulmów

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla

Polaków na

ziemiach

wcielonych do III Rzeszy miało wprowadzenie niemieckiej listy narodowościowej

– porównuje okupację niemiecką w Polsce i innych krajach europejskich.

 

– ocenia postawy Polaków, którzy wpisywali się na Volkslistę

– ocenia postawy społeczeństwa polskiego wobec Holokaustu.

 

 

7. Sprawa polska podczas II wojny światowej

– powstanie rządu emigracyjnego we Francji,

przeniesienie

polskiego ośrodka władzy do Wielkiej Brytanii

– Polacy na frontach II wojny światowej

– stosunki polsko-radzieckie po podpisaniu układu

Sikorski-Majski

– sprawa katyńska i  zerwanie  stosunków z polskim rządem londyńskim  przez ZSRR

– początki komunistycznych ośrodków władzy

– katastrofa gibraltarska i śmierć Władysława Sikorskiego

– konferencja w Teheranie a sprawa polska

 

– zna daty:

mianowania

Władysława

Raczkiewicza na

prezydenta Polski (30 IX 1939 r.),

utworzenia rządu

Sikorskiego (30 IX 1939 r.), konferencji w Teheranie (28 XI – 1 XII 1943 r.),

konferencji w Jałcie (4–11 II 1945 r.)

– identyfikuje postać Władysława

Sikorskiego

– omawia decyzje konferencji

teherańskiej i

jałtańskiej w sprawie polskiej.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: Związek Patriotów Polskich, Krajowa Rada

Narodowa

– zna daty:

ewakuacji władz II Rzeczypospolitej do Rumunii (17/18 IX 1939 r.), bitwy o Narwik (V 1940 r.), bitwy o Tobruk (VIII–XII 1941 r.), układu Sikorski-Majski (30 VII 1941 r.), bitwy o Monte Cassino (V 1944 r.), zerwania

stosunków

dyplomatycznych między rządem polskim na

emigracji a ZSRR (25 IV 1943 r.), katastrofy

gibraltarskiej (1943 r.)

– identyfikuje

postacie:

Władysława

Raczkiewicza,

Władysława

Andersa, Bolesława Bieruta, Stanisława Mikołajczyka

– wskazuje na

mapie miejsca, w których Polacy

stoczyli walki

podczas II wojny światowej

– charakteryzuje udział polskich formacji

wojskowych w walkach na

frontach II wojny światowej

– przedstawia

postanowienia układu Sikorski-Majski i skutki jego

podpisania

– wyjaśnia wpływ sprawy katyńskiej na stosunki między polskim rządem emigracyjnym a ZSRR.

 

– zna daty:

powstania Rady Narodowej (XII 1939 r.),

przeniesienia rządu emigracyjnego do Londynu (VI 1940 r.), ewakuacji wojsk polskich z ZSRR (1942),

zdobycia Bolonii (IV 1945 r.), bitwy pod Lenino (X 1943 r.), powstania Związku Patriotów Polskich (III 1942 r.),

powstania

Krajowej Rady

Narodowej (31 XII 1943–1 I 1944 r.)

– identyfikuje postacie: Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego, Ignacego

Paderewskiego,

Zygmunta Berlinga, Michała Roli-Żymierskiego,

Karola

Świerczewskiego,

Stanisława Maczka, Stanisława

Sosabowskiego

– omawia

okoliczności

powstania władz polskich na

emigracji

– przedstawia

okoliczności

powstania i szlak bojowy armii gen. W. Andersa oraz wojsk polskich

walczących u boku Armii Czerwonej

– opisuje proces kształtowania się komunistycznego ośrodka władzy w Polsce

– wyjaśnia wpływ katastrofy

gibraltarskiej na politykę rządu emigracyjnego

– wymienia

formacje polskie, które walczyły na frontach II wojny światowej.

– identyfikuje postać  Augusta Zaleskiego

– wyjaśnia wpływ sprawy katyńskiej na sytuację Polski na arenie

międzynarodowej

– porównuje

politykę rządu

emigracyjnego i

komunistycznych ośrodków władzy w Polsce.

 

– ocenia

postepowanie

polskich

komunistów

– ocenia

działalność

polskiego rządu emigracyjnego podczas II wojny światowej.

 

 

8. Polskie

Państwo

Podziemne

– polityczne

organizacje

konspiracyjne

– cele polityczne i strategiczne

Polskiego Państwa Podziemnego  i Armii Krajowej

– struktura i

działalność ZWZ-AK

– inne polskie

organizacje

podziemne

– konflikt polsko-ukraiński na

Wołyniu

– plan „Burza”

– geneza powstania warszawskiego

– wybuch

powstania

warszawskiego

– mocarstwa wobec powstania

– upadek i skutki powstania

– bilans powstania

 

– wyjaśnia znaczenie terminów:

konspiracja, Armia Krajowa, sabotaż, dywersja, plan

„Burza”, Polskie

Państwo Podziemne

– zna daty: powstania AK (14 II 1942 r.),

rozpoczęcia realizacji planu „Burza” (1944 r.), powstania warszawskiego (1 VIII – 3 X 1944 r.)

– identyfikuje postać Tadeusza

Komorowskiego

„Bora”

– charakteryzuje cele polityczne Polskiego Państwa

Podziemnego

– omawia cele

strategiczne Polskiego Państwa

Podziemnego

– przedstawia

założenia planu

„Burza”.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

Służba Zwycięstwu Polsce, Związek Walki Zbrojnej,

Delegatura Rządu na Kraj,

Kierownictwo

Walki Cywilnej, Szare Szeregi, rzeź wołyńska

– zna daty:

powstania

Delegatury Rządu na Kraj  (XII 1940 r.), rzezi wołyńskiej (1943 r.)

– identyfikuje

postać Leopolda

Okulickiego

„Niedźwiadka”

– przedstawia

polityczne

organizacje

konspiracyjne

– omawia

działalność zbrojną

ZWZ-AK

– wymienia polskie organizacje

podziemne

– przedstawia przyczyny  i

przejawy konfliktu polsko-ukraińskiego na Wołyniu

– omawia genezę powstania

warszawskiego

– opisuje skutki powstania

warszawskiego

– przedstawia strukturę Polskiego Państwa

Podziemnego.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:mały sabotaż”,  Związek Odwetu,

Kierownictwo

Dywersji (Kedyw),  Ukraińska

Powstańcza Armia (UPA)

– zna daty:

powstania Związku Odwetu (1940 r.), powstania

Kierownictwa

Dywersji (1943 r.), akcji pod

Arsenałem (1943 r.),

powstania

Ukraińskiej

Powstańczej Armii (1942 r.)

– identyfikuje

postacie: Emila

Fieldorfa „Nila”, Franza Kutschery, Antoniego

Chruściela

„Montera”, Cyryla Ratajskiego, Jana Piekałkiewicza

– charakteryzuje strukturę ZWZ-AK

– omawia przebieg walk w powstaniu warszawskim

– wymienia cele i formy działania, które miał

realizować Związek Walki Zbrojnej na terenie okupowanej Polski.

 

– identyfikuje

postacie: Pawła Frenkiela, Szymona Rathajzera,

Kazimierza

Iranka-Osmeckiego, Stepana Bandery, Oskara

Dirlewangera,

Ericha von dem Bach – Zelewskiego

– omawia postawę aliantów wobec

powstania

warszawskiego

– opisuje

postawy Polaków w powstaniu

warszawskim

 

 

– ocenia postawę mocarstw wobec powstania

warszawskiego

– ocenia decyzję o wybuchu

powstania

warszawskiego

– ocenia postawy Polaków w

powstaniu

warszawskim

– ocenia

działalność

Polskiego Państwa Podziemnego

 

POLSKA I ŚWIAT PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ

 

1. Powojenny świat

– skutki wojny

– konferencja poczdamska

– procesy

zbrodniarzy

wojennych 

– na tropie

nazistów

– okupacja Niemiec i Austrii

– powstanie

Organizacji

Narodów

Zjednoczonych

– struktura ONZ

– plan Marshalla

– paryski traktat pokojowy

– rosnące wpływy komunizmu

– wojna domowa w Grecji

– wyjaśnia znaczenie terminów:

demilitaryzacja,

denazyfikacja,

demokratyzacja, 

procesy norymberskie

– zna daty:

konferencji w

Poczdamie (17 VII–2 VIII 1945 r.),

procesów

norymberskich (1946–1949 r.)

– identyfikuje

 postacie: Harry’ego  Trumana, Clementa Attlee

– omawia społeczne i gospodarcze skutki II wojny światowej

– wymienia

postanowienia

konferencji

poczdamskiej w

sprawie Niemiec.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

dekartelizacja,

procesy

oświęcimskie,

recesja, Europejski Plan Odbudowy, sowietyzacja,

eksport rewolucji

– zna daty:

procesów

oświęcimskich (1946–1948 r., 1963–1965 r.), podpisania

Deklaracji

Narodów

Zjednoczonych (1942 r.),

konferencji

założycielskiej

Organizacji

Narodów

Zjednoczonych (25 IV 1945 r.)

– identyfikuje

postać George’a C. Marshalla,

– wskazuje na

mapie zmiany

terytorialne w

Europie po II

wojnie światowej

– przedstawia

postanowienia konferencji

poczdamskiej w sprawie

powojennego

porządku w

Europie

– omawia procesy zbrodniarzy

wojennych

– charakteryzuje i porównuje politykę władz

okupacyjnych w Niemczech

– przedstawia strukturę ONZ

– wyjaśnia, jakie były cele planu Marshalla

– wyjaśnia, na czym polegał

eksport rewolucji i jakie były jego skutki polityczne.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

pauperyzacja,

reemigranci,

Bizonia, Trizonia

– zna daty:

powstania Bizonii (1947 r.),

powstania Trizonii (1949 r.),

powstania

Organizacji

Europejskiej Współpracy

Gospodarczej (1948 r.), układu pokojowego w

Paryżu (10 II 1947 r.)

– identyfikuje

postacie: Szymona Wiesenthala, Karla Rennera, Josipa Broz-Tito,

Klementa

Gottwalda,

Edwarda Benesza

– wyjaśnia,

dlaczego niektórym z nazistów udało się uniknąć

odpowiedzialności za zbrodnie

wojenne

– omawia

powojenne losy Niemiec i Austrii

– przedstawia

politykę władz okupacyjnych w Austrii

– opisuje

okoliczności

powstania

Organizacji

Narodów

Zjednoczonych

– przedstawia

okoliczności

stworzenia planu Marshalla

– omawia

postanowienia układu

pokojowego w

Paryżu

– charakteryzuje proces sowietyzacji Europy Środkowo-Wschodniej.

– wyjaśnia

znaczenie terminu: eurokomunizm

– zna daty:

powstania

komunistycznej Niemieckiej

Socjalistycznej Partii Jedności (1946 r.), powstania

niemieckiej Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (1945 r.)

– identyfikuje

postacie: Envera Hodży, Jana

Masaryka

– przedstawia

zmiany etniczne  na

obszarze Europy po II wojnie światowej

– podaje przykłady ścigania zbrodniarzy nazistowskich po II wojnie światowej

– określa wpływ

Rady

Bezpieczeństwa na procesy decyzyjne Organizacji Narodów Zjednoczonych

wskazuje metody przejmowania przez komunistów władzy w Europie

Środkowo-Wschodniej po II wojnie światowej.

– ocenia wpływ II wojny światowej na przemiany

społeczne i

polityczne

powojennego

świata.

 

2. Początek

zimnej wojny

– świat

dwubiegunowy

– upadek starych mocarstw

– początek

rywalizacji

radziecko-amerykańskiej i doktryna Trumana

– działania bloku komunistycznego – Kominform i RWPG

– I kryzys berliński (1948–1949 r.) i powstanie NATO

– wyścig zbrojeń

– powstanie dwóch państw niemieckich

– sprawa Austrii

– inicjatywy

integracyjne w

Europie Zachodniej

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: zimna wojna, „żelazna

kurtyna”, centralne planowanie,

industrializacja,

wyścig zbrojeń

– zna datę utworzenia RFN i NRD (1949 r.)

– identyfikuje

postacie: Winstona Churchilla, Harry’ego Trumana

– wskazuje na mapie państwa niemieckie

– wyjaśnia, na czym polegała zimna wojna oraz wyścig zbrojeń.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: układ dwubiegunowy, doktryna Trumana, doktryna Reagana, Rada Wzajemnej Pomocy

Gospodarczej,

Organizacja Paktu

Północnoatlantyckiego, Układ

Warszawski,

traktat paryski,

Europejska

Wspólnota Węgla i Stali, traktaty rzymskie,

Europejska

Wspólnota

Gospodarcza,

Europejska

Wspólnota Energii Atomowej

– zna daty: ogłoszenia tzw.

„żelaznej kurtyny” (1946 r.),

ogłoszenia

doktryny Trumana (III 1947 r.),

powstania Rady Wzajemnej

Pomocy

Gospodarczej (1949 r.),

powstania NATO (4 IV 1949 r.),

powstania Układu Warszawskiego (1955 r.), traktatu paryskiego (1951 r.), powstania EWWiS (1951 r.)

– identyfikuje

postacie: Konrada Adenauera, Jeana Monneta, Roberta Schumana

– wskazuje na

mapie „żelazną kurtynę”

– wyjaśnia, na czym polegał układ dwubiegunowy w powojennym

świecie i jakie były jego polityczne i gospodarcze

konsekwencji

– omawia założenia doktryny Trumana i konsekwencje wprowadzenia jej w życie

– przedstawia przyczyny i cele powstania NATO

– opisuje

okoliczności

powstania Układu Warszawskiego

– omawia przejawy wyścigu zbrojeń

– charakteryzuje proces integracji Europy Zachodniej.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: taktyka salami, Kominform, program tzw. gwiezdnych wojen, plan Schumana

– zna daty: wojny domowej w Grecji (1946–1949 r.),

powstania Kominformu (1947 r.), blokady Berlina (VI 1948–V 1949 r.), układu w Zgorzelcu (1950 r.),

powstania Rady Europy (1949 r.), powstania planu Schumana (1951 r.)

– identyfikuje

postacie: Richarda Coudenhove-Kalergia, Eduarda Herriota,

Aristideda Brianda,   Alcide de Gasperiego

– omawia

okoliczności

powstania i

działalność

Kominformu

– charakteryzuje cele i działalność RWPG

– opisuje

okoliczności i skutki blokady Berlina Zachodniego

wymienia

obowiązki państw należących do

NATO

– przedstawia

okoliczności

powstania dwóch państw

niemieckich.

– wyjaśnia znaczenie terminów: most

powietrzny,

koncepcja tzw.

wysuniętej strategii

– identyfikuje

postacie: Andrieja Żdanowa, Wilhelma Piecka, Waltera

Ulbrichta, Otto

Grotewohla

– omawia

okoliczności upadku starych mocarstw: Francji i Wielkiej Brytanii

– wyjaśnia, na czym polegał sowiecki model gospodarki narzucany krajom członkowskim RWPG.

 

ocenia, jakie

realne zagrożenia dla świata niósł za sobą wyścig

zbrojeń

realizowany przez supermocarstwa

– ocenia polityczny wydźwięk blokady Berlina w 1948 r.

 

3. Początki

systemu

komunistycznego w Polsce

 

– skutki polityczne, demograficzne i ekonomiczne II wojny światowej dla Polski

– reforma rolna i nacjonalizacja przemysłu

– postawy Polaków w nowej sytuacji politycznej

– represje i

działania aparatu

bezpieczeństwa i władz

komunistycznych wobec podziemia niepodległościowego oraz opozycji

– referendum

ludowe z 1946 r.

– sfałszowane

wybory z 1947 r.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: Ziemie Odzyskane,

referendum

– zna daty: ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia

Narodowego (22 VII 1944 r.),

porozumienia

między PKWN a rządem ZSRR o polsko-radzieckiej granicy (27 VII 1944 r.),

powstania Rządu

Tymczasowego RP (31 XII 1944 r.),

 referendum (30 VI 1946 r.), wyborów (19 I 1947 r.)

– wskazuje na mapie zmiany terytorialne Polski po II wojnie światowej

– omawia

postanowienia

konferencji

poczdamskiej

dotyczące zmian

terytorialnych

państwa polskiego

– wyjaśnia, jaką rolę w umacnianiu władzy komunistycznej w Polsce odegrało

referendum ludowe i pierwsze powojenne wybory.

– wyjaśnia znaczenie terminów:

Akcja „Wisła”,

repatriacja

– zna daty: Akcji „Wisła” (1947 r.), 3 letniego planu

gospodarczego (1947–1949 r.), planu 6-letniego (1950–1955 r.), rozwiązania AK (19 I 1945 r.), procesu szesnastu (VI 1945 r.)

– identyfikuje

postacie: Leopolda Okulickiego, Edwarda Osóbki – Morawskiego,  Stanisława

Mikołajczyka

– przedstawia zmiany terytorialne powojennej Polski

– omawia

społeczne,

demograficzne  i gospodarcze skutki II wojny światowej dla Polski

– opisuje skutki wprowadzenia gospodarki

planowej w latach 1947–1955 r.

– przedstawia

proces

przejmowania

władzy przez

komunistów w Polsce.

– zna daty:

pogromu

kieleckiego (1946 r.), aresztowania przywódców

Polskiego Państwa Podziemnego (III 1945 r.), powstania TRJN (VI 1945 r.)

– identyfikuje

postać Witolda Pileckiego

–  opisuje zmiany etniczne na

ziemiach polskich po zakończeniu wojny

– charakteryzuje pierwsze po

wyzwoleniu

reformy

gospodarcze

– wymienia

organizacje

podziemia

niepodległościowego

– omawia metody represji aparatu bezpieczeństwa i władz

komunistycznych wobec podziemia niepodległościowego oraz

opozycji.

 

– zna daty: umowy polsko–radzieckiej (21 IV 1945 r.),

układu granicznego polsko-czechosłowackiego (1958 r.)

– identyfikuje

 postacie: Jana

Stanisława

Jankowskiego,

Zygmunta

Szendzielarza „ Łupaszki”, Józefa

Kurasia „Ognia”

– omawia postawy Polaków wobec

nowej sytuacji

politycznej.

 

– ocenia postawy Polaków wobec nowej władzy.

 

 

4. Polska w

okresie

stalinowskim

– powstanie

Polskiej

Zjednoczonej Partii Robotniczej

– przemiany

gospodarcze

– stalinizm w

kulturze, oświacie i nauce

– państwo terroru

– walka z Kościołem katolickim

– Konstytucja PRL z 1952 r.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: Polska Zjednoczona Partia Robotnicza,

kolektywizacja,

socrealizm

– zna datę uchwalenia Konstytucji PRL (1952 r.)

– identyfikuje

postacie: Stanisława Mikołajczyka,

Bolesława Bieruta, Władysława Gomułkę

– przedstawia ustrój państwa w świetle Konstytucji PRL.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

Polska Partia

Robotnicza,

Państwowe

Gospodarstwa

Rolne

– zna daty:

powstania PZPR (XII 1948 r.), planu 6-letniego (1950–1955 r.)

– identyfikuje

postacie: Edwarda Osóbkę-Morawskiego,

Józefa

Cyrankiewicza, Stefana

Wyszyńskiego

– charakteryzuje przemiany

gospodarcze w Polsce w okresie

stalinowskim

– przedstawia

cechy

charakterystyczne stalinizmu w

literaturze,

architekturze i sztuce

– omawia system terroru i metody represji w Polsce w okresie stalinizmu

– wyjaśnia,

dlaczego okres stalinizmu w Polsce można nazwać czasem terroru.

– wyjaśnia

znaczenie terminu: 

księża patrioci”

– zna daty: reformy walutowej (1950 r.), przyjęcia

socrealizmu w

literaturze,

architekturze i sztuce (1949 r.), internowania

prymasa S.

Wyszyńskiego (1953 r.)

– identyfikuje

postacie: Jakuba Bermana, Hilarego Minca

– przedstawia

okoliczności i skutki powstania PZPR

– opisuje sposoby i metody walki

reżimu

komunistycznego z Kościołem

katolickim

– omawia

okoliczności uchwalenia

Konstytucji PRL.

 

– zna daty:

powstania

Zjednoczonego Stronnictwa

Ludowego (1949 r.), powstania Radia „Wolna Europa” (1949 r.),  ucieczki J. Światły na Zachód (1953 r.)

– identyfikuje

postacie: Kazimierza Pużaka, Bolesława Piaseckiego, Jana Nowaka–Jeziorańskiego,

Józefa Światły

– charakteryzuje przemiany na

polskiej scenie

politycznej po 1945 r.

– przedstawia

sposoby

indoktrynacji

młodego pokolenia Polaków

– omawia cele i

sposoby działalności „księży patriotów”

– wskazuje różnice między gospodarką w okresie Polski

Ludowej a

gospodarką

kapitalistyczną.

– ocenia relacje między państwem a Kościołem

katolickim w

okresie

stalinowskim

– ocenia okres

stalinizmu w

Polsce.

 

 

5. Rozpad

systemu

kolonialnego

– kolonie

holenderskie

(Malaje,

Indonezja)

– kolonie francuskie (Półwysep

Indochiński, kraje Maghrebu)

– kolonie brytyjskie (Półwysep Indyjski, Afryka Południowa)

– konflikt indyjsko-pakistański

– dekolonizacja Afryki

– wyjaśnia znaczenie terminów:

dekolonizacja,

państwa Trzeciego Świata

– przedstawia

polityczne i

gospodarcze skutki dekolonizacji Afryki.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

apartheid,  Rok Afryki

– zna daty: wojny francusko-wietnamskiej (1945–1954 r.),

wojny algiersko-francuskiej (1954–1962 r.), powstania Indii i Pakistanu (1947 r.),

wprowadzenia apartheidu (1948 r.), likwidacji

apartheidu (1994 r.), Roku Afryki (1960 r.)

– identyfikuje postacie: Mahatmy Gandhiego,

Nelsona Mandeli

– przedstawia

rozpad systemu kolonialnego

Francji na

półwyspie

indochińskim

– opisuje

okoliczności i skutki walki Algierczyków o niepodległość

– omawia proces i skutki rozpadu

imperium

brytyjskiego w Azji

– wyjaśnia, na czym polegała

polityka apartheidu realizowana w

Republice

Południowej Afryki.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: metoda tzw. biernego

oporu, Ruch

Państw

Niezaangażowanych, Indyjski

Kongres Narodowy, Afrykański Kongres Narodowy,

Organizacja

Jedności

Afrykańskiej

– zna daty: bitwy w dolinie Din Biên Phu (V 1954 r.), układu

pokojowego w

Genewie (1955 r.), powstania OJA (1963 r.),

konferencji w

Bandungu (1955 r.)

– identyfikuje

postacie: Ho Chi Minha

– omawia proces rozpadu systemu kolonialnego

Holandii

– omawia

przyczyny i skutki konfliktu

indyjsko-pakistańskiego

– przedstawia

proces

dekolonizacji

Afryki.

– wyjaśnia znaczenie terminów:

bantustan,

Organizacja Tajnej Armii, Front

Wyzwolenia

Narodowego

– zna daty walki o niepodległości

Indonezji (1945–1949 r.)

– identyfikuje postać  Ahmeda Sukarno

– wyjaśnia, jaką rolę odgrywał Ruch

Państw

Niezaangażowanych.

 

– ocenia proces dekolonizacji i jego wpływ na sytuację geopolityczną na świecie.

 

6. Daleki Wschód po II wojnie światowej

– sytuacja w Japonii w latach 1945–1948 r.

– wojna koreańska

– Chiny Mao-Tse-Tunga i polityka wielkiego skoku

– rewolucja

kulturalna

– wojna

wietnamska

– dyktatura Pol Pota w Kambodży

 

– przedstawia

przyczyny wybuchu wojny koreańskiej

– wyjaśnia przyczyny zaangażowania się USA w konflikt w Wietnamie

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

rewolucja

kulturalna

– zna daty:

kapitulacji Japonii (2 IX 1945 r.),

proklamowania Chińskiej Republiki Ludowej (X 1949 r.), wojny w

Wietnamie (1957–1975 r.) 

– identyfikuje

postacie: Douglasa MacArthura, Kim Ir Sena, Mao-Tse-Tunga, XIV

Dalajlamy

– wyjaśnia, na czym polegała

polityka tzw.

Wielkiego Skoku i jakie były jej skutki

– przedstawia

realizację założeń rewolucji

kulturalnej w

Chinach i jej skutki.

– wyjaśnia

znaczenie terminu:

Vietcong, Czerwoni Khmerzy

– zna daty:

rozejmu w

Panmundżom (27 VII 1953 r.),

rozpoczęcia tzw.

Wielkiego Skoku (1958 r.), początku rewolucji

kulturalnej (1966 r.), ofensywy Ted (1968 r.), rządów

Czerwonych

Khmerów w

Kambodży (1975–1979 r.)

– identyfikuje

postać Hirohito, Czang Kaj-szeka, Pol Pota

– omawia sytuację gospodarczą i

polityczną Japonii po zakończeniu wojny.

– opisuje rządy Czerwonych

Khemerów w

Kambodży.

– wyjaśnia znaczenie terminu: hunwejbini

– identyfikuje postać Deng Xiaopinga

– przedstawia

proces umacniania się reżimu

komunistycznego w Chinach i jego

ekspansję.

 

 

– ocenia

interwencję USA w Wietnamie.

 

7. Blok wschodni po śmierci

Stalina

– śmierć Stalina (1953 r.) i kryzys władzy w ZSRR

– powstanie

berlińskie (1953 r.)

– Układ Warszawski

– XX Zjazd KPZR i tajny raport Chruszczowa (1956 r.)

– powstanie

węgierskie (1956 r.)

– budowa muru berlińskiego (1961 r.)

– kryzys kubański

– „praska wiosna”

– wyjaśnia znaczenie terminu:

destalinizacja

– zna daty: powstania węgierskiego (1956 r.), „praskiej wiosny” (1968 r.)

– przedstawia

przyczyny i skutki

powstania na

Węgrzech

– omawia przyczyny i skutki „praskiej

wiosny”.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

doktryna

Breżniewa, „praska wiosna”

– zna daty: śmierci J. Stalina (5 III 1953 r.), powstania Układu

Warszawskiego (V 1955 r.), XX Zjazdu KPZR (II 1956 r.), budowy muru

berlińskiego (1961 r.), kryzysu

kubańskiego (1962 r.), inwazji na

Czechosłowację (20/21 VIII 1968 r.)

– identyfikuje

postacie: Nikity Chruszczowa, Imre Nagy’a, Fidela

Castro, Alexandra Dubczeka, Johna F. Kennedy’ego

– przedstawia

okoliczności

powstania Układu Warszawskiego

– wyjaśnia

przyczyny budowy muru berlińskiego

– omawia skutki kryzysu

Kubańskiego.

– zna daty:

powstania

berlińskiego (1953 r.), inwazji w

Zatoce Świń (IV 1961 r.)

– identyfikuje

postacie:

Ławrentija Berii, Georgija

Malenkowa,

Georgija Żukowa, Janosa Kadara, Gustava Husaka

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla

destalinizacji miał XX Zjazd KPZR i tajny raport  N. Chruszczowa

– omawia

przyczyny i skutki wybuchu

powstania

berlińskiego

– charakteryzuje politykę

wewnętrzną i

zagraniczną ZSRR za rządów N. Chruszczowa

– przedstawia

wydarzenia, które doprowadziły do kryzysu

kubańskiego.

 

– identyfikuje

postacie: Mátyása Rákosi, Pála

Malétera, Fulgencia Batisty

– omawia zmiany we władzach ZSRR po śmierci J. Stalina

– wyjaśnia, dlaczego kryzys kubański

postawił świat na krawędzi kolejnego konfliktu

światowego.

 

– ocenia inwazję wojsk Układu

Warszawskiego na Czechosłowację

– ocenia wpływ kryzysów w

państwach bloku wschodniego na sytuację Europy Środkowo-Wschodniej.

 

8. Europa

Zachodnia i USA podczas zimnej wojny

 

 

 

– integracja

europejska 

(traktaty rzymskie i powstanie trzech wspólnot

europejskich)

życie polityczne w Stanach

Zjednoczonych (John F. Kennedy, Lyndon Johnson i proces

równouprawnienia ludności

afroamerykańskiej)

– afera Watergate i ustąpienie Richarda Nixona

–  „rewolucja

goździków” w

Portugalii i śmierć dyktatora Hiszpanii Francisca

Franco – koniec dyktatur na

Półwyspie

Iberyjskim

– wpływ kryzysów naftowych na życie polityczne i gospodarcze krajów zachodnich

– wyjaśnia znaczenie terminu: segregacja rasowa

– wyjaśnia, na czym polegał proces

integracji Europy

– podaje przykłady odejścia od systemów autorytarnych na rzecz demokracji w Europie.

 

 

 

– wyjaśnia

znaczenie terminu: embargo

– zna daty:

traktatów

rzymskich (1957 r.), powstania EWG (1957 r.) i

Euratomu (1957 r.),

„rewolucja

goździków” (1974 r.), końca dyktatury F. Franco (1975 r.)

– identyfikuje

postacie:  Konrada Adenauera, Johna F. Kennedy’ego, Richarda Nixona

– wskazuje na

mapie państwa założycielskie EWG,

– wyjaśnia

znaczenie

traktatów

rzymskich dla

procesu integracji Europy Zachodniej

– omawia proces demokratyzacji w Portugalii i

Hiszpanii.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

monetaryzm,

Organizacja Krajów

Eksportujących Ropę Naftową

– zna daty: Układu o Zakazie

Doświadczeń z Bronią Jądrową (1963), afery Watergate (1972 r.), I kryzysu naftowego (1974–1975 r.)

– identyfikuje

postacie:  Paula

Henry‘ego Spaaka, Lyndona B.

Johnsona

– wskazuje na

mapie etapy

rozszerzania

Europejskiej Wspólnoty

Gospodarczej

– omawia politykę USA za

prezydentury J. F. Kennedy’ego

– wyjaśnia, na czym polegała

afera Watergate

– opisuje przyczyny i konsekwencje kryzysu naftowego z lat 1974–1975 r.

– zna daty:

powstania V

Republiki

Francuskiej (1958 r.), lądowania

Amerykanów na Księżycu (1969 r.)

– identyfikuje

postacie:  Antonio Salazara, Marcelo Caetano

– charakteryzuje osiągnięcia

prezydentury L. B. Johnsona

– przedstawia

polityczne skutki afery Watergate.

 

 

– ocenia, na

przykładzie ropy naftowej, rolę

surowców

strategicznych we współczesnym świecie.

 

9. Konflikty na Bliskim

Wschodzie

– mandaty: francuski (Liban, Syria), brytyjski

(Palestyna)

– wojna arabsko-żydowska (1948 r.)

– kryzys sueski

– wojna

sześciodniowa i Jom Kippur

– OWP i Jaser

Arafat

– rewolucja

islamska w Iranie

– konflikt irańsko-iracki

– zna datę

proklamowania

niepodległości Izraela (V 1948 r.)

– omawia okoliczności powstania państwa Izrael

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: wojna sześciodniowaajatollah

– zna daty: decyzji ONZ o podziale Palestyny (1947 r.), wojny arabsko-żydowskiej (1948 r.), kryzysu

sueskiego (VII 1956 r.), wojny izraelsko-egipskiej (X 1956 r.)

– identyfikuje

postacie: Dawida Ben Guriona, Jasira Arafata, Rezego Pahlawiego,

Ruhollana

Chomeiniego

– omawia

przyczyny i skutki wojny arabsko-żydowskiej w 1948 r.

– przedstawia przyczyny i skutki konfliktu egipsko-izraelskiego w 1956 r.

– omawia

przyczyny dojścia do władzy

Ruhollana

Chomeiniego w Iranie.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: Czarny Wrzesień, pierwsza intifada

– zna daty:

deklaracji A.

Balfoura (1917 r.), wojny

Sześciodniowej (1967 r.), wojny Jom Kippur (1973 r.), zamachu na

olimpiadzie w

Monachium (1972 r.), podpisanie układu w Camp David (1978 r.)

– identyfikuje

postacie:

Menachema

Begina, Icchaka Rabina

– opisuje losy

terytoriów

mandatowych Francji i Wielkiej Brytanii po II

wojnie światowej

– przedstawia skutki kryzysu

sueskiego dla

Francji, Wielkiej Brytanii i Egiptu.

– omawia

przyczyny i skutki wojny

sześciodniowej i Jom Kippur

– charakteryzuje konflikt

palestyńsko-izraelski

wyjaśnia

przyczyny wybuchu konfliktu irańsko-irackiego. 

– zna datę zamachu na olimpiadzie w Monachium (1972 r.),

– omawia wpływ  zamachu podczas Igrzysk Olimpijskich w Monachium na stosunek państw zachodnich do

Terroryzmu.

 

– ocenia wpływ konfliktów

izraelsko-arabskich na sytuację

geopolityczną w regionie i na

świecie.

 

10. Przemiany społeczno-kulturowe lat 60. i 70.

– walka z

segregacją rasową w USA

– Sobór Watykański II

– rosnąca rola

kobiet w życiu

społeczeństw

zachodnich

– subkultury

– teologia

wyzwolenia i jej wpływ na życie

polityczne krajów Ameryki Środkowej

– rewolta studencka (1968 r.)

– lewacki terroryzm

– architektura:

dalszy rozwój modernizmu i

funkcjonalizmu

– nowe trendy w modzie, stylu życia

– muzyka

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja obyczajowa,

feminizm, subkultura, terroryzm, popkultura

– zna datę II Soboru Watykańskiego (X 1962–XII 1965 r.)

– charakteryzuje przemiany w Kościele katolickim w II

połowie XX w.

– określa cele

działalności

organizacji

terrorystycznych.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

ekumenizm,

hippisi, punk,

funkcjonalizm,

rewolucja

seksualna

– zna datę rewolty studenckiej (1967–1968 r.)

– identyfikuje

postacie: Martina Luthera Kinga, Jana XXIII, Pawła VI

– wyjaśnia,

dlaczego Sobór Watykański II

uznaje się za

przełomowe

wydarzenie w

historii Kościoła katolickiego

– charakteryzuje przejawy rosnącej roli kobiet w życiu społeczeństw

zachodnich

– charakteryzuje cele rewolty

studenckiej z 1968 r.

– wymienia cechy charakterystyczne modernizmu w architekturze

– podaje przykłady metod działania stosowanych przez terrorystów.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

beatnicy, terroryzm lewacki, teologia wyzwolenia,

modernizm

– zna datę marszu na Waszyngton (1963 r.)

– przedstawia

działalność

Amerykanów

walczących z

segregacją rasową

– omawia ruch ekumeniczny w Kościele

– wymienia

subkultury i trendy muzyczne, które powstały w

Europie po II

wojnie światowej

– charakteryzuje zmiany w modzie i stylu życia w latach 60. i 70.

– charakteryzuje działalność

organizacji

terrorystycznych działających w państwach Europy Zachodniej.

– opisuje główne założenia teologii wyzwolenia.

– wyjaśnia znaczenie terminów: Frakcja Czerwonej Armii,  Czerwone Brygady

– zna datę zamachu na Alda Moro (1978 r.)

– identyfikuje

postacie: Gustava Gutiérreza, Betty

Friedan, Allana

Ginsberga, Jima Hendixa,  Janis

Joplin, Jima

Morrisona, Johna Lennona, Andreasa Baadera, Ulrike

Meinhof, Le

Corbusiera

– wymienia

najbardziej znane lewackie organizacje terrorystyczne

– wymienia postaci życia kulturalnego uznane za ikony

Popkultury.

 

– ocenia przemiany społeczne i

kulturowe lat 60. i 70.

– ocenia zmiany roli kobiet w życiu społeczeństw

zachodnich

– ocenia stosunek państw i

społeczeństw do działalności

organizacji

terrorystycznych.

 

 

11. Polski

październik i

„mała

stabilizacja”

– PRL po śmierci Stalina

– poznański

Czerwiec (1956 r.)

– polski Październik (1956 r.)

– pierwsze lata

rządów Władysława Gomułki

– spór Gomułki z Kościołem

katolickim

– Marzec ‘68

– stagnacja gospodarcza w latach 60. XX w.

– Grudzień ‘70

– odsunięcie

Władysława

Gomułki od władzy

– zna daty: Poznańskiego Czerwca (28–30 VI 1956 r.),

polskiego

Października (1956 r.), wydarzeń marcowych (1968 r.), wystąpień robotniczych na

Wybrzeżu (XII 1970 r.)

– identyfikuje

postacie: Władysława Gomułkę, Edwarda Gierka, Stefana

Wyszyńskiego

– wskazuje na mapie miasta, w których w 1956 r. i 1970 r.

doszło do strajków robotniczych i

demonstracji

– przedstawia

przyczyny i skutki

Poznańskiego

Czerwca

– wyjaśnia przyczyny i skutki wystąpień

studenckich w marcu 1968 r.

– przedstawia przyczyny i skutki wystąpień robotniczych na Wybrzeżu w grudniu 1970 r.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: „polska droga do

socjalizmu”

– zna daty:

zwolnienia z

więzienia

Władysława

Gomułki (XII , 1954 r.), odsunięcia W. Gomułki od władzy (XII 1970 r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa Cyrankiewicza, Jacka Kuronia,

Adama Michnika, Piotra Jaroszewicza

– wskazuje na

mapie miasta, w których doszło do protestów

studenckich w 1968 r.

– omawia przejawy „odwilży”

politycznej w

Polsce po 1953 r.

– charakteryzuje przemiany w

Polsce w

pierwszych latach rządów W.

Gomułki

– przedstawia

stosunki między państwem a

Kościołem

katolickim za

rządów W.

Gomułki

– omawia sytuację gospodarczą Polski w latach 60. XX w.

– zna daty: ucieczki J. Światły na

Zachód (1953 r.), Listu 34 (1964 r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa Światły, Edwarda Ochaba, Antoniego

Słonimskiego,

Karola

Modzelewskiego, Mieczysława

Moczara

– przedstawia

przejawy krytyki środowisk

inteligenckich

wobec polityki

partii 

– wyjaśnia, na czym polegał okres „małej stabilizacji” w Polsce.

 

– zna daty:

powstania Klubu  Krzywego Koła (1955 r.),  powstania Związku Młodzieży Socjalistycznej (1957 r.), powstania Ochotniczych

Hufców Pracy (1958 r.)

– identyfikuje

postacie: Leopolda Tyrmanda, Adama Ważyka, Henryka Szlajfera, Stanisława Kociołka

– wyjaśnia, na czym polegała

dekompozycja w obozie władzy

komunistycznej

– omawia skutki zmian w

najwyższych kręgach władzy, jakie zaszły w X 1956 r.

 

– ocenia reakcję władz na

wystąpienia

robotnicze w 1956 i 1970 r.

– ocenia postawę władz PRL wobec Kościoła

Katolickiego.

 

12. „Druga

Polska” Edwarda Gierka

– geneza i założenia reform Edwarda Gierka

– przyczyny niepowodzeń gospodarczych

– przemiany społeczne

– wydarzenia z 1976 r.

– opozycja w latach 70. XX w.

– zna daty: 

wyboru K. Wojtyły na papieża (1978 r.), I pielgrzymki Jana Pawła II do Polski (1979 r.)

– identyfikuje

postacie: Edwarda Gierka, Lecha Wałęsy, Stefana

Wyszyńskiego, Karola Wojtyły

– omawia założenia i realizację reform

gospodarczych E. Gierka

– przedstawia wpływ Jana Pawła II na przemiany

społeczno-polityczne w Polsce.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: Komitet Obrony

Robotników,

„propaganda

sukcesu”

– zna daty: 

reformy

administracyjnej (1975 r.),

nowelizacji

Konstytucji PRL (1976 r.),

powstania

Komitetu Obrony Robotników (1976 r.)

– identyfikuje

postacie: Piotra Jaroszewicza, Jacka Kuronia, Adama Michnika

– wskazuje na

mapie

najważniejsze

inwestycje

przemysłowe ekipy E. Gierka

–omawia przyczyny niepowodzeń

gospodarczych oraz ich skutki

gospodarcze i

społeczne

– przedstawia cele zawiązania

Komitetu Obrony Robotników

– wyjaśnia, na czym polegała „propaganda

sukcesu”

prowadzona w czasie rządów E. Gierka.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: Ruch Obrony Praw

Człowieka i

Obywatela,

Konfederacja Polski Niepodległej

– zna daty: 

powstania Ruchu Obrony Praw Człowieka i

Obywatela (1977 r.), założenia

Konfederacji Polski Niepodległej (1979 r.)

– identyfikuje

postacie: Edwarda Babiucha, Jana Lityńskiego,

Zbigniewa

Romaszewskiego, Antoniego

Macierewicza,

Stanisława Pyjasa, Leszka

Moczulskiego,

Anny

Walentynowicz, Bogdana

Borusewicza

– przedstawia przyczyny i skutki wystąpień

robotniczych w 1971 i 1976 r.

wymienia

ugrupowania

opozycyjne, które powstały w Polsce w latach 70.

 

– zna datę 

powstania Wolnych Związków

Zawodowych (1978 r.)

– identyfikuje

postacie: Jana Józefa Lipskiego, Edwarda Lipińskiego,

Andrzeja Czumy, Kazimierza Świtonia, Andrzeja Kołodzieja, Aleksandra Halla

– omawia relacje państwa z Kościołem katolickim za rządów E. Gierka.

– ocenia okres

rządów E. Gierka

– ocenia rolę

Kościoła katolickiego i Jana Pawła II w przemianach

społeczno-politycznych w Polsce.

 

UPADEK KOMUNIZMU

 

1. Upadek

systemu

jałtańskiego

– interwencja w Afganistanie

– nowy kurs w

polityce wobec

bloku wschodniego do 1985 r.

– reformy Michaiła Gorbaczowa

– Jesień Ludów i upadek komunizmu w krajach Europy Środkowej

– zjednoczenie Niemiec

– upadek ZSRR i rządy Borysa

Jelcyna w Rosji

– wyjaśnia znaczenie terminów: głasnost, pieriestrojka, Jesień Narodów

– zna daty: Jesieni Narodów (1989–1990 r.), zjednoczenia

Niemiec (IX 1990 r.), rozwiązania ZSRR (XII 1991 r.)

– identyfikuje

postacie: Ronalda Reagana, Michaiła Gorbaczowa

– charakteryzuje

reformy polityczne przeprowadzone przez M. Gorbaczowa

– wyjaśnia symbolikę upadku muru

Berlińskiego.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

„imperium zła”, aksamitna

rewolucja

– zna daty:

wkroczenia wojsk radzieckich do Afganistanu (XII 1979 r.), wycofania się Rosjan z

Afganistanu (II 1989 r.), przejęcia władzy przez M. Gorbaczowa (1985 r.),

powstania

Wspólnoty

Niepodległych

Państw (XII 1991 r.)

– identyfikuje

postacie: Margaret Thatcher, Vaclava Havla, Helmuta Kohla, Borysa

Jelcyna

– wskazuje na

mapie państwa powstałe po

rozpadzie ZSRR

– omawia

przyczyny i skutki interwencji wojsk radzieckich w Afganistanie

– przedstawia

zasięg, przyczyny i skutki Jesieni

Narodów

– opisuje proces zjednoczenia

państw

niemieckich.

– wyjaśnia

znaczenie terminu: mudżahedini

– zna daty:

ogłoszenia

programu „gwiezdnych

wojen” (1983 r.),

konferencji „Dwa plus cztery” w

Moskwie (1990 r.), ogłoszenia

niepodległości

Litwy (1990 r.),  podpisania Aktu Końcowego

Konferencji

Bezpieczeństwa i Współpracy w

Europie (1975 r.)

– identyfikuje

postacie:

Nikolai Ceausescu, Ericha Honeckera

– omawia przejawy wyścigu zbrojeń w latach  80.

– przedstawia

okoliczności, w jakich nastąpił

rozpad ZSRR.

 

– zna daty:

powstania Karty 77 (1977 r.), katastrofy elektrowni jądrowej w Czarnobylu (1986 r.), puczu G.

Janajewa (1991 r.),

– identyfikuje

postacie: Babraka Karmala, Egona Krenza, Giennadija Janajewa, Stanisława Szuszkiewicza,

Leonida Krawczuka

– omawia ewolucję stosunków USA-ZSRR w latach 80. i 90.

 

– ocenia

polityczne,

społeczne i

gospodarcze skutki Jesieni Narodów.

 

2. Powstanie NSZZ

„Solidarność”

– pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski (1979 r.)

– strajki sierpniowe

– powstanie NSZZ „Solidarność”

– stosunek władz PRL do NSZZ

„Solidarność”

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: Niezależny Samorządny Związek Zawodowy

„Solidarność”

– zna daty: wyboru K. Wojtyły na papieża (1979 r.), I pielgrzymki Jana Pawła II do Polski (VI 1979 r.)

– identyfikuje

postacie: Karola

Wojtyły, Edwarda Gierka, Lecha Wałęsy

– wyjaśnia wpływ I pielgrzymki Jana Pawła II na przemiany polityczne w PRL

– przedstawia skutki wystąpień

robotniczych w

sierpniu 1980 r.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

porozumienia sierpniowe,

Międzyzakładowy Komitet Strajkowy

– zna daty:

strajków

robotniczych na Wybrzeżu i

Górnym Śląsku (VIII 1980 r.),

porozumień

sierpniowych (31 VIII 1980 r.),

powstania NSZZ „Solidarność” (17 IX 1980 r.), I

Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność”(IX-X 1981 r.)

– identyfikuje

postacie: Piotra Jaroszewicza, 

Anny

Walentynowicz

– przedstawia

najważniejsze z postulatów

sierpniowych

– wyjaśnia,

dlaczego NSZZ

„Solidarność” był ruchem masowym.  

– zna datę

przyznania L.

Wałęsie Pokojowej Nagrody Nobla (1983 r.)

– identyfikuje

postacie:

Stanisława Kania,

Mieczysława

Jagielskiego

– charakteryzuje sytuację społeczno-gospodarczą w Polsce na przełomie lat 70 i 80.

 

– omawia reakcję władz PZPR na

wystąpienia

pracownicze w

1980 r.

 

– ocenia wpływ powstania NSZZ „Solidarność” na demokratyzację społeczeństwa i państwa

 

3. Stan wojenny i schyłek PRL

– narastanie napięć

– wprowadzenie stanu wojennego

– postawy Polaków wobec stanu

wojennego

– świat wobec

wydarzeń w Polsce

– skutki stanu

wojennego

– geneza kryzysu systemu

komunistycznego w Polsce

– droga do

negocjacji strony rządowej ze stroną opozycyjną

 

– wyjaśnia znaczenie terminu: stan

wojenny

– zna daty: zamachu na papieża Jana Pawła II (13 V 1981 r.)

wprowadzenia stanu wojennego (31 XII 1981 r.),

– identyfikuje postać Wojciecha

Jaruzelskiego,

– wymienia restrykcje, które dotykały

społeczeństwo polskie w okresie stanu

wojennego.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

Wojskowa Rada Ocalenia

Narodowego,

internowanie

– zna daty:

pacyfikacji strajku w kopalni „Wujek” (16 XII 1981 r.), zniesienia stanu wojennego (22  VII 1983 r.), pielgrzymek Jana Pawła II do Polskie (1983, 1987 r.), spotkania w

Magdalence (IX 1988 r.)

– identyfikuje

postacie:

Mieczysława

Rakowskiego,

Czesława

Kiszczaka, Józefa Glempa

– omawia

okoliczności

wprowadzenia stanu wojennego

– charakteryzuje represje wobec robotników i

opozycji w czasie trwania stanu

wojennego

– przedstawia skutki gospodarcze stanu wojennego.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

„karnawał

Solidarności”,

„socjalizm

rynkowy”

– zna daty:

wydarzeń

bydgoskich (1981 r.), przyznania L. Wałęsie Pokojowej Nagrody Nobla (1983 r.),

 zamordowania ks. J. Popiełuszki (X 1984 r.), powołania Tymczasowej

Komisji

Koordynacyjnej (IV 1982 r.), powołania Regionalnej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” (V 1982 r.),

powstania

Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ

„Solidarności” (1987 r.)

– identyfikuje

postacie: Ryszarda Kuklińskiego,

Bogdana Lisa,

Władysława

Frasyniuka,

Zbigniewa Bujaka

– wyjaśnia, na czym polegała prowokacja

bydgoska w 1981 r.

– charakteryzuje sytuację społeczno-gospodarczą w Polsce w okresie stanu wojennego

– omawia przejawy kryzysu systemu komunistycznego w Polsce

– opisuje proces negocjacji strony rządowej z

opozycją

– identyfikuje

postacie: Stanisława Kani,  Zbigniewa Messnera

– przedstawia

proces narastania napięć między

„Solidarnością” a władzami

państwowymi

– charakteryzuje reakcje świata

wobec wydarzeń w Polsce w latach 1981–1983 r.

 

– ocenia postawy Polaków wobec wprowadzenia stanu wojennego

– ocenia postawy Polaków w okresie przemian

politycznych w 1989 r.

 

4. III

Rzeczpospolita

– początki III

Rzeczypospolitej

– transformacja ustrojowa i jej

koszty

– „wojna na górze” i rozpad obozu

solidarnościowego

– Wałęsa

prezydentem – przekazanie insygniów władzy przez prezydenta

Kaczorowskiego

– współczesne

problemy polityki wewnętrznej w Polsce

– sytuacja

gospodarcza w III Rzeczpospolitej – plan Balcerowicza

– Polska w

strukturach

euroatlantyckich

– wyjaśnia znaczenie terminów: inflacja, pluralizm,

prywatyzacja

– zna daty: obrad

Okrągłego Stołu (6 II – 5 IV 1989 r.),

wyborów

czerwcowych (4 VI 1989 r.), wejścia

Polski do NATO (12 III 1999 r.), wejścia

Polski do UE (1 V 2004 r.), uchwalenia

Konstytucji RP (2 IV 1997 r.)

– identyfikuje

postacie: Wojciecha Jaruzelskiego,

Tadeusza

Mazowieckiego,

Lecha Wałęsy

– przedstawia wyniki wyborów

czerwcowych

– określa, na czym polegała

transformacja

ustrojowa w Polsce w latach

dziewięćdziesiątych XX wieku.

 

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: sejm kontraktowy,

hiperinflacja, „wojna na górze”, strukturalne

bezrobocie, plan Balcerowicza,

Trójkąt Weimarski

– zna daty:

ponownej

rejestracji NSZZ „Solidarność” (IV 1989 r.), wyboru W. Jaruzelskiego na prezydenta (VII 1989 r.), utworzenia rządu T.

Mazowieckiego (IX 1989 r.),

przywrócenia

nazwy

Rzeczpospolita (XII 1989 r.), wyboru L.

Wałęsy na

prezydenta (XII 1990 r.),

wprowadzenia planu Balcerowicza (I 1990 r.),

uchwalenia Małej Konstytucji (X 1992 r.), pierwszych w pełni wolnych

wyborów do

parlamentu (27 X 1991 r.)

– identyfikuje

postacie: Leszka Balcerowicza,

Jarosława

Kaczyńskiego,

Ryszarda

Kaczorowskiego, Aleksandra

Kwaśniewskiego

– omawia

postanowienia uzgodnione

podczas obrad

Okrągłego Stołu

– omawia proces przywracania w Polsce systemu demokratycznego

– przedstawia założenia Planu

Balcerowicza

– opisuje skutki reformy

gospodarczych przeprowadzonych w ramach Planu Balcerowicza

– przedstawia

proces integracji Polski ze

strukturami NATO i Unii Europejskiej.

– wyjaśnia

znaczenie terminu: popiwek

– zna daty:

rozwiązania PZPR (I 1990 r.), I wyborów samorządowych (V 1990 r.),

przekazania

insygniów

przedwojennej władzy II RP (XII 1990 r.), powstania Trójkąta

Weimarskiego (1991 r.),

– identyfikuje

postacie:

Krzysztofa

Skubiszewskiego, Bronisława

Geremka,

Wiesława

Chrzanowskiego

– wskazuje na

mapie państwa należące do

Trójkąta

Weimarskiego

– omawia proces przejmowania

władzy przez

opozycję

– wyjaśnia, na czym polegała „wojna na górze” i jakie miała skutki polityczne

– charakteryzuje społeczne skutki przemian

politycznych i

gospodarczych.

 

– zna daty:

porozumienia o

wycofaniu wojsk radzieckich z Polski (1991 r.)

– przedstawia

okoliczności

wycofania wojsk radzieckich z Polski.

 

– ocenia

postanowienia Okrągłego Stołu.

 

5. Gospodarka światowa na przełomie XX i XXI wieku

– reaganomika i thatcheryzm i ich wpływ na rozwój gospodarek

zachodnich

– stagnacja i kryzys gospodarczy w państwach bloku wschodniego

– problemy

ekonomiczne

krajów Trzeciego Świata

– dynamiczny

rozwój gospodarek dalekowschodnich („tygrysy azjatyckie I i II generacji”)

– procesy

integracyjne na świecie

– rozwój

gospodarczy i

technologiczny świata w 2. połowie XX wieku

– przepaść między bogatą Północą i biednym

Południem

– wyjaśnia znaczenie terminów: kraje „Trzeciego Świata”, bogata Północ, biedne Południe

– wyjaśnia, jakie

skutki społeczne i

gospodarcze ma

rozdźwięk między bogatą Północą a biednym Południem.

– wyjaśnia

znaczenie terminu: azjatyckie tygrysy

– zna daty: traktatu w Maastricht  (1992 r.)

– identyfikuje

postacie: Ronalda Reagana, Margaret Thatcher

– opisuje przejawy kryzysu

gospodarczego w państwach bloku wschodniego

charakteryzuje problemy

ekonomiczno-społeczne krajów Trzeciego Świata

– omawia kierunki rozwoju

gospodarczego i technologicznego świata w 2.

połowie XX w.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

reaganomika,

thatcheryzm,

Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową, teologia

wyzwolenia

– zna daty:

prezydentury R. Reagana (1981–1989 r.), rządów M. Thatcher (1979–1990 r.),

walk plemiennych w Rwandzie (1994 r.)

– charakteryzuje politykę

gospodarczą R. Reagana

– omawia cechy charakterystyczne rządów M.

Thatcher

– wyjaśnia, co przyczyniło się do sukcesów

gospodarczych azjatyckich

tygrysów

– przedstawia

zasięg i przykłady procesów

integracyjnych na świcie.

– zna daty:

powstania

Układu Ogólnego w sprawie Taryf

Celnych i Handlu (1994 r.),

Północnoamerykańskiej Strefy Wolnego Handlu (1994 r.), założenia Organizacji Państw

Amerykańskich (1948 r.), powstania Wspólnego Rynku Południa (1991 r.), powstania

Organizacji Jedności Afrykańskiej (1963 r.), powstania Unii

Afrykańskiej (2002 r.), powstania

Współpracy

Gospodarczej Azji i Pacyfiku (1989 r.),

powstania

Organizacji

Współpracy

Gospodarczej i

Rozwoju (1961 r.), powstania

Stowarzyszenia

Narodów Azji

Południowo-Wschodniej (1967 r.)

– identyfikuje

postacie: Denga Xiaopinga

– porównuje

gospodarki bloku wschodniego i

państw zachodnich.

– ocenia rządy M. Thatcher i wyjaśnia określenie „Żelazna dama”.

 

 

6. Konflikty na świecie po

upadku ZSRR

– przekształcenia terytorialne w

Europie Środkowej i konflikty zbrojne na Bałkanach

– operacja

„Pustynna Burza”

– współczesne

konflikty zbrojne

– współczesny

terroryzm

 

 

– zna datę zamachu na nowojorski World Trade Center (11 IX 2011 r.)

– wymienia zjawiska i procesy, które mają wpływ na

bezpieczeństwo współczesnego

świata.

– wyjaśnia

znaczenie terminu: „aksamitny

rozwód”

– zna daty: wojny domowej w

Chorwacji (1991–1995 r.), wojny domowej w Bośni i Hercegowinie (1992–1995 r.), pokoju w Dayton (1995 r.),

„aksamitnego
rozwodu” (1993 r.)

– identyfikuje

postać Saddama

Huseina

– wyjaśnia, jakie były przyczyny

konfliktów

zbrojnych na

Bałkanach

– przedstawia

okoliczności

rozpadu

Czechosłowacji.

 

– wyjaśnia znaczenie terminów: operacja „Pustynna Burza”, operacja „Anaconda”

– zna daty:

ogłoszenia

niepodległości przez Słowenię, Chorwację i

Macedonię (1991 r.), ogłoszenia

niepodległości przez Bośnię i

Hercegowinę (1991 r.), agresji Iraku na Kuwejt (1990 r.), operacji „Pustynna Burza” (1991 r.), konfliktu w

Rwandzie (1994 r.), operacji

„Anaconda” (2002 r.), zamachów w Madrycie (2004 r.), zamachu w

Londynie (2005 r.)

– identyfikuje

postacie: Václava Havela, Vladimíra Mečiara

– wskazuje na

mapie państwa powstałe w wyniku rozpadu Jugosławii

– opisuje proces rozpadu Jugosławii i jego skutki

– przedstawia przyczyny i skutki operacji „Pustynna Burza”

– omawia

przykłady aktów terrorystycznych, które wpłynęły na sytuację

geopolityczną współczesnego świata.

– zna daty:

ogłoszenia

niepodległości przez Czarnogórę (2006 r.), ogłoszenia

niepodległości przez Kosowo (2008 r.)

– przedstawia

dążenia

separatystyczne w Europie Środkowo-Wschodniej

– omawia przykłady współczesnych

konfliktów

zbrojnych.

 

– ocenia

perspektywy

zagrożenia pokoju we współczesnym świecie.