Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny − Ponad słowami klasa 1 część 1

Prezentowane wymagania edukacyjne są zintegrowane z planem wynikowym autorstwa Magdaleny Lotterhoff, będącego propozycją realizacji materiału zawartego w podręczniku Ponad słowami w pierwszym semestrze klasy 1. Wymagania dostosowano do sześciostopniowej skali ocen.

Numer i temat lekcji	Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Uczeń:	Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą oraz:	Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz:	Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą oraz:	Wymagania wykraczające (ocena celująca) Uczeń: potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą oraz:
ANTYK – O EPOCE
2. Fundamenty kultury europejskiej	• wyjaśnia znaczenie słów: antyk, klasyczny, monoteizm i politeizm, antropocentryzm • wskazuje różnice między politeizmem i monoteizmem • tłumaczy, co oznacza pojęcie imperium rzymskie i odnosi je do właściwego okresu historycznego • podaje datę upadku cesarstwa zachodniorzymskiego i przedstawia znaczenie tego wydarzenia w określaniu ram czasowych epoki	• wyjaśnia znaczenie słów: judaizm, chrześcijaństwo, miasto-państwo, demokracja oraz imperium i używa ich w odpowiednim kontekście • właściwie stosuje w swoich wypowiedziach przymiotnik klasyczny • wykorzystuje pojęcia miasto-państwo i demokracja do opisu form ustrojowych starożytnej Grecji	• określa, na czym polegało przełomowe znaczenie wynalazku pisma • podaje etymologię i wyjaśnia sens słowa antropocentryzm w kontekście kultury antyku	• omawia ideę kalokagatii jako ideału człowieczeństwa • wypowiada się na temat fundamentalnej roli starożytności klasycznej w historii kultury europejskiej	• wyjaśnia, kim był Perykles i odnosi tę postać do złotego wieku w kulturze greckiej • przedstawia znaczenie prawa rzymskiego dla rozwoju późniejszych kodyfikacji prawnych • podaje datę podziału cesarstwa rzymskiego na wschodnie i zachodnie • tłumaczy, co oznacza pojęcie agora
3. i 4. Poglądy filozoficzne starożytnych Greków	• wymienia imiona najważniejszych filozofów starożytnej Grecji: Sokratesa, Platona i Arystotelesa • podaje najważniejsze założenia filozofii stoickiej i epikurejskiej	• wymienia podstawowe założenia filozofii Sokratesa, Platona i Arystotelesa • czyta ze zrozumieniem fragment Uczty Platona i objaśnia platońską metaforę jaskini • określa etymologię oraz znaczenie słowa filozofia	• tłumaczy, co oznacza pojęcie materializm w odniesieniu do filozofii przyrody • określa sens wyrazu idealizm w kontekście filozofii Platona • wyjaśnia znaczenie słowa cnota i odnosi je do filozofii Sokratesa	• wyjaśnia znaczenie pojęcia arche • opisuje zasadę złotego środka w odniesieniu do filozofii Arystotelesa • objaśnia sens słów: cynizm, hedonizm, sofistyka	• określa pochodzenie słów akademia i liceum • przedstawia główne poglądy Heraklita z Efezu
5. i 6. Sztuka antyku	• rozróżnia porządki architektoniczne: dorycki, joński i koryncki • rozpoznaje najważniejsze zabytki starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu	• podaje główne cechy sztuki antycznej • wymienia rzymskie wynalazki architektoniczne: arkadę oraz kopułę i wskazuje je na przykładach konkretnych zabytków • wyjaśnia znaczenie pojęć: polichromia, fresk, mozaika, kompozycja dzieła, arkada, kariatyda, kolumna, akwedukt, Koloseum, kopuła, łuk triumfalny	• omawia znaczenie harmonii w sztuce antyku • tłumaczy, czym jest kanon • objaśnia sens pojęcia mimesis jako kategorii sztuki antycznej	• charakteryzuje antyczny ideał piękna • dokonuje analizy dzieła sztuki według następujących kryteriów: stosunek do natury, kompozycja, sposób ukazania tematu, kontekst kulturowy i filozoficzny	• wypowiada się na temat ceramiki antycznej • przedstawia najistotniejsze informacje na temat muzyki w antyku • rozróżnia okresy klasyczny i hellenistyczny w historii sztuki starożytnej Grecji i przyporządkowuje im odpowiednie dzieła
7. Teatr antyczny	• wymienia nazwy rodzajów literackich i definiuje dramat • wskazuje podstawowe elementy budowy teatru greckiego – orchestrę, proscenium, skene, parodos • wyjaśnia, na czym polegała zasada trzech jedności • przytacza tytuły przynajmniej dwóch tragedii Sofoklesa (Król Edyp i Antygona)	• rozróżnia antyczne gatunki dramatyczne: tragedię, komedię i dramat satyrowy • opisuje podstawowe elementy budowy teatru greckiego – orchestrę, proscenium, skene, parodos • przedstawia budowę dramatu antycznego	• omawia historię narodzin teatru • swobodnie posługuje się pojęciami i wyrażeniami: dytyramb, koryfeusz, agon, chór, koturny, maska, deus ex machina, amfiteatr	• określa rolę trzech pisarzy – Ajschylosa, Eurypidesa i Sofoklesa – w rozwoju dramatu	• podaje etymologię słowa tragedia • omawia wpływ tragików greckich: Ajschylosa, Eurypidesa i Sofoklesa oraz komediopisarza Arystofanesa na rozwój teatru
ANTYK – TEKSTY Z EPOKI
8. i 9. Mitologia Greków i Rzymian	• na podstawie fragmentu Mitologii Jana Parandowskiego relacjonuje powstanie świata i bogów według wierzeń Greków • streszcza mit o Orfeuszu • wymienia imiona najważniejszych bogów greckich (Zeus, Posejdon, Hades, Hera, Hestia, Demeter, Afrodyta, Apollo, Ares, Atena, Hermes i Hefajstos)	• wyjaśnia znaczenie pojęcia mit na tle wierzeń świata starożytnego • odróżnia mit od legendy i baśni • charakteryzuje rodzaje mitów: kosmogoniczne, teogoniczne, antropogeniczne oraz genealogiczne i podaje konkretne przykłady każdego z nich • opisuje najważniejszych bogów greckich: Zeusa, Posejdona, Hadesa, Herę, Hestię, Demeter, Afrodytę, Apolla, Aresa, Atenę, Hermesa i Hefajstosa, Artemidę, Uranosa, Gaję, Kronosa, Reę	• używa ze zrozumieniem pojęć sacrum i profanum • tłumaczy znaczenie pojęcia antropomorfizm i odnosi je do mitów greckich • interpretuje mit o Orfeuszu	• wyjaśnia znaczenie pojęcia archetyp w kontekście mitu o Orfeuszu	• na podstawie mitów o Prometeuszu i Syzyfie określa sens pojęcia archetyp • tłumaczy, czym były misteria eleuzyńskie • interpretuje mit o rodzie Labdakidów
12. i 13. U źródeł poezji – liryka grecka	• omawia podział na rodzaje literackie • wymienia nazwy gatunków lirycznych uprawianych w antyku	• podaje definicje gatunków lirycznych: pieśni, trenu, anakreontyka, ody, elegii, poezji tyrtejskiej • definiuje patriotyzm w kontekście utworu Tyrtajosa • wymienia twórców starożytnej liryki greckiej: Tyrtajosa, Safonę, Anakreonta	• charakteryzuje poezję tyrtejską na przykładzie wiersza Tyrtajosa • interpretuje poezję Anakreonta w odniesieniu do filozofii epikurejskiej • porównuje liryki Tyrtajosa z wierszami Anakreonta • omawia twórczość poetów starożytnej Grecji: Tyrtajosa, Safony, Anakreonta	• szczegółowo analizuje i interpretuje wiersze, używając terminologii z zakresu teorii literatury (rodzaj liryki, podmiot liryczny, sytuacja liryczna) i wskazując zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego oraz określając ich funkcje	• interpretuje liryki Tyrtajosa, Anakreonta i Safony, odnosząc je do światopoglądu starożytnych Greków • ocenia formę i styl poznanych liryków
14., 15. i 16. Homer – początki epiki	• określa tematykę przeczytanego fragmentu Iliady • uzasadnia przynależność eposu do epiki	• wymienia cechy eposu homeryckiego • wyjaśnia, na czym polega specyfika porównania homeryckiego i wskazuje odpowiednie przykłady w tekście • tłumaczy znaczenie pojęcia stały epitet i podaje przykłady takich epitetów z eposu homeryckiego • wyjaśnia, co oznacza wyrażenie koń trojański	• relacjonuje główne wątki Iliady • odróżnia inwokację od apostrofy • omawia na przykładach istotę toposu	• rozpoznaje i wskazuje cechy stylu podniosłego • charakteryzuje głównych bohaterów Iliady	• wymienia imiona drugoplanowych bohaterów Iliady: Andromacha, Priam, Kasandra, Helena, Parys, Laokoon • konfrontuje historię o Laokoonie z rzeźbą Grupa Laokoona • omawia tematykę, toposy i przesłanie Odysei • wyjaśnia znaczenie pojęcia homo viator
*18. Poetyka normatywna według Arystotelesa	• wyjaśnia pojęcie poetyka normatywna i odnosi je do traktatu Poetyka Arystotelesa	• wypowiada się na temat dokonań Arystotelesa	• omawia zagadnienie katharsis jako jednej z podstawowych kategorii tragedii greckiej • definiuje zasady mimesis oraz decorum	• wypowiada się na temat funkcji zasad mimesis i decorum w budowie tekstu literackiego	• przywołuje szerokie konteksty traktatu Arystotelesa i nawiązania do niego
*19., 20., 21. i 22. Król Edyp Sofoklesa	• streszcza tragedię Król Edyp Sofoklesa	• wskazuje w tekście elementy budowy dramatu antycznego • omawia zasadę trzech jedności na przykładzie utworu Sofoklesa • charakteryzuje głównego bohatera tragedii • wymienia funkcje chóru w dramacie antycznym, odwołując się do przykładów z tekstu	• wyjaśnia istotę tragizmu w kontekście treści utworu • na przykładzie działań Edypa określa funkcjonowanie ironii tragicznej • przedstawia, na czym polega wina tragiczna w odniesieniu do losów głównego bohatera	• analizuje zagadnienie fatum w świecie starożytnych Greków, odnosząc się do treści Króla Edypa • posługuje się pojęciem hybris przy charakteryzowaniu postaci Edypa • objaśnia zagadnienie katharsis jako jednej z podstawowych kategorii tragedii greckiej	• streszcza mit o rodzie Labdakidów • wyjaśnia na przykładzie Króla Edypa, na czym polega zasada decorum
23. i 24. Liryka rzymska – Horacy	• przedstawia postać Horacego • określa pochodzenie pojęcia mecenas sztuki w nawiązaniu do biografii Horacego • wyjaśnia znaczenie pojęcia horacjanizm	• podaje cechy charakterystyczne pieśni (ód) • rozpoznaje rodzaj liryki omawianego utworu, jego adresata, sposób kreacji podmiotu lirycznego i sytuacji lirycznej • określa problematykę utworu	• definiuje zasadę decorum i odnosi ją do wybranych utworów literatury starożytnej • sytuuje treść ody w kontekście poznanych filozofii • wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego	• pisze analizę i interpretację wiersza Horacego	• przywołuje szerokie konteksty twórczości Horacego i nawiązania do niej
ANTYK – NAUKA O JĘZYKU
25. i 26. Retoryka	• wyjaśnia znaczenie pojęcia retoryka • wyróżnia argumenty rzeczowe, logiczne i emocjonalne	• prezentuje na przykładach różne typy argumentów – rzeczowe, logiczne i emocjonalne • wymienia etapy przygotowania wypowiedzi ustnej	• wyjaśnia znaczenie słowa perswazja i wskazuje odmiany perswazji: propagandę oraz agitację • realizuje w praktyce etapy przygotowania wypowiedzi ustnej	• rozpoznaje manipulację językową i najczęstsze chwyty erystyczne • tworzy konspekt dłuższej wypowiedzi ustnej • podczas wypowiadania się zwraca uwagę na mowę ciała	• rozpoznaje i analizuje wypowiedź propagandową
ANTYK – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
27. Podsumowanie wiadomości na temat kultury antycznej	• streszcza główne tezy fragmentu tekstu Ernsta Hansa Gombricha O sztuce • relacjonuje fragment prozy Tadeusza Borowskiego U nas, w Auschwitzu…	• prezentuje własne wrażenia wynikające z lektury fragmentu tekstu Tadeusza Borowskiego	• podsumowuje dziedzictwo antyku	• podejmuje dyskusję na temat roli artysty w czasach antyku i obecnie • bierze udział w dyskusji na temat zagrożeń myślenia idealistycznego	• pisze pracę, w której zawiera swój pogląd na temat dziedzictwa antyku
28. Powtórzenie wiadomości	• przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat antyku	• wykorzystuje najważniejsze konteksty wywodzące się z twórczości antycznej	• wyciąga wnioski na tematy związane z twórczością antyczną • określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa antyku	• zabiera głos w dyskusji na tematy związane z antykiem i stosuje odpowiednie argumenty • w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań	• wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z twórczości antycznej • formułuje i rozwiązuje problemy badawcze związane z twórczością antyku
ANTYK – NAWIĄZANIA
29. Śladami antyku	• rozpoznaje wpływy kultury starożytnej w różnych dziełach sztuki	• wymienia elementy kultury starożytnej obecne w dzisiejszym świecie	• omawia znany sobie przykład inspiracji kulturą antyku	• podaje przykłady wpływu sztuki starożytnej na twórczość kolejnych epok	• omawia stosunek poszczególnych okresów w historii kultury do dziedzictwa antyku
*30. Kto jest barbarzyńcą?	• czyta ze zrozumieniem fragmenty tekstów  Zbigniewa Herberta Barbarzyńca w ogrodzie i Mieczysława Jastruna Mit śródziemnomorski • relacjonuje opinię Mieczysława Jastruna o starożytnych Grekach	• odnosi tekst utworu Zbigniewa Herberta do poznanych dzieł architektury starożytnej Grecji • rozpoznaje polemiczny charakter tekstu Mieczysława Jastruna	• interpretuje tytuł tekstu Herberta, odwołując się do toposów (m.in. ogrodu, arkadii, barbarzyńcy) • porównuje tezy zawarte w tekstach Jastruna i Herberta	• podejmuje dyskusję na temat dziedzictwa antyku • interpretuje słowo barbarzyńca w kontekście obu fragmentów	• przywołuje szerokie konteksty i nawiązania obu przeczytanych tekstów
31. Mitologia współcześnie	• streszcza mit o Dedalu i Ikarze • czyta ze zrozumieniem fragment tekstu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego Tragiczny koniec mitologii	• streszcza mit o Ledzie i Jowiszu • wyjaśnia znaczenie słów demitologizacja i parodia na przykładzie utworu Gałczyńskiego	• interpretuje rzeźbę Igora Mitoraja Ikaro Alato w odniesieniu do kanonu sztuki antycznej oraz mitu o Dedalu i Ikarze	• omawia współczesne interpretacje mitologii starożytnych Greków i Rzymian	• tworzy parodię dowolnie wybranego mitu
32. Safona w poezji współczesnej	• określa tematykę fragmentu wiersza Marii Pawlikowskiej Jasnorzewskiej Róże dla Safony • nazywa rodzaj liryki występujący w utworze	• prezentuje informacje na temat życia, legendy oraz twórczości Safony • określa podmiot liryczny i adresata lirycznego utworu	• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego • omawia sytuację liryczną występującą w utworze Jasnorzewskiej	• wyjaśnia, na czym polega funkcja metafor w wierszu	• pisze analizę i interpretację wiersza
33. Omówienie filmu Troja	• streszcza fabułę filmu	• porównuje fabułę filmu z treścią mitu trojańskiego	• posługuje się nazwami gatunków filmowych i przyporządkowuje Troję do jednego z nich	• wypowiada się na temat scenografii, kostiumów, zdjęć, montażu, reżyserii, gry aktorskiej oraz efektów specjalnych w Troi	• porównuje obraz Wolfganga Petersena z innymi dziełami filmowymi podejmującymi wątki antyczne
*34. Omówienie filmu Grek Zorba	• wypowiada się na temat swoich odczuć po obejrzeniu filmu	• definiuje żywioł dionizyjski i odnosi go do Alexisa Zorbasa – głównego bohatera filmu	• porównuje Greka Zorbę z tragedią antyczną, uwzględniając następujące elementy: przeznaczenie, konflikt tragiczny, winę tragiczną, katharsis	• omawia znaczenia tańca w filmie i w antycznych obrzędach religijnych	• tworzy recenzję filmu
BIBLIA – O EPOCE
36. Świat judeochrześcijański	• podaje nazwy religii wywodzących się z Biblii • wymienia podobieństwa i różnice pomiędzy judaizmem a chrześcijaństwem	• wymienia nazwy religii chrześcijańskich i wskazuje podstawowe różnice pomiędzy nimi • wyjaśnia znaczenie pojęcia Testament w odniesieniu do Biblii	• omawia różnice pomiędzy Starym a Nowym Testamentem • wyjaśnia, czym są Ewangelie i wymienia imiona ewangelistów	• analizuje relacje dogmatyczne i społeczne pomiędzy judaizmem i chrześcijaństwem, a także pomiędzy wyznaniami chrześcijańskimi	• wyczerpująco opisuje jedną z religii wywodzących się z Biblii
37. Biblia – wiadomości wstępne	• określa pochodzenie słowa Biblia • prezentuje podział ksiąg biblijnych	• dokonuje podziału ksiąg biblijnych na księgi historyczne, dydaktyczne oraz profetyczne i podaje ich przykłady • wymienia przekłady Biblii • określa, w jakich językach została zapisana Biblia • wyjaśnia znaczenie pojęć werset i alegoria	• charakteryzuje przekłady Biblii • wyjaśnia znaczenie pojęć: kanon, teologia, symbol	• omawia funkcje Biblii – sakralną, poznawczą i estetyczną	• wymienia nazwy świętych ksiąg innych religii
BIBLIA – TEKSTY Z EPOKI
38. Księga Rodzaju – dzieje początków świata i ludzkości	• relacjonuje powstanie świata i człowieka według Biblii	• wyjaśnia znaczenie frazeologizmu zakazany owoc • definiuje pojęcia genesis i patriarcha	• porównuje biblijny opis stworzenia świata i człowieka z opisem mitologicznym	• interpretuje opowieść o zerwaniu owocu z drzewa zakazanego (o grzechu pierworodnym)	• formułuje wypowiedź na temat wolnej woli w kontekście opowieści o grzechu pierworodnym • interpretuje obraz Tycjana Grzech pierworodny i Williama Blake’a Bóg stwarzający wszechświat
*39. W drodze do Ziemi Obiecanej – Księga Wyjścia	• relacjonuje treść fragmentu Księgi Wyjścia	• charakteryzuje relację między Bogiem a człowiekiem na podstawie fragmentów Księgi Wyjścia	• wypowiada się na temat symboliki wydarzeń opisanych w Księdze Wyjścia	• przedstawia rolę Mojżesza w historii judaizmu	• analizuje dzieła plastyczne inspirowane Księgą Wyjścia
40. Rozważania o cierpieniu – Księga Hioba	• opowiada historię Hioba	• omawia relacje między Hiobem a Bogiem na podstawie fragmentu Biblii	• interpretuje przemianę postawy Hioba po rozmowie z Bogiem	• podejmuje dyskusję na temat sensu cierpienia i zgody Boga na istnienie zła (teodycei)	• omawia problem cierpienia we współczesnym świecie • interpretuje obraz Léona Bonnata w kontekście historii Hioba
42. Poezja biblijna – Księga Psalmów	• przyporządkowuje psalmy do liryki • określa rodzaj liryki oraz nadawcę i adresata psalmów • wyjaśnia znaczenie pojęć psalm i psałterz	• klasyfikuje psalmy według poznanych kryteriów • podaje przykłady paralelizmów	• wypowiada się na temat związku psalmów z muzyką • wskazuje środki stylistyczne zastosowane w psalmach i omawia ich funkcje	• przedstawia obraz Boga wyłaniający się z psalmów	• porównuje tłumaczenia psalmów (z Biblii Tysiąclecia, Jana Kochanowskiego i Czesława Miłosza)
43. Biblijne oblicza miłości – Pieśń nad Pieśniami	• uzasadnia przynależność Pieśni nad Pieśniami do liryki	• charakteryzuje relacje między Oblubieńcem a Oblubienicą • wyjaśnia znaczenie wyrażenia miłość zmysłowa w kontekście utworu	• omawia oddziaływanie Pieśni nad Pieśniami na zmysły, wskazując cytaty z tekstu • odnajduje środki stylistyczne zastosowane w utworze i określa ich funkcję	• podejmuje dyskusję na temat przynależności Pieśni nad Pieśniami do kanonu biblijnego • wypowiada się na temat symbolicznej interpretacji Pieśni	• porównuje opis miłości zaprezentowany w Pieśni nad Pieśniami z wybranymi utworami miłosnymi z kręgu popkultury • opisuje postać z obrazu Oblubienica Rossettiego i zestawia ją z literackim pierwowzorem z Biblii
44. Moralizatorski sens przypowieści biblijnych	• odczytuje przypowieści na poziomie dosłownym i alegorycznym • tłumaczy znaczenie pojęcia parabola	• wymienia elementy świata przedstawionego, zwracając uwagę na ich schematyczną konstrukcję	• wyjaśnia funkcję schematycznej konstrukcji przypowieści i podaje przyczynę braku imion bohaterów • odróżnia przypowieść od exemplum	• uzasadnia sens posługiwania się formą przypowieści w Biblii • wskazuje na średniowiecznej miniaturze Czterech ewangelistów atrybuty właściwe poszczególnym ewangelistom	• podejmuje dyskusję na temat aktualności wzorców moralnych propagowanych w przypowieściach • podaje przykłady utworów literackich o charakterze parabolicznym
46. Wizja końca świata w Apokalipsie św. Jana	• streszcza Księgę Apokalipsy na podstawie przeczytanych fragmentów	• opisuje jeźdźców Apokalipsy i charakteryzuje ich na podstawie ryciny Albrechta Dürera Czterech jeźdźców Apokalipsy • definiuje pojęcie eschatologii	• wskazuje główne cechy stylu Apokalipsy • interpretuje symbole i alegorie znajdujące się w omawianym fragmencie	• wypowiada się na temat sposobów obrazowania i wywoływania nastroju grozy w Apokalipsie • porównuje biblijną Apokalipsę z innymi przedstawieniami końca świata	• pisze analizę porównawczą Apokalipsy i dowolnego dzieła prezentującego koniec świata (literackiego, malarskiego bądź filmowego)
*47. O miłości bliźniego – Pierwszy list św. Jana Apostoła	• omawia obraz miłości wyłaniający się z listu św. Jana • wyjaśnia znaczenie pojęć kazanie i list apostolski	• dostrzega i charakteryzuje rewolucyjność nauki Jezusa z Nazaretu zawartej w liście św. Jana	• podejmuje dyskusję na temat funkcjonowania przykazania miłości bliźniego	• porównuje obraz Fra Angelica Kazanie na górze z treścią listu św. Jana	• przywołuje szerokie konteksty listu św. Jana i nawiązania do niego
BIBLIA – NAUKA O JĘZYKU
49. Style wypowiedzi	• wymienia style funkcjonalne obecne w języku polskim i rozpoznaje je w praktyce • wymienia najczęstsze rodzaje stylizacji językowej	• podaje cechy stylów funkcjonalnych	• rozpoznaje stylizację językową • wskazuje wyróżniki stylu biblijnego	• omawia różnice pomiędzy stylem funkcjonalnym a artystycznym • podaje cechy dobrego stylu	• tworzy teksty napisane różnymi stylami funkcjonalnymi
BIBLIA – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
50. Podsumowanie wiadomości na temat Biblii	• relacjonuje opinie na temat Biblii, zawarte w tekstach Anny Kamieńskiej Książka nad książkami i Anny Świderkówny Rozmowy o Biblii	• wskazuje i komentuje różnice pomiędzy tekstami obu autorek	• na podstawie przeczytanych fragmentów formułuje własne sądy na temat Biblii	• podejmuje dyskusję o miejscu Biblii w przeszłości i we współczesnym świecie	• wypowiada się na temat wpływu Biblii na dzieje świata
51. Powtórzenie wiadomości	• przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat Biblii	• wykorzystuje najważniejsze konteksty wywodzące się z Biblii	• rozważa zagadnienia poruszane w przeczytanych fragmentach Biblii i formułuje własne sądy na ich temat oraz wnioski	• zabiera głos w dyskusji na tematy związane z Biblią i stosuje odpowiednie argumenty • w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań	• wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z Biblii • formułuje i rozwiązuje problemy badawcze związane z Biblią
BIBLIA – NAWIĄZANIA
52. Śladami Biblii	• rozpoznaje inspiracje biblijne w sztuce	• wymienia motywy w kulturze współczesnej, wywodzące się z Biblii	• omawia przykład dzieła zainspirowanego Biblią	• podaje przykłady inspiracji biblijnych, realizowane w określonych epokach	• szczegółowo omawia wybrany przykład współczesnego dzieła sztuki inspirowanego Biblią
*53. Poezja współczesna inspirowana Biblią	• odczytuje ze zrozumieniem treść wierszy Zbigniewa Herberta Książka i Anny Achmatowej Żona Lota • relacjonuje historie zburzenia Sodomy i Gomory • nazywa rodzaj liryki występujący w utworach	• określa adresata i nadawcę wierszy • rozpoznaje bohaterów lirycznych wiersza Achmatowej • odnajduje nawiązania biblijne w wierszu Herberta	• określa stosunek podmiotu lirycznego do Biblii w wierszu Herberta oraz do żony Lota w wierszu Achmatowej	• interpretuje oba wiersze	• pisze analizę porównawczą obu utworów
54. i 55. O Biblii dzisiaj	• relacjonuje treść fragmentów tekstów Harolda Kushnera Co się naprawdę zdarzyło w ogrodzie Edenu? i Frédérica Beigbedera Windows on the World • przytacza treść historii o grzechu pierworodnym i zburzeniu wieży Babel	• uzasadnia porównanie World Trade Center do wieży Babel z tekstu Frédérica Beigbedera • opisuje dzieło Jerzego Nowosielskiego Krucyfiks	• określa funkcję pytań w tekście Harolda Kushnera • porównuje autorską interpretację historii biblijnej z interpretacją kanoniczną	• wskazuje literaturę pomocną do interpretacji krucyfiksu • interpretuje znaczenie krucyfiksu w kontekście symboliki chrześcijańskiej	• wymienia tytuły innych dzieł Jerzego Nowosielskiego i je interpretuje
56. Biblia w filmie – Pasja Mela Gibsona	• streszcza fabułę filmu	• wyjaśnia funkcję retrospekcji w Pasji	• wypowiada się na temat kompozycji filmu	• podejmuje dyskusję na temat zasadności ukazania w filmie drastycznych scen • interpretuje postać szatana	• porównuje epizody filmowe z ich ewangelicznymi opisami • pisze recenzję filmu
57. Kino o wartościach – Dekalog I Krzysztofa Kieślowskiego	• przedstawia swoje odczucia po obejrzeniu filmu	• zabiera głos w dyskusji na temat postawy bohatera filmu – Krzysztofa	• wypowiada się na temat dialogów, narracji i kadrowania w filmie • analizuje rolę przypadku w konstrukcji fabuły	• interpretuje postać graną w filmie przez Artura Barcisia • podejmuje dyskusję o hierarchii wartości we współczesnym świecie	• formułuje wypowiedź na temat innego filmu z cyklu Dekalog
ŚREDNIOWIECZE – O EPOCE
59. i 60. Średniowiecze – wprowadzenie do epoki	• podaje etymologię nazwy epoki • wymienia najważniejsze wydarzenia związane z początkiem i końcem średniowiecza • wyjaśnia znaczenie słów teocentryzm i feudalizm • określa fazy średniowiecza	• omawia najważniejsze wydarzenia związane z początkiem i końcem średniowiecza • porównuje ramy czasowe średniowiecza polskiego i europejskiego • charakteryzuje średniowieczny system szkolny • wyjaśnia, co oznacza sformułowanie Biblia pauperum	• analizuje specyfikę periodyzacji polskiego średniowiecza • omawia, na czym polegał średniowieczny uniwersalizm i teocentryzm	• interpretuje rolę karnawału	• opisuje wpływ antyku i kultury arabskiej na średniowiecze
61. i 62. Filozofia chrześcijańska	• czyta ze zrozumieniem fragment Wyznań św. Augustyna oraz Summy teologicznej św. Tomasza • wyjaśnia znaczenie pojęcia asceza	• wymienia podstawowe założenia obu filozofii • tłumaczy, co oznaczają pojęcia: dualizm, iluminacja, akt, potencja, hierarchia bytów	• na podstawie Summy teologicznej wyjaśnia pochodzenie hierarchii bytów według św. Tomasza • omawia wpływ idei hierarchii bytów na średniowieczną koncepcję władzy i społeczeństwa	• przedstawia różnice między filozofią św. Augustyna a filozofią św. Tomasza	• interpretuje portret św. Augustyna • objaśnia alegoryczne znaczenie koloru na obrazie Justusa z Gandawy
63. i 64. Sztuka średniowieczna	• rozpoznaje najważniejsze zabytki polskiego i europejskiego średniowiecza • odróżnia styl romański od gotyckiego	• wymienia podstawowe cechy stylu romańskiego i gotyckiego • podaje przykłady zabytków polskiego i europejskiego średniowiecza • właściwie posługuje się terminami: płaskorzeźba, rzeźba pełnofigurowa, fresk, pieta, ikona, nawa, ołtarz, prezbiterium, apsyda, katedra, przypora, rozeta, witraż, portal	• wyjaśnia i ilustruje przykładami parenetyczny i anonimowy charakter sztuki średniowiecznej • omawia alegorię i podaje jej przykłady • używa we właściwym kontekście terminów: symultanizm, iluminatorstwo, miniatura, chorał, bazylika	• analizuje średniowieczne dzieło sztuki według następujących kryteriów: symbolika, kolorystyka, kolejność ukazywania postaci, sposób przedstawienia sylwetki ludzkiej, kontekst filozoficzny i historyczny dzieła, kompozycja	• wymienia cechy stylu bizantyjskiego i podaje jego przykłady • wypowiada się na temat muzyki średniowiecznej
65. Teatr średniowieczny	• podaje nazwy średniowiecznych gatunków teatralnych	• wymienia cechy teatralnych gatunków średniowiecznych	• wypowiada się na temat funkcji teatru w średniowieczu	• objaśnia psychomachię w kontekście moralitetu	• przywołuje szerokie konteksty i nawiązania
ŚREDNIOWIECZE – TEKSTY Z EPOKI
66. Bogurodzica – najstarszy polski utwór poetycki	• czyta ze zrozumieniem Bogurodzicę • wskazuje przykłady archaizmów w utworze	• rozpoznaje podmiot liryczny oraz adresata utworu • wskazuje archaizmy leksykalne i fleksyjne w Bogurodzicy • wyjaśnia znaczenie pojęcia kierlesz	• wypowiada się na temat kompozycji utworu • omawia funkcję Bogurodzicy w średniowiecznej Polsce	• odnajduje w treści Bogurodzicy motyw deesis i odnosi go do sztuk plastycznych • omawia formę wiersza	• wskazuje podobieństwa między motywem deesis w Bogurodzicy a przedstawionym na średniowiecznej ikonie
67. Ludzki wymiar cierpienia Matki Boskiej w Lamencie świętokrzyskim	• czyta ze zrozumieniem Lament świętokrzyski • wskazuje przykłady archaizmów w utworze	• określa sytuację liryczną, podmiot liryczny i adresatów utworu • wskazuje archaizmy leksykalne i fleksyjne w Lamencie świętokrzyskim	• charakteryzuje Maryję jako matkę • rozpoznaje w wierszu motyw Stabat mater	• porównuje obrazy Maryi z Lamentu świętokrzyskiego i z Bogurodzicy	• zestawia obrazy męki Pańskiej przedstawione w Lamencie świętokrzyskim i na obrazie Matthiasa Grünewalda Ukrzyżowanie • wypowiada się na temat obrazu Żydów w tekście Lamentu świętokrzyskiego
69. Motyw tańca śmierci w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią	• czyta ze zrozumieniem Rozmowę Mistrza Polikarpa ze Śmiercią • streszcza utwór • wskazuje przykłady archaizmów w tekście	• opisuje obraz śmierci przedstawiony w utworze, posługując się przy tym terminem alegoria • wskazuje w tekście archaizmy leksykalne i fleksyjne	• odnajduje w przeczytanym fragmencie motyw danse macabre • wyjaśnia przyczyny popularności motywu śmierci w średniowieczu • wyjaśnia w kontekście utworu znaczenie pojęć memento mori i ars moriendi	• omawia na podstawie lektury światopogląd ludzi średniowiecza • wypowiada się na temat średniowiecznych wskazań ars moriendi • tłumaczy, czym była w średniowieczu czarna śmierć	• porównuje motyw danse macabre przedstawiony w Rozmowie…  i na obrazie Bernta Notkego Taniec śmierci
70. Średniowieczny ideał ascety – Legenda o św. Aleksym	• czyta ze zrozumieniem Legendę o św. Aleksym • streszcza żywot św. Aleksego • wskazuje przykłady archaizmów w utworze	• charakteryzuje świętego jako ascetę • podaje przykłady archaizmów leksykalnych i fleksyjnych z tekstu	• wskazuje w utworze typowe elementy legendy hagiograficznej	• podejmuje dyskusję na temat aktualności ascezy oraz sensu takiej drogi do świętości	• opisuje inne przykłady ascezy średniowiecznej • wyjaśnia, jaką rolę odgrywali święci w życiu ludzi średniowiecza
*71. Świętość afirmacyjna – św. Franciszek	• relacjonuje treść fragmentu Pochwała stworzenia • charakteryzuje Pochwałę stworzenia jako hymn	• porównuje postawy dwóch świętych: św. Franciszka i św. Aleksego	• odnajduje w tekście elementy stylu biblijnego • wyraża opinię na temat dwóch dróg do świętości – św. Aleksego i św. Franciszka	• interpretuje dzieło Giotta • wyjaśnia znaczenie pojęcia franciszkanizm	• przywołuje szerokie konteksty interpretacyjne związane z postacią św. Franciszka
73. Średniowieczny wzorzec rycerza – Król Artur i rycerze Okrągłego Stołu	• streszcza fragment utworu Król Artur i rycerze Okrągłego Stołu	• wymienia tytuły europejskich eposów rycerskich • odnosi zachowania Artura do średniowiecznego kodeksu rycerskiego • wyjaśnia znaczenie pojęcia epos rycerski	• na przykładzie tekstu objaśnia funkcję fantastyki w epice rycerskiej • tłumaczy, co oznacza pojęcie etos	• analizuje etos rycerza i wyraża swoją opinię na ten temat	• wypowiada się na temat XV-wiecznego obrazu Rycerze Okrągłego Stołu i św. Graal • opisuje współczesne dzieła (filmowe, literackie) nawiązujące do średniowiecznych opowieści o rycerzach
74. Średniowieczna miłość – Dzieje Tristana i Izoldy	dla fragmentów utworu: • streszcza fragment Dziejów Tristana i Izoldy dla całości utworu: • streszcza utwór Dzieje Tristana i Izoldy • sporządza plan wydarzeń	dla fragmentów utworu: • formułuje zasady miłości rycerskiej dla całości utworu: • omawia etos rycerski na przykładzie postaci Tristana	dla fragmentów utworu: • objaśnia funkcję fantastyki w tekście dla całości utworu: • podaje przykłady elementów fantastyki w Dziejach Tristana i Izoldy i określa ich funkcję	dla fragmentów utworu: • analizuje specyfikę uczucia łączącego Tristana i Izoldę dla całości utworu: • charakteryzuje obyczajowość średniowieczną na podstawie Dziejów Tristana i Izoldy	• streszcza historię Abelarda i Heloizy • podaje przykłady dzieł (także współczesnych) opartych na historii podobnej do romansu Tristana i Izoldy • wypowiada się na temat miniatury Tristan i Izolda podczas morskiej podróży
75. Historiografia polska w średniowieczu	• opisuje wzorzec władcy na podstawie charakterystyki Bolesława Chrobrego pióra Galla Anonima • definiuje pojęcie kronika	• wymienia obowiązki króla przedstawione przez kronikarza • podaje przykłady dzieł polskiej historiografii średniowiecznej • definiuje pojęcie historiografia	• na podstawie Kroniki polskiej wypowiada się na temat stosunków społecznych i obyczajowości w średniowiecznej Polsce • charakteryzuje dzieła polskiej historiografii średniowiecznej	• omawia uwarunkowania historyczne początków piśmiennictwa polskiego • podejmuje dyskusję na temat wizerunku współczesnych władców w mediach	• przygotowuje mowę pochwalną na cześć wybranej przez siebie osoby
*76. Testament poetycki François Villona	• czyta ze zrozumieniem fragment Wielkiego testamentu • prezentuje życiorys Villona, stanowiący kanwę utworu	• interpretuje tytuł tekstu • wyjaśnia znaczenie pojęcia testament poetycki	• wypowiada się na temat środków stylistycznych użytych w wierszu oraz zastosowanej w nim kompozycji	• porównuje obraz przemijania zawarty w Wielkim Testamencie ze współczesnymi wyobrażeniami na ten temat	• przywołuje szerokie konteksty wywodzące się z Wielkiego testamentu i nawiązania do utworu
*77. Podróż po zaświatach – Boska Komedia Dantego Alighieri	dla fragmentów utworu: • na podstawie fragmentów Boskiej Komedii ogólnie omawia budowę piekła, czyśćca i raju dla całości utworu: • opisuje budowę zaświatów • wyjaśnia znaczenie słowa prekursor	dla fragmentów utworu: • charakteryzuje narratora Boskiej Komedii • wyjaśnia znaczenie tytułu tekstu dla całości utworu: • wypowiada się na temat postaci pojawiających się w utworze • tłumaczy znaczenie pojęć poemat epicki i summa	dla fragmentów utworu: • wylicza elementy dzieła charakterystyczne dla średniowiecza i renesansu dla całości utworu: • wymienia i ilustruje przykładami elementy dzieła charakterystyczne dla średniowiecza i dla renesansu	dla fragmentów utworu: • wypowiada się na temat sposobu obrazowania w utworze dla całości utworu: • interpretuje symbole obecne w dziele Dantego	• omawia fresk Dante i trzy królestwa
ŚREDNIOWIECZE – NAUKA O JĘZYKU
78. U źródeł języka polskiego	• wymienia dialekty polszczyzny • przytacza przykłady zabytków języka polskiego (w tym pierwsze zapisane zdanie)	• rozpoznaje we współczesnym języku niektóre pozostałości staropolskie, np. ślady liczby podwójnej	• omawia historię zapożyczeń • wskazuje przykłady wyrazów z przegłosem polskim, palatalizacją oraz e ruchomym	• podaje przyczyny zmian zachodzących w języku polskim	• sytuuje język polski we właściwej grupie języków słowiańskich • wymienia nazwy podstawowych grup języków wywodzących się z języka praindoeuropejskiego oraz języków spoza rodziny indoeuropejskiej
ŚREDNIOWIECZE – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
80. Podsumowanie wiadomości	• relacjonuje opinie na temat średniowiecza, zawarte we fragmentach tekstów Franca Cardiniego Wojownik i rycerz oraz Johana Huizingi Jesień średniowiecza	• wskazuje i komentuje różnice pomiędzy tekstami obu autorów	• formułuje własne sądy na podstawie przeczytanych fragmentów	• podejmuje dyskusję dotyczącą oceny średniowiecza, w której odwołuje się do fragmentów tekstów Cardiniego i Huizingi	• przywołuje szerokie konteksty i nawiązania wywodzące się ze światopoglądu i z twórczości średniowiecza
81. Powtórzenie wiadomości	• odtwarza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat średniowiecza	• wykorzystuje najważniejsze konteksty wywodzące się ze średniowiecza	• rozważa zagadnienia poruszane w przeczytanych tekstach średniowiecznych i formułuje własne sądy na ich temat oraz wnioski	• zabiera głos w dyskusji na tematy związane ze światopoglądem oraz twórczością średniowiecza i stosuje odpowiednie argumenty • w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań	• wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się ze światopoglądu i z twórczości średniowiecza • formułuje i rozwiązuje problemy badawcze związane z epoką średniowiecza
ŚREDNIOWIECZE – NAWIĄZANIA
82. Śladami średniowiecza	• rozpoznaje inspiracje sztuką średniowiecza	• wymienia elementy kultury średniowiecza obecne w dzisiejszym świecie	• omawia wpływy kultury średniowiecznej w różnych dziełach sztuki	• analizuje wybrany przykład inspiracji kulturą średniowiecza	• podaje przykłady wpływów sztuki średniowiecznej na twórczość kolejnych epok • omawia stosunek poszczególnych okresów w historii kultury do dziedzictwa średniowiecza
*83. Poetycki komentarz do ascezy	• rozpoznaje kontekst literacki wiersza Kazimiery Iłłakowiczówny Opowieść małżonki św. Aleksego	• określa typ liryki występujący w utworze, a także wskazuje podmiot liryczny i adresata wiersza	• porównuje legendę średniowieczną z poetyckim komentarzem współczesnej poetki	• omawia kontekst kulturowy wykorzystany w wierszu	• pisze analizę i interpretację wiersza
84. Śmiech w średniowieczu	• referuje opinię bohaterów Imienia róży na temat śmiechu	• porównuje stosunek do śmiechu obecny w Imieniu róży i Stołku dla wesołka	• rozpoznaje we fragmencie Imienia róży autora księgi – Arystotelesa • omawia rolę błazna na dworach	• podejmuje dyskusję na temat funkcji śmiechu w kulturze średniowiecza i dzisiaj	• przywołuje szerokie konteksty i nawiązania obecne w utworze Umberta Eco Imię róży
85. Współczesne inspiracje średniowieczem	• streszcza fragment tekstu Andrzeja Sapkowskiego Miecz przeznaczenia	• wymienia motywy średniowieczne, którymi posłużył się autor Miecza przeznaczenia	• odnajduje w tekście elementy stylizowane na polszczyznę średniowieczną	• wskazuje w dziele Zdzisława Beksińskiego nawiązania do wieków średnich oraz elementy charakterystyczne dla sposobu obrazowania malarza	• interpretuje obraz Zdzisława Beksińskiego • porównuje dzieło Beksińskiego z animacją Tomasza Bagińskiego Katedra
86. Średniowiecze w krzywym zwierciadle – Monty Python i św. Graal	• streszcza fabułę filmu	• odnajduje w filmie motywy średniowieczne • wyjaśnia w kontekście filmu znaczenie słów absurd oraz ironia	• porównuje bohaterów filmu z ich pierwowzorami z legend arturiańskich • wyjaśnia, na czym polega specyfika angielskiego humoru	• analizuje środki tworzące w filmie klimat średniowiecza	• podejmuje dyskusję na temat walorów artystycznych i poznawczych filmu
*87. Współczesny moralitet – Siódma pieczęć Ingmara Bergmana	• odnajduje w tekście  nawiązania do kultury i obyczajowości średniowiecza	• interpretuje tytuł filmu i objaśnia jego funkcję • wyjaśnia w kontekście dzieła Bergmana znaczenie pojęć personifikacja i taniec śmierci	• rozpoznaje w filmie konwencję moralitetu • tłumaczy na podstawie  Siódmej pieczęci, czym jest teodycea	• odczytuje przesłanie filmu	• przywołuje szerokie konteksty wywodzące się z filmu Siódma pieczęć i nawiązania do niego

Autor: Magdalena Lotterhoff

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny − Ponad słowami klasa 1 część 2

Prezentowane wymagania edukacyjne są zintegrowane z planem wynikowym autorstwa Magdaleny Lotterhoff, będącego propozycją realizacji materiału zawartego w podręczniku Ponad słowami w drugim semestrze klasy 1. Wymagania dostosowano do sześciostopniowej skali ocen.

Numer i temat lekcji	Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Uczeń:	Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą, oraz:	Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, oraz:	Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, oraz:	Wymagania wykraczające (ocena celująca) Uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą, oraz:
RENESANS – O EPOCE
1. i 2. U progu czasów nowożytnych	•  określa, na kiedy datowany jest początek renesansu w Europie • podaje umowną datę początku renesansu w Polsce • wyjaśnia znaczenie i pochodzenie nazwy epoki • tłumaczy, co oznacza pojęcie reformacja i opisuje rolę Marcina Lutra • dostrzega związki pomiędzy odrodzeniem a antykiem	• objaśnia, na czym polegała reformacja i jakie były jej przyczyny • opisuje przemiany kulturowe, które stały się podwalinami nowej epoki • podaje przykłady związków pomiędzy renesansem a antykiem • wymienia wyznania protestanckie • wyjaśnia znaczenie pojęć humanizm i antropocentryzm	• omawia społeczne uwarunkowania narodzin epoki odrodzenia • charakteryzuje rolę wydarzeń wyznaczających początek renesansu w kształtowaniu nowej epoki • wyjaśnia znaczenie wyrażenia ad fontes	• analizuje wpływ antyku na narodziny nowej epoki	• wyjaśnia, jakie było podłoże różnicy pomiędzy periodyzacją renesansu w Europie i w Polsce • omawia wpływ teorii heliocentrycznej Mikołaja Kopernika, wynalezienia druku i upadku Konstantynopola na kształtowanie się renesansu
3. i 4. Filozofia renesansu	• wymienia nazwiska czołowych filozofów i myślicieli epoki odrodzenia • streszcza fragment Pochwały głupoty Erazma z Rotterdamu • przedstawia główny temat Księcia Niccola Machiavellego	• omawia najważniejsze założenia filozofii Erazma z Rotterdamu • opisuje ogólne tendencje filozoficzne odrodzenia	• wyczerpująco przedstawia problematykę fragmentów Pochwały głupoty i Księcia • w kontekście fragmentów tekstów Machiavellego i Erazma z Rotterdamu wyjaśnia znaczenie terminów makiawelizm i tolerancja	• podejmuje dyskusję na temat poglądów Erazma z Rotterdamu i Machiavellego	• objaśnia wpływ filozofii Platona na myśl renesansową • wypowiada się na temat gatunku zapoczątkowanego przez Michela de Montaigne’a • podejmuje dyskusję na temat etyki w kontekście dzieła Niccola Machiavellego
6. i 7. Sztuka renesansu	• rozpoznaje dzieła sztuki renesansowej • ogólnie wypowiada się na temat najważniejszych artystów odrodzenia (Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rafael, Sandro Botticelli)	• wymienia cechy charakterystyczne stylu renesansowego i objaśnia je na przykładach • prezentuje dzieła polskiego renesansu • wyjaśnia znaczenie terminów: akt, portret, perspektywa, scenka rodzajowa, krużganki, miasto idealne, sfumato	• wskazuje i ilustruje przykładami najważniejsze tematy sztuki renesansowej • omawia twórczość najważniejszych artystów odrodzenia (Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rafael, Sandro Botticelli)	• analizuje renesansowe dzieło sztuki • charakteryzuje wpływ antyku na sztukę odrodzenia	• opisuje twórczość renesansowych artystów północnych • analizuje i ocenia dzieła renesansowe • wypowiada się na temat muzyki XVI-wiecznej
8. Teatr renesansowy	• wymienia cechy teatru elżbietańskiego	• przedstawia różnice pomiędzy teatrem renesansowym a średniowiecznym	• wylicza podobieństwa i różnice pomiędzy teatrem renesansowym a antycznym	• charakteryzuje konwencje teatralne powstałe w renesansie • omawia zjawisko teatru dell’arte	• przedstawia podobieństwa oraz różnice pomiędzy dramatem humanistycznym a elżbietańskim
RENESANS – TEKSTY Z EPOKI
9. Poezja religijna Jana Kochanowskiego	• czyta ze zrozumieniem Pieśń XXV z Ksiąg wtórych Kochanowskiego • określa rodzaj liryki występujący w utworze	• wskazuje podmiot liryczny oraz adresata lirycznego pieśni • określa gatunek utworu i wskazuje na jego pochodzenie	• interpretuje wiersz • wyjaśnia, na czym polega renesansowy charakter utworu	• porównuje kreację Boga w pieśni z Jego obrazem w utworach średniowiecznych • rozpoznaje rodzaj wersyfikacji zastosowany w utworze	• na podstawie indywidualnych poszukiwań wyjaśnia znaczenie wyrażenia Deus artifex i odnosi je do utworu Jana Kochanowskiego • konfrontuje wiersz Jana Kochanowskiego z obrazem Pietera Bruegla Żniwa i formułuje wnioski
10. i 11. Świat myśli Jana Kochanowskiego utrwalony w Pieśniach	• czyta ze zrozumieniem podane pieśni • wskazuje elementy światopoglądu renesansowego w utworach Kochanowskiego • definiuje pieśń jako gatunek	• na podstawie wierszy charakteryzuje światopogląd poety • wyjaśnia znaczenie terminów: horacjanizm, cnota, fortuna, stoicyzm, epikureizm	• odnajduje wątki horacjańskie w pieśniach Jana Kochanowskiego • analizuje wiersze pod kątem obecności elementów stoicyzmu i epikureizmu	• dokonuje analizy i interpretacji utworów • wskazuje w pieśniach cechy wiersza sylabicznego	• porównuje Pieśń XXIV z Ksiąg wtórych z wierszami Horacego • konfrontuje pieśni Jana Kochanowskiego z obrazem Tycjana Trzy okresy życia
12. Liryka obywatelska Jana Kochanowskiego	• czyta ze zrozumieniem fragmenty Pieśni o spustoszeniu Podola i Pieśń XIV z Ksiąg wtórych • określa rodzaj liryki, podmiot liryczny i adresata lirycznego utworów	• określa historyczne tło powstania Pieśni o spustoszeniu Podola • wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego	• odnosi tematykę pieśni do światopoglądu renesansowego • dokonuje analizy i interpretacji wiersza	• w kontekście utworu Jana Kochanowskiego wypowiada się na temat roli osób sprawujących władzę • podaje cechy wiersza sylabicznego	• przywołuje szerokie konteksty interpretacyjne utworów Kochanowskiego oraz nawiązania do nich
13. Renesansowy obraz arkadii	• czyta ze zrozumieniem fragment Pieśni świętojańskiej o sobótce • określa rodzaj liryki i wskazuje podmiot liryczny oraz adresata lirycznego	• rozpoznaje gatunek wiersza i odnosi go do tradycji literackiej • w kontekście utworu wyjaśnia znaczenie terminów: sielanka, arkadia, literatura pastoralna, folklor, idylla	• odnajduje w wierszu toposy renesansowe • wskazuje w utworze środki stylistyczne i określa ich funkcję	• odnosi tematykę wiersza do obyczajowości ziemiańskiej XVI w. • podejmuje dyskusję na temat realiów życia wiejskiego oraz wizji poetyckiej wsi	• odnosi mit arkadyjski do zjawisk współczesnej kultury • konfrontuje wiersz Jana Kochanowskiego z obrazem Giorgionego Burza
14. Fraszki – poezja dnia codziennego	• rozpoznaje w czytanych fraszkach tematykę autobiograficzną, refleksyjno-filozoficzną i obyczajową	• na podstawie poznanych utworów charakteryzuje fraszkę jako gatunek literacki • wskazuje we fraszkach elementy światopoglądu i obyczajowości renesansowej	• odnajduje we fraszkach konteksty antyczne i biblijne	• analizuje fraszki pod kątem renesansowego obrazu człowieka	• omawia topos świata jako teatru • konfrontuje wybraną fraszkę z obrazem Giuseppe Arcimbolda Jesień
15., 16. i 17. Żaden ojciec podobno barziej nie miłował / Dziecięcia – Treny Jana Kochanowskiego	• odnosi Treny do biografii Jana Kochanowskiego • czyta ze zrozumieniem wskazane utwory • definiuje tren jako gatunek	• wskazuje elementy filozofii stoickiej w Trenach • rozpoznaje w Trenie IX pozorny panegiryk • odnajduje w Trenie XIX informacje świadczące o odbudowie światopoglądu poety • wyjaśnia znaczenie określeń poezja funeralna i liryka żałobna	• analizuje i interpretuje wskazane treny • przedstawia kryzys światopoglądowy poety na podstawie trenów: IX, X i XI	• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego w Trenach • wyjaśnia, na czym polegała innowacyjność Trenów Kochanowskiego	• na podstawie cyklu Trenów omawia kompozycję epicedium
18. Tłumaczenie wierne czy piękne – o Psałterzu Dawidów Jana Kochanowskiego	• czyta ze zrozumieniem psalmy w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego • definiuje psalm jako gatunek	• odnosi Psałterz Dawidów do tradycji biblijnej • wyjaśnia znaczenie terminów: translatoryka, humanizm chrześcijański, poeta doctus	• wypowiada się na temat specyfiki przekładu • porównuje Psalm 130 w przekładzie Jana Kochanowskiego z wersją utworu z Biblii Tysiąclecia	• zestawia Psalm 130 w przekładzie Jana Kochanowskiego z pieśnią Czego chcesz od nas, Panie i wypowiada się na temat spójności światopoglądowej poety • podejmuje dyskusję na temat granic wolności tłumacza	• odnosi Psalm 130 w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego do analogicznych zjawisk w kulturze
19. Podsumowanie wiadomości na temat Jana Kochanowskiego	• przytacza najważniejsze wydarzenia z biografii Jana Kochanowskiego • podaje tytuły omówionych utworów Kochanowskiego	• analizuje wybrane wiersze	• wskazuje najważniejsze tematy i motywy w twórczości Kochanowskiego	• omawia znaczenie twórczości Jana Kochanowskiego w rozwoju literatury polskiej	• wypowiada się na temat światopoglądu Jana Kochanowskiego w kontekście jego biografii i twórczości
*20. O poprawie Rzeczypospolitej Andrzeja Frycza Modrzewskiego	• wymienia tytuły ksiąg rozprawy • relacjonuje poglądy Modrzewskiego, zawarte w przeczytanym fragmencie tekstu	• omawia najważniejsze postulaty pisarza	• przedstawia źródło toposu utopii • relacjonuje najważniejsze założenia utworu Thomasa More’a	• podejmuje dyskusję na temat realizacji idei utopii – w obszarze literatury i w świecie realnym	• samodzielnie opracowuje koncepcję idealnego państwa i społeczeństwa oraz uzasadnia swoje tezy • konfrontuje wyobrażenie idealnej społeczności z obrazem Lucasa Cranacha starszego Złoty wiek
*21. Kazania sejmowe Piotra Skargi	• przytacza argumentację zaprezentowaną przez Piotra Skargę • wyjaśnia znaczenie terminu retoryka	• nakreśla kontekst historyczny Kazań sejmowych • odnajduje w tekście wątki biblijne • wyjaśnia znaczenie terminów: anarchia szlachecka, złota wolność, tolerancja religijna	• wskazuje w utworze środki retoryczne • charakteryzuje stylizację proroczej groźby w Kazaniach sejmowych	• podejmuje dyskusję na temat aktualności Kazań sejmowych we współczesnej Polsce • konfrontuje treść obrazu Jana Matejki Kazanie Skargi z realiami historycznymi i formułuje wnioski na temat ideologicznej funkcji obrazu	• analizuje obraz Jana Matejki Kazanie Skargi
22. Sonety do Laury Francesca Petrarki	• czyta ze zrozumieniem wskazane utwory • określa rodzaj liryki zastosowany w wierszach • definiuje sonet jako gatunek	• określa podmiot liryczny, adresata lirycznego oraz sytuację liryczną w wierszach • wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego • wskazuje w podanych utworach cechy gatunkowe sonetu	• analizuje i interpretuje wiersz • opisuje uczucia podmiotu lirycznego • wskazuje w utworach przykłady idealizacji kobiety	• na podstawie poznanych utworów charakteryzuje zjawisko petrarkizmu • podejmuje dyskusję na temat wpływu twórczości Francesca Petrarki na skonwencjonalizowanie poezji miłosnej	• porównuje dwa sposoby obrazowania piękna kobiecego na przykładzie obrazów Giorgionego Śpiąca Wenus i Domenica Ghirlandaia Portret Giovanny Tornabuoni
24. Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy Miguela de Cervantesa Saavedry	• streszcza dzieło Cervantesa • wyjaśnia znaczenie wyrażenia walka z wiatrakami	• wymienia cechy gatunkowe romansu rycerskiego i ilustruje je przykładami z literatury średniowiecznej • charakteryzuje na podstawie tekstu głównych bohaterów powieści	• wyjaśnia istotę parodii i podaje odpowiednie przykłady • analizuje utwór Cervantesa pod kątem parodii romansu rycerskiego	• rozpatruje charaktery głównych bohaterów powieści jako odbicie dwoistej natury ludzkiej	• konfrontuje poznany tekst z obrazem Honoré Daumiera Don Kichot • tworzy parodię dowolnego dzieła literackiego
*25. Początki noweli – Giovanni Boccaccio Dekameron	• streszcza nowelę Sokół • definiuje nowelę jako gatunek	• wypowiada się na temat Dekameronu jako cyklu nowel • na podstawie tekstu podaje cechy gatunkowe noweli	• wyróżnia elementy kompozycyjne noweli	• analizuje utwór pod kątem światopoglądu renesansowego	• omawia obraz Sandra Botticellego Uczta w piniowym lesie
26., 27., 28., 29. i 30. Makbet Williama Szekspira	• streszcza dramat Makbet • wymienia tytuły najważniejszych dzieł Williama Szekspira	• przedstawia zarys biografii Williama Szekspira • omawia cechy charakterystyczne teatru elżbietańskiego • porównuje dramat szekspirowski z dramatem antycznym • charakteryzuje głównych bohaterów tragedii • wskazuje przyczyny ostatecznej klęski Makbeta	• wyjaśnia znaczenie określenia kwestia szekspirowska • analizuje pod względem psychologicznym motywację działań głównych bohaterów dramatu • określa rolę czarownic w budowaniu napięcia w sztuce • wskazuje elementy świata irracjonalnego i opisuje ich znaczenie • omawia funkcję elementów humorystycznych w Makbecie	• analizuje przyczyny ponadczasowej aktualności dzieł Szekspira • wymienia przykłady adaptacji dzieł Szekspira • definiuje tragizm w utworze	• streszcza Hamleta Williama Szekspira • omawia wybraną adaptację Makbeta bądź Hamleta i konfrontuje ją z tekstem dramatu
RENESANS – NAUKA O JĘZYKU
32. Styl artystyczny	• wymienia cechy charakterystyczne stylu renesansowego	• wyjaśnia różnicę pomiędzy stylem artystycznym a stylami funkcjonalnymi	• prezentuje na przykładach cechy stylu renesansowego • wskazuje przykłady parodii, trawestacji i pastiszu	• rozpoznaje wiersz sylabiczny i określa jego cechy	• wskazuje chwyty retoryczne w przykładowych tekstach publicystycznych z okresu odrodzenia oraz współczesnych • analizuje problem oryginalności dzieła literackiego w kontekście konwencji stylistycznej
RENESANS – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
33. Podsumowanie wiadomości na temat kultury renesansu	• relacjonuje opinie o epoce zawarte we fragmentach tekstów Renesans Jerzego Ziomka oraz Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań Leszka Kołakowskiego	• w kontekście fragmentu książki Jerzego Ziomka porównuje możliwości, jakie stwarzał ludziom renesans, z epoką poprzednią	• wypowiada się na temat związków kultury narodowej z europejską	• podejmuje dyskusję na temat renesansu w kontekście fragmentu książki Leszka Kołakowskiego	• formułuje własną opinię dotyczącą stereotypów w postrzeganiu renesansu
34. Powtórzenie wiadomości	• odtwarza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat renesansu	• wykorzystuje najistotniejsze konteksty wywodzące się z twórczości renesansowej	• formułuje wnioski na tematy związane z twórczością renesansową • określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa renesansu	• uczestniczy w dyskusji na tematy związane z renesansem i stosuje odpowiednie argumenty • w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań	• wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z twórczości renesansowej • formułuje i rozwiązuje problemy badawcze dotyczące piśmiennictwa renesansowego
RENESANS – NAWIĄZANIA
35. Śladami renesansu	• rozpoznaje wpływy kultury renesansowej w różnych dziełach sztuki	• wymienia osiągnięcia cywilizacyjne renesansu oraz ich wpływ na rozwój człowieka	• przedstawia wpływ sztuki renesansowej na późniejsze epoki	• prezentuje dowolny przykład inspiracji kulturą renesansu	• omawia i ocenia dowolny przykład inspiracji kulturą renesansu
36. Cywilizacja odrodzenia – odrodzenie cywilizacji	• relacjonuje poglądy Jeana Delumeau zawarte we fragmencie tekstu Cywilizacja Odrodzenia • wymienia najważniejsze osiągnięcia epoki	• podaje przykłady wpływu renesansu na współczesną cywilizację	• wyjaśnia, dlaczego czasy renesansu rozpoczynają epokę nowożytną • podejmuje dyskusję na temat osiągnięć renesansu	• ocenia z własnej perspektywy przełomowy charakter epoki	• konfrontuje osiągnięcia kultury renesansu ze znanymi sobie dziełami sztuki
*37. Mona Lisa w czasach popkultury	• wypowiada się na temat zjawiska popkultury • formułuje wypowiedź na temat Mona Lisy Leonarda da Vinci	• porównuje obraz Jeana-Michela Basquiata z pierwowzorem	• przedstawia własną opinię na temat przetwarzania ikon historii sztuki przez popkulturę	• analizuje funkcję wykorzystania Mona Lisy w dziele popkulturowym	• podejmuje dyskusję na temat tego, czym jest sztuka
*38. O śmierci ponad epokami − *** [Anka! to już trzy i pół roku] Władysława Broniewskiego	• czyta ze zrozumieniem wiersz Władysława Broniewskiego • określa rodzaj liryki, wskazuje podmiot liryczny i adresata lirycznego utworu	• odnajduje w utworze nawiązania do Trenów Jana Kochanowskiego • określa w kontekście wiersza etymologię imienia Zofia	• dokonuje analizy stylistycznej wiersza • wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego w wierszu Broniewskiego w kontekście Trenów	• podejmuje dyskusję na temat opisu śmierci i żałoby w różnych okresach literackich	• pisze analizę porównawczą wierszy *** [Anka! to już trzy i pół roku] Władysława Broniewskiego i Tren XIX Jana Kochanowskiego
39. Makbet z przymrużeniem oka	• streszcza wskazany fragment utworu Trzy wiedźmy Terry’ego Pratchetta • odnajduje w czytanym tekście aluzje do Makbeta Williama Szekspira	• charakteryzuje utwór jako parodię i podaje odpowiednie przykłady	• wskazuje środki nadające tekstowi efekt komediowy	• uczestniczy w dyskusji na temat funkcjonowania parodii	• wskazuje elementy świadczące o oryginalnym podejściu twórcy do gatunku powieści
*40. Elżbieta królowa Anglii	• na podstawie obejrzanego spektaklu Teatru Telewizji charakteryzuje królową Elżbietę, uwypukla złożoność jej postaci	• przywołuje kontekst historyczny przedstawienia	• wypowiada się na temat kreacji odtwórczyni tytułowej roli	• podejmuje dyskusję na temat problemów osób sprawujących władzę w czasach renesansu i dzisiaj	• omawia specyfikę Teatru Telewizji
41. Romeo i Julia  współcześnie	• streszcza fabułę Romea i Julii w reż. Baza Luhrmanna • opisuje swoje wrażenia po obejrzeniu filmu	• porównuje film Luhrmanna z utworem Williama Szekspira • wyjaśnia znaczenie terminów: adaptacja, ekranizacja, interpretacja	• dokonuje szczegółowej analizy porównawczej wybranych scen filmu	• wypowiada się na temat funkcji kiczu w filmie • podejmuje dyskusję o granicach dowolności adaptacji	• wyraża swoją opinię na temat rekwizytów, kostiumów oraz sposobu filmowania i montażu
*42. Królowa Margot	• opisuje relacje panujące na dworze francuskim, które zostały przedstawione w filmie	• omawia wydarzenia historyczne stanowiące tło fabuły filmu	• analizuje pobudki, jakimi kierowała się tytułowa bohaterka filmu	• na podstawie fabuły filmu rozważa problem zła w człowieku	• przywołuje konteksty i nawiązania wykorzystane w filmie
BAROK – O EPOCE
45. i 46. Barok – świat wewnętrznych sprzeczności	• wyjaśnia etymologię nazwy barok • określa ramy czasowe epoki • podaje daty początku i końca baroku w Polsce	• wymienia podstawowe różnice pomiędzy renesansem a barokiem • wyjaśnia, dlaczego XVI w. nazywa się czasem wojen • tłumaczy znaczenie terminów monarchia absolutna i kontrreformacja	• omawia najważniejsze postanowienia soboru trydenckiego • charakteryzuje specyfikę polskiego baroku	• wypowiada się na temat życia codziennego w baroku	• analizuje wpływ soboru trydenckiego na kształt epoki • podaje przykłady teatralizacji życia w baroku • charakteryzuje tło historyczne epoki
47. i 48. Człowiek wobec nieskończoności – filozofia czasów baroku	• streszcza fragmenty traktatów Kartezjusza: Medytacji o pierwszej filozofii i Rozprawy o metodzie • relacjonuje fragment Myśli Pascala	• przedstawia podstawowe założenia filozofii Kartezjańskiej • wymienia najważniejsze elementy filozofii Blaise’a Pascala	• objaśnia sens stwierdzenia Myślę, więc jestem • tłumaczy znaczenie sforumłowania zakład Pascala • wyjaśnia, jak rozumie określenie trzcina myśląca	• wymienia nazwiska przedstawicieli spirytualizmu, naturalizmu i panteizmu oraz charakteryzuje ich poglądy • formułuje swoją opinię na temat myśli barokowej	• przedstawia charakterystykę głównych nurtów myśli barokowej, korzystając z różnych źródeł informacji
49. i 50. Sztuka baroku	• rozpoznaje cechy stylu barokowego na podstawie wskazanych dzieł • wymienia nazwiska najważniejszych twórców okresu baroku • podaje najistotniejsze cechy stylu barokowego	• omawia twórczość przedstawicieli sztuki barokowej • charakteryzuje malarstwo barokowe, posługując się przykładami dzieł • na przykładzie wybranej budowli przedstawia cechy architektury barokowej	• omawia założenia światopoglądowe sztuki baroku • charakteryzuje operę jako zjawisko typowe dla baroku • wyjaśnia, czym był teatr dworski	• określa, na czym polegało znaczenie Kościoła jako mecenasa sztuki • dokonuje analizy rzeźby barokowej według wskazanych kryteriów • opisuje działalność szkolnego teatru jezuitów w Polsce	• analizuje i interpretuje wybrane dzieło sztuki barokowej
BAROK – TEKSTY Z EPOKI
52. Wprowadzenie do literatury barokowej	• charakteryzuje dwa nurty poezji barokowej: dworski i metafizyczny	• wymienia nazwiska przedstawicieli klasycyzmu barokowego • definiuje termin marinizm	• omawia twórczość Moliera • wyjaśnia znaczenie terminów: sacrum, profanum, vanitas	• przedstawia różnice pomiędzy nurtem dworskim i metafizycznym literatury baroku a klasycyzmem francuskim	• streszcza wybrany dramat Pierre’a Corneille’a bądź Jeana Racine’a
53. Poezja metafizyczna Mikołaja Sępa Szarzyńskiego	• czyta ze zrozumieniem wiersze poety • omawia przynależność Mikołaja Sępa Szarzyńskiego do dwóch epok: renesansu z uwagi na lata życia i baroku ze względu na prekursorską twórczość	• odnajduje cechy poezji metafizycznej w utworach Sępa Szarzyńskiego • wskazuje podmiot liryczny oraz adresata lirycznego i określa sytuację liryczną we wskazanych wierszach	• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego w analizowanych sonetach • dokonuje analizy stylistycznej i interpretacji wierszy Sępa Szarzyńskiego	• porównuje obraz Boga zawarty w utworach Sępa Szarzyńskiego z obrazem Boga w Hymnie Jana Kochanowskiego • podejmuje dyskusję na temat aktualności poezji Sępa Szarzyńskiego	• analizuje pogląd poety na temat sensu istnienia na podstawie wskazanych sonetów • konfrontuje sonety Sępa Szarzyńskiego z obrazem Juana de Valdésa Leala In ictu oculi
*54. Poezja Daniela Naborowskiego	• wskazuje w wierszu Krótkość żywota cechy literatury metafizycznej • odnajduje w wierszu Na oczy królewny angielskiej i omawia cechy literatury dworskiej	• odczytuje wiersz Krótkość żywota jako traktat z tezą i potwierdzającą ją argumentacją	• analizuje i interpretuje wiersze Krótkość żywota oraz Na oczy królewny angielskiej	• wyjaśnia znaczenie paradoksów kończących wiersz	• interpretuje obraz Georges’a de La Toura Maria Magdalena
*55. Poezja dworska Jana Andrzeja Morsztyna	• na podstawie wiersza Do trupa definiuje sonet jako gatunek • przytacza definicję paradoksu i podaje odpowiednie przykłady	• wyjaśnia istotę konceptu w wierszach O swej pannie i Do trupa • odnajduje elementy sensualizmu w omawianych utworach	• analizuje wiersze Jana Andrzeja Morsztyna • definiuje marinizm po omówieniu twórczości Jana Andrzeja Morsztyna	• omawia koncept stanowiący oś konstrukcyjną utworu O swej pannie	• w kontekście barokowego ujęcia tematu śmierci porównuje wiersz Do trupa z rzeźbą Berniniego Śmierć błogosławionej Ludwiki Albertoni
56. Zbytki sarmackie według Wacława Potockiego	• streszcza wskazane fragmenty Zbytków polskich • wyjaśnia znaczenie terminu sarmatyzm • na podstawie tekstu omawia zamiłowanie XVII-wiecznej szlachty i duchowieństwa do życia ponad stan	• odnajduje we fragmencie Zbytków polskich elementy nurtu sarmackiego • przedstawia obraz społeczeństwa wyłaniający się z podanego fragmentu	• przytacza fakty na temat  wojen polsko-szwedzkich w XVII w.	• tworzy analizę formalną tekstu i przedstawia funkcję użytych w nim środków językowych • podejmuje dyskusję na temat społeczeństwa polskiego w kontekście utworu Wacława Potockiego	• omawia wpływ przymusowej konwersji na życie i twórczość Wacława Potockiego
57. Sarmaty portret własny – Pamiętniki  Jana Chryzostoma Paska	• definiuje sarmatyzm oraz wymienia jego wady i zalety • przytacza najważniejsze fakty z biografii pisarza	• przedstawia biografię Paska i wskazuje w niej fakty typowe dla Sarmaty • na podstawie utworu definiuje pamiętnik	• odnajduje w tekście Pamiętników elementy mentalności sarmackiej	• analizuje styl i język Pamiętników	• podejmuje dyskusję na temat elementów mentalności sarmackiej u współczesnych Polaków
*59. Angielska poezja metafizyczna	• omawia charakter twórczości angielskich poetów metafizycznych	• określa, na czym polega koncept w wierszu Pchła Johna Donne’a • rozpoznaje oryginalny charakter utworu Donne’a	• dokonuje analizy i interpretacji wiersza Pchła	• podejmuje dyskusję na temat współczesnych przykładów niebanalnego ukazania erotyzmu w sztuce	• analizuje i porównuje obrazy Ogród miłości Petera Paula Rubensa oraz Vanitas Pietera Claesza • przedstawia w kontekście analizowanych obrazów przykłady łączenia ze sobą dwóch skrajnych kręgów tematycznych
BAROK – NAUKA O JĘZYKU
61. Środki wyrazu artystycznego i ich funkcje	• wymienia środki wyrazu artystycznego właściwe dla stylu barokowego	• klasyfikuje środki artystycznego wyrazu oraz określa ich funkcję w dziele literackim • prezentuje na przykładach cechy stylu barokowego	• odnosi termin makaronizm do współczesnej polszczyzny	• wypowiada się na temat wpływu stylu barokowego na treść utworów	• porównuje na podstawie wybranych utworów style renesansowy i barokowy
BAROK – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
62. Podsumowanie wiadomości na temat baroku	• relacjonuje opinie na temat baroku zawarte we fragmentach książek Dzieje literatury polskiej Juliana Krzyżanowskiego i Helikon sarmacki Andrzeja Vincenza	• wyjaśnia znaczenie pojęcia rodzimości w piśmiennictwie barokowym	• wypowiada się na temat demokratycznego charakteru piśmiennictwa barokowego	• podejmuje dyskusję dotyczącą nieobecności literatury barokowej w świadomości społecznej	• odnajduje w literaturze i sztuce barokowej elementy ponadczasowe
63. Powtórzenie wiadomości	• przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat twórczości barokowej	• wykorzystuje najistotniejsze konteksty wywodzące się z twórczości barokowej	• formułuje wnioski na tematy związane z twórczością barokową • określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa baroku	• uczestniczy w dyskusji na tematy związane z barokiem i stosuje odpowiednie argumenty • w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań	• wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z twórczości barokowej • formułuje i rozwiązuje problemy badawcze dotyczące twórczości barokowej
BAROK – NAWIĄZANIA
64. Śladami baroku	• rozpoznaje inspiracje barokowe w sztuce	• podaje przykłady motywów w kulturze współczesnej wywodzących się z baroku	• charakteryzuje stosunek do baroku na przestrzeni epok	• prezentuje przykład dzieła zainspirowanego sztuką barokową	• szczegółowo omawia wybrany przykład współczesnego dzieła inspirowanego sztuką barokową
65. Barokowe inspiracje	• czyta ze zrozumieniem wskazane teksty • streszcza w punktach fragmenty Kuli Pascala Jorge Luisa Borgesa	• odnajduje elementy estetyki barokowej we fragmencie Wojny futbolowej Ryszarda Kapuścińskiego	• prezentuje sylwetkę Ryszarda Kapuścińskiego • referuje wykład Borgesa i interpretuje ostatnie zdanie tekstu	• konfrontuje cechy estetyki barokowej wymienione przez Kapuścińskiego z dziełami sztuki zamieszczonymi w podręczniku • podejmuje dyskusję na temat obecności estetyki barokowej we współczesnym świecie	• porównuje barokową wizję świata i człowieka opisaną przez Pascala z niepokojami współczesnych ludzi • ocenia aktualne przejawy estetki barokowej w sztuce i życiu codziennym
*66. Ideał kobiecego piękna	• odnajduje w podręczniku oraz dostępnych sobie źródłach akty kobiece powstałe w baroku i w innych epokach	• dobiera obrazy według kryterium kompozycji wykorzystanej przez Fernanda Botera w dziele Leżąca naga kobieta z kwiatami	• porównuje obraz Botera z aktami barokowymi, wskazuje elementy zaczerpnięte z tradycji i komentuje sposób ich przetworzenia	• podejmuje dyskusję na temat ewolucji ideału kobiecego piękna	• uczestniczy w dyskusji na temat obecności i funkcji kiczu we współczesnych przedstawieniach kobiety
*67. Barok w poezji współczesnej	• określa rodzaj liryki oraz zasadę kompozycyjną, według której zbudowany jest wiersz Jarosława Marka Rymkiewicza Róża oddana Danielowi Naborowskiemu	• określa funkcję anafory	• wykazuje się znajomością topiki barokowej i wskazuje toposy wykorzystane w wierszu Rymkiewicza	• porównuje utwór Rymkiewicza z wierszem barokowym o podobnej konstrukcji • wyjaśnia znaczenie symbolu róży obecnego w tekście	• tworzy prezentację dotyczącą toposu róży w literaturze i sztuce
*68. Trans-Atlantyk Witolda Gombrowicza wobec tradycji sarmackiej	• odnajduje we fragmencie Trans-Atlantyku Gombrowicza cechy języka Jana Chryzostoma Paska • wskazuje w tekście elementy mentalności sarmackiej	• prezentuje najważniejsze fakty z życia i twórczości Witolda Gombrowicza	• wykazuje się ogólną znajomością treści utworu Witolda Gombrowicza	• analizuje sposoby ośmieszenia mentalności sarmackiej zastosowane przez Gombrowicza	• w kontekście fragmentu utworu podejmuje dyskusję na temat stosunku do emigrantów i problemów związanych z asymilacją na obczyźnie
69. Barokowa teatralność w opowieści filmowej	• odnajduje w filmie Vatel w reż. Rolanda Joffégo elementy teatralizacji życia w baroku • opisuje przedstawioną w filmie barokową arystokrację	• porównuje kadry filmowe z reprodukcjami barokowych obrazów zamieszczonymi w podręczniku • ocenia postępowanie arystokracji ukazane w filmie	• odnajduje w filmie toposy barokowe • analizuje postępowanie tytułowego bohatera	• interpretuje motyw lustra obecny w filmie	• porównuje sposób przedstawienia arystokracji w filmach Vatel oraz Królowa Margot • pisze recenzję dzieła Rolanda Joffégo
*70. Filmowa opowieść o artyście – Dziewczyna z perłą  Petera Webbera	• na podstawie filmu charakteryzuje życie codzienne w baroku • opisuje proces powstawania dzieła sztuki	• przedstawia charakterystykę postaci Griet – służącej malarza	• porównuje kadry z filmu z obrazami Jana Vermeera	• analizuje i ocenia kreację Scarlett Johansson	• tworzy prezentację na temat obrazu artysty w filmie
OŚWIECENIE – O EPOCE
72. i 73. Oświecenie w Europie i Polsce	• objaśnia etymologię nazwy epoki • podaje daty graniczne oświecenia w Europie • przedstawia periodyzację polskiego oświecenia	• opisuje światopogląd ludzi oświecenia • wymienia osiągnięcia oświecenia w dziedzinie nauki • podaje nazwy instytucji powstałych w czasach stanisławowskich	• opisuje przemiany społeczne doby oświecenia • charakteryzuje specyfikę polskiego oświecenia	• prezentuje wpływ idei oświeceniowych na życie codzienne • analizuje rolę czasopiśmiennictwa w oświeceniu	• analizuje przemiany światopoglądowe, które ukształtowały epokę
75. i 76. Wiek rozumu i czułego serca	• czyta ze zrozumieniem fragment traktatu Johna Locke’a Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego i przytacza najważniejsze tezy tekstu • czyta ze zrozumieniem fragment Traktatu o tolerancji Woltera i podaje najistotniejsze założenia tekstu	• wymienia główne kierunki światopoglądowe oświecenia • prezentuje założenia filozofii Johna Locke’a • charakteryzuje podstawowe elementy światopoglądu Woltera • wyjaśnia znaczenie terminów: deizm, ateizm, materializm, sensualizm, empiryzm, tabula rasa, utylitaryzm, liberalizm, libertynizm	• odnajduje w tekście Johna Locke’a argumenty świadczące o tym, że autor był zwolennikiem racjonalizmu i empiryzmu • przedstawia okoliczności, w których powstał Traktat o tolerancji • na podstawie tekstu objaśnia, jaką rolę – według Woltera – odgrywają Bóg i religia	• prezentuje podstawowe założenia światopoglądu Immanuela Kanta • wyjaśnia, na czym polega kopernikański przewrót w filozofii dokonany przez Kanta • tłumaczy, czym jest według filozofa prawo naturalne • omawia główne twierdzenia Jeana-Jacquesa Rousseau	• przedstawia pogłębioną wiedzę na temat filozofii Immanuela Kanta i Jeana-Jacquesa Rousseau
77. i 78. Sztuka oświecenia	• wskazuje na przykładach cechy stylu klasycystycznego w architekturze, malarstwie i rzeźbie • na podstawie wybranych dzieł omawia cechy rokoka	• podaje cechy stylu klasycystycznego i rokokowego • omawia rolę teatru w oświeceniu	• wymienia najważniejsze dzieła czołowych twórców klasycyzmu europejskiego • opisuje specyfikę rokokowych przedmiotów użytku codziennego i wystroju wnętrz • charakteryzuje rolę komedii w teatrze oświeceniowym	• analizuje dzieło klasycystyczne według wskazanych kryteriów • wyjaśnia, w jaki sposób sztuka oświecenia odzwierciedlała najważniejsze idee epoki • określa rolę Teatru Narodowego w rozwoju polskiego oświecenia	• wypowiada się na temat muzyki okresu oświecenia • prezentuje treść i problematykę wybranej komedii klasycystycznej
OŚWIECENIE – TEKSTY Z EPOKI
79. Wprowadzenie do literatury oświecenia	• wymienia nazwy gatunków literackich najpełniej realizujących postulat dydaktyzmu	• wskazuje gatunek, który pojawił się w polskiej literaturze XVIII-wiecznej • wymienia najważniejsze cechy literatury sentymentalnej i rokokowej	• definiuje klasycyzm w literaturze	• wskazuje podstawowe zadania twórcy oświeceniowego	• wymienia poetyki normatywne
80. Bajki Ignacego Krasickiego	• wymienia cechy gatunkowe bajki i przytacza odpowiednie przykłady	• wskazuje i wyjaśnia morał w bajkach Jagnię i wilcy, Wilk i owce oraz Lew pokorny	• określa pochodzenie gatunku bajki • odnosi sens bajki Wilk i owce do sytuacji z życia codziennego • formułuje morał bajki Podróżny	• komentuje bajkę Lew pokorny w kontekście wiedzy na temat natury ludzkiej	• przedstawia ogólny obraz człowieka wyłaniający się z bajek Ignacego Krasickiego i komentuje go w odniesieniu do znanej mu rzeczywistości
81. Świat poprawiać – zuchwałe rzemiosło – satyry Ignacego Krasickiego	• definiuje satyrę jako gatunek • relacjonuje treść Żony modnej Ignacego Krasickiego	• charakteryzuje głównych bohaterów satyry • wymienia wady ganione przez autora Żony modnej	• podaje cechy utworu, które świadczą  o jego przynależności do klasycyzmu • porównuje bajkę i satyrę • omawia kompozycję satyry	• rozpatruje satyrę w kontekście ówczesnej obyczajowości • wskazuje sposoby osiągnięcia efektu komicznego w satyrze	• w kontekście satyry omawia wzorce obyczajowe obecne we współczesnym świecie
82. Śmiejmy się z głupich, choć i przewielebnych – Monachomachia Ignacego Krasickiego	• definiuje poemat heroikomiczny jako gatunek • streszcza wskazany fragment Monachomachii	• wyjaśnia pochodzenie poematu heroikomicznego • wskazuje w tekście Monachomachii cechy gatunkowe poematu heroikomicznego • odnajduje w utworze ogólną refleksję i ją komentuje	• rozpatruje fragmenty Monachomachii  w kontekście swojej wiedzy na temat funkcjonowania zakonów w XVIII w. • wskazuje w tekście przykłady zabiegów językowych mających wywołać efekt komiczny • opisuje rolę humoru w Monachomachii	• analizuje sposób ukazania mnichów w poemacie • w kontekście fragmentów Monachomachii  podejmuje dyskusję na temat funkcji śmiechu w życiu społecznym	• porównuje fragment Monachomachii z eposem homeryckim i wskazuje sparodiowane elementy • przedstawia w satyryczny sposób wybrany fragment życia społecznego
84. Podsumowanie wiadomości na temat Ignacego Krasickiego	• wymienia nazwy gatunków uprawianych przez Krasickiego i podaje przykładowe tytuły utworów	• relacjonuje najważniejsze wydarzenia z biografii poety • podaje tytuł pierwszej polskiej powieści	• wylicza powracające w twórczości Krasickiego tematy i motywy oraz przytacza tytuły konkretnych dzieł	• przedstawia rolę „księcia poetów” w rozwoju literatury polskiej	• określa tematykę powieści Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki
85. Sentymentalna twórczość Franciszka Karpińskiego	• definiuje sielankę jako gatunek • streszcza wskazane fragmenty utworu Laura i Filon	• odnajduje w świecie przedstawionym utworu elementy o charakterze konwencjonalnym	• określa pochodzenie sielanki i podaje nazwiska twórców tego gatunku	• przytacza poglądy Jeana-Jacquesa Rousseau i opisuje ich wpływ na rozwój sentymentalizmu • wyjaśnia, dlaczego sielanki sentymentalne śmieszą dzisiejszego czytelnika	• wymienia tytuły innych utworów Franciszka Karpińskiego • porównuje świat sielankowej arkadii do utopii
87. Pieśń Legionów Polskich we Włoszech	• opisuje historyczne okoliczności powstania Pieśni Legionów Polskich we Włoszech	• nazywa rodzaj liryki występujący w utworze i wypowiada się na temat podmiotu lirycznego	• wymienia wydarzenia historyczne przywołane w tekście Józefa Wybickiego • określa, kiedy Mazurek Wybickiego został oficjalnie uznany za hymn państwowy	• podejmuje dyskusję na temat roli hymnu i innych symboli w życiu narodu	• określa funkcję przywołania osoby Tadeusza Kościuszki w zakończeniu pieśni • wypowiada się na temat autorstwa i charakteru melodii towarzyszącej tekstowi pieśni
*88. Kubuś Fatalista i jego pan	• wykazuje się orientacyjną wiedzą na temat dorobku i działalności Denisa Diderota • definiuje powiastkę filozoficzną jako gatunek	• udowadnia, że utwór Diderota jest powiastką filozoficzną	• streszcza utwór Kubuś Fatalista i jego pan • wyjaśnia znaczenie słowa fatalizm i odnosi je do treści przeczytanego fragmentu	• analizuje kreację narratora w utworze	• porównuje bohaterów Kubusia Fatalisty do postaci z powieści Don Kichote Cervantesa
89. Wobec inności – o Podróżach Guliwera Jonathana Swifta	• streszcza wskazany fragment Podróży do wielu odległych narodów świata…	• odnajduje elementy ironii w przeczytanym fragmencie i określa jej funkcję	• analizuje sposób przedstawienia cywilizacji europejskiej w utworze	• odnosi fantastyczne wątki podróżnicze do historycznej wiedzy na temat kolonializmu • podejmuje dyskusję o spotkaniach różnych cywilizacji we współczesnym świecie	• w kontekście dzieła Swifta wypowiada się na temat szans funkcjonowania społeczeństwa wielokulturowego
*90. Rękopis znaleziony w Saragossie	• streszcza wskazany fragment Rękopisu… • prezentuje własne przeżycia wynikające z lektury tekstu	• definiuje powieść szkatułkową	• wyjaśnia na podstawie tekstu Rękopisu…, czym jest powieść szkatułkowa	• analizuje kreację narratora w Rękopisie…	• rozważa, czy powieść Jana Potockiego tematycznie przynależy do okresu oświecenia
OŚWIECENIE – NAUKA O JĘZYKU
91. Mówić poprawnie	• wymienia rodzaje norm językowych • podaje typy słowników językowych i wyjaśnia, które wątpliwości rozwiewa dany typ słownika • nazywa cechy stylu oświeceniowego	• przytacza przykłady ilustrujące różne rodzaje norm językowych • prezentuje na przykładach cechy stylu oświeceniowego	• rozpoznaje, kiedy odstępstwo od normy językowej jest błędem językowym • odróżnia błędy wewnątrz-od zewnątrzjęzykowych	• przytacza przykłady błędów językowych i określa ich rodzaj	• wyszukuje błędy językowe określonego typu
OŚWIECENIE – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
92. Podsumowanie wiadomości	• przytacza opinie zawarte we fragmentach tekstów Wynalezienie wolności 1700–1789 Jeana Starobinskiego i Mroczne dziedzictwo oświecenia Pawła Lisickiego	• formułuje własną opinię dotyczącą tez zawartych w przeczytanych tekstach • wypowiada się na temat dążeń wolnościowych w XVIII w.	• podejmuje dyskusję na temat spuścizny myślowej oświecenia	• w kontekście fragmentu tekstu Pawła Lisickiego zabiera głos w kwestii manipulowania opinią publiczną w oświeceniu i czasach współczesnych	• podejmuje polemikę z tekstem Pawła Lisickiego
93. Powtórzenie wiadomości	• przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat dorobku oświecenia	• wykorzystuje najistotniejsze konteksty wywodzące się z twórczości oświeceniowej	• formułuje wnioski na tematy związane z twórczością oświeceniową • określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa oświecenia	• uczestniczy w dyskusji na tematy związane z oświeceniem i stosuje odpowiednie argumenty • w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań	• wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z twórczości oświeceniowej • formułuje i rozwiązuje problemy badawcze dotyczące piśmiennictwa oświeceniowego
OŚWIECENIE – NAWIĄZANIA
94. Śladami oświecenia	• wymienia instytucje powstałe w epoce oświecenia mające swoje współczesne odpowiedniki	• wskazuje elementy klasycyzmu w kulturze współczesnej	• omawia wpływy światopoglądu oświeceniowego na człowieka XXI w.	• analizuje wybrany przykład inspiracji kulturą oświecenia	• podaje konkretne przykłady wpływu sztuki klasycystycznej i sentymentalnej na twórczość późniejszych epok • omawia zmianę światopoglądową, jaka zaszła w epoce oświecenia
95. Czesław Miłosz o rozumie	• podaje najistotniejsze fakty z biografii Czesława Miłosza • określa funkcję apostrofy rozpoczynającej tekst Rozum	• wskazuje sytuacje, do których odnosi się w drugim akapicie tekstu podmiot mówiący • wyjaśnia funkcję użycia słowa gdybyż	• odnosi teksty Czesława Miłosza do światopoglądu oświeceniowego	• wyjaśnia metafory użyte w tekście Labirynt • opisuje, co było przyczyną niezgody autora na uwielbienie labiryntu swego umysłu	• określa, jaką rolę wyznacza sztuce i artyście podmiot mówiący
*96. Człowiek poszukujący	• rozpoznaje we fragmencie tekstu Jak szukaliśmy Lailonii Leszka Kołakowskiego powiastkę filozoficzną i określa jej cechy • streszcza przeczytany fragment utworu	• odnosi tekst do istoty ludzkiego życia • podejmuje próbę interpretacji utworu na poziomie metaforycznym	• przytacza najistotniejsze fakty z biografii Leszka Kołakowskiego • konfrontuje czytany fragment ze światopoglądem oświeceniowym • interpretuje tekst na poziomie metaforycznym	• wypowiada się na temat istoty szukania • analizuje metaforyczne znaczenie Lailonii jako przedmiotu poszukiwań	• przywołuje szerokie konteksty i nawiązania w interpretacji tekstu
97. Bajki współczesne	• streszcza teksty Zbigniewa Herberta Wilk i owieczka oraz Wiatr i róża • odnajduje w utworach cechy gatunkowe bajki	• interpretuje morały bajek Herberta	• przytacza najważniejsze fakty z biografii Zbigniewa Herberta • analizuje kreację narratora w bajce Wilk i owieczka	• komentuje sposób, w jaki  Herbert odnosi się do tradycji XVIII-wiecznego bajkopisarstwa	• pisze analizę porównawczą wybranych bajek Ignacego Krasickiego i Zbigniewa Herberta
*98. Współczesne nawiązania malarskie – Perspektywa: „Madame Récamier” Davida	• wyjaśnia, że pierwowzorem obrazu René Magritte’a Perspektywa: „Madame Récamier” Davida było klasycystyczne dzieło Jacques’a-Louisa Davida pod tytułem Madame Récamier	• analizuje obraz Davida jako modelowy przykład klasycyzmu w sztuce	• porównuje surrealistyczne dzieło René Magritte’a z obrazem Davida • opisuje swoje wrażenia wynikające z zestawienia obu dzieł	• interpretuje współczesny obraz i ocenia go z perspektywy własnej wrażliwości	• pisze analizę porównawczą obu obrazów, wykorzystując szerokie konteksty i nawiązania
*99. Wobec konwencji – Laura i Filon Marii Pawlikowskiej- -Jasnorzewskiej	• wskazuje utwór, do którego nawiązuje wiersz Marii Pawlikowskiej- -Jasnorzewskiej	• odnajduje w wierszu elementy nawiązujące do konwencji sielanki oświeceniowej	• interpretuje wymowę wiersza	• omawia polemikę poetki z oświeceniowym sentymentalizmem	• rozpoznaje typ malarstwa oświeceniowego, do którego nawiązuje wiersz Marii Pawlikowskiej- -Jasnorzewskiej, i wskazuje punkty wspólne obu dzieł
100. Współczesny Robinson	• streszcza fabułę filmu Cast Away – poza światem w reż. Roberta Zemeckisa	• charakteryzuje głównego bohatera przed pobytem na bezludnej wyspie i po jego powrocie do cywilizacji	• wyjaśnia, jak w kontekście filmu rozumie słowo świat użyte w tytule • opisuje znaczenie piłki dla głównego bohatera podczas jego pobytu na wyspie	• analizuje konfrontację bohatera z cywilizacją po powrocie z wyspy • interpretuje motyw nieotwartej paczki	• wypowiada się na temat kreacji Toma Hanksa w filmie • porównuje fabułę filmu z treścią książki Robinson Crusoe Daniela Defoe
*101. Amadeusz Miloša Formana	• streszcza fabułę filmu	• charakteryzuje Antonia Salieriego i Amadeusza Mozarta jako dwie kontrastujące ze sobą postacie	• nazywa chwyt narracyjny zastosowany w filmie i określa jego funkcję	• ocenia postępowanie Mozarta i wypowiada się na temat praw artysty do niekonwencjonalnego zachowania	• opisuje kondycję artysty w XVIII w.

Autor: Magdalena Lotterhoff