Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny − Ponad słowami klasa 1 część 1
Prezentowane wymagania edukacyjne są zintegrowane z planem wynikowym autorstwa Magdaleny Lotterhoff, będącego propozycją realizacji materiału zawartego w podręczniku Ponad słowami w pierwszym semestrze klasy 1. Wymagania dostosowano do sześciostopniowej skali ocen.
* zakres rozszerzony
materiał obligatoryjny
materiał fakultatywny
Numer |
Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) |
Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) |
Wymagania rozszerzające (ocena dobra) |
Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) |
Wymagania wykraczające (ocena celująca) |
Uczeń potrafi: |
Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą, oraz: |
Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, oraz: |
Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, oraz: |
Uczeń: potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą, oraz: |
|
STAROŻYTNOŚĆ – O EPOCE |
|||||
2. Fundamenty kultury europejskiej |
• wyjaśnić pojęcia: antyk, klasyczny, monoteizm i politeizm, judaizm i chrześcijaństwo • określić ramy czasowe epoki |
• wymienić kręgi kulturowe starożytnej Europy i je scharakteryzować |
• wyjaśnić symboliczne znaczenie Aten, Rzymu i Jerozolimy • wypowiedzieć się na temat greckich filozofów |
• wypowiadać się na temat fundamentalnej roli starożytności klasycznej w historii kultury europejskiej |
• przedstawić znaczenie prawa rzymskiego dla rozwoju późniejszych kodyfikacji prawnych |
3. Grecja, Rzym |
• wyjaśnić pojęcia: polis, demokracja, prawo, obywatel |
• omówić złoty wiek Aten • wymienia osiągnięcia starożytnych Greków • wymienia osiągnięcia starożytnych Rzymian |
• omówić różnice pomiędzy kulturą Grecji i Rzymu • wyjaśnić, na czym polegał antropocentryzm cywilizacji antyku |
• wyjaśnić pojęcie kalokagatia • wypowiedzieć się na temat idei kształtujących życie starożytnych |
• podjąć dyskusję na temat wpływu starożytności na współczesność |
4. Filozofia antyczna |
• wymienić najważniejszych filozofów starożytnej Grecji: Sokratesa, Platona i Arystotelesa • wyjaśnić etymologię oraz znaczenie słowa filozofia • wyjaśnić pojęcie cnoty |
• wymienić podstawowe założenia filozofii Sokratesa, Platona, Arystotelesa • wymienić najważniejsze założenia szkoły filozoficznej stoików, epikurejczyków i sceptyków |
• wyjaśnić, na czym polegał przełomowy charakter działalności Sokratesa i omówić jego metodę filozoficzną • omówić dualistyczną koncepcję świata według Platona |
• wypowiedzieć się na temat znaczenia działalności Arystotelesa |
• omówić wpływ filozofii starożytnych na epoki późniejsze |
5. i 6. Sztuka antyku |
• rozpoznać najważniejsze zabytki starożytnej Grecji i Rzymu • wymienić cechy antycznego ideału piękna |
• przedstawić główne cechy sztuki antycznej • wyjaśnić, jak Grecy rozumieli piękno • wymienić innowacje architektoniczne wprowadzone przez Rzymian |
• omówić znaczenie harmonii w sztuce antyku • wytłumaczyć, co to jest kanon • objaśnić pojęcie mimesis jako kategorii sztuki antycznej |
• dokonać analizy dzieła sztuki według następujących kryteriów: stosunek do natury, kompozycja, sposób ukazania tematu, kontekst kulturowy i filozoficzny |
• rozróżnić okresy klasyczny i hellenistyczny w historii sztuki starożytnej Grecji i przyporządkować im konkretne dzieła |
7. Teatr antyczny |
• wymienić rodzaje literackie i zdefiniować dramat • wskazać podstawowe elementy budowy teatru greckiego – orchestrę, proscenium, skene, parodos • wyjaśnić, na czym polegała zasada trzech jedności • wymienić przynajmniej dwa tytuły tragedii Sofoklesa: Król Edyp i Antygona |
• rozróżnić antyczne gatunki dramatyczne: tragedię, komedię i dramat satyrowy • opisać podstawowe elementy budowy teatru greckiego – orchestrę, proscenium, skene, parodos • przedstawić budowę dramatu antycznego |
• przedstawić historię narodzin teatru • swobodnie posługiwać się pojęciami: dytyramb, koryfeusz, agon, chór, koturny, maska, deus ex machina, amfiteatr |
• określić rolę trzech pisarzy w rozwoju dramatu: Ajschylosa, Eurypidesa i Sofoklesa |
• wyjaśnić etymologię słowa tragedia • omówić wpływ tragików greckich: Ajschylosa, Eurypidesa i Sofoklesa oraz komediopisarza Arystofanesa na rozwój teatru |
STAROŻYTNOŚĆ – TEKSTY Z EPOKI I NAWIĄZANIA |
|||||
8. Wprowadzenie do literatury starożytnej Grecji i Rzymu |
• czytać ze zrozumieniem tekst informacyjny |
• referować informacje pozyskane z tekstu informacyjnego • wymienić twórców literatury starożytnej |
• wymienić gatunki literatury starożytnej |
• zdefiniować pojęcia: mit, symbol, sacrum, profanum, rodzaje literackie, epika, liryka, dramat, poezja tyrtejska, anakreontyk, mimesis |
• omówić podstawowe wątki i tematy podejmowane przez starożytnych twórców literatury |
9., 10. i 11. Mitologia grecka |
• wymienić najważniejszych bogów greckich: Zeus, Posejdon, Hades, Hera, Hestia, Demeter, Afrodyta, Apollo, Ares, Atena, Hermes i Hefajstos • scharakteryzować najważniejszych bogów olimpijskich |
• wyjaśnić pojęcie mit na tle wierzeń świata starożytnego • odróżnić mit od legendy i baśni • omówić rodzaje mitów: kosmogoniczne, teogoniczne, antropogeniczne oraz genealogiczne, i podać ich konkretne przykłady • wymienić frazeologizmy pochodzące z mitologii i objaśnić ich znaczenie |
• interpretować mit o Orfeuszu • omówić znaczenie mitów dla starożytnych Greków • omówić kondycję człowieka w starożytnym świecie w świetle mitów |
• wyjaśnić pojęcie archetyp w kontekście mitu o Orfeuszu • wskazać archetypy w innych mitach greckich |
• wskazać i omówić antyczne toposy w kulturze współczesnej |
12. Konteksty i nawiązania – Zbigniew Herbert, H. E. O. |
• zrelacjonować treść tekstu • wskazać narratora • omówić świat przedstawiony |
• scharakteryzować bohaterów tekstu • wskazać nawiązania do mitu o Orfeuszu |
• określić problematykę utworu • omówić rolę nawiązań do mitu o Orfeuszu |
• interpretować treści symboliczne i metaforyczne utworu
|
• interpretować role opozycji światła i mroku w kreacji Orfeusza |
*13., 14. i 15. Mitologia starożytnych Rzymian |
• zrelacjonować mity rzymskie • scharakteryzować najważniejszych rzymskich bogów |
• wskazać terminy pochodzące z mitologii rzymskiej obecne we współczesnym języku • wskazać wpływy greckie na mitologię rzymską |
• omówić różnice pomiędzy mitologią grecką a rzymską |
• omówić zależności pomiędzy wierzeniami starożytnych Rzymian a ich priorytetami |
• omówić rodzaje i znaczenie wpływów na światopogląd starożytnych Rzymian |
16. i 17. Homer, Iliada |
• zrelacjonować treść fragmentu • wyjaśnić pojęcie: epos • wymienić najważniejszych bohaterów Iliady |
• wymienić cechy eposu homeryckiego • wymienić cechy stylu homeryckiego • omówić kompozycję Iliady |
• wskazać środki językowe użyte we fragmencie i omówić ich funkcję |
• wypowiedzieć się na temat obrazu człowieka ukazanego w Iliadzie |
• podjąć dyskusję dotyczącą tezy, że Iliada ukazuje tragiczną koncepcję ludzkiego losu |
18. Konteksty i nawiązania – George R.R. Martin, Nawałnica mieczy. Krew i złoto |
• zrelacjonować treść fragmentu • omówić świat przedstawiony • wskazać narratora |
• scharakteryzować bohaterów fragmentu • wskazać we fragmencie cechy powieści fantasy • omówić kompozycję fragmentu |
• wskazać środki językowe użyte we fragmencie i omówić ich funkcję |
• porównać fragment ze sceną pojedynku opisaną w Iliadzie |
• przygotować prezentację na temat sposobów przedstawiania pojedynków w kulturze |
19. Konteksty i nawiązania – Troja w reżyserii Wolfganga Petersena |
• zrelacjonować treść filmu • opisać scenerię filmu |
• scharakteryzować bohaterów filmu • omówić kompozycję dzieła |
• wypowiedzieć się na temat sposobu przedstawienia bohaterów • porównać treść filmu z treścią mitu trojańskiego |
• wypowiedzieć się na temat środków filmowych użytych w dziele |
• podjąć dyskusję na temat rzetelności i jakości filmu |
20. Homer, Odyseja |
• zrelacjonować treść fragmentu • wyjaśnić pojęcie: epos • wymienić najważniejszych bohaterów Odysei |
• wymienić cechy eposu homeryckiego • wymienić cechy stylu homeryckiego • omówić kompozycję Odysei |
• wskazać środki językowe użyte we fragmencie i omówić ich funkcję • wskazać i omówić archetypy obecne we fragmencie |
• wypowiedzieć się na temat obrazu człowieka i jego losu ukazanego w Odysei |
• omówić różne sposoby przedstawiania motywu wędrówki w kulturze |
21. i 22. Ćwiczenie umiejętności – interpretacja tekstu |
• odczytać wskazówki dotyczące interpretacji tekstów |
• zinterpretować tekst według podanych wskazówek |
• wyjaśnić, czym są konteksty: literacki, historyczny, biograficzny, historycznoliteracki, kulturowy, religijny, filozoficzny, egzystencjalny |
• określić rolę kontekstów w odczytaniu sensu utworów |
• samodzielnie zinterpretować tekst |
23., 24., 25. i 26. Antygona Sofoklesa |
• streścić Antygonę Sofoklesa • wymienić racje Kreona i racje Antygony |
• wskazać w tekście elementy budowy dramatu antycznego • omówić zasadę trzech jedności na przykładzie utworu Sofoklesa • scharakteryzować głównych bohaterów • wymienić funkcje chóru w dramacie antycznym na przykładach z tekstu |
• wytłumaczyć tragizm w kontekście utworu • na przykładzie działań Kreona określić funkcjonowanie ironii tragicznej • przedstawić istotę winy tragicznej w odniesieniu do losów głównych bohaterów
|
• analizować koncepcję człowieka i losu w świecie starożytnych Greków, odnosząc się do Antygony • posługiwać się pojęciem hybris przy charakteryzowaniu postaci Kreona i Antygony • objaśnić zagadnienie katharsis jako jednej z podstawowych kategorii tragedii greckiej |
• streścić mit o rodzie Labdakidów • wyjaśnić, na czym polega zasada decorum na przykładzie Antygony |
*27.,28. i 29. Arystofanes, Chmury |
• zrelacjonować treść komedii Arystofanesa • przedstawić genezę utworu |
• omówić kompozycję Chmur • scharakteryzować bohaterów komedii • wymienić elementy składające się na komizm utworu • wskazać w utworze cechy komedii greckiej |
• omówić konflikt racji w Chmurach • wypowiedzieć się na temat sposobu przedstawienia Sokratesa
|
• wypowiedzieć się na temat antycznego sporu filozofii z poezją |
• podjąć dyskusję na temat sposobu przedstawienia poglądów Sokratesa |
30. Krytyczne czytanie tekstu – ćwiczenia |
• porządkować informacje zawarte w tekście |
• przetwarzać informacje zawarte w tekście |
• rozpoznać główny problem w tekście |
• sformułować argumenty potwierdzające stanowisko autora • prezentować i uzasadnić własne sądy |
• podjąć polemikę |
*31. Platon, Państwo |
• zrelacjonować treść fragmentu |
• wyjaśnić, na czym polegało państwo idealne według Platona • opisać, jak według Platona wygląda poznawanie prawdy |
• wyjaśnić metaforyczne znaczenie opowieści o jaskini • omówić relacje pomiędzy rzeczywistością materialną a idealną |
• wyjaśnić funkcję dialogu dla wymowy fragmentu |
• podjąć dyskusję na temat koncepcji przedstawionej przez Platona |
*32. Najstarsza teoria literatury – Poetyka Arystotelesa |
• zrelacjonować treść fragmentu • wyjaśnić pojęcie: poetyka normatywna |
• omówić kompozycję dzieła • wymienić najważniejsze założenia Poetyki |
• wyjaśnić pojęcie: mimesis • wyjaśnić, na czym polega epizodyczność fabuły |
• przedstawić i omówić sposoby wywołania katharsis • omówić funkcję mitów w literaturze |
• omówić funkcję poetyki normatywnej w procesie twórczym |
*33. O sile argumentów – Retoryka Arystotelesa |
• zrelacjonować treść fragmentu • wyjaśnić pojęcie: retoryka |
• omówić kompozycję dzieła • wymienić cechy wypowiedzi retorycznej |
• wymienić i omówić trzy grupy środków, za pomocą których mówca może przekonać kogoś do swojej racji |
• przygotować wypowiedź retoryczną według wskazówek Arystotelesa |
• podjąć dyskusję na temat przydatności retoryki w różnych sytuacjach |
34. Nieśmiertelność poety – liryka Horacego |
• przedstawić postać Horacego • wyjaśnić pochodzenie pojęcia mecenas sztuki w nawiązaniu do biografii Horacego • wyjaśnić pojęcie horacjanizm |
• omówić cechy charakterystyczne pieśni • rozpoznać rodzaj liryki omawianych utworów, jego adresata, sposób kreacji podmiotu lirycznego i sytuacji lirycznej |
• określić problematykę utworów • umieścić treść utworu w kontekście poznanych filozofii • wskazać środki wyrazu artystycznego zastosowane w utworze i określić ich funkcję |
• stworzyć pisemną analizę i interpretację wiersza Horacego
|
• przywołać szerokie konteksty i nawiązania |
35. Poeta w świecie współczesnym – Na odejście poety i pociągu osobowego Tadeusza Różewicza |
• zrelacjonować treść wiersza • wskazać podmiot liryczny |
• wskazać topos literacki obecny w wierszu • wskazać środki językowe zastosowane w utworze |
• formułować problem zaprezentowany w wierszu • interpretować tytuł utworu • omówić funkcję środków językowych zastosowanych w wierszu |
• wypowiedzieć się na temat dialogu z tradycja zaprezentowanego w wierszu • interpretować utwór |
• podjąć dyskusję na temat dwóch wizji sztuki: Horacego i Różewicza |
*36. i 37. Mitologiczne początki Rzymu – Eneida Wergiliusza |
• zrelacjonować treść fragmentów • wymienić głównych bohaterów Eneidy • przedstawić genezę utworu |
• scharakteryzować bohaterów fragmentów • omówić kompozycję Eneidy |
• wyjaśnić, na czym polega parenetyczny charakter utworu • wskazać środki językowe zastosowane w utworze i omówić ich funkcję |
• omówić relację Eneasza i Dydony w kontekście priorytetów starożytnych Rzymian |
• porównać Eneasza i Odyseusza |
*38. Eneida z innego punktu widzenia – Lawinia Ursuli Le Guin |
• zrelacjonować treść fragmentu • omówić świat przedstawiony • wskazać narratora |
• scharakteryzować bohaterów fragmentu • wypowiedzieć się na temat funkcji narracji pierwszoosobowej |
• przedstawić problematykę fragmentu • omówić sposób reinterpretacji mitu • omówić portret psychologiczny bohaterki |
• interpretować fragment w kontekście krytyki feministycznej |
• podjąć dyskusję na temat sposobu przedstawiania kobiet w kulturze |
STAROŻYTNOŚĆ – NAUKA O JĘZYKU |
|||||
39. Język a inne systemy znaków |
• wymienić rodzaje znaków • definiować znaki naturalne i konwencjonalne |
• omówić język jako system znaków |
• posługiwać się różnymi kodami ikonicznymi |
• porównać różne formy przekazywania informacji |
• wyjaśnić przyczyny nieporozumień językowych |
40. Kompetencje językowe i komunikacyjne – ćwiczenie umiejętności |
• posługiwać się nowo poznanym słownictwo |
• wykorzystywać teorię w rozwiązywaniu zadań • rozróżnia rodzaje kodów (języków) |
• poszerzyć świadomość językową |
• funkcjonalnie wykorzystywać wiedzę językową |
• sprawnie posługiwać się językiem |
STAROŻYTNOŚĆ – TWORZENIE WYPOWIEDZI |
|||||
41. Wypowiedź argumentacyjna |
• przedstawić strukturę wypowiedzi argumentacyjnej • wymienić rodzaje argumentów |
• omówić sposoby budowania spójności między zdaniami • rozwinąć zaproponowaną argumentację |
• zaproponować argumenty do podanej tezy i podeprzeć je przykładami |
• zbudować spójną, poprawną i przekonującą wypowiedź argumentacyjną |
|
42. Jak skutecznie przemawiać? |
• przedstawić strukturę przemówienia • wymienić środki retoryczne |
• przedstawić zależności pomiędzy sposobem budowania przemówienia a sytuacją komunikacyjną |
• budować przemówienie podążając za wskazówkami |
• wygłosić spójne przemówienie dostosowane do sytuacji komunikacyjnej |
|
STAROŻYTNOŚĆ – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE |
|||||
43. i 44. Powtórzenie i podsumowanie wiadomości |
• odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie |
• wykorzystać najważniejsze konteksty |
• wyciągać wnioski • określić własne stanowisko |
• poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólnić, podsumować i porównać |
• wykorzystać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |
BIBLIA – O EPOCE |
|||||
45. Biblia – wiadomości wstępne |
• wymienić religie, wywodzące się z Biblii • określić podstawowe podobieństwa i różnice pomiędzy judaizmem a chrześcijaństwem |
• wyjaśnić pojęcie Testament w odniesieniu do Biblii • przedstawić podział ksiąg biblijnych i podać przykłady • wyjaśnić pojęcia: kanon, apokryf • podać przykłady frazeologizmów wywodzących się z Biblii |
• omówić różnice między Starym a Nowym Testamentem • wyjaśnić, czym są Ewangelie i wymienić ewangelistów • wymienić przekłady Biblii • wymienić cechy stylu biblijnego |
• wypowiedzieć się na temat roli Biblii w kulturze • omówić funkcje Biblii – sakralną, poznawczą i estetyczną |
• wyczerpująco opisać jedną z religii, wywodzących się z Biblii • wymienić święte księgi innych religii |
BIBLIA – TEKSTY Z EPOKI I NAWIĄZANIA |
|||||
46. Księga Rodzaju – dzieje początków świata i ludzkości |
• zrelacjonować powstanie świata i człowieka według Biblii |
• wyjaśnić znaczenie frazeologizmu zakazany owoc • zdefiniować pojęcia: genesis, patriarcha |
• porównać biblijny opis stworzenia świata i człowieka z opisem mitologicznym |
• interpretować opowieść o zerwaniu owocu z drzewa zakazanego (grzechu pierworodnym) |
• formułować wypowiedź na temat wolnej woli w kontekście opowieści o grzechu pierworodnym |
47. Konteksty i nawiązania – Co się naprawdę zdarzyło w ogrodzie Eden Harolda S. Kushnera |
• zrelacjonować treść fragmentów tekstu Harolda Kushnera • zrelacjonować treść historii o grzechu pierworodnym |
• wskazać podobieństwa i różnice, które autor eseju dostrzega między ludźmi a zwierzętami |
• określić funkcję pytań w tekście Harolda Kushnera • porównać autorską interpretację historii biblijnej z interpretacją kanoniczną |
• podjąć dyskusję na temat autorskiej interpretacji historii o grzechu pierworodnym |
|
48. Konteksty i nawiązania – Prawiek i inne czasy Olgi Tokarczuk |
• zrelacjonować treść fragmentu • omówić świat przedstawiony • wskazać narratora |
• wskazać elementy realistyczne i fantastyczne we fragmencie • wskazać motywy biblijne we fragmencie |
• omówić cel gry opisanej we fragmencie • przedstawić problematykę fragmentu |
• interpretować treści niedosłowne fragmentu • wypowiedzieć się na temat funkcji mitu kosmogonicznego w życiu wspólnoty |
• wskazać szerokie konteksty i nawiązania |
49. Krytyczne czytanie tekstu – ćwiczenia |
• przetwarzać i porządkować informacje zawarte w tekście |
• rozpoznać główny problem w tekście |
• sformułować argumenty potwierdzające stanowisko autora |
• zaprezentować i uzasadniać własne sądy |
• podjąć polemikę |
50. Rozważania o cierpieniu – Księga Hioba |
• opowiedzieć historię Hioba • przedstawić kompozycję Księgi Hioba |
• scharakteryzować Hioba • omówić relacje między Hiobem a Bogiem na podstawie fragmentu Biblii |
• interpretować przemianę postawy Hioba po rozmowie z Bogiem |
• podjąć dyskusję na temat sensu cierpienia i zgody Boga na istnienie zła (teodycei) |
• omówić sposób przedstawiania cierpienia w kulturze popularnej • interpretować obraz Léona Bonnata w kontekście historii Hioba |
51. Dociekanie sensu ludzkiego życia w Księdze Koheleta |
• wyjaśnić, kim był Kohelet • zrelacjonować fragment |
• nazwać środki stylistyczne użyte we fragmencie • wskazać rady Koheleta, jak należy przeżywać swój los |
• określić funkcję środków stylistycznych użytych we fragmencie • określić problematykę utworu |
• interpretować teologiczną wymowę Księgi Koheleta • wskazać podobieństwa pomiędzy radami Koheleta a radami greckich filozofów |
• omówić obraz Adriaen van Utrechta w kontekście omawianego utworu |
52. Poezja biblijna – Księga Psalmów |
• przyporządkować psalmy do liryki • określić rodzaj liryki oraz nadawcę i adresata psalmów • definiować pojęcia: psalm, psałterz |
• sklasyfikować psalmy według poznanych kryteriów • podać przykłady paralelizmów |
• wypowiedzieć się na temat związku psalmów z muzyką • odnaleźć środki stylistyczne zastosowane w psalmach i omówić ich funkcje |
• omówić obraz Boga wyłaniający się z psalmów |
• porównać tłumaczenia psalmów (z Biblii Tysiąclecia, Jana Kochanowskiego i Czesława Miłosza) |
53. Interpretacja tekstu – ćwiczenia |
• odczytać wskazówki dotyczące interpretacji tekstów |
• zinterpretować tekst według podanych wskazówek |
• wyjaśnić, czym są konteksty: literacki, historyczny, biograficzny, historycznoliteracki, kulturowy, religijny, filozoficzny, egzystencjalny |
• określić rolę kontekstów w odczytaniu sensu utworów |
• samodzielnie zinterpretować tekst |
54. Konteksty i nawiązania – Wojciech Wencel, Psalm |
• zrelacjonować treść wiersza • wskazać adresata lirycznego |
• wskazać środki językowe |
• omówić, jakimi środkami językowymi został osiągnięty patos w wierszu • określić funkcję środków stylistycznych |
• omówić koncepcję Boga i człowieka przedstawioną w wierszu |
• wskazać szerokie konteksty i nawiązania |
55. Biblijne oblicza miłości – Pieśń nad Pieśniami |
• uzasadnić przynależność Pieśni do liryki • zrelacjonować treść fragmentu |
• scharakteryzować relacje między Oblubieńcem a Oblubienicą • w kontekście utworu wyjaśnić pojęcie miłość zmysłowa |
• omówić oddziaływanie Pieśni na zmysły, podając cytaty z tekstu • odnaleźć środki stylistyczne zastosowane w Pieśni i określić ich funkcję |
• podjąć dyskusję na temat przynależności Pieśni do kanonu biblijnego • wypowiedzieć się na temat alegorycznej interpretacji Pieśni |
• porównać opis miłości zaprezentowany w Pieśni z wybranymi utworami miłosnymi z kręgu popkultury • opisać Oblubienicę z obrazu Rossettiego i porównać ją z literackim pierwowzorem postaci w Biblii |
56. Wizja końca świata w Apokalipsie św. Jana |
• streścić Księgę Apokalipsy na podstawie przeczytanych fragmentów |
• opisać jeźdźców Apokalipsy i scharakteryzować ich na podstawie ryciny Albrechta Dürera • zdefiniować pojęcie eschatologii |
• wskazać główne cechy stylu Apokalipsy • interpretować symbole i alegorie, znajdujące się w omawianych fragmentach |
• wypowiedzieć się na temat sposobów obrazowania i wywoływania nastroju grozy w Apokalipsie • porównać biblijną Apokalipsę z innymi przedstawieniami końca świata |
• stworzyć w formie pisemnej analizę porównawczą Apokalipsy i dowolnego dzieła prezentującego koniec świata (literackiego, malarskiego bądź filmowego) |
57. Kompetencje językowe i komunikacyjne – ćwiczenia |
• posługiwać się nowo poznanym słownictwo |
• wykorzystywać teorię w rozwiązywaniu zadań |
• poszerzyć świadomość językową |
• funkcjonalnie wykorzystywać wiedzę językową |
• sprawnie posługiwać się językiem |
58. Konteksty i nawiązania – Cormac McCarthy, Droga |
• zrelacjonować treść fragmentów • omówić świat przedstawiony |
• scharakteryzować bohaterów tekstu • wyjaśnić pojęcie postapokaliptyczny |
• porównać rzeczywistość opisaną we fragmentach z Apokalipsą św. Jana |
• omówić przesłanie płynące z tekstu • analizować postawy i emocje bohaterów w obliczu katastrofy |
• przedstawić wybrany tekst kultury opisujący rzeczywistość postapokaliptyczną |
59. Filmowe nawiązanie do Biblii – Dekalog I Krzysztofa Kieślowskiego |
• zrelacjonować treść filmu |
• podjąć dyskusję o postawie filmowego Krzysztofa |
• wypowiedzieć się na temat dialogów, narracji i kadrowania w filmie • analizować rolę przypadku w konstrukcji fabuły |
• interpretować postać graną w filmie przez Artura Barcisia • podjąć dyskusję na temat hierarchii wartości we współczesnym świecie |
• wypowiedzieć się na temat innego filmu z cyklu Dekalog |
BIBLIA – NAUKA O JĘZYKU |
|||||
60. Akt komunikacji językowej |
• zdefiniować akt komunikacji językowej • wymienić, co składa się na akt komunikacji |
• wyjaśnić, co należy zrobić, aby komunikat był dobrze zrozumiany |
• omówić funkcję mowy ciała w procesie komunikacji |
• omówić wpływ sytuacji społecznej na jakość aktu komunikacji |
|
61. Informacja, prośba czy zaklęcie? Funkcje wypowiedzi. |
• wymienić funkcje wypowiedzi |
• scharakteryzować poszczególne funkcje wypowiedzi |
• określić funkcje dominujące w danej wypowiedzi |
• wyszukać w tekście przykłady poszczególnych funkcji wypowiedzi |
|
BIBLIA – TWORZENIE WYPOWIEDZI |
|||||
62. Jak napisać plan twórczy i odtwórczy tekstu? |
• wymienić rodzaje planów • wymienić cechy dobrze przygotowanego planu |
• przeredagować podany plan |
• stworzyć plan odtwórczy tekstu |
• stworzyć plan twórczy tekstu |
|
BIBLIA – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE |
|||||
63. i 64. Powtórzenie i podsumowanie wiadomości |
• odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie |
• wykorzystać najważniejsze konteksty |
• wyciągać wnioski • określić własne stanowisko |
• poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólnić, podsumować i porównać |
• wykorzystać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |
ŚREDNIOWIECZE – O EPOCE |
|||||
65. Średniowiecze – wprowadzenie do epoki |
• objaśnić etymologię nazwy epoki • wymienić najważniejsze wydarzenia związane z początkiem i końcem średniowiecza • wyjaśnić pojęcia: teocentryzm, feudalizm • wymienić fazy średniowiecza |
• omówić najważniejsze wydarzenia związane z początkiem i końcem średniowiecza • wymienić średniowieczne wzorce osobowe • porównać ramy czasowe średniowiecza polskiego i europejskiego • scharakteryzować średniowieczny system szkolny • wyjaśnić pojęcie: Biblia pauperum |
• analizować specyfikę periodyzacji polskiego średniowiecza • omówić średniowieczny uniwersalizm, teocentryzm oraz dualizm |
• interpretować rolę karnawału |
• opisać wpływ antyku i kultury arabskiej na średniowiecze |
66. i 67. Sztuka średniowieczna |
• rozpoznać najważniejsze zabytki polskiego i europejskiego średniowiecza |
• wymienić podstawowe cechy stylu romańskiego i gotyckiego • podać przykłady zabytków polskiego i europejskiego średniowiecza • posługiwać się następującymi terminami: płaskorzeźba, rzeźba pełnofigurowa, fresk, pieta, ikona, nawa, ołtarz, prezbiterium, apsyda, katedra, przypora, rozeta, witraż, portal |
• wyjaśnić i zilustrować przykładami parenetyczny i anonimowy charakter sztuki średniowiecznej • omówić alegorię i podać jej przykłady • posługiwać się następującymi terminami: symultanizm, iluminatorstowo, miniatura, chorał, bazylika |
• analizować średniowieczne dzieło sztuki według podanych kryteriów |
• odróżnić styl romański od gotyckiego • wymienić cechy stylu bizantyjskiego i podać jego przykłady • wypowiedzieć się na temat muzyki średniowiecznej |
68. Interpretacja tekstu – ćwiczenia |
• odczytać wskazówki dotyczące interpretacji tekstów |
• zinterpretować tekst według podanych wskazówek |
• wyjaśnić, czym są konteksty: literacki, historyczny, biograficzny, historycznoliteracki, kulturowy, religijny, filozoficzny, egzystencjalny |
• określić rolę kontekstów w odczytaniu sensu utworów |
• samodzielnie zinterpretować tekst |
ŚREDNIOWIECZE – TEKSTY Z EPOKI I NAWIĄZANIA |
|||||
69. Bogurodzica – najstarszy polski utwór poetycki |
• przeczytać ze zrozumieniem Bogurodzicę • wskazać przykłady archaizmów w utworze |
• rozpoznać podmiot liryczny oraz adresata utworu • wskazać archaizmy leksykalne, fleksyjne, fonetyczne i składniowe |
• omówić kompozycję utworu • omówić funkcję Bogurodzicy w średniowiecznej Polsce |
• odnaleźć w treści Bogurodzicy motyw deesis i odnieść go do sztuk plastycznych • omówić formę wiersza |
• wskazać podobieństwa między motywem deesis w Bogurodzicy a tym przedstawionym na ikonie |
70. Ludzki wymiar cierpienia Matki Boskiej w Lamencie świętokrzyskim |
• zrelacjonować treść Lamentu świętokrzyskiego • wskazać przykłady archaizmów w utworze |
• określić sytuację liryczną, podmiot liryczny i adresatów utworu • wskazać archaizmy leksykalne, fleksyjne, fonetyczne i składniowe |
• scharakteryzować Maryję jako matkę • omówić motyw Stabat mater w wierszu |
• porównać obrazy Maryi z Lamentu świętokrzyskiego i z Bogurodzicy |
• porównać obrazy męki Pańskiej przedstawione w Lamencie świętokrzyskim i na obrazie Grünewalda • wypowiedzieć się na temat obrazu Żydów w tekście Lamentu |
71. Średniowieczny ideał ascety – Legenda o św. Aleksym |
• streścić żywot św. Aleksego • wskazać przykłady archaizmów w utworze |
• scharakteryzować świętego jako ascetę • wskazać archaizmy leksykalne, fleksyjne, fonetyczne i słowotwórcze |
• wskazać w tekście typowe elementy legendy hagiograficznej |
• podjąć dyskusję na temat aktualności ascezy oraz sensu takiej drogi do świętości • omówić parenetyczny charakter utworu |
• opisać inne przykłady ascezy średniowiecznej • omówić rolę świętych w życiu ludzi średniowiecza |
72. Krytyczne czytanie tekstu – ćwiczenia |
• porządkować informacje zawarte w tekście |
• przetwarzać informacje zawarte w tekście |
• rozpoznać główny problem w tekście |
• sformułować argumenty potwierdzające stanowisko autora • prezentować i uzasadnić własne sądy |
• podjąć polemikę |
73. Konteksty i nawiązania – Opowieść małżonki świętego Aleksego Kazimiery Iłłakowiczówny |
• zrelacjonować treść wiersza • wskazać podmiot liryczny i adresata lirycznego • rozpoznać kontekst literacki wiersza |
• określić typ liryki • scharakteryzować podmiot liryczny i adresata utworu |
• porównać legendę średniowieczną z poetyckim komentarzem współczesnej poetki |
• omówić kontekst kulturowy wykorzystany w wierszu |
• stworzyć pisemną analizę i interpretację wiersza |
74. Motyw tańca śmierci w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią |
• streścić utwór • wskazać przykłady archaizmów w utworze |
• opisać obraz śmierci przedstawiony w utworze, posługując się przy tym terminem alegoria • wskazać archaizmy leksykalne, fleksyjne, fonetyczne i składniowe |
• omówić motyw danse macabre • wyjaśnić przyczyny popularności motywu śmierci w średniowieczu • w kontekście utworu wyjaśnić pojęcia: memento mori i ars moriendi |
• na podstawie lektury omówić światopogląd ludzi średniowiecza • omówić utwór jako satyrę społeczną • wypowiedzieć się na temat „czarnej śmierci” w średniowieczu |
• porównać motyw danse macabre przedstawiony w Rozmowie z jego ujęciem na obrazie Bernta Notkego |
75. Konteksty i nawiązania – Śmierć i co potem Terry’ego Pratcheta |
• zrelacjonować treść fragmentów • omówić świat przedstawiony |
• scharakteryzować bohaterów • omówić zachowanie bohatera w chwili śmierci |
• omówić pogląd Śmierci na przemiany cywilizacyjne • porównać sposób przedstawienia śmierci w utworze Terry’ego Pratcheta i w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią |
• omówić uniwersalną wymowę fragmentu |
• przedstawić alegoryczny obraz śmierci w innych tekstach kultury |
*76. Tryumf śmierci w Siódmej pieczęci Igmara Bermana |
• zrelacjonować treść filmu • odnaleźć nawiązania do kultury i obyczajowości średniowiecza |
• zinterpretować tytuł i objaśnić jego funkcję • w kontekście filmu wyjaśnić pojęcia: personifikacja, taniec śmierci |
• rozpoznać w filmie konwencję moralitetu i ją omówić • w kontekście filmu wyjaśnić pojęcie teodycea |
• interpretować przesłanie filmu |
• przywołać szerokie konteksty i nawiązania |
77. Świętość afirmacyjna – św. Franciszek |
• zrelacjonować treść fragmentów • opisać postać św. Franciszka z Asyżu |
• porównać postawy dwóch świętych: św. Franciszka i św. Aleksego • wyjaśnić reakcję zwierząt na słowa św. Franciszka |
• omówić problematykę utworu • omówić funkcję elementów fantastycznych |
• interpretować metaforyczne znaczenie utworu • wyjaśnić pojęcie: franciszkanizm |
• interpretować scenę z życia św. Franciszka ukazaną na fresku Giotta |
78. Konteksty i nawiązania – Imię róży Umberto Eco |
• zrelacjonować treść fragmentów • omówić świat przedstawiony |
• porównać dwie wersje historii o kazaniu św. Franciszka do ptaków |
• wskazać problemy społeczne poruszone we fragmencie |
• wskazać i omówić uniwersalne problemy poruszone we fragmencie |
• wypowiedzieć się na temat roli autorytetów |
79. Ideał rycerza – Pieśń o Rolandzie |
• zrelacjonować treść fragmentów • przedstawić genezę utworu |
• wymienić najważniejszych bohaterów Pieśni o Rolandzie • scharakteryzować Rolanda • omówić kompozycję utworu |
• przedstawić Rolanda jako wzorzec osobowy rycerza • wskazać w utworze cechy eposu rycerskiego • omówić elementy ars moriendi obecne w utworze |
• wskazać i omówić symbole obecne w pieśni • porównać wzorzec wojownika współczesnego ze średniowiecznym |
• omówić przykłady współczesnych wzorców osobowych |
*80. Filozofia średniowieczna – Wyznania św. Augustyna |
• zrelacjonować fragment Wyznań św. Augustyna • przybliżyć postać św. Augustyna |
• omówić kompozycję Wyznań • wymienić podstawowe założenia filozofii św. Augustyna • wyjaśnić pojęcia: asceza, iluminacja, dualizm duszy i ciała |
• wyjaśnić naturę i pochodzenie zła |
• porównać wyjaśnienie obecności zła w świecie zawarte w Księdze Hioba z interpretacją tego problemu w Wyznaniach św. Augustyna |
• omówić obraz Fra Angelico w kontekście fragmentu |
*81. Filozofia średniowieczna – Summa teologiczna św. Tomasza z Akwinu |
• zrelacjonować fragmenty Summy teologicznej • przybliżyć postać św. Tomasza |
• wymienić podstawowe założenia filozofii św. Tomasza • wyjaśnić pojęcie: scholastyka |
• wyjaśnić, na czym polega opisany w tekście dowód na istnienie Boga • wyjaśnić, na czym polega scholastyczny sposób myślenia |
• podjąć dyskusję na temat zastosowanej przez św. Tomasza argumentacji • porównać filozofię św. Tomasza i św. Augustyna |
• podjąć dyskusję na temat aktualności poglądów głoszonych przez św. Augustyna i Tomasza |
82. Średniowieczna miłość – Dzieje Tristana i Izoldy |
• streścić podany fragment Dziejów Tristana i Izoldy • wymienić najważniejszych bohaterów utworu |
• omówić kompozycję utworu • sformułować zasady miłości dworskiej • omówić etos rycerski na przykładzie Tristana |
• objaśnić funkcję fantastyki w utworze • wyjaśnić, na czym polega tragizm Tristana i Izoldy |
• przeanalizować specyfikę uczucia łączącego Tristana i Izoldę • wypowiedzieć się na temat obyczajowości średniowiecznej na podstawie Dziejów Tristana i Izoldy |
• omówić topos nieszczęśliwej miłości na wybranym przykładzie z kultury współczesnej |
83. Konteksty i nawiązania – Halina Poświatowska, *** [tutaj leży Izold...] |
• zrelacjonować treść wiersza • wskazać podmiot liryczny |
• opisać sytuacje liryczną w wierszu • omówić aluzję literacką zastosowaną w utworze |
• omówić kompozycje wiersza • sformułować tezę interpretacyjną |
• interpretować wiersz • wskazać i omówić konteksty interpretacyjne • porównać przesłanie wiersza i przesłanie Dziejów Tristana i Izoldy |
• napisać analizę i interpretację wiersza, uwzględniającą konteksty |
84. Kompetencje językowe i komunikacyjne |
• posługiwać się nowo poznanym słownictwo |
• wykorzystywać teorię w rozwiązywaniu zadań |
• poszerzyć świadomość językową |
• funkcjonalnie wykorzystywać wiedzę językową |
• sprawnie posługiwać się językiem |
85. Historiografia polska w średniowieczu – Kronika polska Galla Anonima |
• zdefiniować pojęcie kroniki • zrelacjonować treść fragmentów • opisać obowiązki króla przedstawione przez kronikarza |
• wymienić dzieła polskiej historiografii średniowiecznej • zdefiniować pojęcie historiografii • zaprezentować wzorzec władcy na podstawie charakterystyki Bolesława Chrobrego pióra Galla Anonima |
• scharakteryzować dzieła polskiej historiografii średniowiecznej • wypowiedzieć się na temat Kroniki polskiej jako źródła historycznego |
• wypowiedzieć się na temat stosunków społecznych i obyczajowości w średniowiecznej Polsce na podstawie Kroniki polskiej • omówić uwarunkowania historyczne początków piśmiennictwa polskiego |
• podjąć dyskusję na temat wizerunku współczesnych władców w mediach |
*86. Testament poetycki François Villona |
• zaprezentować życiorys Villona stanowiący kanwę utworu • zrelacjonować treść fragmentów • wskazać nadawcę i adresata ballady |
• zinterpretować tytuł utworu • wyjaśnić pojęcie – testament poetycki • wskazać środki językowe użyte w utworze |
• określić funkcję środków językowych użytych w utworze • omówić kompozycję utworu |
• omówić obraz przemijania zawarty w Wielkim Testamencie • wypowiedzieć się na temat refleksji odnośnie ludzkiego życia zawartych w Wielkim testamencie |
• przywołać szerokie konteksty i nawiązania |
87. Podróż po zaświatach – Boska Komedia Dantego Alighieri |
• zrelacjonować treść fragmentów • omówić fabułę całego utworu • wymienić przewodników Dantego po zaświatach |
• omówić genezę Boskiej komedii • wyjaśnić tajemnicę tytułu • scharakteryzować narratora • omówić kompozycję poematu • wyjaśnić pojęcia: poemat epicki, summa |
• wymienić elementy dzieła charakterystyczne dla średniowiecza i renesansu • zinterpretować alegorie obecne w poemacie |
• wypowiedzieć się na temat sposobu obrazowania w utworze • wskazać źródła kulturowe, z których czerpał Dante |
• wyjaśnić, dlaczego Dante uczynił swoim przewodnikiem Wergiliusza |
ŚREDNIOWIECZE – NAUKA O JĘZYKU |
|||||
88. Od słowa do zdania. Czym jest gramatyka? |
• wymienić działy gramatyki |
• scharakteryzować działy gramatyki |
• rozpoznawać błędy we wskazanych wypowiedziach i określać rodzaj błędu |
• omówić funkcję poszczególnych działów gramatyki w budowaniu wypowiedzi |
|
*89. Jak powstał i jak rozwijał się język polski? |
• wyjaśnić pojęcie: język praindoeuropejski • wymienić grupy języków słowiańskich |
• wskazać języki należące do poszczególnych grup języków słowiańskich • wskazać zmiany kształtujące system gramatyczny |
• omówić zmiany kształtujące system gramatyczny |
• omówić procesy językowe, które ukształtowały podane słowa i zwroty • wskazać w dziełach kultury dawnej dowody na zmiany językowe |
|
ŚREDNIOWIECZE – TWORZENIE WYPOWIEDZI |
|||||
90. Jak robić notatki? |
• zdefiniować notatkę syntetyzującą • wymienić formy notatki syntetyzującej |
• scharakteryzować rodzaje notatek |
• przygotować notatkę syntetyzującą |
• przygotowuje notatkę syntetyzującą w formie mapy myśli |
|
ŚREDNIOWIECZE – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE |
|||||
91. i 92. Powtórzenie i podsumowanie wiadomości |
• odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie |
• wykorzystać najważniejsze konteksty |
• wyciągać wnioski • określić własne stanowisko |
• poprawnie interpretować wymagany materiał • właściwie argumentować • uogólnić, podsumować i porównać |
• wykorzystać bogate konteksty • formułować i rozwiązywać problemy badawcze |
Autorka: Magdalena Lotterhoff