WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY

 z chemii w zakresie podstawowym dla liceum ogólnokształcącego i technikum – To jest chemia, część 1 – klasa 1 ABDP

Rok szkolny 2020/2021

 

Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej (załącznik nr 1 do rozporządzenia, Dz.U. z 2018 r., poz. 467), programie nauczania oraz w części 1. podręcznika dla liceum ogólnokształcącego i technikum To jest chemia. Chemia ogólna i nieorganiczna, zakres podstawowy

 

1. Budowa atomu. Układ okresowy pierwiastków chemicznych

1.

2.

3.

4.

5.

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Ocena celująca

[1+2+3+4+5]

Uczeń:

     wymienia nazwy szkła i sprzętu laboratoryjnego

     zna i stosuje zasady BHP obowiązujące w pracowni chemicznej

     rozpoznaje piktogramy i wyjaśnia ich znaczenie

     omawia budowę atomu

     definiuje pojęcia: atom, elektron, proton, neutron, nukleony, elektrony walencyjne

     oblicza liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka chemicznego na podstawie zapisu

     definiuje pojęcia: masa atomowa, liczba atomowa, liczba masowa, jednostka masy atomowej, masa cząsteczkowa

     podaje masy atomowe i liczby atomowe pierwiastków chemicznych, korzystając z układu okresowego

     oblicza masy cząsteczkowe związków chemicznych

     omawia budowę współczesnego modelu atomu

     definiuje pojęcia pierwiastek chemiczny, izotop

     podaje treść prawa okresowości

     omawia budowę układu okresowego pierwiastków chemicznych

     wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne należące do bloków s oraz p

     określa podstawowe właściwości pierwiastka chemicznego na podstawie znajomości jego położenia w układzie okresowym

     wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne zaliczane do niemetali i metali

     definiuje pojęcie elektroujemność

     wymienia nazwy pierwiastków elektrododatnich i elektroujemnych, korzystając z tabeli elektroujemności

     wymienia przykłady cząsteczek pierwiastków chemicznych (np. O2, H2) i związków chemicznych (np. H2O, HCl)

     definiuje pojęcia: wiązanie chemiczne, wartościowość, polaryzacja wiązania, dipol

     wymienia i charakteryzuje rodzaje wiązań chemicznych (jonowe, kowalencyjne, kowalencyjne  spolaryzowane, wiązanie koordynacyjne, (metaliczne)

     definiuje pojęcia wiązanie σ, wiązanie π

     podaje zależność między różnicą elektroujemności w cząsteczce a rodzajem wiązania

     wymienia przykłady cząsteczek, w których występuje wiązanie jonowe, kowalencyjne i kowalencyjne spolaryzowane

     opisuje budowę wewnętrzną metali

 

Uczeń:

     wyjaśnia przeznaczenie podstawowego szkła i sprzętu laboratoryjnego

     bezpiecznie posługuje się podstawowym sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi

     wyjaśnia pojęcia powłoka, podpowłoka

     wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami: masa atomowa, liczba atomowa, liczba masowa, jednostka masy atomowej

     zapisuje powłokową konfigurację elektronową atomów pierwiastków chemicznych o liczbie atomowej Z od 1 do 20

     wyjaśnia budowę współczesnego układu okresowego pierwiastków chemicznych, uwzględniając podział na bloki s, p, d oraz f

     wyjaśnia, co stanowi podstawę budowy współczesnego układu okresowego pierwiastków chemicznych

     wyjaśnia, podając przykłady, jakich informacji na temat pierwiastka chemicznego dostarcza znajomość jego położenia w układzie okresowym

     wskazuje zależności między budową elektronową pierwiastka i jego położeniem w grupie i okresie układu okresowego a jego właściwościami fizycznymi i chemicznymi

     omawia zmienność elektroujemności pierwiastków chemicznych w układzie okresowym

     wyjaśnia regułę dubletu elektronowego i oktetu elektronowego

     przewiduje rodzaj wiązania chemicznego na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków chemicznych

     wyjaśnia sposób powstawania wiązań kowalencyjnych, kowalencyjnych spolaryzowanych, jonowych i metalicznych

     wymienia przykłady i określa właściwości substancji, w których występują wiązania metaliczne, wodorowe, kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane, jonowe

     wyjaśnia właściwości metali na podstawie znajomości natury wiązania metalicznego

 

 

Uczeń:

       wie, jak przeprowadzić doświadczenie chemiczne

       przedstawia ewolucję poglądów na temat budowy materii

       wyjaśnia, od czego zależy ładunek jądra atomowego i dlaczego atom jest elektrycznie obojętny

       wykonuje obliczenia związane z pojęciami: masa atomowa, liczba atomowa, liczba masowa, jednostka masy atomowej (o większym stopniu trudności)

       zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków chemicznych o liczbach atomowych Z od 1 do 20 oraz jonów o podanym ładunku (zapis konfiguracji pełny i skrócony)

       wyjaśnia pojęcie czterech liczb kwantowych (B)

       wyjaśnia pojęcia orbitale
s, p, d, f (B)

       analizuje zmienność charakteru chemicznego pierwiastków grup głównych zależnie od ich położenia w układzie okresowym

       wykazuje zależność między położeniem pierwiastka chemicznego w danej grupie i bloku energetycznym a konfiguracją elektronową powłoki walencyjnej

       analizuje zmienność elektroujemności i charakteru chemicznego pierwiastków chemicznych w układzie okresowym

       zapisuje wzory elektronowe (wzory kropkowe) i kreskowe cząsteczek, w których występują wiązania kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane, jonowe oraz koordynacyjne

       wyjaśnia, dlaczego wiązanie koordynacyjne nazywane jest też wiązaniem donorowo-
-akceptorowym

       omawia sposób, w jaki atomy pierwiastków chemicznych bloku s i p osiągają trwałe konfiguracje elektronowe (tworzenie jonów)

       charakteryzuje wiązanie metaliczne i wodorowe oraz podaje przykłady ich powstawania

       wyjaśnia związek między wartością elektroujemności a możliwością tworzenia kationów i anionów

       zapisuje równania reakcji powstawania jonów i tworzenia wiązania jonowego

       przedstawia graficznie tworzenie się wiązań typu σ i π

       określa wpływ wiązania wodorowego na nietypowe właściwości wody

       wyjaśnia pojęcie siły van der Waalsa

       porównuje właściwości substancji jonowych, cząsteczkowych, kowalencyjnych, metalicznych oraz substancji o wiązaniach wodorowych

Uczeń:

       wyjaśnia, na czym polega dualizm korpuskularno-
-falowy

       wyjaśnia, dlaczego zwykle masa atomowa pierwiastka chemicznego nie jest liczbą całkowitą

       definiuje pojęcia promieniotwórczość, okres półtrwania

       wyjaśnia, co to są izotopy pierwiastków chemicznych, na przykładzie atomu wodoru

       uzasadnia przynależność pierwiastków chemicznych do poszczególnych bloków energetycznych

       porównuje wiązanie koordynacyjne z wiązaniem kowalencyjnym

       zapisuje wzory elektronowe (wzory kropkowe) i kreskowe cząsteczek lub jonów, w których występują wiązania koordynacyjne

       określa rodzaj i liczbę wiązań σ i π w prostych cząsteczkach (np. CO2, N2)

       określa rodzaje oddziaływań między atomami
a cząsteczkami na podstawie wzoru chemicznego lub informacji o oddziaływaniu

       analizuje mechanizm przewodzenia prądu elektrycznego przez metale i stopione sole

       wyjaśnia wpływ rodzaju wiązania na właściwości fizyczne substancji

       projektuje i przeprowadza doświadczenie Badanie właściwości fizycznych substancji tworzących kryształy

 

Uczeń:

-       oblicza masę atomową pierwiastka chemicznego o znanym składzie izotopowym

-       oblicza procentową zawartość izotopów w pierwiastku chemicznym

-       wyjaśnia, na czym polega zjawisko promieniotwórczości naturalnej i sztucznej

-       podaje przykłady praktycznego wykorzystania zjawiska promieniotwórczości i ocenia związane z tym zagrożenia

 

 

 

 

2. Systematyka związków nieorganicznych

1.

2.

3.

4.

5.

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Ocena celująca

[1+2+3+4+5]

Uczeń:

     definiuje pojęcia: równanie reakcji chemicznej, substraty, produkty, reakcja syntezy, reakcja analizy, reakcja wymiany

     definiuje pojęcie tlenki

     zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych tlenków metali i niemetali

     zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków co najmniej jednym sposobem

     definiuje pojęcia: tlenki kwasowe, tlenki zasadowe, tlenki obojętne, tlenki amfoteryczne

     definiuje pojęcia wodorotlenki i zasady

     opisuje budowę wodorotlenków

     zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych wodorotlenków

     wyjaśnia różnicę między zasadą a wodorotlenkiem

     zapisuje równanie reakcji otrzymywania wybranego wodorotlenku i wybranej zasady

     definiuje pojęcia: amfoteryczność, wodorotlenki amfoteryczne

     zapisuje wzory i nazwy wybranych wodorotlenków amfoterycznych

     definiuje pojęcie wodorki

     podaje zasady nazewnictwa wodorków

     definiuje pojęcia kwasy, moc kwasu

     wymienia sposoby klasyfikacji kwasów (tlenowe i beztlenowe)

     zapisuje wzory i nazwy systematyczne kwasów

     wymienia metody otrzymywania kwasów

     definiuje pojęcie sole

     wymienia rodzaje soli

     zapisuje wzory i nazwy systematyczne prostych soli

     wymienia metody otrzymywania soli

     wymienia przykłady soli występujących w przyrodzie, określa ich właściwości i zastosowania

     omawia zastosowanie soli

     opisuje znaczenie soli dla funkcjonowania organizmu człowieka

     wyjaśnia pojęcie hydraty

     wyjaśnia proces twardnienia zaprawy gipsowej

Uczeń:

       zapisuje wzory i nazwy systematyczne tlenków

       zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków chemicznych o liczbie atomowej Z od 1 do 20

       dokonuje podziału tlenków na kwasowe, zasadowe i obojętne

       wyjaśnia zjawisko amfoteryczności

       wymienia przykłady tlenków kwasowych, zasadowych, obojętnych i amfoterycznych

       zapisuje równania reakcji chemicznych tlenków kwasowych i zasadowych z wodą

       projektuje doświadczenie Otrzymywanie tlenku miedzi

       projektuje doświadczenie Badanie działania wody na tlenki metali i niemetali

       wymienia przykłady zastosowania tlenków

       opisuje odmiany, właściwości i zastosowania SiO2

       zapisuje wzory i nazwy systematyczne wodorotlenków

       wymienia metody otrzymywania wodorotlenków i zasad

       klasyfikuje wodorotlenki ze względu na ich charakter chemiczny

       projektuje doświadczenie Otrzymywanie wodorotlenku sodu w reakcji sodu z wodą

       zapisuje równania reakcji chemicznych wybranych wodorotlenków i zasad z kwasami

       wymienia przykłady zastosowania wodorotlenków

       opisuje charakter chemiczny wodorków

       projektuje doświadczenie Badanie działania wody na wybrane związki pierwiastków chemicznych z wodorem

       opisuje budowę kwasów

       zapisuje równania reakcji otrzymywania kwasów

       dokonuje podziału podanych kwasów na tlenowe i beztlenowe

       szereguje kwasy pod względem mocy

       podaje nazwy kwasów nieorganicznych na podstawie ich wzorów chemicznych

       projektuje doświadczenia pozwalające otrzymać kwasy różnymi metodami

       omawia typowe właściwości chemiczne kwasów (zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli kwasów o mniejszej mocy)

       opisuje budowę soli

       zapisuje wzory i nazwy systematyczne soli

       określa właściwości chemiczne soli

       zapisuje równania reakcji chemicznych wybranych wodorotlenków i zasad z kwasami

       przeprowadza doświadczenie chemiczne mające na celu otrzymanie wybranej soli w reakcji zobojętniania oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej

       wyjaśnia pojęcia wodorosolehydroksosole

       zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranej soli trzema sposobami i zapisuje równania tych reakcji w postaci cząsteczkowej

       opisuje rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), ich właściwości i zastosowania

       projektuje doświadczenie Wykrywanie skał wapiennych

       projektuje doświadczenie Termiczny rozkład wapieni

       podaje informacje na temat składników zawartych w wodzie mineralnej w aspekcie ich działania na organizm ludzki

       podaje przykłady nawozów naturalnych i sztucznych, uzasadnia potrzebę ich stosowania

       zapisuje wzory i nazwy hydratów

       podaje właściwości hydratów

       projektuje i przeprowadza doświadczenie Usuwanie wody z hydratów

       wyjaśnia proces twardnienia zaprawy wapiennej

Uczeń:

       wymienia różne kryteria podziału tlenków

       zapisuje reakcje tlenu z  metalami: Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu

       wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne, które mogą tworzyć tlenki amfoteryczne

       dokonuje podziału tlenków na kwasowe, zasadowe, obojętne i amfoteryczne oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych z kwasami i zasadami

       opisuje proces produkcji szkła, jego rodzaje i zastosowania

       wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne, które mogą tworzyć tlenki amfoteryczne

       podaje przykłady nadtlenków i ich wzory sumaryczne

       projektuje i przeprowadza doświadczenie Badanie właściwości wodorotlenku sodu

       zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenków i zasad

       projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Otrzymywanie wodorotlenku glinu i badanie jego właściwości amfoterycznych oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych w formie cząsteczkowej i jonowej

       zapisuje równania reakcji wodorków pierwiastków 17. grupy z zasadami i wodą

       projektuje i przeprowadza doświadczenie Otrzymywanie kwasu chlorowodorowego i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych

       projektuje i przeprowadza doświadczenie Otrzymywanie kwasu siarkowego(IV) i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych

       zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych dotyczących właściwości chemicznych kwasów (zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli kwasów o mniejszej mocy)

       zapisuje równania reakcji chemicznych ilustrujące utleniające właściwości wybranych kwasów

       wymienia przykłady zastosowania kwasów

       zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranej soli co najmniej pięcioma sposobami i zapisuje równania tych reakcji w postaci cząsteczkowej, jonowej i skróconym zapisem jonowym

       określa różnice w budowie cząsteczek soli obojętnych, prostych, podwójnych
i uwodnionych

       podaje nazwy i zapisuje wzory sumaryczne wybranych wodorosoli i hydroksosoli

       projektuje i przeprowadza doświadczenie Gaszenie wapna palonego

       opisuje mechanizm zjawiska krasowego

       porównuje właściwości hydratów i soli bezwodnych

       wyjaśnia proces otrzymywania zaprawy wapiennej i proces jej twardnienia

 

 

Uczeń:

     projektuje doświadczenie chemiczne Badanie działania zasady i kwasu na tlenki metali i niemetali oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych

     określa charakter chemiczny tlenków pierwiastków chemicznych o liczbie atomowej Z od 1 do 20 na podstawie ich zachowania wobec wody, kwasu i zasady; zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych

     przewiduje charakter chemiczny tlenków wybranych pierwiastków i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych

     przewiduje wzór oraz charakter chemiczny tlenku, znając produkty reakcji chemicznej tego tlenku z wodorotlenkiem sodu i kwasem chlorowodorowym

     analizuje właściwości pierwiastków chemicznych pod względem możliwości tworzenia tlenków i wodorotlenków amfoterycznych

     określa różnice w budowie i właściwościach chemicznych  tlenków i nadtlenków

     analizuje tabelę rozpuszczalności wodorotlenków i soli w wodzie

     projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne, w których wyniku można otrzymać różnymi metodami wodorotlenki trudno rozpuszczalne w wodzie; zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych

     zapisuje równania reakcji chemicznych potwierdzających charakter chemiczny wodorków

     opisuje zjawisko kwaśnych opadów, zapisuje odpowiednie równania reakcji

     określa różnice w budowie cząsteczek soli obojętnych, hydroksosoli i wodorosoli oraz podaje przykłady tych związków chemicznych

     ustala nazwy różnych soli na podstawie ich wzorów chemicznych

     ustala wzory soli na podstawie ich nazw

     podaje metody, którymi można otrzymać wybraną sól, i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych

     projektuje i przeprowadza doświadczenie Otrzymywanie chlorku miedzi(II) w reakcji tlenku miedzi(II) z kwasem chlorowodorowym

     projektuje i przeprowadza doświadczenie Otrzymywanie chlorku miedzi(II) w reakcji wodorotlenku miedzi(II) z kwasem chlorowodorowym

     projektuje i przeprowadza doświadczenie Sporządzanie zaprawy gipsowej i badanie jej twardnienia

     opisuje sposoby usuwania twardości wody, zapisuje odpowiednia równania reakcji

Uczeń:

-       przygotowuje i prezentuje prace projektowe oraz zadania testowe z systematyki związków nieorganicznych, z uwzględnieniem ich właściwości oraz wykorzystaniem wiadomości z zakresu podstawowego chemii

 

 

 

3. Stechiometria

1.

2.

3.

4.

5.

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Ocena celująca

[1+2+3+4+5]

Uczeń:

     definiuje pojęcia mol i masa molowa

     wykonuje obliczenia związane z pojęciem masa cząsteczkowa

     wykonuje bardzo proste obliczenia związane z pojęciami mol i masa molowa

     podaje treść prawa Avogadra

     wykonuje proste obliczenia stechiometryczne związane z prawem zachowania masy

 

Uczeń:

    wyjaśnia pojęcie objętość molowa gazów

    wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami: mol, masa molowa, objętość molowa gazów w warunkach normalnych

    wyjaśnia pojęcia: skład jakościowy, skład ilościowy, wzór empiryczny, wzór rzeczywisty

    wyjaśnia różnicę między wzorem empirycznym a wzorem rzeczywistym

    wyjaśnia, na czym polegają obliczenia stechiometryczne

    interpretuje równania reakcji chemicznych na sposób cząsteczkowy, molowy, ilościowo w masach molowych, ilościowo w objętościach molowych (gazy) oraz ilościowo w liczbach cząsteczek

    projektuje doświadczenie Potwierdzenie prawa zachowania masy

    wykonuje proste obliczenia stechiometryczne związane z masą molową oraz objętością molową substratów i produktów reakcji chemicznej

Uczeń:

    wyjaśnia pojęcia liczba Avogadra i stała Avogadra

    wykonuje obliczenia związane z pojęciami: mol, masa molowa, objętość molowa gazów, liczba Avogadra
(o większym stopniu trudności)

    wykonuje obliczenia związane z pojęciami stosunku atomowego, masowego i procentowego pierwiastków w związku chemicznym

    wykonuje obliczenia związane z prawem stałości składu

    oblicza skład procentowy związków chemicznych

    rozwiązuje proste zadania związane z ustaleniem wzorów elementarnych i rzeczywistych związków chemicznych

 

Uczeń:

     porównuje gęstości różnych gazów na podstawie znajomości ich mas molowych

     wykonuje obliczenia stechiometryczne dotyczące mas molowych, objętości molowych, liczby cząsteczek oraz niestechiometrycznych ilości substratów i produktów (o znacznym stopniu trudności)

 

Uczeń:

-       wyjaśnia różnicę między gazem doskonałym a gazem rzeczywistym

-       wykonuje obliczenia stechiometryczne dotyczące mas molowych, objętości molowych, liczby cząsteczek oraz niestechiometrycznych ilości substratów i produktów (o znacznym stopniu trudności)