WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE
GEOGRAFIA, ZAKRES rozszerzony
KLASA 1 A, 1B, 1 C
rok szk. 2020/2021
Wymagania
na poszczególne oceny |
||||
Konieczne |
Podstawowe |
Rozszerzające |
Dopełniające |
Wykraczające |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
I.
Obraz
Ziemi |
||||
Uczeń: ·
dokonuje podziału nauk geograficznych na dyscypliny, · wymienia
źródła informacji geograficznej, · wyjaśnia
znaczenie terminów: mapa, skala, · wymienia
elementy mapy,
· omawia
i czyta legendę mapy, · rozpoznaje
rodzaje map w atlasie, · rozpoznaje
i rozróżnia rodzaje skal, · opisuje
na podstawie mapy turystycznej dowolny obszar. |
Uczeń: · opisuje
przedmiot i cele badań geograficznych, · wymienia
źródła informacji potrzebne do charakterystyki własnego regionu, · wymienia
funkcje GIS, · klasyfikuje
mapy ze względu na skalę oraz ze względu na treść, · porównuje
i szereguje skale, · wymienia
najczęściej stosowane metody prezentowania informacji na mapach, · rozróżnia
formy terenu na mapie na podstawie układu poziomic, · podaje
przykłady zastosowania map topograficznych, · posługuje
się mapą hipsometryczną, · odnajduje
na mapie obiekty geograficzne przedstawione na fotografii. |
Uczeń: · określa
miejsce geografii wśród innych nauk, · omawia
przydatność i możliwości wykorzystania źródeł informacji geograficznej, · interpretuje
dane liczbowe przedstawione w tabelach, na wykresach i diagramach, · przedstawia
przykłady zastosowania różnych rodzajów map, · stosuje
różne rodzaje skal i je przekształca, ·
posługuje się skalą mapy do obliczania odległości w terenie, ·
rozróżnia ilościowe i jakościowe metody przedstawiania
informacji geograficznej, ·
podaje przykłady zastosowania różnego rodzaju map, ·
wskazuje różnice w sposobie przedstawiania rzeźby terenu na
mapach topograficznej i ogólnogeograficznej, ·
określa współrzędne geograficzne na mapie. |
Uczeń: · wykazuje
interdyscyplinarny charakter nauk geograficznych, · wymienia
przykłady informacji pozyskiwanych na podstawie obserwacji i pomiarów
prowadzonych w terenie, · porównuje
metody jakościowe i ilościowe prezentacji informacji geograficznej, · interpretuje
zdjęcia satelitarne, · czyta
i interpretuje treści różnych rodzajów map, · charakteryzuje
działania systemu nawigacji satelitarnej GPS. |
Uczeń: · podaje
przykłady praktycznego zastosowania geografii, · przedstawia
możliwości wykorzystania różnych źródeł informacji geograficznych i ocenia
ich przydatność, · omawia
przykłady wykorzystania narzędzi GIS do analiz zróżnicowania przestrzennego
środowiska geograficznego, · wykazuje
przydatność fotografii i zdjęć satelitarnych do uzyskiwania informacji o
środowisku geograficznym, · wyznacza
współrzędne geograficzne z użyciem odbiornika GPS. |
II.
Ziemia
we wszechświecie |
||||
Uczeń: · posługuje
się terminami: gwiazda, planeta, księżyc, planetoida, meteoroid, kometa, · wymienia
ciała niebieskie tworzące Układ Słoneczny, · wymienia
kolejno nazwy planet Układu Słonecznego, · wyjaśnia
znaczenie terminów: ruch obiegowy, wysokość górowania Słońca, noc polarna, dzień polarny, · podaje
cechy ruchu obiegowego Ziemi, · wymienia
strefy oświetlenia Ziemi i wskazuje na mapie świata ich granice, · posługuje
się terminami: ruch obrotowy, czas uniwersalny, czas strefowy, · wymienia
cechy ruchu obrotowego. |
Uczeń: ·
charakteryzuje
i porównuje planety Układu Słonecznego, w tym Ziemię, ·
podaje przyczyny zmian oświetlenia Ziemi w ciągu roku, ·
podaje przyczyny zmian długości dnia i nocy w różnych
szerokościach geograficznych, ·
wymienia skutki ruchu obrotowego Ziemi, ·
wymienia rodzaje czasów na Ziemi, ·
wyjaśnia, czym są czas uniwersalny i czas strefowy. |
Uczeń: ·
opisuje ciała niebieskie: planety karłowate, księżyce,
planetoidy, meteoroidy, komety, ·
rozpoznaje ciała niebieskie na zdjęciach i mapach kosmosu, ·
podaje cechy Ziemi odróżniające ją od innych planet Układu
Słonecznego, ·
przedstawia następstwa ruchu obiegowego
Ziemi, ·
opisuje poszczególne strefy oświetlenia Ziemi, ·
wyjaśnia przyczyny zróżnicowania czasu na Ziemi, ·
analizuje mapę stref czasowych na Ziemi. |
Uczeń: · omawia
teorie pochodzenia i budowy wszechświata, ·
rozpoznaje wybrane gwiazdozbiory nieba północnego, · omawia
powstawanie Układu Słonecznego, · porównuje
cechy budowy planet grupy ziemskiej oraz planet olbrzymów, · wyjaśnia
przyczyny zmian oświetlenia Ziemi w ciągu roku, · przedstawia
dowody na ruch obrotowy Ziemi, · podaje
przykłady oddziaływania siły Coriolisa i jego skutki w środowisku
przyrodniczym, · oblicza
czas strefowy na podstawie mapy stref czasowych. |
Uczeń: · porównuje
odległości we wszechświecie i uzasadnia złożoność wszechświata, · wyjaśnia
wpływ zmian oświetlenia Ziemi w ciągu roku na życie i działalność człowieka, · wyjaśnia
wpływ różnic czasu na życie i działalność człowieka. |
III.
Atmosfera |
||||
Uczeń: · wymienia
czynniki wpływające na rozkład temperatury powietrza, · odczytuje
z mapy klimatycznej temperaturę powietrza na Ziemi, · wyjaśnia
znaczenie terminów: ciśnienie atmosferyczne, wyż baryczny, niż baryczny, · odczytuje
z mapy klimatycznej wartości ciśnienia atmosferycznego, · wskazuje
na mapie ciśnienia atmosferycznego rozmieszczenie stałych wyżów barycznych i
niżów barycznych na Ziemi, · wyjaśnia
znaczenie terminu kondensacja pary
wodnej, · wymienia
przyczyny występowania opadów na Ziemi, · wymienia
i wskazuje na mapie obszary o najmniejszych i największych rocznych sumach
opadów na Ziemi, · wyjaśnia
znaczenie terminów: pogoda, prognoza pogody, · wymienia
elementy pogody, · ustala
warunki pogodowe na podstawie mapy synoptycznej, · wyjaśnia
znaczenie terminów: klimat, strefa klimatyczna, · wskazuje
na mapie strefy klimatyczne na Ziemi, · opisuje
na podstawie map tematycznych dowolną strefę klimatyczną na Ziemi. |
Uczeń: · charakteryzuje czynniki wpływające na
rozkład temperatury powietrza, · opisuje
na podstawie map rozkład temperatury powietrza na Ziemi w styczniu i w lipcu, · wskazuje
na mapie obszary, w których zaznacza się wpływ prądów morskich i wysokości
bezwzględnych na temperaturę powietrza, · opisuje
na podstawie map rozkład ciśnienia atmosferycznego na Ziemi w styczniu i w
lipcu, · wyjaśnia
przyczyny ruchu powietrza, · wskazuje
na mapie obszary objęte cyrkulacją pasatową, · wymienia
czynniki wpływające na rozkład opadów atmosferycznych, · opisuje
na podstawie mapy zróżnicowanie opadów na Ziemi, · wymienia
sposoby pozyskiwania danych meteorologicznych, · charakteryzuje
pogodę panującą na wybranym obszarze na podstawie mapy synoptycznej, · podaje
różnicę między pogodą a klimatem. |
Uczeń: ·
porównuje rozkład temperatury w lipcu i w styczniu na półkuli
północnej i półkuli południowej, · oblicza
średnią roczną temperaturę powierza w danej stacji klimatycznej, · wykazuje
zależność ciśnienia atmosferycznego od temperatury powietrza, · wyjaśnia mechanizm
powstawania układów barycznych na podstawie schematu, · przedstawia
warunki niezbędne do powstania opadu atmosferycznego,
· podaje
przykłady obszarów, na których występują zmienne warunki pogodowe w ciągu
całego roku, · porównuje
uproszczoną mapę pogody z mapą synoptyczną, · omawia
czynniki klimatotwórcze, · opisuje
na podstawie klimatogramów i mapy stref
klimatycznych typy klimatów, · wykazuje
różnicę między klimatem morskim i kontynentalnym. |
Uczeń: · wskazuje
przyczyny nierównomiernego rozkładu temperatury powietrza na Ziemi, · omawia
na podstawie klimatogramu roczny przebieg
temperatury powietrza we własnym regionie, · wyjaśnia
przyczyny zróżnicowania ciśnienia atmosferycznego na Ziemi, · opisuje
na podstawie schematu globalną cyrkulację atmosfery, · omawia
na podstawie klimatogramu rozkład opadów
atmosferycznych w ciągu roku we własnym regionie, · przedstawia
na podstawie mapy synoptycznej i zdjęć satelitarnych prognozę pogody dla
danego obszaru, · uzasadnia
znaczenie prognozowania pogody w działalności człowieka na podstawie
dostępnych źródeł informacji, · charakteryzuje
i porównuje strefy klimatyczne i typy klimatów na Ziemi oraz uzasadnia ich
zasięgi, · opisuje
cechy klimatu lokalnego w miejscu zamieszkania. |
Uczeń: · wykazuje
na podstawie schematu związek między szerokością geograficzną a rozkładem
temperatury powietrza na Ziemi, · wyjaśnia
mechanizm cyrkulacji powietrza w strefie międzyzwrotnikowej i wyższych
szerokościach geograficznych, · podaje
przyczyny występowania strefy podwyższonego i obniżonego ciśnienia na kuli
ziemskiej, · wyjaśnia
przyczyny występowania dużych sum opadów atmosferycznych w strefie klimatów
równikowych, · omawia
na przykładach dynamikę zmian zachodzących w atmosferze, wyjaśnia ich
przyczyny oraz ukazuje ich skutki, · wyjaśnia,
na czym polega strefowość i astrefowość klimatów na Ziemi, · wyjaśnia
wpływ lokalnych czynników na klimat wybranych regionów. |
IV.
Hydrosfera |
||||
Uczeń: · wyjaśnia
znaczenie terminu hydrosfera, · podaje
charakterystyczne cechy hydrosfery, · przedstawia
podział wszechoceanu na mapie świata, · wskazuje
na mapie wybrane morza i zatoki oraz podaje ich nazwy, · odczytuje
z mapy zasolenie powierzchniowej warstwy wód oceanicznych, · wymienia
rodzaje prądów morskich, · wyjaśnia
znaczenie terminów: rzeka, dorzecze, system rzeczny, zlewisko, · wymienia
rodzaje rzek, · wskazuje
na mapie świata przykładowe rzeki główne, systemy rzeczne i zlewiska, · wyjaśnia
znaczenie terminów: lodowiec górski, lądolód, granica wiecznego
śniegu. |
Uczeń: · opisuje
cechy fizykochemiczne wód morskich, · wyjaśnia,
czym są prądy morskie, · przedstawia
rozkład prądów morskich na świecie na podstawie mapy, · opisuje na podstawie
schematu system rzeczny wraz z dorzeczem, · charakteryzuje
na podstawie mapy sieć rzeczną na poszczególnych kontynentach, · wyjaśnia
różnicę między lodowcem górskim i lądolodem, · wymienia
części składowe lodowca górskiego, · wskazuje
na mapie świata obszary występowania lodowców górskich i lądolodów. |
Uczeń: · analizuje
rodzaje i wielkość zasobów wodnych na Ziemi, · podaje
przyczyny zróżnicowania zasolenia wód morskich, · omawia
problem zanieczyszczenia wód morskich, · uzasadnia
zależność gęstości sieci rzecznej na Ziemi od warunków klimatycznych, · przedstawia
sposoby zasilania najdłuższych rzek Europy, Azji, Afryki i Ameryki Północnej
i Ameryki Południowej, · opisuje
warunki powstawania lodowców, · omawia
wpływ zaniku pokrywy lodowej na życie zwierząt w Arktyce. |
Uczeń: · opisuje
rodzaj i wielkość zasobów we własnym regionie, · objaśnia
mechanizm powstawania i układ powierzchniowych prądów morskich, · omawia
na wybranym przykładzie ze świata znaczenie przyrodnicze i gospodarcze
wielkich rzek, · wyjaśnia
przyczyny występowania granicy wiecznego śniegu na różnej wysokości, · omawia
etapy powstawania lodowca górskiego. |
Uczeń: · wykazuje
znaczenie wody dla funkcjonowania systemu przyrodniczego Ziemi, · omawia
wpływ prądów morskich na życie i gospodarkę człowieka, · przedstawia
podstawowy podział jezior ze względu na genezę misy jeziornej, · omawia
wpływ zanikania pokrywy lodowej w obszarach okołobiegunowych na gospodarkę,
życie mieszkańców oraz ich tożsamość kulturową. |
V.
Litosfera.
Procesy wewnętrzne |
||||
Uczeń: · wyjaśnia
znaczenie terminów: litosfera, skorupa ziemska, · wymienia
warstwy Ziemi, · wymienia
główne minerały budujące skorupę ziemską, · wymienia
podstawowe rodzaje skał występujących na Ziemi, · wyjaśnia,
czym są procesy endogeniczne i je klasyfikuje, · wskazuje
na mapie największe płyty litosfery i ich granice, · wyjaśnia
znaczenie terminów: plutonizm, wulkanizm, trzęsienia Ziemi, · omawia
budowę stożka wulkanicznego na podstawie schematu, · podaje
na podstawie źródeł informacji przykłady wybranych trzęsień ziemi
występujących na świecie. |
Uczeń: · podaje
cechy budowy wnętrza Ziemi, · wymienia
powierzchnie nieciągłości we wnętrzu Ziemi, · opisuje
warunki powstawania różnych rodzajów skał, · podaje
przykłady skał o różnej genezie, · omawia
podstawowe założenia teorii tektoniki płyt litosfery, · odróżnia
ruchy górotwórcze od ruchów epejrogenicznych, · wskazuje
na mapie obszary występowania ruchów epejrogenicznych, · wymienia
produkty wulkaniczne, · wyjaśnia
różnicę między magmą i lawą, · wskazuje
na mapie obszary sejsmiczne i asejsmiczne. |
Uczeń: · opisuje
właściwości fizyczne poszczególnych warstw Ziemi, · wyjaśnia
różnice między skorupą oceaniczną a skorupą kontynentalną, · charakteryzuje
wybrane skały o różnej genezie, · rozpoznaje
wybrane skały, · omawia
przyczyny przemieszczania się płyt litosfery, · wskazuje na mapie
świata przykłady gór powstałych w wyniku kolizji płyt litosfery, · podaje
przyczyny ruchów epejrogenicznych, · charakteryzuje
formy powstałe wskutek plutonizmu, · opisuje
rodzaje wulkanów ze względu na przebieg erupcji i rodzaj wydobywających się
produktów wulkanicznych, · wskazuje
na mapie ważniejsze wulkany i określa ich położenie w stosunku do granic płyt
litosfery, · opisuje
przyczyny i przebieg trzęsienia ziemi. |
Uczeń: · opisuje
zmiany temperatury, ciśnienia i gęstości zachodzące we wnętrzu Ziemi wraz ze
wzrostem głębokości, · omawia
zastosowanie skał w gospodarce, · rozróżnia
góry fałdowe, góry zrębowe i góry wulkaniczne, · opisuje na podstawie
schematu powstawanie gór w wyniku kolizji płyt litosfery, ·
podaje
przykłady świadczące o ruchach pionowych na lądach, · wyjaśnia
wpływ ruchu płyt litosfery na genezę procesów endogenicznych, · wykazuje
zależność między ruchami płyt litosfery a występowaniem wulkanów i trzęsień
Ziemi. |
Uczeń: · wyjaśnia
związek budowy wnętrza Ziemi z ruchem płyt litosfery, · podaje
przykłady występowania i wykorzystania skał we własnym regionie, · wskazuje
różnice w procesach powstawania wybranych gór, na przykład Himalajów i Andów, · wymienia
przykłady wpływu zjawisk wulkanicznych na środowisko przyrodnicze i
działalność człowieka. |
V.
Litosfera.
Procesy zewnętrzne |
||||
Uczeń: ·
klasyfikuje procesy egzogeniczne kształtujące powierzchnię Ziemi, ·
wyjaśnia znaczenie terminów: wietrzenie,
zwietrzelina, ·
wyróżnia rodzaje wietrzenia, ·
wyjaśnia znaczenie terminu kras, ·
wymienia skały, które są rozpuszczane przez wodę, ·
wymienia podstawowe formy krasowe, ·
wymienia rodzaje erozji rzecznej, ·
wymienia typy ujść rzecznych, ·
wyjaśnia znaczenie terminów: lodowiec
górski, lądolód, ·
wymienia rodzaje moren, ·
wyjaśnia znaczenie terminów: abrazja,
klif, plaża, mierzeja, ·
wymienia czynniki kształtujące wybrzeża morskie, ·
podaje czynnik wpływający na siłę transportową wiatru, ·
wymienia rodzaje wydm, ·
wymienia rodzaje pustyń, ·
podaje nazwy największych pustyń na Ziemi i wskazuje je na mapie. |
Uczeń: · wymienia
czynniki rzeźbotwórcze, · podaje
czynniki wpływające na intensywność wietrzenia na kuli ziemskiej, · omawia
warunki, w jakich zachodzą procesy krasowe, · odróżnia
formy krasu powierzchniowego i krasu podziemnego, · rozróżnia
erozję wgłębną, erozję wsteczną i erozję boczną, · porównuje
na podstawie infografiki cechy rzeki w biegu górnym, środkowym i dolnym, · wskazuje
na mapie największe delty i ujścia lejkowate, · wymienia
formy rzeźby terenu powstałe wskutek rzeźbotwórczej działalności lodowców, · omawia
proces powstawania różnych typów moren, · rozróżnia
na podstawie fotografii formy rzeźby terenu powstałe wskutek działalności
lodowców górskich i lądolodów, · wymienia
przykłady niszczącej i budującej działalności morza, · rozróżnia
typy wybrzeży na podstawie map i fotografii, · wymienia
formy terenu powstałe w wyniku rzeźbotwórczej działalności wiatru, · wyjaśnia
na podstawie ilustracji różnice między wydmą paraboliczną a barchanem. |
Uczeń: · charakteryzuje
procesy zewnętrzne modelujące powierzchnię Ziemi (erozja, transport,
akumulacja), · wyjaśnia,
na czym polega wietrzenie fizyczne, wietrzenie chemiczne i wietrzenie
biologiczne, · przedstawia
czynniki wpływające na przebieg zjawisk krasowych, · wskazuje na mapie
znane na świecie, w Europie i w Polsce obszary krasowe, · wyjaśnia,
na czym polega rzeźbotwórcza działalność rzek, · rozpoznaje
na rysunkach i fotografiach formy powstałe w wyniku rzeźbotwórczej
działalności rzek, · charakteryzuje
typy ujść rzecznych na podstawie schematu, · dokonuje
podziału form rzeźby polodowcowej na formy erozyjne i akumulacyjne, · charakteryzuje
formy rzeźby terenu powstałe wskutek działalności lodowców górskich i
lądolodów, · charakteryzuje
formy rzeźby terenu powstałe wskutek rzeźbotwórczej działalności morza (klif,
mierzeja) na podstawie schematu i zdjęć, · omawia
czynniki warunkujące procesy eoliczne, · omawia
warunki powstawania różnego rodzaju wydm. |
Uczeń: · przedstawia
różnice między wietrzeniem mrozowym a wietrzeniem termicznym, · omawia
genezę wybranych form krasowych powierzchniowych i podziemnych, · opisuje
przebieg oraz skutki erozji, transportu i akumulacji w różnych odcinkach
biegu rzeki, · analizuje
na podstawie schematu etapy powstawania meandrów, · opisuje
niszczącą, transportową i akumulacyjną działalność lodowca górskiego i
lądolodu, · porównuje
typy wybrzeży morskich, podaje ich podobieństwa i różnice, · opisuje
niszczącą, transportującą i budującą działalność wiatru, · rozróżnia na podstawie
zdjęć formy rzeźby erozyjnej i akumulacyjnej działalności wiatru. |
Uczeń: · wyjaśnia
przyczyny zróżnicowania intensywności procesów rzeźbotwórczych rzek, wiatru,
lodowców i lądolodów, mórz oraz wietrzenia, · porównuje
skutki rzeźbotwórczej działalności rzek, wiatru, lodowców i lądolodów, mórz
oraz wietrzenia. |
VI.
Pedosfera
i biosfera |
||||
Uczeń: · porządkuje
etapy procesu glebotwórczego, · wymienia
czynniki glebotwórcze, · rozróżnia
gleby strefowe i niestrefowe, · podaje
nazwy stref roślinnych, · wskazuje
na mapie zasięg występowania głównych stref roślinnych, · wymienia
gatunki roślin charakterystyczne dla poszczególnych stref roślinnych, · wymienia
piętra roślinne na przykładzie Alp. |
Uczeń: · charakteryzuje najważniejsze poziomy glebowe
na podstawie schematu profilu glebowego, · prezentuje
na mapie rozmieszczenie głównych typów gleb strefowych i niestrefowych, · podaje
cechy głównych stref roślinnych na świecie, · porównuje
na podstawie schematu piętrowość w wybranych górach świata. |
Uczeń: · omawia
cechy głównych typów gleb strefowych i niestrefowych, · charakteryzuje
główne typy gleb, · opisuje
rozmieszczenie i warunki występowania głównych stref roślinnych na świecie, · charakteryzuje piętra roślinne na wybranych obszarach górskich, · podaje wspólne cechy piętrowości na przykładzie wybranych gór
świata. |
Uczeń: · charakteryzuje
procesy i czynniki glebotwórcze, w tym zachodzące na obszarze, na którym jest
zlokalizowana szkoła, · opisuje
czynniki wpływające na piętrowe zróżnicowanie roślinności na Ziemi. |
Uczeń: · wskazuje
zależność między klimatem a występowaniem typów gleb i formacji roślinnych w
układzie strefowym, · wykazuje
zależność szaty roślinnej od wysokości nad poziomem morza. |