Wymagania edukacyjne z geografii - zakres rozszerzony – klasy 3f, 3de

rok szkolny 2020/2021

 

 

Nr

Temat lekcji

Poziom wymagań

konieczny

podstawowy

rozszerzający

dopełniający

wykraczający

I.       Położenie oraz środowisko przyrodnicze Polski

1.

Lekcja organizacyjna

2.

Położenie i granice Polski

Uczeń poprawnie:

·  wymienia i wskazuje na mapie sąsiadów Polski

·  podaje długość granic Polski z poszczególnymi krajami

·  podaje długość linii brzegowej

·  podaje całkowitą długość granic oraz powierzchnię kraju

Uczeń poprawnie:

·  przedstawia charakterystyczne cechy położenia matematycznego, fizycznogeograficznego i geopolitycznego Polski na podstawie mapy ogólnogeograficznej

Uczeń poprawnie:

·  opisuje główne cechy terytorium i granic Polski na podstawie map: tematycznej i ogólnogeograficznej

Uczeń poprawnie:

·  ocenia konsekwencje położenia matematycznego, fizycznogeograficznego i geopolitycznego Polski

Uczeń poprawnie:

·  analizuje zmiany terytorium oraz granic państwa polskiego na przestrzeni dziejów

3.

Dzieje geologiczne obszaru Polski

·  wymienia jednostki tektoniczne Europy

·  wskazuje jednostki tektoniczne Polski na mapie tematycznej

·  podaje przykłady surowców mineralnych występujących w Polsce

·  przedstawia budowę geologiczną Polski na tle struktur geologicznych Europy na podstawie mapy geologicznej Europy

·  przedstawia jednostki tektoniczne Polski na podstawie mapy tematycznej

·  omawia występowanie surowców mineralnych na podstawie mapy tematycznej

·  omawia najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej obszaru Polski

·  omawia budowę geologiczną Karpat Zewnętrznych i Karpat Wewnętrznych na podstawie przekroju geologicznego umieszczonego w podręczniku

·  analizuje tabelę stratygraficzną

·  porządkuje chronologicznie wydarzenia z przeszłości geologicznej Polski

·  wyjaśnia, w jakich warunkach geologicznych powstały wybrane surowce mineralne

·  wykazuje, że położenie geologiczne Polski na kontynencie europejskim
jest szczególne

4.

Zlodowacenia w Polsce. Formy i utwory czwartorzędowe

·  wymienia nazwy zlodowaceń, które wystąpiły na obszarze Polski

·  wskazuje krainy geograficzne objęte zlodowaceniami na mapie ogólnogeograficznej Polski

·  omawia przebieg i zasięg zlodowaceń w Polsce na podstawie mapy tematycznej

·  opisuje formy rzeźby młodoglacjalnej

·  podaje przykłady górskich form polodowcowych

·  omawia zlodowacenia, które wystąpiły na obszarze Polski

·  przedstawia wpływ zlodowaceń na rzeźbę powierzchni Polski na podstawie mapy w podręczniku

·  wyjaśnia różnicę między krajobrazem staroglacjalnym a młodoglacjalnym

·  charakteryzuje działalność rzeźbotwórczą lądolodu i lodowców górskich na obszarze Polski na przykładzie Tatr

·  wykazuje wpływ klimatu peryglacjalnego na rzeźbę Polski

·  wyjaśnia, na czym polega strefowość form polodowcowych w północnej i środkowej Polsce

5.

Cechy rzeźby powierzchni Polski

·  wymienia pasy rzeźby terenu charakterystyczne dla powierzchni Polski

·  wymienia czynniki kształtujące rzeźbę terenu Polski

·  przedstawia czynniki kształtujące rzeźbę powierzchni Polski

·  charakteryzuje pasy rzeźby terenu

·  przedstawia charakterystyczne cechy ukształtowania powierzchni Polski i ich wpływ na inne komponenty środowiska przyrodniczego na podstawie mapy ogólnogeograficznej

·  analizuje ukształtowanie pionowe powierzchni kraju na podstawie krzywej hipsograficznej

·  wykazuje wpływ głównych orogenez i zlodowaceń na ukształtowanie powierzchni kraju

·  porównuje ukształtowanie powierzchni Polski z ukształtowaniem innych krajów europejskich

6.

Klimat Polski

·  wyróżnia astronomiczne, kalendarzowe i termiczne pory roku

·  wymienia czynniki kształtujące klimat Polski

·  odczytuje dane z klimatogramów

·  podaje cechy klimatu Polski na podstawie map tematycznych

·  wyróżnia masy kształtujące pogodę w Polsce

·  wykazuje regionalne zróżnicowanie temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w Polsce na podstawie danych liczbowych i map klimatycznych

·  charakteryzuje klimat Polski na podstawie danych liczbowych i map klimatycznych

·  wykazuje wpływ poszczególnych geograficznych czynników klimatotwórczych na klimat w Polsce

·  charakteryzuje rodzaje wiatrów występujących w Polsce

 

·  wykazuje gospodarcze skutki ekstremalnych zjawisk atmosferycznych

·  podaje przyczyny regionalnego zróżnicowania klimatu w Polsce

·  ocenia gospodarcze konsekwencje zróżnicowania długości okresu wegetacyjnego w Polsce

7.

 

Bilans wodny Polski. Sieć rzeczna

·  wymienia elementy bilansu wodnego na podstawie schematu

·  wymienia najważniejsze elementy systemu rzecznego Polski

·  wymienia regiony narażone na częste powodzie

·  wskazuje największe rzeki Polski na mapie ogólnogeograficznej

·  przedstawia cechy sieci rzecznej Polski i wyjaśnia jej zróżnicowanie na podstawie map tematycznych

·  charakteryzuje największe rzeki Polski na podstawie dostępnych źródeł

·  omawia znaczenie gospodarcze polskich rzek

·  charakteryzuje składowe bilansu wodnego Polski w roku hydrologicznym

·  opisuje rozmieszczenie zlewisk i dorzeczy na obszarze Polski na podstawie mapy ogólnogeograficznej

·  omawia cechy reżimu polskich rzek

·  wyjaśnia przyczyny niedoboru wody w wybranych regionach i gospodarcze skutki tego zjawiska

·  wyjaśnia zmiany stanów wody oraz analizuje przyczyny i typy powodzi w Polsce

·  uzasadnia relacje pomiędzy siecią hydrograficzną a innymi elementami systemu przyrodniczego Ziemi

8.

 

Jeziora. Wody podziemne

·  wymienia obszary o największej koncentracji jezior na podstawie mapy ogólnogeograficznej

·  wymienia typy genetyczne jezior i podaje przykłady

·  wymienia rodzaje wód podziemnych (w tym mineralnych)

·  wskazuje miejsca występowania wód mineralnych na mapie tematycznej

·  przedstawia znaczenie przyrodnicze i gospodarcze jezior

·  wymienia sztuczne zbiorniki znajdujące się w Polsce i wskazuje na mapie

·  charakteryzuje wody podziemne w Polsce

·  charakteryzuje główne typy genetyczne jezior Polski na wybranych przykładach

·  porównuje batymetrię jezior różnego typu

·  przedstawia znaczenie sztucznych zbiorników wodnych

·  omawia rozmieszczenie wód mineralnych i termalnych na podstawie map tematycznych Polski

·  analizuje rozmieszczenie i zasoby jezior w Polsce na podstawie map tematycznych i danych statystycznych

·  analizuje przekrój przez basen artezyjski na przykładzie niecki warszawskiej

·  ocenia stopień wykorzystania wód termalnych w gospodarce kraju

9.

Morze Bałtyckie

·  wymienia największe wyspy Bałtyku i podaje ich przynależność państwową

·  wymienia nazwy państw leżących nad Bałtykiem i wskazuje je na mapie

·  wymienia przykłady flory i fauny Bałtyku

·  przedstawia cechy fizycznogeograficzne Morza Bałtyckiego

·  podaje przyczyny niskiego zasolenia wód Bałtyku

·  charakteryzuje florę i faunę Morza Bałtyckiego

·  przedstawia genezę Morza Bałtyckiego

·  charakteryzuje typy wybrzeży Morza Bałtyckiego

·  analizuje bilans wodny Morza Bałtyckiego

·  analizuje zasolenie wód Morza Bałtyckiego

·  ocenia stan czystości wód Bałtyku oraz wyjaśnia przyczyny ich zanieczyszczenia

 

10.

Gleby w Polsce

·  wymienia główne typy genetyczne gleb występujących w Polsce

·  wskazuje na mapie rozmieszczenie głównych typów genetycznych gleb

·  rozróżnia główne typy genetyczne gleb występujących w Polsce

·  analizuje rozmieszczenie głównych typów genetycznych gleb

·  wymienia gleby strefowe i niestrefowe występujące w Polsce

·  wyjaśnia uwarunkowania powstawania gleb w Polsce

·  charakteryzuje wybrane profile glebowe

·  wyjaśnia występowanie gleb strefowych i niestrefowych w Polsce

·  omawia strukturę bonitacyjną gleb w Polsce

·  wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych na proces powstawania gleb na obszarze Polski

·  porównuje wartość użytkową gleb w różnych regionach Polski

·  przedstawia stopień degradacji gleb w Polsce i sposoby ich ochrony

·  ocenia przydatność rolniczą gleb w Polsce

·  wskazuje sposoby zapobiegania erozji gleb w Polsce

11.

Świat roślin i zwierząt w Polsce

·  wymienia typy lasów w Polsce

·  charakteryzuje rozmieszczenie lasów w Polsce

·  wymienia przykłady gatunków roślin i zwierząt chronionych w Polsce

·  przedstawia granice zasięgów występowania wybranych gatunków drzew na podstawie mapy tematycznej

·  podaje skład gatunkowy lasów w Polsce na podstawie wykresu

·  charakteryzuje cechy świata roślinnego i zwierzęcego w Polsce

·  charakteryzuje główne zbiorowiska roślinne na obszarze Polski i wyjaśnia uwarunkowania ich występowania

·  opisuje funkcje i znaczenie lasów w Polsce

·  wyjaśnia przyczyny regionalnego zróżnicowania lesistości w Polsce

·  przedstawia wpływ przejściowości klimatycznej na zasięg występowania wybranych gatunków drzew oraz strukturę gatunkową lasów w Polsce

·  wyjaśnia zależności pomiędzy rozmieszczeniem określonych typów lasów a warunkami naturalnymi i działalnością człowieka

12./13.

Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziału Środowisko przyrodnicze Polski

II.     Ludność. Urbanizacja

14.

 

Podział administracyjny Polski

Uczeń poprawnie:

·  wskazuje na mapie województwa i podaje ich nazwy

·   wymienia stolice poszczególnych województw

Uczeń poprawnie:

·  charakteryzuje podział administracyjny własnego województwa

Uczeń poprawnie:

·  przedstawia cechy podziału administracyjnego Polski na podstawie mapy administracyjnej

Uczeń poprawnie:

·  omawia zmiany podziału administracyjnego Polski po II wojnie światowej

Uczeń poprawnie:

·  omawia podział i kompetencje władz administracyjnych

 

15.

Liczba i rozmieszczenie ludności Polski

·  podaje czynniki wpływające na zmiany liczby ludności po zakończeniu II wojny światowej

·  wymienia województwa o największym przyroście i największym spadku liczby ludności w ostatnich latach na podstawie mapy tematycznej

·  charakteryzuje czynniki decydujące o rozmieszczeniu ludności Polski

·  przedstawia zmiany liczby ludności Polski po II wojnie światowej

·  oblicza wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności Polski

·  oblicza wskaźnik gęstości zaludnienia wybranego województwa

·  omawia zmiany tempa wzrostu liczby ludności Polski

·  wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w rozmieszczeniu ludności Polski

·  omawia regionalne zróżnicowanie zmian liczby ludności

·  omawia przyczyny i konsekwencje zmian liczby ludności na podstawie danych statystycznych

·  prognozuje rozwój liczby ludności Polski na podstawie wskaźników demograficznych

·  określa przyrodnicze i społeczno--gospodarcze skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności

 

16.

Struktura demograficzna ludności Polski

·  wymienia województwa charakteryzujące się najwyższym i najniższym współczynnikiem przyrostu naturalnego oraz najwyższym i najniższym współczynnikiem feminizacji na podstawie danych statystycznych

·  wymienia przyczyny starzenia się polskiego społeczeństwa

·  omawia przestrzenne zróżnicowanie przyrostu naturalnego na podstawie kartogramu

·  wyjaśnia przyczyny niskiego współczynnika przyrostu naturalnego w miastach

·  charakteryzuje strukturę ludności Polski wg wieku i płci na podstawie danych statystycznych

·  analizuje wartość przyrostu naturalnego w Polsce w wybranych okresach na podstawie danych statystycznych

·  omawia przyczyny zmian przyrostu naturalnego w Polsce w ostatnich latach

·  oblicza wartość współczynnika przyrostu naturalnego i współczynnika feminizacji

·  wyjaśnia przyczyny wyżu demograficznego w Polsce w latach 50. XX w. i jego skutki

·  wyjaśnia zmiany kształtu piramidy wieku i płci ludności Polski następujące wraz z rozwojem gospodarczym

·  porównuje piramidę wieku i płci ludności Polski w danym roku z piramidami wieku i płci ludności innych państw

·  przewiduje społeczno-gospodarcze skutki starzenia się polskiego społeczeństwa

17.

Migracje wewnętrzne i zagraniczne Polaków

·  podaje przyczyny migracji wewnętrznych i zagranicznych Polaków

·  wymienia kraje, do których emigruje obecnie największa liczba Polaków

·  podaje przykłady obszarów o dodatnim i ujemnym saldzie migracji wewnętrznych na podstawie map zamieszczonych w podręczniku

·  charakteryzuje regionalne zróżnicowanie salda migracji wewnętrznych w ostatnich latach na podstawie mapy

·  określa kierunki współczesnych migracji wewnętrznych i zagranicznych Polaków

·  charakteryzuje cechy i kierunki współczesnych migracji wewnętrznych Polaków

·  oblicza współczynnik przyrostu rzeczywistego

·  opisuje rozmieszczenie i liczebność Polonii na świecie na podstawie danych statystycznych

·  przedstawia uwarunkowania oraz konsekwencje wewnętrznych i zagranicznych migracji Polaków

·  analizuje okresowe zmiany salda migracji zagranicznych i wewnętrznych

·  wyjaśnia przyczyny zmian salda migracji wewnętrznych i zagranicznych

·  formułuje prognozy dotyczące zmian migracji Polaków (wielkości i kierunków)

·  ocenia zagrożenia związane z ruchami migracyjnymi

·  ocenia falę migracji zagranicznych Polaków po wejściu do UE

18.

Struktura narodowościowa i wyznaniowa w Polsce. Grupy etniczne

·  wymienia mniejszości narodowe i etniczne w Polsce

·  wskazuje rozmieszczenie mniejszości narodowych i etnicznych na mapie

·  wymienia religie wyznawane w Polsce

·  dostrzega różnice między mniejszością narodową, mniejszością etniczną i grupą etniczną

·  charakteryzuje wybraną grupę etniczną w Polsce na podstawie dostępnych źródeł

·  omawia rozmieszczenie grup etnicznych w Polsce na podstawie mapy tematycznej

·  omawia przyczyny zróżnicowania rozmieszczenia przedstawicieli poszczególnych wyznań na terenie Polski

·  charakteryzuje strukturę narodowościową i wyznaniową ludności Polski na podstawie danych statystycznych

·  omawia najważniejsze cechy kulturowe grup etnicznych w Polsce na podstawie dostępnych źródeł

·  opisuje główne grupy wyznaniowe w Polsce

·  wyjaśnia kulturowe aspekty zróżnicowania religijnego

·  przewiduje korzyści lub problemy wynikające z zamieszkania kraju jednolitego narodowościowo

19.

Struktura zatrudnienia i problem bezrobocia w Polsce

·  wymienia czynniki wpływające na aktywność zawodową ludności w Polsce

·  wymienia grupy ekonomiczne ludności w Polsce

·  omawia aktywność zawodową ludności Polski na podstawie danych statystycznych

·  charakteryzuje strukturę bezrobocia w Polsce

·  wyjaśnia zmiany w strukturze zatrudnienia ludności Polski od 1990 r.

·  oblicza współczynnik aktywności zawodowej i współczynnik bezrobocia w Polsce

·  wykazuje regionalne zróżnicowanie rynku pracy w Polsce

·  przedstawia uwarunkowania i konsekwencje zróżnicowania struktury zatrudnienia w Polsce

·  przedstawia przyczyny i konsekwencje bezrobocia w Polsce

·  wykazuje zależność struktury zatrudnienia Polski lub wybranych państw UE od poziomu rozwoju gospodarczego

20.

Stan zdrowia ludności Polski

·  wymienia najczęstsze schorzenia przewlekłe dotykające Polaków

·  wymienia czynniki wpływające na stan zdrowia ludności Polski

·  przedstawia przyczyny zróżnicowania stanu zdrowia ludności Polski

·  przedstawia główne przyczyny zgonów w Polsce

·  omawia czynniki różnicujące długość życia kobiet i mężczyzn w Polsce

·  przedstawia najczęstsze schorzenia przewlekłe i wykazuje ich zróżnicowanie regionalne

·  ocenia skutki zróżnicowania stanu zdrowia ludności Polski

·  ocenia dostępność i poziom usług medycznych w Polsce

21.

Sieć osadnicza w Polsce

·  wymienia elementy sieci osadniczej

·  wymienia funkcje miast

·  wskazuje największe miasta Polski na mapie

·  wymienia główne typy genetyczne kształtów wsi

·  charakteryzuje największe miasta w Polsce i ich rozmieszczenie

·  charakteryzuje strukturę funkcjonalną miast

·  omawia czynniki wpływające na rozwój osadnictwa wiejskiego w Polsce

·  określa cechy sieci osadniczej i jej rozwój w Polsce

·  omawia układy przestrzenne polskich miast na podstawie fotografii

·  omawia główne typy genetyczne kształtów wsi w Polsce

·  omawia tendencje zmian układu sieci osadniczej w Polsce

·  omawia hierarchię jednostek osadniczych w Polsce

·  wyjaśnia związki zachodzące pomiędzy elementami środowiska przyrodniczego a strukturą osadniczą

22.

Urbanizacja w Polsce

·  przedstawia zmiany liczby ludności miast wg województw na podstawie mapy tematycznej

·  przedstawia typy aglomeracji w Polsce i podaje ich przykłady

·  charakteryzuje przebieg procesów urbanizacyjnych w Polsce

·  wyjaśnia przyczyny deglomeracji

·  wyjaśnia przestrzenne zróżnicowanie wskaźnika urbanizacji w Polsce i jego przyczyny

·  wyjaśnia uwarunkowania współczesnych procesów urbanizacyjnych w Polsce

·  ocenia wpływ procesów urbanizacyjnych na zmiany sieci osadniczej

·  wyjaśnia, na czym polega proces reurbanizacji i podaje jego przykłady w Polsce

·  ocenia skutki procesów urbanizacyjnych w Polsce

·  wyjaśnia przyczyny zmian procesów urbanizacyjnych

·  prognozuje kierunek zmian związanych z urbanizacją

·  interpretuje wskaźniki urbanizacji w Polsce i krajach UE

23.

Preferencje wyborcze Polaków. Organizacje pozarządowe

·  wymienia główne opcje polityczne w kraju

·  wymienia organizacje pozarządowe w Polsce

·  podaje przykłady obszarów o najwyższym poparciu dla głównych opcji politycznych w Polsce na podstawie mapy

·  podaje cechy organizacji pozarządowych w Polsce

·  przedstawia zróżnicowanie frekwencji wyborczej w Polsce

·  omawia zasady działalności organizacji pozarządowych w Polsce

 

·  omawia czynniki wpływające na preferencje wyborcze Polaków

·  analizuje regionalne zróżnicowanie preferencji wyborczych w Polsce

·  ocenia stałe i zmienne czynniki wpływające na preferencje wyborcze Polaków oraz regionalne zróżnicowanie tych preferencji

24.

Bogactwo kulturowe Polski

·  wymienia obiekty kultury materialnej oraz obiekty z Listy światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO w Polsce

·  charakteryzuje pomniki historii Polski

·  opisuje polskie obiekty znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO

·  omawia znaczenie obiektów kultury materialnej w przeszłości i w czasach współczesnych w wybranym województwie

·  omawia najciekawsze obiekty kultury materialnej w swoim województwie

·  omawia dziedzictwo kulturowe różnych grup narodowościowych, etnicznych i religijnych w Polsce

·  przedstawia potencjał kulturowy i naukowy Polski

·  ocenia wkład Polaków w rozwój cywilizacyjny świata

 

25./26.

Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziału Ludność. Urbanizacja

III.     Rolnictwo

27.

 

Czynniki rozwoju rolnictwa w Polsce

Uczeń poprawnie:

·  wymienia czynniki rozwoju rolnictwa

·  wymienia typy rolnictwa

·  wymienia regiony rolnicze w Polsce i wskazuje je na mapie

Uczeń poprawnie:

·  charakteryzuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa w wybranych regionach kraju

·  charakteryzuje główne regiony rolnicze w Polsce na podstawie map tematycznych i danych statystycznych

Uczeń poprawnie:

·  wyjaśnia przyczyny
zróżnicowania poziomu rolnictwa w Polsce i jego konsekwencje

Uczeń poprawnie:

·  ocenia wpływ wybranych czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozwój rolnictwa w Polsce na podstawie map tematycznych

Uczeń poprawnie:

·  ocenia politykę rolną państwa polskiego

·  ocenia wybrane obszary w Polsce pod względem ich przydatności do produkcji rolnej

28.

Produkcja roślinna w Polsce

·  wymienia główne obszary uprawy roślin w Polsce na podstawie map tematycznych

·  przedstawia produkcję zbóż w Polsce na podstawie wykresu

·  charakteryzuje strukturę upraw w Polsce

·  charakteryzuje rozmieszczenie upraw oraz wielkość produkcji głównych ziemiopłodów w Polsce na podstawie map tematycznych i danych statystycznych

·  przedstawia wielkość produkcji rolnej Polski na tle wybranych krajów świata na podstawie danych statystycznych

·  analizuje przestrzenną strukturę upraw w Polsce i jej zmiany na podstawie map tematycznych i danych statystycznych

·  określa tendencje zmian w produkcji roślinnej w Polsce

29.

Chów zwierząt w Polsce

·  wymienia główne zwierzęta gospodarskie w Polsce i określa kierunki ich chowu

·  wymienia czynniki lokalizacji chowu wybranych zwierząt gospodarskich

·  omawia rozmieszczenie i wielkość pogłowia głównych zwierząt gospodarskich w kraju na podstawie map tematycznych

·  przedstawia uwarunkowania chowu zwierząt w Polsce

·  przedstawia przyczyny zmian w pogłowiu wybranych zwierząt gospodarskich w Polsce w ostatnich latach

·  porównuje wielkość produkcji zwierzęcej w Polsce na tle innych krajów świata na podstawie danych statystycznych

·  określa tendencje zmian w pogłowiu zwierząt gospodarskich w Polsce

·  określa zależność między pogłowiem wybranych gatunków zwierząt gospodarskich a wielkością produkcji mięsa, mleka i innych produktów

30.

Integracja polskiego rolnictwa z rolnictwem UE

·  wymienia główne problemy polskiego rolnictwa

·  omawia bariery ograniczające rozwój polskiego rolnictwa

·  wymienia korzyści, które daje polskiemu rolnictwu członkostwo naszego kraju w UE

·  przedstawia zmiany strukturalne w polskim rolnictwie, które zaszły po wstąpieniu naszego kraju do UE

 

·  ocenia stan polskiego rolnictwa na tle pozostałych krajów UE

·  formułuje wnioski dotyczące korzyści, które może przynieść polskiemu rolnictwu uczestnictwo we wspólnej polityce rolnej UE

31.

Rybactwo

·  wymienia akweny będące łowiskami dla polskiego rybactwa morskiego

·  wymienia porty morskie i rybackie polskiego wybrzeża na podstawie mapy tematycznej

·  przedstawia stan floty rybackiej w Polsce

·  opisuje zmiany w wielkości połowów w Polsce w ostatnich latach na podstawie wykresu

·  przedstawia stan i perspektywy rozwoju polskiego rybactwa omawia znaczenie rybactwa śródlądowego dla gospodarki wybranego regionu

·  analizuje wielkość i strukturę połowów w Polsce w ostatnich latach na podstawie danych statystycznych

·  prognozuje zmiany w polskim rybactwie związane z uczestnictwem we wspólnej polityce rolnej UE

32./33.

Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziału Rolnictwo

IV.       Przemysł

34.

Sytuacja polskiego przemysłu

Uczeń poprawnie:

·  dokonuje podziału polskiego przemysłu

·  wymienia przyczyny restrukturyzacji polskiego przemysłu

·  wymienia przykłady specjalnych stref ekonomicznych w Polsce na podstawie mapy

Uczeń poprawnie:

·  przedstawia rozwój i znaczenie przemysłu na obszarze Polski

·  omawia znaczenie specjalnych stref ekonomicznych dla gospodarki kraju

Uczeń poprawnie:

·  prezentuje przykłady przekształceń własnościowych w polskim przemyśle mających wpływ na zmiany struktury produkcji i stopień zaspokojenia potrzeb materialnych

Uczeń poprawnie:

·  określa zmiany w gospodarce Polski spowodowane jej restrukturyzacją i modernizacją po 1990 r.

·  określa miejsce Polski w światowej produkcji przemysłowej

Uczeń poprawnie:

·  ukazuje perspektywy rozwoju przemysłu w Polsce

35.

Górnictwo w Polsce

·  wskazuje rozmieszczenie najważniejszych złóż surowców mineralnych w Polsce na podstawie mapy tematycznej

·  wymienia surowce energetyczne eksploatowane w kraju i wskazuje ich rozmieszczenie na mapie

·  wskazuje na mapie Polski obszary występowania podstawowych zasobów naturalnych

 

·  analizuje zmiany wielkości wydobycia wybranych surowców mineralnych w Polsce na podstawie danych statystycznych

·  ocenia wielkość wydobycia surowców w Polsce na tle światowej produkcji na podstawie danych statystycznych

·  ocenia stan i perspektywy rozwoju polskiego przemysłu wydobywczego

·  omawia warunki występowania niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego

36.

Przemysł energetyczny w Polsce

·  charakteryzuje rodzaje elektrowni funkcjonujących w Polsce

·  wymienia alternatywne źródła energii wykorzystywane w polskiej energetyce

·  dokonuje podziału elektrowni funkcjonujących w Polsce

·  przedstawia rozmieszczenie największych elektrowni cieplnych, wodnych i innych niekonwencjonalnych na podstawie map tematycznych

·  omawia współczesne przemiany w polskiej energetyce

·  porównuje wielkość i strukturę produkcji energii elektrycznej w Polsce i w innych państwach świata na podstawie danych statystycznych

·  wyjaśnia przyczyny i konsekwencje zmian w gospodarowaniu różnymi źródłami energii w Polsce

·  wskazuje możliwość wykorzystania alternatywnych źródeł energii w Polsce

·  uzasadnia aktualną lokalizację różnego typu elektrowni w Polsce

·  formułuje problemy energetyki na przykładach wybranych regionów Polski

37.

Przemysł przetwórczy w Polsce

·  wymienia najważniejsze działy przetwórstwa przemysłowego w Polsce

·  wskazuje obszary rozmieszczenia przemysłu spożywczego, samochodowego, elektronicznego i meblarskiego

·  wskazuje dynamicznie rozwijające się dziedziny produkcji przemysłowej w Polsce

·  wskazuje na mapie Polski siedziby najbardziej dochodowych firm przetwórstwa przemysłowego

·  omawia rolę poszczególnych działów przetwórstwa przemysłowego w gospodarce Polski

·  porównuje strukturę przemysłu przetwórczego Polski z krajami UE

·  opisuje uwarunkowania rozmieszczenia przemysłu przetwórczego w Polsce na podstawie map tematycznych

·  ocenia perspektywy rozwoju przemysłu zaawansowanej technologii w Polsce

 

38.

Obszary koncentracji przemysłu w Polsce

·  wyjaśnia różnicę między ośrodkiem przemysłowym a okręgiem przemysłowym

·  wskazuje na mapie nieistniejące już i współczesne okręgi przemysłowe w Polsce

·  omawia rozmieszczenie okręgów przemysłowych w Polsce w latach 80. i 90. XX w. oraz współczesnych na podstawie map tematycznych

·  omawia czynniki lokalizacji wybranych okręgów przemysłowych w Polsce

·  określa rozmieszczenie i znaczenie okręgów przemysłowych w Polsce

·  opisuje przyczyny restrukturyzacji w wybranych okręgach przemysłowych w Polsce

·  opisuje zmiany zachodzące w wybranych okręgach przemysłowych w Polsce

·  porównuje procesy restrukturyzacyjne zachodzące w wybranych okręgach przemysłowych w Polsce, biorąc pod uwagę dawną i obecną strukturę gałęziową przemysłu

 

 

39./40.

Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziału Przemysł

V.    Usługi

41.

Transport w Polsce

Uczeń poprawnie:

·  wymienia przykłady działalności usługowej w Polsce

·  wymienia przykłady firm usługowych mających siedziby w wybranym powiecie

·   wskazuje na mapie najważniejsze szlaki transportowe w Polsce

·  charakteryzuje sieć transportową wybranego regionu kraju

·  wymienia elementy infrastruktury transportu przesyłowego

Uczeń poprawnie:

·  omawia rolę i znaczenie usług w Polsce

·  wymienia problemy transportu kolejowego i samochodowego w Polsce

·  przedstawia znaczenie transportu intermodalnego, jego wady i zalety

·  wymienia przyczyny budowy autostrad i dróg ekspresowych w Polsce

Uczeń poprawnie:

·  przedstawia zróżnicowanie sektora usług w Polsce i innych państwach UE

·  przedstawia uwarunkowania rozwoju i strukturę transportu w Polsce

·  określa stopień rozwoju sieci transportowej w Polsce na tle krajów UE

·  określa zmiany w zakresie środków transportu w Polsce

·  określa skutki budowy autostrad i dróg ekspresowych w Polsce

Uczeń poprawnie:

·  wymienia przykłady przekształceń własnościowych w polskiej gospodarce mających wpływ na zmiany struktury usług

·  analizuje sieć transportu w Polsce i jej zmiany na podstawie danych statystycznych i map tematycznych

·  wyjaśnia zróżnicowanie udziału poszczególnych rodzajów transportu w przewozach i pracy przewozowej w Polsce na podstawie danych statystycznych

Uczeń poprawnie:

·  uzasadnia konieczność inwestowania w rozwijanie sieci transportowej we własnym regionie i w Polsce

42.

 

Łączność w Polsce

·  wymienia rodzaje usług, które obejmuje łączność

 

·  omawia rolę łączności w gospodarce Polski

·  opisuje rozwój łączności w Polsce po II wojnie światowej

·  przedstawia charakterystykę poszczególnych działów łączności

·  podaje przyczyny nierówno-miernego dostępu do środków łączności na terenie kraju

·  określa poziom rozwoju łączności w Polsce na tle krajów UE

·  wyjaśnia przyczyny niższego poziomu rozwoju łączności w Polsce w stosunku do wysoko rozwiniętych krajów UE

·  ocenia uwarunkowania oraz współczesne tendencje rozwoju różnych środków łączności w Polsce

43.

Atrakcyjność turystyczna Polski

·  wyjaśnia znaczenie terminu atrakcyjność turystyczna

·  wymienia walory krajoznawcze Polski

·  odróżnia walory przyrodnicze od antropogenicznych

·  wymienia regiony turystyczne w Polsce i wskazuje je na mapie

·  przedstawia atrakcje turystyczne wybranych regionów Polski na podstawie dostępnych źródeł

 

·  analizuje czynniki warunkujące rozwój turystyki w Polsce

·  porównuje i walory turystyczne wybranych regionów w Polsce

 

·  ocenia walory przyrodnicze i pozaprzyrodnicze Polski

·  ocenia regionalne zróżnicowanie infrastruktury turystycznej w Polsce

·  dowodzi atrakcyjności turystycznej Polski

44.

Turystyka krajowa i zagraniczna

·  wymienia czynniki warunkujące rozwój turystyki

·  podaje kierunki wyjazdów zagranicznych polskich turystów

·  omawia rolę turystyki w gospodarce krajowej

·  charakteryzuje turystykę krajową i zagraniczną w Polsce na podstawie danych statystycznych i map tematycznych

·  przedstawia współczesne tendencje rozwoju różnych rodzajów turystyki w Polsce

·  porównuje strukturę wykorzystania środków transportu w turystyce krajowej i zagranicznej

·  analizuje cechy ruchu turystycznego w Polsce na podstawie danych statystycznych

·  przedstawia konsekwencje rozwoju turystyki w Polsce

·  ocenia wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze i gospodarkę Polski

 

45.

Handel zagraniczny Polski

·  podaje przyczyny ujemnego salda bilansu handlowego Polski

·  wskazuje głównych partnerów handlowych Polski

·  omawia znaczenie handlu zagranicznego dla gospodarki Polski

·  przedstawia bilans handlu zagranicznego Polski i wyjaśnia jego zmiany

·  porównuje strukturę towarową handlu zagranicznego Polski i wybranych państw Europy

·  wykazuje zmiany znaczenia handlu zagranicznego dla gospodarki Polski

·  wskazuje kierunki geograficzne i strukturę handlu zagranicznego na podstawie danych statystycznych

·  wyjaśnia przyczyny zmian kierunków eksportu i importu Polski po 1990 r.

·  określa miejsce Polski w światowym handlu międzynarodowym

·  przewiduje, w jakich kierunkach będzie rozwijał się handel zagraniczny naszego kraju

VI.    Polska w świecie

46.

Polska w organizacjach między-narodowych

Uczeń poprawnie:

·  wymienia organizacje międzynarodowe, których członkiem jest Polska

·  wymienia euroregiony funkcjonujące przy polskich granicach i wskazuje je na mapie

Uczeń poprawnie:

·  podaje przykłady działań podejmowanych przez Polskę w ramach organizacji międzynarodowych na podstawie dostępnych źródeł

·  charakteryzuje międzynarodową współpracę w ramach euroregionów oraz miast i gmin bliźniaczych

Uczeń poprawnie:

·  przedstawia udział Polski w procesach integracyjnych i głównych organizacjach międzynarodowych

·  wskazuje korzyści wynikające z funkcjonowania euroregionów w Polsce

Uczeń poprawnie:

·  omawia działalność Polski w organizacjach, które zapobiegają zagrożeniom społeczno-ekonomicznym oraz konfliktom zbrojnym
lub je niwelują

Uczeń poprawnie:

·  ocenia społeczne i gospodarcze konsekwencje przystąpienia Polski do UE

47.

Inwestycje zagraniczne w Polsce

·  wymienia czynniki wpływające na atrakcyjność inwestycyjną Polski

 

·  wskazuje polskie bezpośrednie inwestycje zagraniczne i podaje ich wartość na podstawie danych statystycznych

·  podaje przykłady bezpośrednich inwestycji zagranicznych prowadzonych w wybranym województwie na podstawie dostępnych źródeł

·  omawia strukturę przestrzenną BIZ w Polsce na podstawie danych statystycznych

·  analizuje wartość BIZ napływających do poszczególnych regionów naszego kraju na podstawie mapy

·  przedstawia bariery w napływie BIZ do Polski

 

·  ocenia znaczenie BIZ dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju

·  wskazuje przykłady bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce

 

48./49.

Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziałów Usługi i Polska w świecie

VII.    Zróżnicowanie regionalne Polski

50.

Regiony fizycznogeograficzne Polski

Uczeń poprawnie:

·  wymienia kryteria podziału Polski na regiony fizycznogeograficzne

·  wskazuje na mapie prowincje i podprowincje Polski

Uczeń poprawnie:

·  przedstawia regionalizację fizycznogeograficzną Polski

·  wskazuje na mapie makroregiony Polski

Uczeń poprawnie:

·  wyjaśnia uwarunkowania zróżnicowania środowiska przyrodniczego w Polsce

Uczeń poprawnie:

·  określa cechy środowiska decydujące o krajobrazie wybranych krain geograficznych Polski na podstawie dostępnych źródeł

Uczeń poprawnie:

·  porównuje podział Polski na pasy ukształtowania powierzchni z podziałem na regiony fizycznogeograficzne

51.

Cechy środowiska przyrodniczego wybranego regionu Polski

·  wymienia walory środowiska przyrodniczego wybranej krainy geograficznej

·  charakteryzuje elementy środowiska przyrodniczego wybranej krainy geograficznej na podstawie map, danych statystycznych i innych źródeł

·  wyjaśnia uwarunkowania zróżnicowania środowiska przyrodniczego wybranego regionu

·  przestawia dominanty środowiska wybranej krainy geograficznej Polski na postawie map tematycznych, danych statystycznych i obserwacji bezpośrednich

·  wykazuje związki i zależności zachodzące między poszczególnymi elementami środowiska przyrodniczego w wybranym makroregionie

52.

Regionalne zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-
-gospodarczego Polski

·  wymienia regiony o najwyższym i najniższym stopniu rozwoju społeczno-gospodarczego

·  wskazuje na mapie regiony różniące się poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego

·  przedstawia przyczyny dysproporcji w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski

·  przedstawia czynniki wpływające na rozwój społeczno-gospodarczy  wybranych regionów Polski

·  ocenia poziom rozwoju społeczno-gospodarczego wybranych regionów Polski

·  przedstawia przykłady działań zmniejszających dysproporcje w rozwoju poszczególnych regionów Polski

·  ocenia skutki dysproporcji w rozwoju społeczno-
-gospodarczym Polski

 

53.

Potencjał gospodarczy wybranego regionu Polski

·  wymienia mierniki rozwoju społeczno-gospodarczego danego regionu

·  omawia wartości mierników rozwoju społeczno-
-gospodarczego wybranego regionu na podstawie danych statystycznych

·  przedstawia rolę i zadania samorządu terytorialnego w regionie na podstawie dostępnych źródeł

·  omawia zmiany zachodzące w środowisku geograficznym w wybranym regionie Polski

·  ocenia potencjał gospodarczy regionu na podstawie danych statystycznych i dostępnych źródeł

·  omawia inicjatywy podejmowane w regionie na rzecz jego rozwoju na podstawie dostępnych źródeł

 

VIII.    Degradacja i ochrona środowiska

54.

Zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego w Polsce

Uczeń poprawnie:

·  wymienia źródła zanieczyszczeń atmosfery, hydrosfery i biosfery

·  wymienia regiony w Polsce o największym zanieczyszczeniu środowiska

Uczeń poprawnie:

·  charakteryzuje źródła zanieczyszczeń atmosfery, hydrosfery i biosfery,

·  wymienia nazwy obszarów ekologicznego zagrożenia oraz klęski ekologicznej i wskazuje te obszary na mapie

Uczeń poprawnie:

·  omawia wybrane wskaźniki zanieczyszczenia powietrza

·  omawia skutki nadmiernej emisji zanieczyszczeń atmosferycznych

Uczeń poprawnie:

·  charakteryzuje wpływ poszczególnych sektorów gospodarki na stan środowiska w Polsce

Uczeń poprawnie:

·  ocenia stan poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego w Polsce

·  wskazuje przykłady zachowań człowieka wobec klęsk ekologicznych

55.

 

Ochrona środowiska przyrodniczego Polski

·  podaje różnice między parkiem narodowym a rezerwatem biosfery

·  wymienia gatunki roślin
i zwierząt objętych ochroną w Polsce

·  przedstawia formy ochrony przyrody i krajobrazu w Polsce

 

·  omawia uwarunkowania rozmieszczenia obszarów chronionych w Polsce

·  wyjaśnia, na czym polega restytucja gatunków

·  podaje przykłady restytucji gatunków zwierząt w Polsce

·  przedstawia działania polskich i międzynarodowych organizacji na rzecz ochrony przyrody prowadzone na terytorium naszego kraju

·  ocenia kierunki i skuteczność działań na rzecz ochrony środowiska podejmowanych w Polsce

·  uzasadnia konieczność prowadzenia działań na rzecz restytucji i zachowania naturalnych elementów środowiska w Polsce

56.

Walory parków narodowych w Polsce

·  wymienia parki narodowe w Polsce

·  wskazuje parki narodowe na mapie ogólnogeograficznej Polski

·  opisuje przykłady form ochrony przyrody i krajobrazu we własnym regionie

·  charakteryzuje walory przyrodnicze parku narodowego we własnym regionie

·  przedstawia charakterystyczne walory przyrodnicze podlegające szczególnej ochronie w parkach narodowych w Polsce na podstawie dostępnych źródeł, np. map i danych statystycznych

·  opisuje unikalne obiekty przyrodnicze objęte ochroną na terenie polskich parków narodowych

·  projektuje utworzenie nowego obszaru chronionego we własnym regionie

57.

Sprawdzenie wiadomości z rozdziałów Zróżnicowanie regionalne Polski i Degradacja i ochrona środowiska

Powtórzenie materiału przed egzaminem maturalnym (15 godz.)

58.–60.

Środowisko przyrodnicze Polski

Mapa jako obraz Ziemi

Sfery Ziemi Procesy endogeniczne i egzogeniczne

·  wymienia cechy położenia geograficznego Polski

·  zaznacza na mapie sąsiadów Polski

·  zaznacza na mapie główne
obszary występowania surowców mineralnych w Polsce i na świecie

·  wymienia czynniki kształtujące rzeźbę terenu

·  odczytuje dane z klimatogramów

·  wymienia elementy bilansu wodnego na podstawie schematu

·  rozpoznaje typy jezior

·  wymienia państwa nadbałtyckie

·  wymienia typy gleb i lasów występujących w Polsce i na świecie

·  wymienia elementy mapy

·  wymienia metody przedstawiania rzeźby terenu na mapie

·  czyta legendę mapy topograficznej

·  wymienia źródła ciepła na Ziemi

·  wymienia czynniki wpływające na rozkład temperatury powietrza na Ziemi

·  odczytuje z mapy symbole synoptyczne

·  zaznacza na mapie miejsca, w których odnotowano ekstremalne zjawiska atmosferyczne

·  rozpoznaje podstawowe (najpospolitsze) rodzaje skał występujących na Ziemi

·  wymienia procesy endogeniczne i egzogeniczne

·  podaje cechy położenia Polski na podstawie mapy

·  przedstawia jednostki tektoniczne Polski na podstawie mapy

·  zaznacza na mapie zasięg zlodowaceń w Polsce

·  opisuje pasy rzeźby terenu Polski

·  podaje cechy klimatu Polski na podstawie map tematycznych

·  opisuje znaczenie przyrodnicze i gospodarcze rzek i jezior Polski

·  podaje przyczyny niewielkiego zasolenia wód Bałtyku

·  przedstawia granice zasięgów wybranych gatunków drzew w Polsce

·  klasyfikuje mapy ze względu na różne kryteria

·  charakteryzuje metody prezentacji zjawisk ilościowych i jakościowych na mapie

·  przedstawia mechanizm powstawania monsunów

·  opisuje właściwości chemiczne wód morskich

·  opisuje typy ustrojów rzecznych

·  wskazuje na mapie obszary głównych fałdowań górskich

·  wymienia przykłady form erozyjnych i akumulacyjnych powstałych w wyniku działalności rzek i lądolodów

·  podaje cechy gór zrębowych i fałdowych

·  omawia rozmieszczenie wulkanów i trzęsień ziemi na świecie na podstawie mapy tematycznej

·  opisuje charakterystyczne cechy granic Polski

·  porównuje budowę geologiczną Karpat Zewnętrznych i Karpat Wewnętrznych na podstawie przekroju geologicznego

·  podaje różnice między działalnością rzeźbotwórczą lądolodu i lodowca górskiego

·  wyjaśnia różnice między krajobrazem staroglacjalnym a młodoglacjalnym

·  charakteryzuje klimat Polski na podstawie map klimatycznych i danych statystycznych

·  omawia cechy reżimu polskich rzek

·  porównuje batymetrię jezior różnego typu

·  charakteryzuje typy wybrzeży Morza Bałtyckiego

·  odróżnia gleby strefowe od niestrefowych

·  charakteryzuje profile glebowe

·  opisuje wykorzystanie gospodarcze lasów

·  porównuje i szereguje różne rodzaje skał

·  porównuje rozkład temperatury powietrza w poszczególnych porach roku

·  klasyfikuje jeziora wg typów genetycznych

·  wyjaśnia przyczyny ruchu płyt tektonicznych

·  wymienia różnicę między ruchami epejrogenicznymi a ruchami izostatycznymi

·  opisuje czynniki wpływające na przebieg procesów krasowych

·  ocenia konsekwencje położenia geopolitycznego Polski

·  analizuje tabelę stratygraficzną

·  analizuje ukształtowanie pionowe powierzchni kraju na podstawie krzywej hipsograficznej

·  wykazuje skutki gospodarcze ekstremalnych zjawisk atmosferycznych w Polsce i na świecie

·  wyjaśnia przyczyny niedoboru wody oraz przyczyny powodzi w Polsce i na świecie

·  analizuje przekrój przez basen artezyjski

·  porównuje wartość użytkową gleb w różnych regionach Polski

·  wyjaśnia przyczyny regionalnego zróżnicowania lesistości w Polsce

·  posługuje się skalą polową do obliczenia powierzchni

·  wyjaśnia skutki globalnych zmian klimatu

·  omawia genezę oraz skutki tsunami

·  czyta plany batymetryczne jezior

·  wykazuje zależność między ruchami płyt skorupy ziemskiej a trzęsieniami ziemi

·  podaje konsekwencje ruchów masowych

·  analizuje zmiany terytorium oraz granic państwa polskiego na przestrzeni dziejów

·  porównuje cechy ukształtowania powierzchni Polski z ukształtowaniem powierzchni innych krajów

·  wykazuje związek między siecią hydrograficzną a innymi elementami systemu przyrodniczego Ziemi

·  ocenia stan czystości wód Bałtyku

·  wskazuje sposoby zapobiegania erozji gleb w Polsce

·  odczytuje i interpretuje treść mapy topograficznej i samochodowej

·  porównuje klimatogramy charakterystyczne dla różnych typów klimatu

·  analizuje przyczyny zróżnicowania elementów bilansu wodnego w różnych strefach klimatycznych

·  ocenia wpływ zmian klimatycznych na zmiany zasięgu obszarów współczesnych zlodzeń

·  wykazuje związek występowania zjawisk wulkanicznych z przebiegiem granic płyt litosfery

·  wyjaśnia znaczenie wietrzenia jako procesu rzeźbotwórczego powierzchni Ziemi

61.–63.

Przemiany polityczne i gospodarcze świata

Ludność i urbanizacja

·  odczytuje na mapach aktualny podział polityczny świata

·  zaznacza na mapie aktualny podział administracyjny Polski

·  wymienia czynniki wpływające na zmianę liczby ludności w Polsce i na świecie

·  wymienia fazy przejścia demograficznego

·  wymienia czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności w Polsce i na świecie

·  wymienia kraje o wysokim i niskim przyroście naturalnym

·  wymienia grupy ekonomiczne ludności na podstawie piramidy wieku i płci

·  wymienia przyczyny migracji zewnętrznych i wewnętrznych w Polsce i na świecie

·  wymienia mniejszości narodowe i etniczne w Polsce

·  wymienia główne odmiany ludzkie na świecie

·  wymienia czynniki wpływające na aktywność zawodową ludności w Polsce i na świecie

·  wymienia główne choroby w krajach wysoko i słabo rozwiniętych

·  wymienia funkcje miast i typy aglomeracji w Polsce i na świecie

·  wymienia główne opcje polityczne i organizacje pozarządowe w Polsce

·  wymienia obiekty kultury materialnej oraz obiekty z Listy światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO w Polsce

·  charakteryzuje wybrane ustroje polityczne na świecie

·  opisuje czynniki decydujące o rozmieszczeniu ludności w Polsce i na świecie

·  omawia przestrzenne zróżnicowanie przyrostu naturalnego w Polsce i na świecie

·  przedstawia zmiany liczby ludności w Polsce po II wojnie światowej

·  porównuje piramidę wieku i płci Polski z piramidami wieku i płci innych państw

·  podaje przyczyny starzenia się społeczeństwa

·  określa kierunki migracji zewnętrznych Polaków na podstawie mapy

·  wyjaśnia rozmieszczenie przedstawicieli poszczególnych wyznań na świecie

·  charakteryzuje strukturę bezrobocia w Polsce

·  podaje najczęstsze przyczyny zgonów w Polsce i na świecie

·  charakteryzuje największe miasta w Polsce i na świecie oraz omawia ich rozmieszczenie

·  charakteryzuje funkcje wybranych miast na świecie

·  charakteryzuje przebieg procesów urbanizacyjnych w Polsce i na świecie

·  charakteryzuje wybrane pomniki historii Polski oraz polskie obiekty z Listy światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO

·  podaje kryteria podziału państw wg PKB na 1 mieszkańca oraz HDI

·  oblicza: wskaźniki dynamiki
zmian liczby ludności, współczynnik przyrostu naturalnego i współczynnik feminizacji, współczynnik przyrostu rzeczywistego, współczynnik aktywności zawodowej i wskaźnik bezrobocia

·  opisuje cechy społeczeństwa w różnych fazach przejścia demograficznego

·  opisuje wpływ barier osadniczych na rozmieszczenie ludności na świecie

·  wyjaśnia przestrzenne zróżnicowanie wskaźnika urbanizacji w Polsce

·  rozróżnia fazy urbanizacji

·  omawia znaczenie obiektów kultury materialnej w przeszłości i w czasach współczesnych w wybranym województwie w Polsce

·  omawia na przykładach procesy integracji i dezintegracji w Europie po 1989 r.

·  przedstawia zmiany podziału administracyjnego Polski
po II wojnie światowej

·  porównuje kształt piramidy wieku i płci ludności Polski w danym roku z piramidami wieku i płci innych państw wyjaśnia kulturowe aspekty zróżnicowania religijnego

·  omawia przyczyny i konsekwencje bezrobocia w Polsce i na świecie

·  ocenia wpływ procesów urbanizacyjnych na zmiany sieci osadniczej w Polsce i na świecie

·  przedstawia uwarunkowania preferencji wyborczych Polaków

·  opisuje zmiany na mapie politycznej Europy i świata po 1989 r. oraz jego następstwa

·  prognozuje rozwój liczby ludności Polski na podstawie wskaźników demograficznych

·  przewiduje społeczno-
-gospodarcze skutki starzenia się społeczeństwa

·  ocenia najnowszą falę migracji Polaków po wejściu do UE

·  ocenia skutki zróżnicowania stanu zdrowia ludności Polski i innych krajów świata

·  interpretuje wskaźniki urbanizacji w Polsce i Europie

·  ocenia wkład Polaków w rozwój cywilizacyjny świata

64./65.

Rolnictwo

·  wymienia czynniki rozwoju rolnictwa w Polsce i na świecie

·  wymienia regiony rolnicze w Polsce i na świecie

·  wymienia główne obszary upraw roślin i chowu zwierząt w Polsce i na świecie

·  charakteryzuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa wybranego regionu Polski oraz wybranych państw na świecie

·  charakteryzuje rozmieszczenie upraw i wielkość produkcji głównych ziemiopłodów oraz zwierząt gospodarskich w Polsce i na świecie na podstawie danych statystycznych

·  charakteryzuje stan floty rybackiej oraz wielkość połowów w Polsce i na świecie na podstawie danych statystycznych

·  omawia zróżnicowanie poziomu rolnictwa w Polsce i na świecie oraz podaje jego konsekwencje

·  porównuje produkcję rolniczą Polski z produkcją rolniczą wybranych krajów świata

·  przestawia zmiany w polskim rolnictwie po wstąpieniu do UE

·  przestawia stan i perspektywy rozwoju światowego oraz polskiego rybactwa

·  ocenia wpływ poszczególnych czynników na rozwój rolnictwa Polsce i na świecie

·  analizuje strukturę przestrzenną upraw w Polsce i na świecie oraz jej zmiany na podstawie danych statystycznych

·  porównuje wielkość produkcji zwierzęcej w Polsce na tle innych krajów świata na podstawie danych statystycznych

·  porównuje chów ekstensywny i intensywny

·  analizuje wielkość i strukturę połowów w Polsce i na świecie na podstawie danych statystycznych

·  ocenia politykę rolną państwa polskiego i wybranych państw świata

·  określa tendencje zmian w pogłowiu zwierząt gospodarskich w Polsce i na świecie

·  prognozuje zmiany w polskim rybactwie związane z uczestnictwem we wspólnej polityce rolnej UE

66./67.

Przemysł

·  dokonuje podziału przemysłu wg wybranych kryteriów

·  wymienia funkcje przemysłu

·  wymienia czynniki lokalizacji przemysłu

·  wskazuje lokalizację najważniejszych złóż surowców mineralnych w Polsce i na świecie na podstawie mapy tematycznej i danych statystycznych

·  wymienia rodzaje elektrowni w Polsce i na świecie

·  wymienia alternatywne źródła energii

·  wymienia najważniejsze działy przetwórstwa przemysłowego w Polsce i na świecie

·  wskazuje na mapie największe okręgi przemysłowe świata i Polski

·  wskazuje na mapie obszary występowania zasobów naturalnych w Polsce i na świecie

·  przedstawia rozmieszczenie elektrowni cieplnych, wodnych i innych niekonwencjonalnych w Polsce i na świecie

·  wskazuje dynamicznie rozwijające się dziedziny produkcji przemysłowej w Polsce i na świecie

·  charakteryzuje i wskazuje na mapie specjalne strefy ekonomiczne w Polsce

·  analizuje rozmieszczenie ośrodków high-tech na świecie

·  omawia czynniki lokalizacji wybranych okręgów przemysłowych

·  analizuje zmiany wielkości wydobycia wybranych surowców mineralnych w Polsce i na świecie na podstawie danych statystycznych

·  porównuje wielkość i strukturę produkcji energii elektrycznej w Polsce i innych państwach świata na podstawie danych statystycznych

·  porównuje strukturę przemysłu przetwórczego Polski ze strukturą innych krajów świata

·  opisuje zmiany zachodzące w okręgach przemysłowych Polski i świata

·  określa miejsce Polski w światowej produkcji przemysłowej

·  ocenia wielkość wydobycia surowców w Polsce i na świecie

·  wyjaśnia przyczyny i konsekwencje zmian w gospodarowaniu różnymi źródłami energii w Polsce i na świecie

·  omawia procesy modernizacji i restrukturyzacji zachodzące w okręgach przemysłowych

·  ocenia stan i perspektywy rozwoju polskiego i światowego przemysłu wydobywczego

·  formułuje problemy energetyki w Polsce i na świecie

·  ocenia perspektywy rozwoju przemysłu zaawansowanej technologii w Polsce i na świecie

68./69.

Usługi

·  dokonuje podziału usług

·  omawia sieć transportową wybranego państwa oraz Polski

·  wyjaśnia znaczenie terminu atrakcyjność turystyczna

·  wymienia walory krajoznawcze Polski i wybranych państw świata

·  wymienia czynniki warunkujące rozwój turystyki

·  wskazuje głównych partnerów handlowych Polski

·  omawia rolę usług w gospodarce Polski i innych państw świata

·  omawia wady i zalety różnych rodzajów transportu

·  omawia rolę łączności w gospodarce Polski i świata

·  przedstawia atrakcje turystyczne w wybranym państwie świata i w Polsce

·  omawia rolę turystyki w polskiej i światowej gospodarce

·  omawia bilans handlu zagranicznego wybranych państw świata i Polski

·  przedstawia zróżnicowanie sektora usług w Polsce i innych państwach UE

·  przedstawia uwarunkowania rozwoju i strukturę transportu w Polsce i na świecie

·  podaje przyczyny nierównomiernego dostępu do środków łączności w Polsce i na świecie

·  porównuje walory turystyczne wybranych państw i Polski

·  przedstawia współczesne tendencje rozwoju różnych rodzajów turystyki w Polsce i na świecie

·  porównuje strukturę towarową handlu zagranicznego Polski i wybranych państw świata

·  wyjaśnia zróżnicowanie udziału poszczególnych rodzajów transportu w przewozach i pracy przewozowej w Polsce i na świecie na podstawie danych statystycznych

·  ocenia zróżnicowanie infrastruktury turystycznej w Polsce i na świecie

·  przedstawia konsekwencje rozwoju turystyki w Polsce i na świecie

·  wyjaśnia przyczyny zmian kierunków eksportu i importu Polski po 1990 r.

·  ocenia uwarunkowania oraz współczesne tendencje rozwoju różnych środków transportu oraz łączności w Polsce i na świecie

·  ocenia wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze Polski i innych państw świata

·  ocenia miejsce Polski w światowym handlu międzynarodowym i przewiduje kierunki jego rozwoju

70./71.

Polska w świecie

Zróżnicowanie regionalne Polski

Problemy współczesnego świata

·  wymienia organizacje międzynarodowe, m.in. te, do których należy Polska

·  wymienia euroregiony na podstawie mapy

·  wymienia czynniki wpływające na atrakcyjność inwestycyjną Polski

·  wymienia kryteria podziału Polski na regiony fizycznogeograficzne

·  wymienia walory środowiska wybranej krainy geograficznej w Polsce

·  wymienia mierniki poziomu rozwoju społeczno-
-gospodarczego regionu

·  charakteryzuje międzynarodową współpracę w ramach euroregionów oraz miast i gmin bliźniaczych

·  omawia polskie bezpośrednie inwestycje zagraniczne i podaje ich wartość na podstawie danych statystycznych

·  charakteryzuje elementy środowiska przyrodniczego wybranej krainy geograficznej na podstawie mapy

·  przedstawia przyczyny dysproporcji w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski i świata

·  podaje przyczyny konfliktów zbrojnych na świecie

·  wskazuje korzyści wynikające z funkcjonowania euroregionów w Polsce

·  przedstawia nierównomierny napływ inwestycji zagranicznych w różnych regionach kraju na podstawie mapy

·  wyjaśnia uwarunkowania rozwoju społeczno-
-gospodarczego regionów Polski

·  omawia przyczyny i skutki globalizacji

·  podaje przykłady form współpracy międzynarodowej na różnych płaszczyznach

·  omawia działalność Polski w organizacjach międzynarodowych

·  przedstawia bariery w napływie BIZ do Polski

·  przedstawia przykłady działań zmniejszających dysproporcje w poziomie rozwoju wybranych regionów Polski

·  przedstawia ekonomiczne skutki konfliktów na świecie

·  ocenia społeczne i gospodarcze konsekwencje przystąpienia Polski do UE

·  ocenia znaczenie inwestycji zagranicznych w Polsce

·  omawia inicjatywy podejmowane w regionie na rzecz jego rozwoju na podstawie dostępnych źródeł

·  stosuje różne mierniki do oceny poziomu rozwoju społeczno-
-gospodarczego państw

72.

Degradacja i ochrona środowiska przyrodniczego w Polsce i na świecie

·  wymienia źródła zanieczyszczeń w różnych sferach Ziemi

·  wymienia obszary na świecie i w Polsce o największym zanieczyszczeniu środowiska na podstawie map

·  podaje różnice między parkiem narodowym a rezerwatem biosfery

·  rozpoznaje parki narodowe w Polsce i na świecie na podstawie mapy

·  charakteryzuje źródła zanieczyszczeń różnych sfer Ziemi

·  wymienia nazwy obszarów ekologicznego zagrożenia oraz klęski ekologicznej w Polsce i na świecie oraz wskazuje te obszary na mapie

·  przedstawia formy ochrony przyrody i krajobrazu w Polsce i na świecie

·  charakteryzuje walory przyrodnicze parków narodowych w Polsce i na świecie

·  wymienia obszary o różnym stopniu zależności człowieka od środowiska przyrodniczego

·  omawia przyczyny przestrzennego zróżnicowania emisji głównych zanieczyszczeń powietrza na świecie

·  omawia skutki nadmiernej emisji zanieczyszczeń atmosferycznych

·  podaje przykłady restytucji różnych gatunków zwierząt

·  wyjaśnia zasady zrównoważonego rozwoju

·  przedstawia charakterystyczne walory przyrodnicze podlegające szczególnej ochronie w parkach narodowych w Polsce i na świecie na podstawie danych statystycznych i dostępnych źródeł

·  charakteryzuje wpływ poszczególnych sektorów gospodarki na stan środowiska w Polsce i na świecie

·  przedstawia działania międzynarodowych organizacji na rzecz ochrony przyrody w Polsce i na świecie

·  opisuje unikalne na skalę światową obiekty przyrodnicze objęte ochroną na terenie parków narodowych

·  ocenia stan poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego w Polsce i na świecie

·  wskazuje przykłady zachowań człowieka wobec klęsk ekologicznych

·  ocenia kierunki i skuteczność działań państw na rzecz ochrony środowiska

73.–80.

(8 godz.)

Zajęcia terenowe

Uczeń poprawnie:

·  określa współrzędne geograficzne miejsca obserwacji na pomocą GPS

Uczeń poprawnie:

·  dokonuje pomiaru azymutu za pomocą busoli

·  wyznacza kierunki świata za pomocą busoli

·  określa wysokość bezwzględną za pomocą GPS

Uczeń poprawnie:

·  wymienia elementy środowiska przyrodniczego w okolicach szkoły

·  opisuje typy skał występujących w okolicach szkoły na podstawie mapy geologicznej i obserwacji bezpośredniej

Uczeń poprawnie:

·  opisuje elementy środowiska przyrodniczego w otoczeniu szkoły

·  określa sposoby użytkowania ziemi w pobliżu miejsca obserwacji

 

Uczeń poprawnie:

·   wyjaśnia związki zachodzące pomiędzy elementami środowiska przyrodniczego a użytkowaniem ziemi na badanym obszarze