Przedmiotowy system oceniania. Klasa 2. Zakres podstawowy

Tematy 1.–39.

Temat lekcji

Ocena

dopuszczająca

dostateczna

dobra

bardzo dobra

celująca

I. Początki świata nowożytnego

Nowe perspektywy: odrodzenie

Uczeń:

wymienia daty uważane za cezury epoki nowożytnej;

wymienia cechy renesansu;

przedstawia poglądy Niccolo Machiavellego;

przedstawia osiągnięcia Mikołaja Kopernika

Uczeń:

wyjaśnia, dlaczego różne daty są przyjmowane za początek epoki nowożytnej;

wymienia cechy humanizmu;

przedstawia poglądy Tomasza Morusa;

wymienia cechy literatury renesansu;

charakteryzuje człowieka renesansu

Uczeń:

charakteryzuje czynniki sprzyjające rozwojowi renesansu i humanizmu;

charakteryzuje literaturę renesansu;

wskazuje różnice między literaturą renesansu a średniowieczną

Uczeń:

wyjaśnia, dlaczego renesans rozpoczął się w miastach włoskich;

przedstawia proces rozprzestrzeniania się idei renesansu w Europie;

przedstawia rozwój nauki w epoce odrodzenia

Uczeń:

porównuje sylwetki
Erazma z Rotterdamu i Leonarda da Vinci jako ludzi renesansu

Sztuka renesansu

Uczeń:

wymienia przykładowe cechy architektury renesansowej;

wymienia przykładowych twórców renesansu

Uczeń:

rozpoznaje zabytki architektury renesansowej;

wymienia przykładowych twórców renesansu i niektóre ich dzieła

Uczeń:

przedstawia cechy rzeźby i malarstwa renesansowego;

charakteryzuje rolę mecenatu papieskiego w rozwoju sztuki renesansu

Uczeń:

charakteryzuje rolę mecenatu świeckiego w rozwoju sztuki renesansu;

porównuje rolę, jaką odgrywała sztuka w średniowieczu i w renesansie

Uczeń:

przedstawia różnice i podobieństwa architektury renesansowej oraz malarstwa renesansowego w różnych regionach Europy

Europejczycy odkrywają daleki świat

Uczeń:

pokazuje na mapie trasy wypraw Portugalczyków i Hiszpanów oraz obszary przez nich odkryte;

wymienia przykładowe przyczyny wielkich odkryć geograficznych

Uczeń:

dzieli przykładowe przyczyny wielkich odkryć geograficznych na społeczne, gospodarcze i kulturalne;

wymienia zmiany techniczne i wynalazki, które pozwoliły Europejczykom na podróże dalekomorskie

Uczeń:

wymienia przyczyny wielkich odkryć geograficznych, dzieląc je na: polityczne, gospodarczo-społeczne i kulturalne;

wyjaśnia, w jaki sposób zmiany techniczne umożliwiły Europejczykom podróże dalekomorskie

Uczeń:

charakteryzuje cywilizacje prekolumbijskie;

porównuje cywilizacje Majów, Azteków i Inków;

ocenia, czy zostały zrealizowane cele, które stawiano przed odkrywcami

Uczeń:

przedstawia działalność księcia Henryka Żeglarza i jej wpływ na odkrycia Portugalczyków

Jak odkrycia geograficzne
zmieniły Europę i świat

Uczeń:

wymienia inne państwa, które włączyły się do ekspansji kolonialnej;

pokazuje na mapie tereny zajęte przez te państwa;

przedstawia rozwój handlu w epoce nowożytnej

Uczeń:

charakteryzuje sposób zajmowania i organizację terenów odkrytych przez Portugalczyków oraz Hiszpanów;

wymienia skutki wielkich odkryć geograficznych dla Europy;

wyjaśnia pojęcie rewolucja cen

Uczeń:

porównuje organizację terenów zajmowanych przez Hiszpanów i Portugalczyków oraz wyjaśnia przyczyny różnic;

wymienia skutki wielkich odkryć geograficznych dla Nowego Świata

Uczeń:

wyjaśnia wpływ wielkich odkryć geograficznych na przemiany w gospo­darce europejskiej;

charakteryzuje zmiany,
które zaszły w Nowym
Świecie w wyniku
jego podboju przez Europejczyków

Uczeń:

przedstawia rolę traktatu z Tordesillas;

porównuje wyobrażenia Europejczyków o nieznanych ludach w XV w. i współcześnie

Podział zachodniego chrześcijaństwa

Uczeń:

pokazuje na mapie zasięg wyznań protestanckich;

przedstawia zasady wyznań protestanckich: luteranizmu, kalwinizmu;

wymienia postanowienia pokoju augsburskiego

Uczeń:

wymienia przykładowe przyczyny reformacji;

przedstawia organizację kościołów protestanckich: luterańskiego, kalwińskiego;

przedstawia powstanie kościoła anglikańskiego;

charakteryzuje przebieg wojen religijnych w Niemczech

Uczeń:

przedstawia związki między religijnymi, gospodarczo-społecznymi i politycznymi przyczynami reformacji;

porównuje zasady i organizację kościołów protestanckich: luterańskiego i kalwińskiego;

przedstawia postulaty powstania chłopskiego w Niemczech

Uczeń:

wyjaśnia, jaki wpływ na sukcesy reformacji miała sytuacja w Kościele katolickim w XVI w.;

wyjaśnia, dlaczego wyznanie kalwińskie uzyskało poparcie w Niderlandach;

przedstawia stosunek Marcina Lutra do powstania chłopskiego w Niemczech

Uczeń:

porównuje postanowienia pokoju augsburskiego i edyktu nantejskiego

Kościół katolicki wobec wyzwań reformacji

Uczeń:

wymienia przykładowe postanowienia soboru trydenckiego;

wymienia przykładowe formy działalności jezuitów

Uczeń:

wymienia postanowienia soboru trydenckiego;

wymienia formy działalności jezuitów;

charakteryzuje działalność Świętego Oficjum;

wyjaśnia, co to był Indeks Ksiąg Zakazanych

Uczeń:

dzieli postanowienia soboru trydenckiego na dotyczące doktryny wiary i reformy kleru;

ocenia, które z reform były reakcją na zarzuty protestantów wobec Kościoła katolickiego;

charakteryzuje szkolnictwo jezuickie

Uczeń:

wyjaśnia, jaki wpływ na różne dziedziny życia miały wyznania protestanckie, np. gospodarkę;

przedstawia rolę sztuki w propagowaniu wiary;

charakteryzuje działalność misyjną jezuitów i ich stosunek do miejscowych kultur

Uczeń:

porównuje wystrój zboru protestanckiego i kościoła katolickiego, a także wyjaśnia przyczyny różnic

Państwo w początkach
epoki nowożytnej. Spory mocarstw

Uczeń:

wymienia postanowienia edyktu nantejskiego;

pokazuje na mapie obszary, które znalazły się pod władzą Habsburgów w XVI w.

Uczeń:

przedstawia proces centralizacji władzy państwowej;

przedstawia rolę armii w procesie centralizacji władzy

Uczeń:

porównuje proces centralizacji władzy na przykładzie Anglii i Francji;

wymienia sposoby, w jakie Habsburgowie poszerzali terytorium znajdujące się pod ich władzą

Uczeń:

wyjaśnia związek między religijnymi i politycznymi przyczynami wojen religijnych we Francji;

przedstawia reakcję Francji i Anglii na wzrost potęgi habsburskiej;

charakteryzuje poglądy Jeana Bodina na władzę i ich rolę w procesie centralizacji władzy

Uczeń:

charakteryzuje politykę gospodarczą i religijną Filipa II i księcia Alby w Niderlandach

II. Rzeczpospolita w XVI stuleciu

Rzeczpospolita i państwa ościenne

Uczeń:

wymienia przyczyny wojny z zakonem krzyżackim;

wymienia postanowienia pokoju krakowskiego (hołd pruski);

pokazuje na mapie tereny Inflant oraz ziemie, które przypadły Polsce i Litwie po sekularyzacji zakonu kawalerów mieczowych;

pokazuje na mapie państwa, w których na początku XVI w. panowali Jagiellonowie

Uczeń:

wymienia przyczyny i skutki wojny o Inflanty w XVI w.;

wymienia więzi, jakie łączyły Jagiellonów i Habsburgów;

wymienia przyczyny i konsekwencje układu dynastycznego zawartego między Jagiellonami a Habsburgami

Uczeń:

pokazuje na mapie obszary sporne między Jagiellonami a Turcją;

wymienia przyczyny konfliktu z Rosją;

przedstawia znaczenie bitwy pod Orszą;

przedstawia wojnę o Inflanty jako element rywalizacji o wpływy nad Bałtykiem

Uczeń:

wyjaśnia, na czym polegał program dominium Maris Baltici;

przedstawia działania ostatnich Jagiellonów (oprócz wojny o Inflanty), które miały na celu realizację tego programu;

przedstawia proces inkorporacji Mazowsza do Korony;

ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów

Uczeń:

przedstawia stosunki ostatnich Jagiellonów z Gdańskiem i rolę tego miasta w realizacji programu dominium Maris Baltici

Demokracja szlachecka. Rzeczpospolita Obojga Narodów

Uczeń:

wymienia uprawnienia sejmu;

wymienia postanowienia unii lubelskiej;

wymienia przykładowe sukcesy ruchu egzekucyjnego

Uczeń:

przedstawia rozwarstwienie stanu szlacheckiego w Polsce;

wymienia przyczyny przekształcenia unii personalnej w unię realną;

 

Uczeń:

przedstawia pozycję polityczną szlachty;

przedstawia strukturę i sposób obradowania sejmu;

 

Uczeń

wyjaśnia genezę powstania szlacheckiego ruchu egzekucyjnego;

wyjaśnia, jaką rolę odegrał szlachecki ruch egzekucji praw w kształtowaniu się demokracji szlacheckiej;

Uczeń:

przedstawia pozycję i uprawnienia króla w systemie demokracji szlacheckiej

 

 

wyjaśnia, jaką rolę odegrała konstytucja nihil novi w kształtowaniu się demokracji szlacheckiej

charakteryzuje problemy związane z zawarciem unii lubelskiej

wyjaśnia, dlaczego ustrój Rzeczypospolitej w XVI w. nazywa się demokracją szlachecką

 

Pierwsi królowie elekcyjni

Uczeń:

wymienia postanowienia artykułów henrykowskich;

przedstawia sposób wyboru króla po śmierci Zygmunta Augusta;

wymienia przykładowych kandydatów do tronu polskiego w czasie pierwszej wolnej elekcji;

pokazuje na mapie tereny przyłączone do Rzeczypospolitej przez Stefana Batorego

Uczeń:

przedstawia organizację wolnych elekcji po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów;

wymienia dokumenty, które musiał zaprzysiąc nowo wybrany władca;

wymienia przyczyny i skutki wojen Stefana Batorego z Rosją;

pokazuje na mapie wyprawy Stefana Batorego na Rosję

Uczeń:

wyjaśnia, w jaki sposób szlachta zabezpieczyła swoje prawa przed dążeniami absolutystycznymi kandydatów do tronu polskiego;

przedstawia cele polityki zagranicznej Stefana Batorego i ocenia ich realizację

Uczeń:

charakteryzuje elekcję i panowanie Henryka Walezego;

wyjaśnia związki między polityką wewnętrzną Stefana Batorego (sądy, wojsko) a polityką zagraniczną

Uczeń:

przedstawia stosunki Stefana Batorego z Gdańskiem;

charakteryzuje rolę Jana Zamoyskiego
u boku Stefana Batorego

Rzeczpospolita Obojga Narodów – narody i religie

Uczeń:

wymienia przyczyny reformacji w Rzeczy­pospolitej;

wymienia wyznania protestanckie, które stały się popularne wśród społeczeństwa Rzeczypospolitej;

wymienia przykładowe narody zamieszkujące Rzeczpospolitą w XVI w.;

wymienia najważniejsze postanowienie konfederacji warszawskiej

Uczeń:

wymienia czynniki, które sprzyjały wzrostowi liczby ludności w XVI w. w Europie;

przedstawia strukturę etniczną i wyznaniową Rzeczypospolitej w XVI w.;

wskazuje na związki między grupą etniczną a wyznaniem;

wymienia postanowienia konfederacji warszawskiej

Uczeń:

porównuje stopień urbanizacji w Europie i Rzeczypospolitej w XVI w.;

wymienia grupy społeczne, które przyjęły luteranizm i te, które przyjęły kalwinizm;

wyjaśnia, na czym polegała wyjątkowość konfederacji warszawskiej na tle stosunków religijnych w Europie

Uczeń:

porównuje sytuację demograficzną w Europie i Rzeczypospolitej w XVI w.;

wyjaśnia, które wyznania protestanckie były popularne w poszczególnych grupach społeczeństwa Rzeczypospolitej;

wyjaśnia, dlaczego arianie nie byli popularni wśród szlachty

Uczeń:

uzasadnia, stwierdzenie, że Rzeczpospolita była państwem bez stosów, przywołując różnorodne argumenty

Gospodarka Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Uczeń:

pokazuje na mapie obszar Rzeczypospolitej i rejony wydobycia surowców oraz kierunki handlu;

Uczeń:

przedstawia proces powiększania ziemi folwarcznej;

Uczeń:

wyjaśnia przyczyny kształtowania się folwarku pańszczyźnianego z uwzględnieniem sytuacji gospodarczej na Zachodzie Europy;

Uczeń:

wyjaśnia, które regiony najbardziej korzystały na handlu zbożem;

ocenia bilans handlowy Rzeczypospolitej;

Uczeń:

przedstawia sytuację
miast w Rzeczypospolitej XVI w.;

 

wymienia towary eksportowane i importowane przez Rzeczpospolitą;

wymienia przyczyny kształtowania się folwarku pańszczyźnianego

wymienia grupy, których kosztem szlachta zwiększała areały folwarków;

przedstawia pozycję Gdańska w handlu Rzeczypospolitej

przedstawia rolę handlu zbożem dla rozwoju gospodarczego Rzeczypospolitej;

wymienia ograniczenia nakładane na chłopów przez szlachtę

wyjaśnia przyczyny ograniczeń nakładanych na chłopów przez szlachtę;

porównuje gospodarkę rolną w Europie Zachodniej i Wschodniej

ocenia możliwości rozwoju miast w gospo­darce
folwarczno-pańszczyźnianej

Kultura złotego wieku

Uczeń:

wymienia cechy architektury renesansowej w Polsce oraz podaje przykłady zabytków;

wymienia przykładowych pisarzy odrodzenia w Polsce i ich dzieła

Uczeń:

wymienia cechy sztuki renesansowej w Polsce oraz podaje przykłady zabytków;

rozpoznaje budowle renesansowe;

przedstawia rolę Krakowa jako ośrodka życia kulturalnego i naukowego

Uczeń:

przedstawia rolę mecenatu królewskiego i magnackiego w rozwoju kultury polskiego odrodzenia;

porównuje poglądy na państwo oraz społeczeństwo Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Stanisława Orzechowskiego

Uczeń:

charakteryzuje czynniki, które sprzyjały rozwojowi humanizmu i renesansu na ziemiach Rzeczypospolitej;

ocenia rolę fundacji Zamościa przez Jana Zamoyskiego w rozwoju kultury w Rzeczypospolitej epoki odrodzenia

Uczeń:

przedstawia wkład protestantów w rozwój kultury polskiej epoki renesansu;

wymienia przykładowych twórców i zabytki związane z kręgiem protestanckim

III. Europa w XVII wieku

„Państwo to ja”. Absolutyzm francuski

Uczeń:

wymienia przykładowe kompetencje monarchy;

definiuje pojęcia: merkantylizm i racja stanu

Uczeń:

wymienia czynniki, które utrudniały centralizację władzy we Francji;

wyjaśnia, na kim opierał się monarcha, wprowadzając absolutyzm

Uczeń:

wymienia działania podejmowane w celu centralizacji władzy i ujednolicenia państwa francuskiego;

charakteryzuje politykę gospodarczą Francji

Uczeń:

przedstawia pozycję monarchy w monarchii absolutnej;

charakteryzuje znaczenie Wersalu jako symbolu absolutyzmu francuskiego

Uczeń:

przedstawia oddziaływanie dworu w Wersalu na inne dwory europejskie

Rewolucja i triumf monarchii parlamentarnej w Anglii

Uczeń:

wymienia przyczyny rewolucji w Anglii;

wymienia przykładowe cechy monarchii parlamentarnej w Anglii na przełomie XVII i XVIII w.

Uczeń:

wymienia zmiany, które zaszły w Anglii w wyniku wojny domowej;

wymienia przyczyny i skutki chwalebnej rewolucji;

Uczeń:

przedstawia stosunki pierwszych Stuartów z parlamentem i wyjaśnia przyczyny konfliktów;

Uczeń:

przedstawia relacje pierwszych Stuartów ze społeczeństwem;

 

Uczeń:

wyjaśnia sformułowanie, że w Anglii „król panuje, ale nie rządzi”;

 

 

 

wymienia cechy monarchii parlamentarnej w Anglii na przełomie XVII i XVIII w.

wymienia dokumenty, które ukształtowały ustrój w Anglii na przełomie
XVII i XVIII w.;

przedstawia pozycję i uprawnienia parlamentu w Anglii na przełomie
XVII i XVIII w.

przedstawia rolę Olivera Cromwella w trakcie rewolucji angielskiej
i po jej zakończeniu;

przedstawia pozycję i uprawnienia króla w Anglii, a także wzajemne relacje króla i parlamentu na przełomie XVII i XVIII w.

porównuje pozycję i uprawnienia parlamentu angielskiego (przełom
XVII i XVIII w.) i sejmu polskiego (koniec XVI w.)

Wojna trzydziesto­letnia. Rywalizacja mocarstw w XVII w.

Uczeń:

wymienia przykładowe przyczyny wojny trzydziestoletniej;

pokazuje na mapie zmiany terytorialne, które zaszły
na mocy pokoju westfalskiego

Uczeń:

wymienia przyczyny wojny trzydziestoletniej;

wymienia obozy walczące w wojnie trzydziestoletniej;

wyjaśnia, dlaczego Francja przyłączyła się do wojny trzydziestoletniej po stronie protestantów

Uczeń:

wymienia skutki wojny trzydziestoletniej, dzieląc je na religijne, ustrojowe i polityczne;

przedstawia układ sił w Europie po wojnie trzydziestoletniej

Uczeń:

przedstawia, w jaki sposób wojna trzydziestoletnia dotknęła ludność cywilną;

charakteryzuje politykę zagraniczną Francji w XVII w.

Uczeń:

wyjaśnia związki między przyczynami religijnymi, politycznymi i gospodarczymi wojny trzydziestoletniej;

przedstawia znaczenie bitwy pod Białą Górą dla Czechów

Kultura europejska w XVII w.

Uczeń:

definiuje pojęcia: racjonalizm i empiryzm;

wymienia cechy architektury baroku i podaje przykłady zabytków;

wymienia przykładowych pisarzy doby baroku
i ich dzieła

Uczeń:

wymienia cechy sztuki baroku i podaje przykłady zabytków;

rozpoznaje dzieła sztuki barokowej;

wymienia przykładowych kompozytorów doby baroku i ich dzieła

Uczeń:

porównuje różne
sposoby badawcze,
które rozwinęły się w XVII w.

przedstawia literaturę i muzykę doby baroku

Uczeń:

porównuje różne nurty w sztuce baroku;

przedstawia rolę Francji i Niderlandów w rozwoju kultury epoki baroku

Uczeń:

przedstawia osiągnięcia naukowe i wynalazki XVII w.

IV. Rzeczpospolita w dobie wojen XVII w.

Konflikty Rzeczypospolitej w 1. połowie XVII w.

Uczeń:

pokazuje na mapie zmiany terytorialne po wojnach polsko-szwedzkich w I połowie XVII w.;

Uczeń:

pokazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew z Rosją i Turcją w I połowie XVII w.;

Uczeń:

charakteryzuje dymitriady, wyjaśnia, dlaczego nie są one traktowane jako wojna Rzeczypospolitej z Rosją;

Uczeń:

ocenia szanse realizacji umowy Stanisława Żółkiewskiego z bojarami;

Uczeń:

porównuje działalność dwóch hetmanów:
Jana Karola Chodkiewicza i Stanisława Żółkiewskiego

 

pokazuje na mapie zmiany terytorialne po wojnach z Rosją w I połowie XVII w.;

wymienia przyczyny wojen polsko-szwedzkich w I połowie XVII w.

pokazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew z wojen polsko-szwedzkich w I połowie XVII w.;

wymienia skutki wojen polsko-szwedzkich w I połowie XVII w.;

wymienia przyczyny wojen z Rosją i Turcją w I połowie XVII w.

przedstawia warunki umowy Stanisława Żółkiewskiego z bojarami rosyjskimi;

charakteryzuje wojsko Rzeczypospolitej

przedstawia międzynaro­dowe uwarunkowania wojen polsko-szwedzkich w I połowie XVII w.
i ich wpływ na postano­wienia zawieranych rozejmów;

wyjaśnia wpływ sytuacji międzynarodowej na wybuch wojny Rzeczypospolitej z Turcją

 

Kozacy, Moskwa i Rzeczpospolita w 2. połowie XVII w.

Uczeń:

pokazuje na mapie zasięg powstania Chmielnickiego i najważniejsze bitwy;

pokazuje na mapie zmiany terytorialne po wojnie z Rosją w II połowie XVII w.

Uczeń:

wymienia przyczyny powstania Chmielnickiego;

wymienia przyczyny wojny z Rosją w II połowie XVII w.

Uczeń:

przedstawia różnorodność konfliktów na Ukrainie i wskazuje na ich związek z wybuchem powstania Chmielnickiego;

wymienia postanowienia ugód z Kozakami i wyjaśnia, co było przyczyną zmian warunków

Uczeń:

ocenia, która z ugód dawała największe uprawnienia ludności ruskiej i jakie były szanse na ich realizację;

ocenia skutki wojen z Rosją dla Rzeczypospolitej

Uczeń:

wyjaśnia, w jakich okolicz­nościach powrócono do koncepcji Rzeczypospolitej Trojga Narodów

Rzeczpospolita i Szwecja: potop szwedzki

Uczeń:

pokazuje na mapie zasięg potopu szwedzkiego i miejsca najważniejszych bitew;

wymienia przyczyny potopu szwedzkiego

Uczeń:

charakteryzuje postawy szlachty wobec Szwedów w czasie potopu szwedzkiego;

wymienia sojuszników Rzeczypospolitej w trakcie potopu szwedzkiego

Uczeń:

przedstawia postanowienia układu w Radnot;

przedstawia okoliczności podpisania i postanowienia traktatów welawsko-
-bydgoskich;

wymienia postanowienia pokoju w Oliwie

Uczeń:

ocenia skutki wojen ze Szwedami dla Rzeczy­pospolitej, biorąc pod uwagę kwestie polityczne, gospodarcze i kulturalne;

ocenia, jakie zagrożenie mogła stanowić dla Rzeczypospolitej niezależność Prus Książęcych

Uczeń:

porównuje postępowanie Janusza Radziwiłła
i Stefana Czarnieckiego wobec Szwedów;

ocenia, przez kogo Janusz Radziwiłł może być uważany za patriotę, a przez kogo – za zdrajcę

Rzeczpospolita i Turcja. Wiktoria wiedeńska

Uczeń:

pokazuje na mapie obszary zajęte przez imperium osmańskie;

Uczeń:

wymienia przyczyny
wojen z Turcją
w II połowie XVII w.;

Uczeń:

porównuje postanowienia traktatu w Buczaczu i rozejmu w Żurawnie;

Uczeń:

przedstawia postawy Tatarów zamieszkujących Rzeczpospolitą w czasie wojen z Turcją;

Uczeń:

daje przykłady przedsta­wiania wiktorii wiedeńskiej w literaturze i sztuce

 

pokazuje na mapie miejsca bitew z Turkami w II połowie XVII w.

pokazuje na mapie zmiany terytorialne po wojnach z Turcją w II połowie XVII w. (traktat w Buczaczu, rozejm w Żurawnie, pokój w Karłowicach)

charakteryzuje ustrój i sytuację religijną w imperium osmańskim

ocenia, czy wiktoria wiedeńska przyniosła efekty proporcjonalne do odniesionego zwycięstwa

 

Rzeczpospolita w XVII w. – kryzys państwa

Uczeń:

wymienia przykładowe gospodarczo-społeczne skutki XVII-wiecznych wojen dla Rzeczypospolitej;

wymienia przykładowe reformy ustrojowe proponowane przez królów z dynastii Wazów

Uczeń:

charakteryzuje sytuację majątkową magnaterii;

przedstawia funkcjonowanie sejmu walnego w XVII w. i wyjaśnia, co utrudniało przyjmowanie konstytucji

Uczeń:

przedstawia reakcję szlachty na reformy ustrojowe proponowane przez Wazów;

wymienia czynniki, które przyczyniły się do wzrostu pozycji magnaterii w Rzeczypospolitej;

wymienia przyczyny zawarcia unii brzeskiej i jej postanowienia

Uczeń:

wyjaśnia, jak wojny XVII w. prowadzone przez Rzeczpospolitą wpłynęły na sytuację religijną w państwie;

ocenia, czy w II połowie XVII w. możemy mówić o oligarchii magnackiej jako formie ustroju Rzeczypospolitej;

przedstawia zależności między demograficznymi i gospodarczymi skutkami XVII-wiecznych wojen dla Rzeczypospolitej, uwzględnia również kontekst europejski

Uczeń:

wyjaśnia, czy Piotr Skarga mógł wspierać projekty reform ustrojowych Zygmunta III Wazy i w jaki sposób mógł to robić

Kultura Rzeczypospolitej w XVII w.

Uczeń:

wymienia cechy architektury baroku i podaje przykłady zabytków z terenu Rzeczypospolitej;

wymienia cechy sarmatyzmu

Uczeń:

wymienia cechy sztuki baroku i podaje przykłady zabytków z terenów Rzeczypospolitej;

rozpoznaje budowle barokowe z terenów Rzeczypospolitej;

wymienia gatunki literackie, które rozwinęły się
w epoce baroku, i przykładowych twórców

Uczeń:

przedstawia wpływy wschodnie w kulturze sarmackiej;

wymienia tematykę i cechy charakterystyczne piśmiennictwa polskiego epoki baroku oraz jego twórców

Uczeń:

wyjaśnia, w jaki sposób ideologia sarmatyzmu wpływała na obyczajowość szlachty;

wyjaśnia, w jaki sposób sytuacja polityczna wpływała na postawy i przekonania szlachty

Uczeń:

ocenia, w jakim stopniu Nowe Ateny… księdza Benedykta Chmielowskiego oddają poziom wykształcenia szlachty polskiej XVII w.

V. Europa i świat w XVIII w.

Postęp techniczny i przemiany gospodarcze
w XVIII stuleciu

Uczeń:

wymienia czynniki, które sprzyjały wzrostowi demograficznemu w XVIII w.;

wymienia wynalazki
XVIII-wieczne

Uczeń:

wymienia zmiany, które zaszły w rolnictwie w XVIII w.;

wyjaśnia, jaką rolę w rozwoju przemysłu odegrała maszyna parowa;

wymienia założenia liberalizmu ekonomicznego

Uczeń:

wyjaśnia, w jaki sposób warunki życia i przemiany w rolnictwie wpłynęły na wzrost demograficzny w XVIII w.;

wyjaśnia związki między zmianami w rolnictwie a rewolucją przemysłową;

wymienia skutki przemian gospodarczych w XVIII w.

Uczeń:

wyjaśnia, dlaczego w Wielkiej Brytanii najwcześniej doszło do przemian gospodarczych na szeroką skalę;

przedstawia przemiany w przemyśle w XVIII w.
i ich wpływ na życie ludzi;

wyjaśnia, kim byli luddyści i jaki był cel ich działania

Uczeń:

ocenia metody stosowane przez Edwarda Jennera w czasie prac nad szcze­pionką;

przedstawia przemiany w transporcie w XVIII w.

Oświecenie w Europie

Uczeń:

wymienia idee oświecenia;

przedstawia poglądy Monteskiusza;

wymienia cechy kultury klasycystycznej

Uczeń:

wymienia sposoby propagowania idei oświecenia;

przedstawia poglądy
Jeana-Jacques’a Rousseau;

podaje definicję absolutyzmu oświeconego

Uczeń:

wyjaśnia przyczyny rozwoju filozofii oświecenia;

porównuje poglądy filozofów oświecenia na władzę;

wymienia przykładowe dzieła sztuki klasycystycznej

Uczeń:

przedstawia poglądy filozofów oświecenia na religię;

przedstawia rolę Encyklopedii… i salonów filozoficznych w rozwoju myśli oświeceniowej;

charakteryzuje absolutyzm oświecony

Uczeń:

przedstawia rolę salonów literackich i kobiet je pro­wadzących w rozwoju kultury epoki oświecenia;

przedstawia rozwój nauki i oświaty w epoce oświecenia

Rosja w XVIII w. – początki mocarstwa

Uczeń:

wymienia przykładowe reformy przeprowadzone w Rosji;

wymienia cele wojny północnej stawiane przez Rosję;

pokazuje na mapie ekspansję terytorialną
Rosji

Uczeń:

dzieli przeprowadzone przez Piotra I reformy na administracyjne, wojskowe i kulturalne;

przedstawia rolę Petersburga;

wymienia reformy Katarzyny II i wskazuje, w jakich dziedzinach kontynuowała ona reformy Piotra I

Uczeń:

przedstawia cele wprowadzania poszczególnych grup reform w Rosji;

wyjaśnia, na czym polegał proces europeizacji Rosji podjęty przez Piotra I;

przedstawia przebieg i skutki wojny północnej

Uczeń:

charakteryzuje politykę carów wobec cerkwi prawosławnej;

wyjaśnia, na czym polegała i jaką miała genezę idea Moskwy jako trzeciego Rzymu;

uzasadnia, że mimo prze­pro­wadzanych reform w przypadku Rosji możemy w dalszym ciągu mówić o samodzierżawiu

Uczeń:

wyjaśnia, dlaczego Petersburg był nazywany Wenecją Północy, a Katarzyna II – Semiramidą Północy

Absolutyzm oświecony w Prusach i Austrii w XVIII w.

Uczeń:

wymienia przykładowe reformy przeprowadzone w Prusach i Austrii;

pokazuje na mapie zasięg ekspansji terytorialnej Prus

Uczeń:

dzieli reformy przeprowa­dzone w Prusach i Austrii na administracyjne, gospodarcze i związane z epoką oświecenia;

wyjaśnia, które reformy w Prusach były związane z ich ekspansją terytorialną;

charakteryzuje politykę józefinizmu

Uczeń:

przedstawia cele wprowa­dzania poszczególnych grup reform w Prusach i Austrii;

wyjaśnia w jaki sposób przeprowadzane reformy wpływały na wzmocnienie władzy monarszej;

przedstawia wzrost pozycji Prus na arenie międzynarodowej w XVIII w.

Uczeń:

wyjaśnia, jakie znaczenie gospodarcze miały tereny zajęte przez Prusy w XVIII w.;

wyjaśnia, jak Fryderyk II i Józef II widzieli rolę władcy

Uczeń:

porównuje politykę Marii Teresy wobec Czechów i Węgrów;

wyjaśnia, co było przyczyną różnic

Powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki

Uczeń:

wymienia przyczyny wojny o niepodległość;

pokazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew;

wymienia federalne organy władzy i ich przykładowe kompetencje

Uczeń:

przedstawia organizację kolonii angielskich w połowie XVIII w.;

przedstawia politykę Wielkiej Brytanii wobec kolonii;

wymienia kompetencje federalnych organów władzy i charakteryzuje wzajemne relacje między nimi

Uczeń:

wyjaśnia, w jaki sposób polityka gospodarcza Wielkiej Brytanii wobec kolonii doprowadziła do konfliktu kolonii z metropolią;

wyjaśnia wpływ idei oświecenia na stosunki kolonii z Wielką Brytanią;

przedstawia realizację idei oświeceniowych w Deklaracji Niepodległości

Uczeń:

charakteryzuje różne przyczyny wojny o niepodległość i wskazuje na związki między nimi;

przedstawia stosunek państw i społeczeństw Europy do wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych;

przedstawia realizację idei oświeceniowych w Konstytucji Stanów Zjednoczonych

Uczeń:

prezentuje sylwetki ojców założycieli

Naród przeciw królowi. Rewolucja francuska

Uczeń:

wymienia przykładowe przyczyny Wielkiej Rewolucji Francuskiej;

wymienia postanowienia Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela;

wymienia organy władzy i ich kompetencje wprowadzone na mocy konstytucji z 1791 r.;

Uczeń:

dzieli przyczyny Wielkiej Rewolucji Francuskiej na ustrojowe, gospodarcze i społeczne;

przedstawia proces kształtowania się Konstytuanty;

przedstawia rolę klubów politycznych;

Uczeń:

wskazuje przykładowe związki przyczynowo-
-skutkowe między różnymi wydarzeniami, które doprowadziły do wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej;

Uczeń:

wskazuje związki przyczynowo-skutkowe między różnymi wydarzeniami, które doprowadziły do wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej;

 

Uczeń:

wyjaśnia znaczenie symboli Wielkiej Rewolucji Francuskiej;

wymienia kręgi cywili­zacyjne, z których wywodziła się część
z tych symboli

 

wymienia przyczyny wojny z Austrią;

wymienia kluby polityczne z czasów Wielkiej Rewolucji Francuskiej

wymienia symbole Wielkiej Rewolucji Francuskiej;

przedstawia okoliczności wprowadzenia we Francji republiki

wyjaśnia wpływ idei oświeceniowych na wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej;

wymienia przykładowe przemiany społeczno-
-gospodarcze, które zaszły we Francji w latach 1789–1790;

przedstawia realizację idei oświeceniowych w dokumentach przyjętych przez Konstytuantę;

przedstawia przebieg wojny Francji z I koalicją

wymienia przemiany społeczno-gospodarcze, które zaszły we Francji w latach 1789–1790;

wyjaśnia, które ze zmian społeczno-gospodarczych likwidowały przyczyny Wielkiej Rewolucji Francuskiej;

wyjaśnia wpływ wojny Francji z I koalicją na utworzenie republiki i działania Konwentu;

charakteryzuje stronnictwa polityczne działające w trakcie Wielkiej Rewolucji Francuskiej

 

Francja republiką

Uczeń:

wyjaśnia, na czym polegał terror jakobiński;

wymienia postanowienia konstytucji dyrektoriatu

Uczeń:

wymienia przyczyny zamachu termidoriańskiego;

wymienia zmiany, jakie zaszły w społe­czeństwie francuskim w wyniku Wielkiej Rewolucji Francuskiej

Uczeń:

wyjaśnia, dlaczego w czasie wojny z I koalicją wzrosła pozycja jakobinów;

charakteryzuje stosunek jakobinów do religii i Kościoła katolickiego, a także wyjaśnia, w czym się on przejawiał;

przedstawia różne oceny Wielkiej Rewolucji Francuskiej

Uczeń:

przedstawia opór społe­czeństwa francuskiego wobec rządów jakobinów;

przedstawia związek między dokumentami wydawanymi w czasie
Wielkiej Rewolucji Francuskiej a przemianami społecznymi i życia politycznego we Francji;

ocenia znaczenie Wielkiej Rewolucji Francuskiej

Uczeń:

interpretuje źródła ikonograficzne związane z dyktaturą jakobinów

VI. Rzeczpospolita w XVIII wieku

Rzeczpospolita w dobie unii
polsko-saskiej

Uczeń:

wymienia postanowienia sejmu niemego;

 

Uczeń:

przedstawia przebieg elekcji Augusta II;

 

Uczeń:

przedstawia przykłady ingerowania Szwecji i Rosji w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej;

Uczeń:

charakteryzuje stosunki między szlachtą a Augustem II;

Uczeń:

wyjaśnia, czy w I połowie XVIII w. możemy
w dalszym ciągu traktować

 

wymienia przykładowe zmiany w kulturze w epoce saskiej

przedstawia udział Rzeczypospolitej w wojnie północnej

porównuje projekty reform przedstawione przez Stanisława Leszczyńskiego i Stanisława Konarskiego;

wyjaśnia rolę mecenatu królewskiego w rozwoju kultury oświecenia

przedstawia sytuację gospodarczą Rzeczypospolitej w I połowie XVIII w.

  Rzeczpospolitą jako podmiot w stosunkach międzynarodowych

Próby reform i pierwszy rozbiór Rzeczypospolitej

Uczeń:

wymienia przykładowe reformy przeprowadzone w pierwszych latach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego;

wymienia prawa kardynalne;

pokazuje na mapie tereny utracone przez Rzeczpospolitą podczas I rozbioru

Uczeń:

wyjaśnia, w jakich dzie­dzinach przeprowadzono reformy w pierwszych latach panowania Stanisława Augusta i dlaczego;

wymienia przyczyny konfederacji barskiej;

przedstawia okoliczności uchwalenia praw kardynalnych

Uczeń:

przedstawia stosunek szlachty do konieczności przeprowadzenia reform ustrojowych w Rzeczypospolitej i wyjaśnia, co wpływało na jej stanowisko;

wymienia działania Rosji, które świadczą o jej ingerencji w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej;

przedstawia skutki konfederacji barskiej

Uczeń:

wyjaśnia, dlaczego sprawa dysydentów była łatwym pretekstem dla państw ościennych do ingerowania w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej;

przedstawia argumenty państw zaborczych uzasadniające I rozbiór Rzeczypospolitej i reakcję Polaków;

ocenia, które z państw zaborczych odniosło największe korzyści z rozbioru

Uczeń:

przedstawia, w jaki sposób Francja i Turcja wsparły konfederację barską;

wyjaśnia, dlaczego Francja i Turcja wspierały Polaków przeciw Rosji

Kultura doby oświecenia w Rzeczypospolitej

Uczeń:

przedstawia zmiany w programach nauczania w szkołach w I połowie XVIII w.;

przedstawia działalność i znaczenie Komisji Edukacji Narodowej;

wymienia przykłady
dzieł sztuki z XVIII w.
i ich twórców

Uczeń:

wskazuje przemiany oświeceniowe w programach szkolnych;

wyjaśnia rolę mecenatu Stanisława Augusta Poniatowskiego w rozwoju sztuki w II połowie
XVIII w.;

przedstawia działalność i znaczenie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych

Uczeń:

charakteryzuje rozwój szkolnictwa w XVIII w.;

wskazuje przemiany oświe­ceniowe w szkolnictwie Rzeczypospolitej;

przedstawia rozwój kultury Rzeczypospolitej XVIII w.

Uczeń:

wyjaśnia związki między kulturą a życiem politycz­nym w Rzeczypospolitej XVIII w.;

przedstawia rolę czasopism wydawanych w Rzeczypospolitej;

charakteryzuje postawę oświeconego sarmatyzmu na tle epoki

Uczeń:

przedstawia rolę Warszawy jako ośrodka kulturalnego XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej;

przedstawia wpływ mecenatu magnackiego na rozwój kultury

Sejm Wielki i drugi rozbiór Rzeczypospolitej

Uczeń:

wymienia przykłady działania Rady
Nieustającej;

wymienia stronnictwa działające w czasie Sejmu Wielkiego i najważniejsze punkty ich programów;

wymienia najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja;

pokazuje na mapie tereny, które Rzeczpospolita utraciła w wyniku II rozbioru

Uczeń:

przedstawia strukturę Rady Nieustającej;

charakteryzuje sytuację międzynarodową Rzeczy­pospolitej w czasie obrad Sejmu Wielkiego;

wymienia postanowienia ustawy o miastach i Konstytucji 3 maja;

wskazuje nawiązania do myśli oświeceniowej w uchwałach Sejmu Wielkiego;

wymienia przyczyny i skutki konfederacji targowickiej

Uczeń:

wyjaśnia, jaką rolę miała odgrywać Rada Nieustająca;

wyjaśnia, jak sytuacja międzynarodowa wpłynęła na swobodę podejmowania decyzji na Sejmie Czteroletnim;

wymienia reformy Sejmu Wielkiego i ocenia szanse ich wprowadzenia w życie;

wymienia przyczyny podpisania konfederacji targowickiej i jej przywódców

Uczeń:

przedstawia okoliczności uchwalenia ustawy o miastach i wyjaśnia, jakie zmiany w funkcjonowaniu państwa mogła przynieść jej pełna realizacja;

przedstawia przebieg konfederacji targowickiej, wojny w obronie Konstytucji 3 maja;

przedstawia okoliczności II rozbioru Rzeczy­pospolitej;

wyjaśnia, na co liczył Stanisław August Poniatowski, przystępując do Targowicy

Uczeń:

ocenia, czy działania i ustępstwa Stanisława Augusta Poniatowskiego przyniosły oczekiwane przez króla efekty

Insurekcja kościuszkowska. Upadek państwa

Uczeń:

wymienia przyczyny insurekcji kościuszkowskiej;

pokazuje na mapie miejsca walk w trakcie insurekcji kościuszkowskiej;

pokazuje na mapie podział Rzeczypospolitej w wyniku III rozbioru

Uczeń:

wymienia skutki insurekcji kościuszkowskiej;

wymienia postanowienia uniwersału połanieckiego;

ocenia, które z państw rozbiorowych osiągnęło największe korzyści z zajętych ziem Rzeczypospolitej

Uczeń:

charakteryzuje sytuację polityczną Rzeczypospolitej po II rozbiorze;

wymienia działania Tadeusza Kościuszki zmierzające do objęcia powstaniem, jak najszerszych kręgów społecznych;

przedstawia okoliczności III rozbioru Rzeczypospolitej

Uczeń:

przedstawia proces radykalizacji postaw Polaków w czasie insurekcji kościuszkowskiej;

przedstawia stosunek Prus do powstania kościuszkowskiego;

przedstawia udział chłopów w insurekcji kościuszkowskiej

Uczeń:

porównuje działalność Jakuba Jasińskiego
i Jana Kilińskiego w trakcie insurekcji kościuszkowskiej

VII. Epoka napoleońska

Kształtowanie się
systemu napoleońskiego w Europie

Uczeń:

pokazuje na mapie nabytki terytorialne Francji w wyniku wojen napoleońskich i miejsca decydujących bitew;

pokazuje na mapie państwa, które znalazły się w strefie wpływów Francji;

pokazuje na mapie Związek Reński;

wymienia przykładowe postanowienia kodeksu prawa cywilnego, zwanego Kodeksem Napoleona

Uczeń:

wymienia postanowienia konstytucji wprowadzającej konsulat we Francji;

przedstawia, w jaki sposób Napoleon wprowadził cesarstwo we Francji;

wymienia przykładowe elementy polityki Napoleona wobec państw zależnych

Uczeń:

charakteryzuje sytuację wewnętrzną we Francji w okresie konsulatu i cesarstwa;

przedstawia strukturę systemu napoleońskiego w Europie i politykę Napoleona wobec państw zależnych;

wymienia działania, jakie podjął Napoleon przeciwko Wielkiej Brytanii

Uczeń:

charakteryzuje sytuację wewnętrzną we Francji w okresie dyrektoriatu;

wyjaśnia, co wpływało na to, że społeczeństwo francuskie popierało Napoleona Bonapartego;

wyjaśnia, jakie były cele działań Napoleona
wobec Wielkiej Brytanii i co na nie wpływało;

ocenia skuteczność blokady kontynentalnej

Uczeń:

wyjaśnia symbolikę na obrazach z różnych okresów kariery Napoleona Bonaparte;

wymienia kręgi cywilizacyjne, z których wywodziła się część z nich

Napoleon a sprawa polska

Uczeń:

wymienia działania Polaków zmierzające do zachowania i rozwijania dorobku kulturalnego;

pokazuje na mapie miejsca bitew stoczonych przez Legiony Polskie;

wymienia działania Napoleona na ziemiach zaboru pruskiego

Uczeń:

porównuje działania
Izabeli Czartoryskiej i Stanisława Staszica zmierzające do zachowania i rozwijania dorobku kulturalnego;

przedstawia powstanie i walki Legionów Polskich;

przedstawia udział Polaków w wojnie z Prusami

Uczeń:

wymienia działania Polaków zmierzające do odzyskania niepodległości pod zabo­rami i na emigracji;

przedstawia wpływ haseł rewolucji francuskiej na funkcjonowanie Legionów Polskich;

charakteryzuje stosunek Napoleona do Polaków

Uczeń:

charakteryzuje stosunek Napoleona do dążeń Polaków do odzyskania niepodległości;

wyjaśnia, dlaczego Napoleon był zaintereso­wany udziałem Polaków w wojnie z Prusami w latach 1806–1807;

przedstawia koncepcję Adama Czartoryskiego odbudowy państwa polskiego

Uczeń:

porównuje działania Jana Henryka Dąbrowskiego i Adama Jerzego Czartoryskiego w celu odzyskania przez Polaków niepodległości

Księstwo Warszawskie

Uczeń:

pokazuje na mapie obszar Księstwa Warszawskiego w 1808 r. i 1810 r.;

Uczeń:

wymienia postanowienia konstytucji Księstwa Warszawskiego;

Uczeń:

przedstawia okoliczności powstania Księstwa Warszawskiego;

Uczeń:

wskazuje wzorce francuskie i tradycje polskie w konstytucji Księstwa Warszawskiego;

Uczeń:

wyjaśnia, dlaczego w Księstwie Warszawskim było prawo francuskie, pieniądze pruskie i król saski;

 

pokazuje na mapie miejsca ważniejszych bitew, w których walczyli Polacy u boku Napoleona lub w sojuszu z Napoleonem w Hiszpanii i z Austrią

wymienia korzyści, jakie osiągnęli Polacy z istnienia Księstwa Warszawskiego

przedstawia rozwiązanie kwestii chłopskiej w Księstwie Warszawskim;

przedstawia miejsce Księstwa Warszawskiego w systemie napoleońskim

przedstawia rolę Polaków, którzy brali udział w wojnach z Hiszpanią i Austrią;

ocenia znaczenie istnienia Księstwa Warszawskiego dla Polaków

wyjaśnia wyrażenie „bajońskie sumy” w czasach Księstwa Warszawskiego i współcześnie

Upadek Napoleona

Uczeń:

wymienia przyczyny wojny Napoleona z Rosją
w 1812 r.;

pokazuje na mapie miejsca bitew z ostatnich lat panowania Napoleona

Uczeń:

przedstawia sytuację Napoleona po przegranej w 1814 r.;

przedstawia stosunek Polaków do Napoleona w ostatnich latach jego panowania i ich sytuację po jego upadku

Uczeń:

wyjaśnia, dlaczego Aleksander I przestał przestrzegać warunków pokoju z Tylży;

przedstawia próbę odzyskania władzy przez Napoleona

Uczeń:

przedstawia sytuację we Francji, która ułatwiła Napoleonowi podjęcie próby odzyskania władzy;

porównuje sytuację Napoleona po przegranej w 1814 i 1815 r.

Uczeń:

ocenia znaczenie epoki napoleońskiej w dziejach Francji i Europy;

wymienia zmiany wprowa­dzone przez Napoleona, które przetrwały jego upadek