Plan wynikowy z wymaganiami
edukacyjnymi przedmiotu wiedzy o społeczeństwie w zakresie rozszerzonym dla
klasy II szkoły ponadgimnazjalnej
Temat (rozumiany jako
lekcja) |
Wymagania
na ocenę
dopuszczającą Uczeń: |
Wymagania
na ocenę
dostateczną Uczeń opanował wymagania na ocenę dopuszczającą, a
ponadto: |
Wymagania
na ocenę
dobrą Uczeń opanował wymagania na ocenę dostateczną, a
ponadto: |
Wymagania
na ocenę
bardzo dobrą Uczeń opanował wymagania na ocenę dobrą, a ponadto: |
Wymagania
na ocenę celującą Uczeń opanował wymagania na ocenę bardzo dobrą, a
ponadto: |
SPOŁECZEŃSTWO |
|||||
I. Człowiek jako jednostka w społeczeństwie |
|||||
Człowiek jako istota społeczna |
– wyjaśnia,
czym zajmuje się socjologia –
wymienia koncepcje zachowania się człowieka –
wymienia elementy osobowości człowieka |
– charakteryzuje
poszczególne koncepcje zachowania się człowieka – omawia
elementy osobowości człowieka –
wyjaśnia znaczenie takich pojęć, jak psychologia, behawioryzm, psychoanaliza,
aksjologia |
– przedstawia
różnice między koncepcjami zachowania się człowieka –
odróżnia tożsamość osobistą od społecznej –
odróżnia mentalność indywidualistyczną od kolektywistycznej –
podaje przykłady stereotypów |
–
podaje i ocenia wartości będące elementem osobowości – zna
modele osobowości –
wyjaśnia, na czym polega klasyfikacja potrzeb według Abrahama Maslowa |
–
wyciąga wnioski dotyczące wpływu osobowości na zachowanie się człowieka – rozpoznaje
modele osobowości w oparciu o przykładowe zachowania – ocenia
wpływ stereotypów na życie jednostki i zbiorowości |
Człowiek a zbiorowości |
–
wymienia rodzaje więzi –
wyjaśnia, czym jest zborowość społeczna –wymienia
rodzaje społeczności |
– charakteryzuje
poszczególne rodzaje więzi społecznych –
przedstawia wybrane zbiorowości, społeczności, wspólnoty, społeczeństwa |
– charakteryzuje
zbiorowości, społeczności, wspólnoty, społeczeństwa, ze względu na
obowiązujące w nich reguły i więzi |
–
wyjaśnia, w jaki sposób kształtują się więzi społeczne – wyjaśnia
związek między wspólnotą a społeczeństwem |
–
analizuje proces kształtowania się więzi w poszczególnych zbiorowościach |
Socjalizacja i stygmatyzacja w życiu
jednostki |
–
podaje definicję socjalizacji –
wymienia rodzaje socjalizacji –
wyjaśnia, na czym polega kontrola społeczna –
wymienia rodzaje norm społecznych |
–
charakteryzuje rodzaje socjalizacji – podaje,
w jakich przypadkach może dojść do zakłócenia procesu socjalizacji –
charakteryzuje normy społeczne –
podaje przykłady stygmatyzacji społecznej |
–
opisuje przejawy kontroli społecznej w życiu codziennym –
charakteryzuje skutki stygmatyzacji –
wyjaśnia, na czym polega internalizacja –
prawidłowo używa takich pojęć, jak: rola społeczna, perswazja, deprecjacja |
–
porównuje modele socjalizacji charakterystyczne dla własnej grupy wiekowej
i pokolenia rodziców – wyjaśnia,
w jaki sposób dochodzi do stygmatyzacji społecznej |
–
uzasadnia wpływ socjalizacji wtórnej na wypełnianie przez jednostkę ról
społecznych –
ocenia wpływ kontroli społecznej na życie jednostki i zbiorowości – ocenia
skutki stygmatyzacji |
Życie społeczne jednostki |
–
wymienia elementy życia społecznego –
wymienia cechy i postawy sprzyjające prawidłowemu funkcjonowaniu człowieka w
społeczeństwie –
wymienia przyczyny konfliktów społecznych – wymienia
metody rozwiązywania konfliktów |
–
podaje przykłady norm i instytucji społecznych – charakteryzuje
przyczyny konfliktów społecznych – charakteryzuje
sposoby rozwiązywania konfliktów |
– charakteryzuje
prawidłowości życia społecznego – wyjaśnia,
na czym polega dewiacja, patologia i anomia –
charakteryzuje funkcje instytucji społecznych – wymienia
rodzaje konfliktów |
–
omawia przyczyny i skutki anomii – omawia
na przykładach źródła i mechanizmy konfliktów społecznych –
ocenia metody rozwiązywania konfliktów |
– ocenia
skutki anomii –
analizuje instytucje społeczne pod kątem wykonywanych przez nie funkcji –
uzasadnia zastosowanie określonych metod do rozwiązania przykładowych
konfliktów |
Grupy społeczne |
–
wymienia cechy grupy –
wymienia rodzaje grup –
przedstawia cechy i funkcjonowanie małej grupy społecznej (liczebność, więź,
trwałość, role grupowe, wspólne wartości i cele, poczucie odrębności,
współdziałanie) |
–
omawia na przykładach różne rodzaje grup i wyjaśnia funkcjonowanie wskazanej
grupy –
wyjaśnia takie pojęcia, jak konformizm i nonkonformizm |
–
klasyfikuje grupy na podstawie podanych kryteriów –
wyjaśnia znaczenie grup odniesienia pozytywnego i negatywnego w procesie
socjalizacji |
–
wyjaśnia wpływ jednostki na grupę –
analizuje przykładowe grupy pod kątem różnych kryteriów podziału grup |
–
ocenia postawę konformistyczną i nonkonformistyczną |
Rodzina jako podstawowa grupa
społeczna |
– wyjaśnia,
czym jest rodzina – wymienia
funkcje rodziny – zna
problemy współczesnych rodzin |
–
opisuje swoiste cechy współczesnej rodziny jako grupy społecznej –
wyjaśnia terminy: pokrewieństwo powinowactwo,
adopcja –
odróżnia wstępnych od zstępnych |
–
charakteryzuje modele rodziny na podstawie określonych kryteriów podziału –
charakteryzuje funkcje rodziny |
– wyjaśnia
różnicę między krewnymi w linii prostej i bocznej – porównuje
i ilustruje przykładami różne modele rodziny |
– wyjaśnia
przyczyny problemów współczesnych rodzin –
wyjaśnia zależności między poszczególnymi problemami współczesnych rodzin |
Powtórzenie wiadomości |
–
opanował materiał powtórzeniowy na poziomie 40%–50% |
– opanował
materiał powtórzeniowy na poziomie 51%–70% |
– opanował
materiał powtórzeniowy na poziomie 71%–90% |
–
opanował materiał powtórzeniowy na poziomie 91%–99% |
–
opanował materiał powtórzeniowy na poziomie 100% |
Analiza tekstów źródłowych |
–
udziela prawidłowych odpowiedzi na poziomie 40%–50% |
– udziela
prawidłowych odpowiedzi na poziomie 51%–70% |
–
udziela prawidłowych odpowiedzi na poziomie 71%–90% |
– udziela
prawidłowych odpowiedzi na poziomie 91%–99% |
–
udziela prawidłowych odpowiedzi na poziomie 100% |
Sprawdzian wiadomości |
– rozwiązuje
zadania testowe na poziomie 40%–50% |
– rozwiązuje
zadania testowe na poziomie 51%–70% |
– rozwiązuje
zadania testowe na poziomie 71%–90% |
– rozwiązuje
zadania testowe na poziomie 91%–99% |
– rozwiązuje
zadania testowe na poziomie 100% |
II. Charakterystyka życia społecznego |
|||||
Społeczeństwo i jego struktura |
– wymienia
koncepcje ujmowania struktury społecznej – wymienia
elementy struktury społecznej –
wyjaśnia, czym jest struktura społeczna |
– wyjaśnia
różnicę między społeczeństwem amorficznym i morficznym – charakteryzuje
poszczególne rodzaje struktur społecznych |
–
podaje przykłady społeczeństw amorficznych i morficznych –
charakteryzuje koncepcje ujmowania struktury społecznej |
–
charakteryzuje czynniki warunkujące istnienie struktury społeczne –
porównuje koncepcje ujmowania struktury społecznej |
–
wyciąga wnioski z przemian zachodzących w strukturach społecznych |
Przemiany w strukturze społeczeństwa
polskiego |
–
opisuje strukturę klasowo-warstwową polskiego społeczeństwa –
podaje przykłady problemów społecznych –
podaje przykłady problemów dotykających młodzież |
–
charakteryzuje strukturę klasowo-warstwową swojej społeczności lokalnej –
charakteryzuje wybrane problemy życia społecznego w Polsce |
–
charakteryzuje strukturę społeczeństwa polskiego w okresie PRL-u i III RP –
charakteryzuje wybrane problemy życia społecznego młodych ludzi |
–
porównuje strukturę społeczeństwa polskiego w okresie PRL-u i III RP –
rozważa i proponuje możliwości rozwiązania problemów społecznych |
–
wyciąga wnioski z przemian zachodzących w strukturze społeczeństwa polskiego |
Nierówności i wykluczenie społeczne |
–
wyjaśnia, na czym polega nierówność społeczna –
wymienia różne teorie sprawiedliwości –
wymienia grupy podatne na marginalizację społeczną |
–
charakteryzuje różne teorie sprawiedliwości –
wyjaśnia, na czym polega społeczne wykluczenie |
–
opisuje mechanizm i skutki społecznego wykluczenia –
charakteryzuje sposoby przeciwdziałania społecznemu wykluczeniu |
–
wyjaśnia związek między nierównościami społecznymi a nierównością szans
życiowych –
charakteryzuje przejawy marginalizacji społecznej |
–
porównuje skalę nierówności społecznych w Polsce i wybranym państwie |
Ruchliwość społeczna |
–
podaje przykłady pionowej i poziomej ruchliwości społecznej –
wymienia rodzaje migracji |
–
wyjaśnia, na czym polega pionowa i pozioma ruchliwość społeczna –
odróżnia ruchliwość horyzontalną od wertykalnej |
– wyjaśnia
uwarunkowania pionowej i poziomej ruchliwości społecznej –
charakteryzuje rodzaje migracji |
– charakteryzuje
społeczeństwa ze względu na ruchliwość społeczną |
– charakteryzuje
i ocenia skutki ruchliwości społecznej |
Historyczne formy organizacji
społeczeństwa |
–
wymienia historyczne formy organizacji społeczeństwa –
wymienia teorie rozwoju społeczeństw |
– charakteryzuje
historyczne formy organizacji społeczeństwa – podaje
twórców teorii rozwoju społeczeństw |
– charakteryzuje
teorie rozwoju społeczeństw – podaje
przykłady historycznych form organizacji społeczeństw |
– porównuje
poszczególne rodzaje społeczeństw –
wyciąga wnioski z analizy porównawczej poszczególnych rodzajów społeczeństw |
– analizuje
społeczeństwo polskie pod kątem historycznych form organizacji narodów – udowadnia
rozwój społeczeństwa polskiego w oparciu o jedną z teorii rozwoju narodów |
Współczesne formy organizacji
społeczeństwa |
–
wymienia współczesne formy organizacji społeczeństwa –
charakteryzuje wybrane społeczeństwo współczesne |
–
podaje cechy współczesnego społeczeństwa zachodniego (otwarte, zamknięte,
postindustrialne, konsumpcyjne, masowe, globalne, informacyjne) |
–
charakteryzuje współczesne społeczeństwa –
rozpoznaje współczesne społeczeństwa na podstawie podanych cech |
– charakteryzuje
współczesne społeczeństwa na przykładzie państwa polskiego –
przedstawia podobieństwa i różnice między poszczególnymi typami społeczeństw |
– wyjaśnia,
jakie zagrożenia niosą ze sobą poszczególne typy współczesnych społeczeństw |
Ruchy społeczne |
– zna
rewolucyjną i reformistyczną drogę zmian społecznych –
podaje przykłady ruchów społecznych |
–
charakteryzuje feminizm, ruchy praw obywatelskich, ekologizm |
– przedstawia
dwie drogi zmiany społecznej –
podaje przykłady rewolucji społeczno-politycznych (krwawych i bezkrwawych) |
– ocenia
dwie drogi zmiany społecznej – analizuje
plusy i minusy zmiany społecznej na drodze rewolucji i reform |
–
analizuje sposoby adaptacji do zmiany społecznej –
ocenia znaczenie NSZZ „Solidarność” i innych ruchów społecznych |
Powtórzenie wiadomości |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 40%–50% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 51%–70% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 71%–90% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 91%–99% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 100% |
Analiza tekstów źródłowych |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 40%–50% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 51%–70% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 71%–90% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 91%–99% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 100% |
Sprawdzian wiadomości |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 40%–50% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 51%–70% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 71%–90% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 91%–99% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 100% |
III.
Naród |
|||||
Naród i jego tożsamość |
–
wymienia koncepcje narodu –
wymienia czynniki narodowotwórcze – podaje
przykłady narodów politycznych i etniczno-kulturowych |
–
charakteryzuje dwie koncepcje narodu: etniczno-kulturową i polityczną –
omawia czynniki narodowotwórcze |
–
charakteryzuje czynniki sprzyjające asymilacji –
charakteryzuje czynniki służące zachowaniu tożsamości narodowej |
– charakteryzuje
genezę narodu – charakteryzuje
różne procesy kształtowania się narodów europejskich |
–
wyjaśnia zależności między narodem a państwem |
Postawy względem narodu |
–
wyjaśnia, czym jest ojczyzna – wymienia
postawy narodowe –
charakteryzuje patriotyzm |
– charakteryzuje
postawy narodowe – podaje
przykłady manifestowania patriotyzmu lokalnego |
– wyjaśnia
wieloznaczność terminu ojczyzna – podaje
przykłady ksenofobii, antysemityzmu, rasizmu i szowinizmu |
– wyjaśnia
różnicę między ojczyzną narodową a małą ojczyzną – rozpoznaje
przejawy ksenofobii, antysemityzmu, rasizmu i szowinizmu |
–
ocenia poszczególne postawy względem narodu – uzasadnia
potrzebę przeciwstawiania się zjawiskom ksenofobii, antysemityzmu, rasizmu i
szowinizmu |
Mniejszości narodowe i imigranci w
Polsce |
– wymienia
mniejszości narodowe w Polsce –
wymienia mniejszości etniczne w Polsce – wymienia
prawa przysługujące mniejszościom |
– charakteryzuje
mniejszości narodowe, etniczne i grupy imigrantów żyjące w Polsce – wyjaśnia,
kim jest uchodźca |
–
charakteryzuje międzynarodowe dokumenty chroniące prawa mniejszości –
wyjaśnia, w jaki sposób są chronione prawa mniejszości w Polsce |
– wyjaśnia
różnicę między mniejszością narodową a etniczną w Polsce –
uzasadnia konieczność międzynarodowej ochrony praw mniejszości |
– wyjaśnia,
jakie czynniki wpłynęły na rozmieszczenie poszczególnych
mniejszości narodowych
i etnicznych w Polsce –
ocenia wady i zalety imigracji –
wyjaśnia powody napływu do Polski imigrantów – ocenia
sytuację imigrantów w Polsce |
Polityka wybranych państw wobec
mniejszości narodowych i imigrantów |
– zna
rozwiązania polityki imigracyjnej – wymienia
dokumenty międzynarodowe wytyczające politykę państw wobec mniejszości
narodowych i imigrantów – wymienia
przykładowe państwa stosujące politykę liberalną i restrykcyjną wobec
imigrantów |
– podaje
powody zróżnicowania narodowościowego współczesnych państw – charakteryzuje
politykę liberalną i restrykcyjną wobec imigrantów |
– wyjaśnia,
z czego wynika zróżnicowanie narodowościowe współczesnego świata – charakteryzuje
na przykładach politykę liberalną i restrykcyjną |
– wyjaśnia,
dlaczego i w jakim zakresie doszło do integracji narodów w świecie zachodnim –
wyjaśnia, dlaczego w Europie integracja imigrantów z państw pozaeuropejskich
rodzi trudności |
– porównuje
różne modele polityki wybranych państw wobec mniejszości narodowych i
imigrantów – ocenia
politykę liberalną i restrykcyjną wobec imigrantów |
Konflikty społeczne we współczesnym
świecie |
– wymienia
rodzaje konfliktów społecznych – wymienia
sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych – wymienia
organizacje pośredniczące w rozwiązywaniu konfliktów między narodami |
–
wymienia państwa Europy, Afryki, Azji, Ameryki Południowej i Środkowej, w
których miały miejsce konflikty między narodami – charakteryzuje
sposoby rozwiązywania konfliktów |
– charakteryzuje
na przykładach przyczyny, przebieg i sposoby rozwiązywania długotrwałych
konfliktów między narodami w Europie, Afryce, Azji, Ameryce Południowej i
Środkowej – charakteryzuje
skutki konfliktów między narodami |
–
porównuje przyczyny konfliktów w Europie, Afryce, Azji, Ameryce Południowej i
Środkowej –
posługuje się przy omawianiu konfliktów nazwiskami, datami, miejscowościami |
– wyciąga
wnioski z przedstawionych konfliktów – ocenia
skuteczność metod, którymi posłużono się przy rozwiązywaniu poszczególnych
konfliktów między narodami |
Powtórzenie wiadomości |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 40%–50% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 51%–70% |
– opanował materiał powtórzeniowy na poziomie
71%–90% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 91%–99% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 100% |
Analiza tekstów źródłowych |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 40%–50% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 51%–70% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 71%–90% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 91%–99% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 100% |
Sprawdzian wiadomości |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 40%–50% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 51%–70% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 71%–90% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 91%–99% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 100% |
IV.
Kultura |
|||||
Kultura współczesnego świata |
–
charakteryzuje kulturę materialną, duchową, społeczną i osobistą – wymienia
specyficzne cechy kultury wysokiej, masowej, narodowej i ludowej |
–
wyjaśnia, czym jest kultura –
charakteryzuje kulturę symboliczną –
charakteryzuje kulturę narodową –
charakteryzuje kulturę ludową |
– wyjaśnia
różnicę między kulturą opisową a normatywną –
przedstawia na przykładach cechy polskiej kultury ludowej – wyjaśnia,
na czym polega komercjalizacja kultury |
–
rozpoznaje najważniejsze cechy kultury wskazanej społeczności –
przedstawia pozytywne i negatywne skutki rozprzestrzeniania się kultury
masowej –
podaje przykłady polskiej kultury wysokiej |
–
ocenia pozytywne i negatywne skutki rozprzestrzeniania się kultury masowej –
ocenia wpływ komercjalizacji na kulturę |
Religia w kulturze polskiej |
–
podaje przykłady wpływu religii na kulturę polską –
wymienia osoby duchowne zasłużone dla polskiej kultury |
–
przedstawia wpływ duchowieństwa na rozwój kultury polskiej – charakteryzuje
przejawy materialnej i symbolicznej kultury polskiej związanej z
religijnością Polaków |
– charakteryzuje
wpływ różnych religii i wyznań na kulturę polską –
charakteryzuje religijność współczesnych Polaków |
–
wyjaśnia związek Kościoła katolickiego z kulturą polską –
wyjaśnia różnice między poszczególnymi typami religijności |
–
ocenia znaczenie religii dla polskiej kultury |
Pluralizm kulturowy i subkultury
młodzieżowe |
–
wymienia subkultury występujące w Polsce i na świecie –
podaje przykłady kontrkultury i kultury alternatywnej – wie,
na czym polega tolerancja |
–
wyjaśnia różnicę między kontrkulturą a kulturą alternatywną –
charakteryzuje subkultury młodzieżowe w Polsce i Europie |
– przedstawia
różnicę między etnocentryzmem a relatywizmem kulturowym – odróżnia
tolerancję od akceptacji –
wyjaśnia, na czym polega uniformizacja kultury |
–
wyjaśnia, na czym polega i skąd się bierze pluralizm kulturowy współczesnego
społeczeństwa –
uzasadnia związek subkultury z kontrkulturą i kulturą alternatywną |
–
ocenia wpływ kontrkultury na życie społeczne –
analizuje konsekwencje pluralizmu kulturowego –
ocenia znaczenie tolerancji i akceptacji dla życia społecznego |
Współczesne spory światopoglądowe |
–
wymienia współczesne spory światopoglądowe (aborcja, eutanazja, swoboda
prowadzenia badań genetycznych, przyznanie mniejszościom seksualnym takich
samych praw, jakie mają osoby heteroseksualne) –
wyjaśnia pojęcia: aborcja, eutanazja, klonowanie |
–
charakteryzuje problemy etyczne współczesnego świata (aborcja, eutanazja,
swoboda prowadzenia badań genetycznych, przyznanie mniejszościom seksualnym
takich samych praw, jakie mają osoby heteroseksualne) |
–
wyjaśnia wpływ norm społecznych na rozwiązywanie problemów światopoglądowych –
podaje argumenty za i przeciw swobodzie prowadzenia badań genetycznych,
dopuszczalności aborcji i eutanazji, przyznaniu mniejszościom seksualnym
takich samych praw, jakie mają osoby heteroseksualne |
–
charakteryzuje przemiany w etyce życia społecznego na przestrzeni wieków –
wyraża swoje zdanie na temat aborcji, eutanazji, swobody prowadzenia badań
genetycznych, przyznawania mniejszościom seksualnym takich samych praw, jakie
mają osoby heteroseksualne |
–
ocenia argumenty za i przeciw swobodzie prowadzenia badań genetycznych,
dopuszczalności aborcji i eutanazji, przyznaniu mniejszościom seksualnym
takich samych praw, jakie mają osoby heteroseksualne |
Rola szkoły i edukacji nieformalnej we
współczesnym społeczeństwie |
–
charakteryzuje zadania szkoły – wymienia
przyczyny powstawania nierówności w dostępie do edukacji – wymienia
metody wykorzystywane w edukacji nieformalnej |
–
charakteryzuje rolę szkoły we współczesnym społeczeństwie informacyjnym –
charakteryzuje edukację nieformalną |
–
wskazuje działania, które mogą podejmować państwo, władze samorządowe oraz
organizacje społeczne, by zwiększyć równość szans w dostępie do edukacji |
–
wyjaśnia, według jakich zasad funkcjonuje współczesny system edukacyjny –
wyjaśnia, na czym polega e-learning – zna
dokumenty dotyczące sposobów i środków likwidowania nierówności szans
edukacyjnych |
–
ocenia skuteczność szkoły i edukacji nieformalnej we współczesnym świecie –
wyraża swoje zdanie na temat nowych potrzeb edukacyjnych |
System edukacyjny a rynek pracy |
–
podaje przykłady ich niedopasowania systemu edukacyjnego do rynku pracy –
charakteryzuje gospodarkę opartą na wiedzy |
–
charakteryzuje sposoby podnoszenia lub zmieniania swoich kwalifikacji
zawodowych –
wyjaśnia, na czym polega kształcenie ustawiczne –
wymienia filary gospodarki opartej na wiedzy |
–
wyjaśnia, jakie problemy pojawiają się przed uczniem w związku z wyborem
szkoły – przedstawia
skutki, jakie może za sobą pociągać niedostosowanie systemu edukacyjnego do
rynku pracy –
charakteryzuje filary gospodarki opartej na wiedzy |
–
wyjaśnia zależność między systemem edukacyjnym a rynkiem pracy –
wyjaśnia, dlaczego uczenie się przez całe życie jest jednym z warunków
sukcesu w karierze zawodowe |
– uzasadnia
związek edukacji z gospodarką |
Powtórzenie wiadomości |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 40%–50% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 51%–70% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 71%–90% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 91%–99% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 100% |
Analiza tekstów źródłowych |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 40%–50% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 51%–70% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na poziomie
71%–90% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 91%–99% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 100% |
Sprawdzian wiadomości |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 40 %–50% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 51%–70% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 71%–90% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 91%–99% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 100% |
V.
Obywatel w państwie |
|||||
Status obywatela w państwie |
–
wyjaśnia, na czym polegają zasada krwi i ziemi przy uzyskiwaniu obywatelstwa –
wymienia warunki uzyskiwania obywatelstwa polskiego |
–
charakteryzuje procedury nabywania i zrzekania się polskiego obywatelstwa –
wyjaśnia, na czym polega naturalizacja – wymienia
dokumenty regulujące kwestie obywatelstwa w Polsce |
– wyjaśnia,
czym obywatelstwo różni się od narodowości – charakteryzuje
warunki umożliwiające zrzeczenie się obywatelstwa polskiego |
–
wyjaśnia, w jakich przypadkach człowiek może zostać bezpaństwowcem – wyjaśnia,
w jakich przypadkach obywatel polski może uzyskać
podwójne obywatelstwo –
posługuje się prawidłową terminologią (naturalizacja, apatrydzi,
reintegracja) –
wyjaśnia, czym jest karta Polaka |
– ocenia
zasady nabywania obywatelstwa w Polsce –
uzasadnia konieczność przyznawania karty Polaka obywatelom byłego ZSRR |
Geneza społeczeństwa obywatelskiego |
– wymienia
filozofów wypowiadających się na temat społeczeństwa obywatelskiego
(Arystoteles, John Locke, Georg Hegel, Alexis de Tocqueville, Karol Marks) –
podaje przykłady samoorganizacji społeczeństwa obywatelskiego – wymienia
organizacje będące efektem samoorganizacji społeczeństwa obywatelskiego w
Polsce (KOR, ROPCiO, KPN, NSZZ „Solidarność”) |
– charakteryzuje
filozoficzny rodowód koncepcji społeczeństwa obywatelskiego (John Locke,
Georg Hegel, Alexis de Tocqueville) – charakteryzuje
proces samoorganizacji społeczeństwa obywatelskiego w Polsce |
–
wyjaśnia, czym jest społeczeństwo obywatelskie – charakteryzuje
poglądy Arystotelesa, Karola Marska i Ralpha Dahrendorfa na temat
społeczeństwa obywatelskiego –
charakteryzuje formy organizacyjne społeczeństwa obywatelskiego |
–
porównuje poszczególne koncepcje społeczeństwa obywatelskiego –
wyjaśnia, na czym polega samoorganizacja społeczeństwa obywatelskiego –
wymienia Polaków, którzy przyczynili się do samoorganizacji społeczeństwa
obywatelskiego w Polsce |
–
ocenia wkład poszczególnych Polaków, którzy przyczynili się do
samoorganizacji społeczeństwa obywatelskiego w Polsce (Jan Paweł II, Lech
Wałęsa, Adam Michnik, Romek Strzałkowski) – ocenia
rolę Kościoła w kształtowaniu się społeczeństwa obywatelskiego w naszym kraju |
Obowiązki obywatelskie i obywatelskie
nieposłuszeństwo |
– wymienia
konstytucyjne obowiązki obywateli Rzeczypospolitej Polskiej –
wymienia cnoty obywatelskie –
podaje historyczne i współczesne przykłady nieposłuszeństwa obywatelskiego –
wymienia cechy obywatelskiego nieposłuszeństwa |
–
wyjaśnia, na czym polegają cnoty obywatelskie –
charakteryzuje krytycyzm i wolontariat –
wymienia polskie organizacje opierające się na działalności wolontariuszy |
–
odróżnia obowiązki konstytucyjne od obowiązków prawnych – wyjaśnia,
na czym polega nieposłuszeństwo obywatelskie i jakie niesie ze sobą dylematy –
wyjaśnia, dlaczego Henry D. Thoreau uznawany jest za prekursora
obywatelskiego nieposłuszeństwa |
–
uzasadnia znaczenie postaw i cnót obywatelskich (troska o dobro wspólne,
odpowiedzialność, aktywność, solidarność, odwaga cywilna, roztropność,
tolerancja) –
charakteryzuje poglądy Roberta Mertona na temat obywatelskiego
nieposłuszeństwa |
–
charakteryzuje zapisy Deklaracji Zasad Tolerancji – uzasadnia,
dlaczego działalność Mahatmy Gandhiego i Martina Luthera Kinga zaliczamy do obywatelskiego
nieposłuszeństwa |
Społeczeństwo obywatelskie we
współczesnym świecie |
–
podaje przykłady z życia codziennego, które świadczą o budowaniu kapitału
społecznego –
wymienia warunki prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego |
–
charakteryzuje formy aktywności obywateli w ramach społeczności lokalnej,
regionu, państwa oraz na poziomie globalnym – wymienia,
na co może wpływać kapitał społeczny |
–
wyjaśnia, jak powstaje kapitał społeczny –
charakteryzuje warunki funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego –
charakteryzuje poglądy Roberta Putnama na temat kapitału społecznego |
–
wyjaśnia, jakie znaczenie dla społeczeństwa obywatelskiego ma kapitał
społeczny (zaufanie, sieci współpracy i system efektywnych norm) –
wyjaśnia, jakie znaczenie w społeczeństwie obywatelskim odgrywają grupy
interesu |
–
uzasadnia znaczenie swobody zrzeszania się dla jakości życia publicznego –
ocenia znaczenie kapitału społecznego dla jednostki |
Związki zawodowe, stowarzyszenia i
fundacje |
–
wymienia podmioty społeczeństwa obywatelskiego –
wyjaśnia, czym są organizacje społeczne –
podaje przykłady lokalnych organizacji pozarządowych –
wymienia najważniejsze związki zawodowe w Polsce (NSZZ „Solidarność”, OPZZ) –
wymienia stowarzyszeniami wyższej użyteczności działające w Polsce |
–
charakteryzuje formy aktywności obywateli w ramach społeczności lokalnej,
regionu, państwa oraz na poziomie globalnym –
przedstawia zasady zakładania i funkcjonowania stowarzyszeń, fundacji i
organizacji pożytku publicznego w Polsce –
przedstawia różnice między zarejestrowanym a zwykłym stowarzyszeniem |
– wyjaśnia
znaczenie swobody zrzeszania się dla jakości życia publicznego –
charakteryzuje różnice w zakładaniu stowarzyszeń i fundacji, konstruuje
projekt statutu stowarzyszenia – wyjaśnia
pojęcie i znaczenie grup nacisku |
–
wyjaśnia, jaką rolę w społeczeństwie odgrywają związki zawodowe,
stowarzyszenia, fundacje, organizacje pożytku publicznego – charakteryzuje
lokalne organizacje pozarządowe |
–
ocenia skuteczność związków zawodowych –
opracowuje według wzoru projekt statutu stowarzyszenia (nazwa, siedziba,
członkowie, władze, majątek, zasady zmiany statutu i rozwiązywania
stowarzyszenia) |
Powtórzenie wiadomości |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 40%–50% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 51%–70% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 71%–90% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 91%–99% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 100% |
Analiza tekstów źródłowych |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 40%–50% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 51%–70% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 71%–90% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 91%–99% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 100% |
Sprawdzian wiadomości |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 40%–50% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 51%–70% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 71%–90% |
– rozwiązuje zadania testowe na poziomie
91%–99% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 100% |
VI.
Media we współczesnym świecie |
|||||
Opinia publiczna |
– wie,
czym jest opinia publiczna –
wymienia sposoby wyrażania opinii publicznej –
podaje przykłady wpływu opinii publicznej na decyzje polityczne – wymienia
polskie instytuty badawcze zajmujące się badaniem opinii publicznej (OBOP,
CBOS) |
–
charakteryzuje proces kształtowania się opinii publicznej – przedstawia
działania zapobiegające manipulacji opinią publiczną –
charakteryzuje działalność OBOP-u i CBOS-u |
–
charakteryzuje na przykładach wpływ opinii publicznej na decyzje polityczne –
charakteryzuje poglądy Waltera Lippmana, Paula Lazarsfelda
i Jana Szczepańskiego na opinię publiczną |
–
wyjaśnia, w jakim celu przeprowadza się badania opinii publicznej –
odczytuje i interpretuje tabele i wykresy prezentujące wyniki badania opinii
publicznej |
–
ocenia wpływ opinii publicznej na decyzje polityczne –
uzasadnia, dlaczego znajomość opinii publicznej w państwie demokratycznym
jest korzystna dla partii politycznych |
Marketing i kampania społeczna |
– zna
pojęcia marketing społeczny i marketing zaangażowany społecznie –
podaje przykłady reklam społecznych –
wymienia przykładowe kampanie społeczne |
–
charakteryzuje wybraną kampanię społeczną –
charakteryzuje rolę reklamy społecznej w marketingu społecznym |
–
wyjaśnia, na czym polega marketing społeczny i marketing zaangażowany
społecznie –
charakteryzuje poglądy Philipa
Kotlera i Geralda Zaltmanana na temat marketingu społecznego |
–
porównuje marketing społeczny z marketingiem zaangażowanym społecznie –
porównuje reklamę społeczną z komercyjną –
analizuje wybraną kampanię społeczną z punktu widzenia jej celów, sposobów
realizacji i skuteczności |
–
opracowuje projekt kampanii społecznej w wybranej przez siebie sprawie – wyjaśnia,
na czym polega public relations |
Funkcje mediów w państwie |
–
wymienia funkcje mediów –
charakteryzuje dowolną funkcję mediów w państwie demokratycznym –
wymienia funkcje mediów jako „czwartej władzy” |
–
charakteryzuje funkcje mediów w państwie demokratycznym i niedemokratycznym
(na wybranych przykładach) –
charakteryzuje znaczenie Internetu jako środka masowego przekazu |
–
wyjaśnia, jaką rolę odgrywają media w
zakresie nieformalnej kontroli społecznej –
wyjaśnia, na czym polega funkcja propagandowa mediów |
–
porównuje media w państwie demokratycznym i niedemokratycznym –
wyjaśnia, dlaczego media określa się mianem „czwartej władzy” |
–
krytycznie analizuje dowolny przekaz medialny –
uzasadnia konieczność utrzymania niezależności mediów |
Niezależność i pluralizm mediów |
–
wymienia negatywne zjawiska towarzyszące rozwojowi mediów – wie,
w czym się przejawia pluralizm mediów – zna
rodzaje pluralizmu w mediach –
wymienia zasady zawarte w Karcie Etycznej Mediów |
–
wymienia międzynarodowe dokumenty chroniące wolność słowa w Europie
(Europejska Konwencja Praw Człowieka, Karta Praw Podstawowych Unii
Europejskiej) –
charakteryzuje negatywne zjawiska towarzyszące rozwojowi mediów –
przedstawia różnicę między pluralizmem strukturalnym a zawartości –
charakteryzuje zasady Karty Etycznej Mediów i Kodeksu Etyki Dziennikarskiej |
–
wyjaśnia, na czym polega zasada wolności słowa i wskazuje na przypadki jej
nadużycia – charakteryzuje
strategię państwa polskiego w dziedzinie mediów elektronicznych –
charakteryzuje podstawowe modele funkcjonowania środków masowego przekazu w
państwach demokratycznych |
–
uzasadnia znaczenie niezależności i pluralizmu mediów –
wyjaśnia, jakimi zasadami etycznymi powinny kierować się media –
porównuje podstawowe modele funkcjonowania środków masowego przekazu w
państwach demokratycznych –
odróżnia opinie od faktów |
–
ocenia skutki ograniczania niezależności i pluralizmu mediów –
ocenia przykłady kontrowersyjnych działań dziennikarzy i mediów –
ocenia zasoby Internetu z punktu widzenia rzetelności i wiarygodności
informacyjnej |
Media w Polsce i na świecie |
– wie,
jak dzielimy media –
podaje przykłady mediów w zależności od kryteriów podziału –
wymienia najważniejsze agencje prasowe –
wymienia rodzaje prasy |
–
charakteryzuje media w Polsce i na świecie (odbiorcy, zasięg, forma przekazu,
orientacja ideologiczna, typ własności) –
charakteryzuje prasę wielkonakładową |
–
charakteryzuje poszczególne rodzaje mediów w Polsce – wyjaśnia
różnicę między mediami publicznymi a komercyjnymi |
–
krytycznie analizuje przekazy medialne –
charakteryzuje genezę agencji prasowych –
charakteryzuje wybrane media lokalne |
–
ocenia rolę prasy wielkonakładowej w debacie publicznej – ocenia
wiarygodność i bezstronność mediów |
Powtórzenie wiadomości |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 40%–50% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 51%–70% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 71%–90% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 91%–99% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 100% |
Analiza tekstów źródłowych |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 40%–50% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 51%–70% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 71%–90% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 91%–99% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 100% |
Sprawdzian wiadomości |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 40%–50% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 51%–70% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 71%–90% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 91%–99% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 100% |
POLITYKA |
|||||
VII.
Demokracja – zasady i procedury |
|||||
Geneza demokracji |
–
wymienia wspólne standardy demokracji charakterystyczne dla każdej epoki – wie,
jaką rolę pełniły Zgromadzenia Ludowe w Atenach i Rzymie –
wymienia podstawowe dokumenty, które stały się podstawą demokracji (Habeas
Corpus Act, Bill of Rights, Deklaracja Niepodległości Stanów
Zjednoczonych, Konstytucja Stanów
Zjednoczonych Ameryki, Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela) |
– charakteryzuje
proces kształtowania się demokracji w starożytnych Atenach –
charakteryzuje zasady demokracji obowiązujące w republice rzymskiej –
charakteryzuje rozwój demokracji w Anglii, USA i Francji – przedstawia
genezę praw kobiet |
–
charakteryzuje wpływ demokracji ateńskiej i ustroju rzymskiego na współczesną
demokrację –
wyjaśnia, jakie rozwiązania wprowadzone w Anglii, USA i Francji świadczą o
powstaniu w tych krajach demokracji –
charakteryzuje wpływ oświecenia na współczesną demokrację |
–
porównuje zasady funkcjonowania i uprawnienia zgromadzeń ludowych w Atenach i
republice rzymskiej –
wyjaśnia wpływ ruchów społecznych na kształtowanie się demokracji |
–
ocenia plusy i minusy demokracji w poszczególnych fazach kształtowania się
systemu demokratycznego |
Polskie tradycje demokratyczne |
–
wymienia przykłady polskich tradycji demokratycznych –
wymienia dokumenty będące podstawą demokracji w Polsce (przywilej cerekwicko- nieszawski,
Konstytucja Nihil Novi, artykuły henrykowskie, Konstytucja 3 maja, Konstytucja marcowa,
Konstytucja kwietniowa) |
–
charakteryzuje polskie tradycje demokratyczne (parlamentaryzm I
Rzeczypospolitej, Konstytucja 3 maja, II Rzeczpospolita) –
wymienia ustawy zasadnicze, które zaliczamy do polskich tradycji
konstytucyjnych |
–
przedstawia proces kształtowania się demokracji szlacheckiej –
charakteryzuje zasady działania sejmu walnego w Polsce |
–
wyjaśnia znaczenie Konstytucji 3 maja w historii Polski –
charakteryzuje konstytucje oktrojowane –
wyjaśnia, dlaczego po II wojnie światowej zmieniono ustrój Polski |
–
ocenia Konstytucję 3 maja pod kątem współczesnych standardów demokratycznych –
uzasadnia, które z polskich konstytucji budziły wątpliwości co do ich
demokratycznego charakteru |
Istota demokracji |
–
wymienia wartości będące fundamentem współczesnej demokracji –
wymienia fundamentalne zasady demokracji – podaje
przykłady pokojowego rozwiązywania konfliktów przy użyciu demokracji |
–
charakteryzuje wartości będące fundamentem współczesnej demokracji –
charakteryzuje fundamentalne zasady demokracji –
charakteryzuje dwa modele trójpodziału władzy (system kooperacji i separacji) |
– wyjaśnia
różnicę między wolnością pozytywną a negatywną – charakteryzuje
różne odmiany pluralizmu –
charakteryzuje wkład Jeana Jacquesa Rousseau, Karola Monteskiusza, Johna
Locke’a w rozwój demokracji |
–
wyjaśnia, w jakim stopniu demokracja sprzyja pokojowemu rozwiązywaniu
konfliktów –
wyjaśnia, dlaczego zasadę konstytucjonalizmu możemy powiązać z zasadą
praworządności |
–
uzasadnia, dlaczego wolność, równość i sprawiedliwość są uznawane za
podstawowe wartości demokracji |
Formy demokracji |
–
wymienia rodzaje demokracji bezpośredniej i pośredniej –
podaje przykłady przejawów łamania zasad i procedur demokratycznych – zna
cenzusy wiekowe czynnego i biernego prawa wyborczego w Polsce |
–
charakteryzuje rodzaje demokracji bezpośredniej i pośredniej – charakteryzuje
formy uczestnictwa obywateli w procesie wyborczym |
–
charakteryzuje rodzaje referendów –
wyjaśnia różnicę między czynnym a biernym prawem wyborczym |
–
wyjaśnia, jak są przeprowadzane i jaką rolę odgrywają wybory we współczesnej
demokracji –
wyjaśnia, w jaki sposób można w Polsce zainicjować referendum |
–
ocenia konieczność stosowania zróżnicowanego cenzusu wiekowego w biernym
prawie wyborczym |
Powtórzenie wiadomości |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 40%–50% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 51%–70% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 71%–90% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 91%–99% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 100% |
Analiza tekstów źródłowych |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 40%–50% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 51%–70% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 71%–90% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 91%–99% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 100% |
Sprawdzian wiadomości |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 40%–50% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 51%–70% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 71%–90% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 91%–99% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 100% |
VIII.
Myśl polityczna |
|||||
Historyczny i współczesny aspekt
polityki |
–
wyjaśnia, co to jest polityka –
wyjaśnia, czym zajmują się politycy –
wymienia możliwe sposoby wpływania podmiotów bezpośrednich i ostatecznych na
politykę |
– zna
korzenie polityki –
charakteryzuje koncepcje polityki –
przyporządkowuje podmioty polityki do przedmiotów polityki |
– wyjaśnia
różnicę między podmiotami ostatecznymi a bezpośrednimi polityki –
charakteryzuje marketing polityczny |
– wyjaśnia
związek między ideologią, doktryną i programem polityczny –
porównuje koncepcje polityki |
–
uzasadnia związek polityki z państwem –
ocenia działalność polityków |
Ideologie i doktryny polityczne |
–
wymienia doktryny ze względu na stosunek do rzeczywistości społecznej i
kryterium ideału społecznego –
wymienia funkcje myśli politycznej –
charakteryzuje doktryny lewicowe, prawicowe i centrowe |
–
wyjaśnia, czym jest ideologia –
charakteryzuje doktryny ze względu na stosunek do rzeczywistości społecznej i
kryterium ideału społecznego |
–
wymienia funkcje myśli politycznej – wyjaśnia,
czym jest doktryna –
wyjaśnia korzenie podziału doktryn na lewicowe, prawicowe i centrowe |
–
wyjaśnia, czym różni się ideologia od doktryny –
wyjaśnia, w jakim przypadku nie możemy utożsamiać doktryny z ideologią |
–
uzasadnia, dlaczego doktryny centrowe stwarzają najszerszą możliwość
współpracy zarówno z ugrupowaniami kierującymi się doktrynami lewicowymi. jak
i prawicowymi |
Współczesne ideologie |
–
wymienia założenia chrześcijańskiej demokracji, konserwatyzmu, liberalizmu,
nacjonalizmu, socjaldemokracji i socjalizmu – wymienia
kluczowe postacie związane z poszczególnymi ideologiami |
–
charakteryzuje najważniejsze współczesne doktryny polityczne (chrześcijańska
demokracja, konserwatyzm, liberalizm, nacjonalizm, socjaldemokracja,
socjalizm) |
–
wyjaśnia, na czym polega integryzm, indywidualizm, racjonalizm, leseferyzm,
atomizacja, reformizm, rewizjonizm, egalitaryzm, interwencjonizm,
personalizm, subsydiarność, solidaryzm społeczny |
–
porównuje założenia poszczególnych ideologii – łączy
integryzm, indywidualizm, racjonalizm, leseferyzm, atomizację, reformizm,
rewizjonizm, egalitaryzm, interwencjonizm, personalizm, subsydiarność,
solidaryzm społeczny z odpowiednimi ideologiami |
–
dokonuje analizy porównawczej ideologii pod kątem założeń społecznych,
politycznych i ekonomicznych –
ocenia założenia poszczególnych ideologii –
wymienia encykliki Jana Pawła II z zakresu nauki społecznej Kościoła
katolickiego |
Ideologie totalitarne |
–
wymienia cechy państwa totalitarnego –
podaje przykłady państw, które funkcjonowały lub funkcjonują w oparciu o
ideologie totalitarne –
wymienia postacie związane z ideologiami totalitarnymi |
–
charakteryzuje ideologie totalitarne (komunizm, nazizm), odwołując się do
przykładów historycznych –
charakteryzuje marksizm-leninizm, stalinizm i maoizm |
–
charakteryzuje podobieństwa i różnice między ideologiami totalitarnymi –
wyjaśnia takie pojęcia, jak autarkia, kolektywizm, materializm dialektyczny,
komuna, dyktatura proletariatu |
– wyjaśnia,
czym się charakteryzują poszczególne cechy państwa totalitarnego – wyjaśnia
różnicę między faszyzmem i nazizmem –
porównuje marksizm-leninizm, stalinizm i maoizm |
– uzasadnia,
dlaczego komunizm, faszyzm i nazizm nie są akceptowalne w państwach demokratycznych – porównuje
założenia faszyzmu, nazizmu i komunizmu |
Kultura polityczna |
–
wyjaśnia, czym jest kultura polityczna –
wymienia rodzaje kultury politycznej – wymienia
wymiary kultury politycznej –
wymienia poziomy partycypacji obywatelskiej |
– charakteryzuje
poszczególne rodzaje kultury politycznej –
charakteryzuje wymiary kultury politycznej według Jana Garlickiego – charakteryzuje
partycypację obywatelską |
–
opisuje genezę pojęcia „kultura polityczna” – charakteryzuje
poglądy G. A. Almonda na temat kultury politycznej – charakteryzuje
kulturę polityczną współczesnej Polski (normy, formy komunikacji, poziom
partycypacji, natężenie konfliktów) |
– opisuje
przebieg debaty publicznej na wybrany temat – wyjaśnia,
który rodzaj kultury politycznej jest najbardziej pożądany w państwach
demokratycznych –
charakteryzuje poziomy i metody partycypacji obywatelskiej |
– analizuje
wybrane konflikty wartości i interesów ujawniające się w debacie publicznej w
Polsce –
ocenia jakość argumentacji stron debaty publicznej |
Partie polityczne |
–
wymienia etapy procesu kształtowania się partii politycznych – podaje
cechy partii politycznych –
wyjaśnia, czym jest partia polityczna –
dokonuje podziału partii politycznych ze względu na program
społeczno-polityczny |
–
charakteryzuje etapy procesu kształtowania się partii politycznych według
Maxa Webera – dokonuje
podziału partii politycznych ze względu na cechy organizacji i funkcjonowania |
–
charakteryzuje partie polityczne ze względu na cechy organizacji i
funkcjonowania –
charakteryzuje funkcje partii politycznych – charakteryzuje
partie polityczne ze względu na program społeczno-polityczny |
– porównuje
funkcje partii politycznych w państwach demokratycznych i niedemokratycznych – uzasadnia
związek programu politycznego z doktryną i ideologią polityczną –
wyjaśnia, na czym polega pragmatyzm partii politycznych |
–
przeprowadza krytyczną analizę programów i innych materiałów wyborczych
partii politycznych ze względu na zawartość merytoryczną i formę przekazu |
Systemy partyjne i polskie partie
polityczne |
– wymienia
rodzaje systemów partyjnych –
podaje przykłady państw o systemie monopartyjnym, dwupartyjnym i
wielopartyjnym – wymienia
ugrupowania polityczne zasiadające w parlamencie RP |
– charakteryzuje
system monopartyjny, dwupartyjny i wielopartyjny –
charakteryzuje ugrupowania polityczne zasiadające w parlamencie RP |
–
wyjaśnia, czym jest system partyjny – zna
dokumenty regulujące zasady działania partii politycznych w Polsce – charakteryzuje
procedury zakładania partii politycznej w Polsce |
–
wyjaśnia różnice między wariantami systemu wielopartyjnego –
ocenia poszczególne systemy partyjne pod kątem funkcjonowania państwa |
–
dokonuje analizy porównawczej wybranych przez siebie materiałów wyborczych
polskich partii politycznych pod kątem ich zawartości merytorycznej i formy
przekazu |
Ordynacje wyborcze |
–
wymienia rodzaje ordynacji wyborczych –
podaje, w jakich przypadkach stosuje się w Polsce ordynację większościową, a
w jakich proporcjonalną –
wymienia ogólne zasady prawa wyborczego –
wymienia metody przeliczania miejsc w ordynacji proporcjonalnej |
–
charakteryzuje poszczególne rodzaje ordynacji wyborczych (proporcjonalna,
większościowa, mieszana) –
charakteryzuje ogólne zasady prawa wyborczego –
charakteryzuje metodę przeliczania miejsc w ordynacji proporcjonalnej
obowiązującej w Polsce – wyjaśnia,
czym jest próg wyborczy |
– charakteryzuje
podstawowe zasady ordynacji większościowej i proporcjonalnej w powiązaniu z
systemem dwupartyjnym i wielopartyjnym – charakteryzuje
warianty ordynacji większościowej –
podaje progi wyborcze obowiązujące w Polsce |
–
charakteryzuje zasady, jakie są zawarte w kodeksie wyborczym – wyjaśnia
skutki stosowania progów wyborczych dla reprezentatywności wyborów –
charakteryzuje metody przeliczania miejsc w ordynacji proporcjonalnej
(D’Hondta, Saint-Laguë, Hare’a-Niemeyera) |
–
przedstawia plusy i minusy poszczególnych ordynacji wyborczych –
ocenia metody przeliczania miejsc w ordynacji proporcjonalnej z punktu
widzenia interesów partii |
Powtórzenie wiadomości |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 40%–50% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 51%–70% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 71%–90% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 91%–99% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 100% |
Analiza tekstów źródłowych |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 40%–50% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 51%–70% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 71%–90% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 91%–99% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 100% |
Sprawdzian wiadomości |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 40%–50% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 51%–70% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 71%–90% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 91%–99% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 100% |
IX.
Państwo |
|||||
Istota państwa |
–
wymienia najważniejsze teorie genezy państwa (Arystotelesa, teistyczna, umowy
społecznej, podboju, marksistowska) –
wyjaśnia, czym jest suwerenność państwa –
wymienia cechy państwa |
–
charakteryzuje najważniejsze teorie genezy państwa (Arystotelesa, teistyczna,
umowy społecznej, podboju, marksistowska) –
wymienia twórców teorii genezy państwa –
charakteryzuje cechy państwa |
–
charakteryzuje poglądy Arystotelesa, św. Tomasza z Akwinu, Jana Jakuba
Rousseau, Ludwika Gumplowicza, Immanuela Kanta, Georga Friedricha Hegla,
Karola Marksa, Georga Jellinka, Włodzimierza Iljicza Lenina, Czesława
Znamierowskiego dotyczące państwa |
– wyjaśnia
różnicę między suwerennością zewnętrzną i wewnętrzną – analizuje
problem suwerenności w aspekcie Traktatu Lizbońskiego |
–
porównuje różne poglądy dotyczące państwa – analizuje
koncepcje genezy państwa na przykładzie Polski |
Funkcje państwa i legitymizacja władzy |
–
wymienia rodzaje legitymizacji –
podaje historyczne i współczesne przykłady legitymizacji władzy – wymienia
funkcje państwa |
– charakteryzuje
zjawisko legitymizacji władzy – charakteryzuje
funkcje państwa (zewnętrzną i wewnętrzną) –
wymienia rodzaje funkcji wewnętrznych państwa |
–
wyjaśnia na przykładach relacje między narodem a państwem –
charakteryzuje rodzaje funkcji wewnętrznych państwa (prawodawczą, porządkową,
administracyjną, gospodarczo-organizatorską, socjalną, kulturalną) |
–
wyjaśnia, na czym polegają różnice pomiędzy poszczególnymi rodzajami legitymizacji –
wyjaśnia, na czym polega państwowotwórcza funkcja narodu i narodowotwórcza
funkcja państwa –
charakteryzuje funkcje państwa ze względy na cele jego działania (adaptacyjna,
regulacyjna, innowacyjna) |
–
wyjaśnia, na czym polega różnica między przywódcą populistycznym a
charyzmatycznym –
ocenia skuteczność władzy tradycyjnej, charyzmatycznej, legalnej |
Formy państwa |
–
dzieli państwa ze względu formę, reżim polityczny, system polityczny,
strukturę terytorialną –
wymienia rodzaje monarchii –
podaje przykłady monarchii europejskich –
podaje cechy państw ze względu na reżim polityczny |
–
wyjaśnia, czym jest monarchia, a czym republika –
charakteryzuje państwo unitarne –
charakteryzuje rodzaje państw złożonych |
–
przedstawia różnice między państwem scentralizowanym i zdecentralizowanym –
charakteryzuje poszczególne rodzaje monarchii –
charakteryzuje rodzaje republiki –
charakteryzuje reżimy polityczne |
–
porównuje pozycję władcy w poszczególnych rodzajach monarchii –
wyjaśnia, czym się różni federacja od konfederacji –
charakteryzuje państwa pod względem rodzajów regionów |
–
porównuje reżimy polityczne –
ocenia poszczególne formy państwowości |
Ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych |
–
podaje cechy charakterystyczne modelu ustrojowego USA –
wymienia instytucje władzy ustawodawczej w USA – zna
aktualnego prezydenta USA |
–
wyjaśnia zasady systemu prezydenckiego –
charakteryzuje model ustrojowy USA –
charakteryzuje uprawnienia Kongresu –
charakteryzuje ustrój terytorialno-administracyjny USA –
charakteryzuje system partyjny w USA |
–
charakteryzuje uprawnienia prezydenta USA – charakteryzuje
uprawnienia Izby Reprezentantów – charakteryzuje
uprawnienia Senatu –
charakteryzuje partię Republikanów i Demokratów |
–
wyjaśnia, na czym polegają procedury wyborów prezydenckich w USA –
wyjaśnia, na czym polega procedura impeachmentu –
porównuje uprawnienia Izby Reprezentantów i Senatu |
–
charakteryzuje i ocenia wady i zalety krótkiej kadencji członków
Izby Reprezentantów –
przedstawia zależności między poszczególnymi rodzajami władzy w USA |
System półprezydencki we Francji i
Rosji |
–
podaje charakterystyczne cechy ustroju Francji i Rosji –
wymienia organy władzy ustawodawczej we Francji i w Rosji – zna
aktualnych prezydentów Francji i Rosji |
–
wyjaśnia zasady systemu półprezydenckiego (mieszanego) – charakteryzuje
ustrój Francji i Rosji –
charakteryzuje uprawnienia władzy ustawodawczej we Francji i Rosji – charakteryzuje
system partyjny Francji i Rosji – charakteryzuje
system terytorialno-administracyjny Francji i Rosji |
–
charakteryzuje uprawnienia prezydenta i rządu we Francji –
charakteryzuje uprawnienia prezydenta i rządu w Rosji –
charakteryzuje strukturę parlamentu Francji i Rosji |
–
porównuje uprawnienia prezydentów Francji i Rosji –
porównuje uprawnienia władzy ustawodawczej we Francji i w Rosji – porównuje
systemy partyjne Francji i Rosji |
–
wyciąga wnioski z analizy porównawczej uprawnień prezydentów Francji i Rosji – wyciąga
wnioski z analizy porównawczej uprawnień władzy ustawodawczej we Francji i w
Rosji – przedstawia
zależności między poszczególnymi rodzajami władzy we Francji i w Rosji |
Ustrój polityczny Wielkiej Brytanii i
Niemiec |
–
podaje charakterystyczne cechy ustroju Wielkiej Brytanii i RFN –
wymienia organy władzy ustawodawczej w Wielkiej Brytanii i w RFN – zna
aktualnego monarchę Wielkiej Brytanii oraz kanclerza RFN |
–
wyjaśnia zasady systemu parlamentarnego –
charakteryzuje ustrój Wielkiej Brytanii i RFN – charakteryzuje
uprawnienia władzy ustawodawczej w Wielkiej Brytanii i RFN –
charakteryzuje system terytorialno-administracyjny Wielkiej Brytanii i RFN |
–
charakteryzuje uprawnienia monarchy i rządu w Wielkiej Brytanii –
charakteryzuje uprawnienia prezydenta i kanclerza w RFN –
charakteryzuje strukturę parlamentu Wielkiej Brytanii i RFN –
wyjaśnia, na czym polega odpowiedzialność polityczna i konstytucyjna |
–
porównuje uprawnienia monarchy i rządu w Wielkiej Brytanii z uprawnieniami
prezydenta i kanclerza RFN –
porównuje uprawnienia władzy ustawodawczej Wielkiej Brytanii i RFN –
wyjaśnia, jakie znaczenie dla ustroju Wielkiej Brytanii mają konwenanse |
–
wyciąga wnioski z analizy porównawczej uprawnień monarchy i rządu w Wielkiej
Brytanii z uprawnieniami prezydenta i kanclerza RFN – wyciąga
wnioski z analizy porównawczej uprawnień władzy ustawodawczej Wielkiej
Brytanii i RFN – przedstawia
zależności między poszczególnymi rodzajami władzy w Wielkiej Brytanii i RFN |
Ustrój polityczny Włoch i Szwajcarii |
–
podaje charakterystyczne cechy ustroju Włoch i Szwajcarii –
wymienia organy władzy ustawodawczej we Włoszech i w Szwajcarii – zna nazwisko
aktualnego prezydenta Włoch |
–
wyjaśnia zasady systemu parlamentarno-gabinetowego i
parlamentarno-komitetowego –
charakteryzuje ustrój Włoch i Szwajcarii –
charakteryzuje uprawnienia władzy ustawodawczej we Włoszech i w Szwajcarii – charakteryzuje
system partyjny Szwajcarii –
charakteryzuje system terytorialno-administracyjny Włoch i Szwajcarii |
–
charakteryzuje uprawnienia prezydenta i rządu we Włoszech –
charakteryzuje uprawnienia władzy wykonawczej w Szwajcarii –
charakteryzuje strukturę parlamentu Włoch i Szwajcarii |
– porównuje
uprawnienia prezydenta i rządu we Włoszech z uprawnieniami władzy wykonawczej
w Szwajcarii –
porównuje uprawnienia władzy ustawodawczej Włoch i Szwajcarii |
–
wyciąga wnioski z analizy porównawczej uprawnień prezydenta i rządu we
Włoszech z uprawnieniami władzy wykonawczej w Szwajcarii –
wyciąga wnioski z analizy porównawczej uprawnień władzy ustawodawczej Włoch i
Szwajcarii |
Relacje państwo – Kościół we
współczesnym świecie |
–
wymienia współczesne modele stosunków między władzą świecką a władzą duchowną – podaje
przykłady państw neutralnych światopoglądowo, wyznaniowych, teokratycznych |
– charakteryzuje
współczesne modele stosunków między władzą świecką a władzą duchowną
(uprzywilejowanie głównego wyznania, państwo ateistyczne, państwo neutralne
światopoglądowo) |
–
charakteryzuje modele stosunków państwo – kościół w państwie neutralnym
światopoglądowo (model radykalnie świecki i umiarkowanie świecki) –
charakteryzuje państwo teokratyczne i wyznaniowe |
– wyjaśnia
różnicę w podejściu do Kościoła i związków wyznaniowych w państwie radykalnie
świeckim, umiarkowanie świeckim, ateistycznym, wyznaniowym i teokratycznym –
wyjaśnia, co to jest prawo szariatu |
–
ocenia poszczególne modele stosunków między władzą świecką a władzą duchowną |
Relacje państwo – Kościół w Polsce |
–
podaje najważniejsze postanowienia konkordatu – zna
model stosunków między władzą świecką a władzą duchowną w Polsce –
wymienia największe Kościoły w Polsce |
–
charakteryzuje przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dotyczące
relacji państwo – Kościół –
wyjaśnia, czym jest konkordat – charakteryzuje
przepisy dotyczące małżeństwa konkordatowego |
– wyjaśnia
indywidualny i instytucjonalny aspekt religijności Polaków – wyjaśnia,
w jaki sposób są regulowane stosunki państwa polskiego z Kościołami i
związkami wyznaniowymi |
– wyjaśnia,
w jaki sposób w Polsce jest rozwiązana kwestia prawa wyznaniowego –
charakteryzuje zasady finansowania Kościoła katolickiego w Polsce |
–
uzasadnia, dlaczego państwo polskie jest uznawane za umiarkowanie świeckie –
ocenia wpływ zawarcia konkordatu na stosunki państwa polskiego z innymi
Kościołami i związkami wyznaniowymi |
Powtórzenie wiadomości |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 40%–50% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 51%–70% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 71%–90% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 91%–99% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 100% |
Analiza tekstów źródłowych |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 40%–50% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 51%–70% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 71%–90% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 91%–99% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 100% |
Sprawdzian wiadomości |
– rozwiązuje zadania testowe na poziomie
40%–50% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 51%–70% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 71%–90% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 91%–99% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 100% |
X.
Demokracja – mechanizmy, problemy, zagrożenia |
|||||
Władza ustawodawcza w państwie
demokratycznym |
–
wymienia i ilustruje przykładami funkcje władzy ustawodawczej –
podaje przykłady izb parlamentu w wybranych państwach |
–
charakteryzuje główne funkcje izby wyższej i niższej parlamentów w wybranych
państwach (w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Niemczech) –
charakteryzuje zasady wyborów przedstawicieli do parlamentu jednoizbowego i
izby niższej parlamentu dwuizbowego |
–
wyjaśnia, czym się charakteryzuje unikameralizm i bikameralizmu –
charakteryzuje różne metody wyłaniania izby wyższej parlamentu |
– wyjaśnia
różnicę między „izbą oporu” a „izbą refleksji i rozwagi” –
podaje przykłady państw z parlamentami unikameralnymi i bikameralnymi –
charakteryzuje zasady działania parlamentów w wybranych państwach |
–
porównuje funkcje parlamentów w systemach prezydenckich i parlamentarnych –
uzasadnia, które rozwiązanie uznaje za korzystniejsze (unikameralizm czy
bikameralizm) |
Działalność parlamentu w praktyce |
–
podaje rodzaje immunitetów –
wyjaśnia terminy: sesja plenarna, komisja parlamentarna, kworum,
interpelacja, zapytanie poselskie –
podaje tryby pracy parlamentu –
wymienia rodzaje większości w parlamencie |
–
charakteryzuje rolę immunitetu parlamentarnego –
charakteryzuje sesyjny i permanentny tryb pracy parlamentu –
charakteryzuje rodzaje większości w parlamencie |
–
charakteryzuje rodzaje immunitetów (formalny i materialny) –
opisuje mechanizm tworzenia koalicji rządowej |
– wyjaśnia
różnicę między immunitetem formalnym i materialnym – wyjaśnia
rolę opozycji w pracy parlamentu –
przedstawia procedurę tworzenia prawa przez parlament |
–
ocenia zasadność immunitetu parlamentarnego |
Władza wykonawcza w państwie
demokratycznym |
– podaje
przykłady urzędujących głów państw (monarchów i
prezydentów) –
wymienia rodzaje elekcji głowy państwa (powszechna
– bezpośrednia, powszechna – pośrednia, pośrednia) |
– charakteryzuje
kompetencje rządu w państwie demokratycznym –
charakteryzuje uprawnienia głowy państwa –
charakteryzuje relacje między rządem a głową państwa |
– charakteryzuje
uprawnienia głowy państwa w wybranym państwie – przedstawia
różnice między egzekutywą otwartą a zamkniętą – charakteryzuje
rodzaje elekcji głowy państwa (powszechna
– bezpośrednia, powszechna – pośrednia, pośrednia) |
–
wyjaśnia, jaką rolę we współczesnych państwach może pełnić głowa państwa – wyjaśnia,
na czym polegają relacje między rządem a głową państwa w poszczególnych
systemach politycznych |
– uzasadnia,
z czego wynikają różnice w pozycji głowy państwa – ocenia
zasadność funkcjonowania głowy państwa wraz z premierem |
Współczesna demokracja w Polsce i na
świecie |
–
rozpoznaje i podaje przykłady przejawów populizmu – wymienia
metody walki partii politycznych o elektorat –
podaje przykłady łamania zasad i procedur demokratycznych w życiu publicznym
– w państwie, społeczności lokalnej i życiu szkoły |
–
charakteryzuje problemy polityki bezpieczeństwa socjalnego –
przedstawia sposoby, jakimi partie polityczne walczą o elektorat –
charakteryzuje, na czym polega kampania pozytywna i negatywna |
– wyjaśnia,
jaką rolę w państwie demokratycznym pełnią ruchy obywatelskiego sprzeciwu i
emancypacji –
charakteryzuje działalność państwa opiekuńczego i liberalnego w zakresie
polityki bezpieczeństwa socjalnego |
–
wyjaśnia, dlaczego populizm stanowi zagrożenie dla demokracji – wyjaśnia,
na czym polega marketing polityczny –
charakteryzuje zasady postępowania polityka, który chce odnieść sukces |
–
ocenia metody, jakimi partie polityczne walczą o elektorat, według standardów
demokracji |
Patologie życia publicznego |
–
wymienia zagrożenia demokracji –
wymienia patologie życia publicznego –
charakteryzuje wybraną patologię życia publicznego |
–
charakteryzuje zagrożenia demokracji (dyktatura większości, demokracja
narzucona, problemy ekonomiczne) –
charakteryzuje patologie życia publicznego (np. korupcja, nepotyzm,
klientelizm) |
–
omawia na przykładach patologie życia publicznego –
przedstawia sposoby zwiększania poziomu partycypacji –
przedstawia najbardziej zauważalne zagrożenia demokracji w Polsce |
–
wyjaśnia, dlaczego patologie życia publicznego wpływają destrukcyjnie na
życie publiczne – wyjaśnia,
dlaczego podejmowanie decyzji na drodze większości może stanowić zagrożenie
dla demokracji |
–
wyjaśnia, dlaczego tak wielu obywateli nie uczestniczy w życiu politycznym – ocenia
skutki patologii władzy |
Powtórzenie wiadomości |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 40%–50% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 51%–70% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 71%–90% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 91%–99% |
– opanował materiał powtórzeniowy na
poziomie 100% |
Analiza tekstów źródłowych |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 40%–50% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 51%–70% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 71%–90% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 91%–99% |
– udziela prawidłowych odpowiedzi na
poziomie 100% |
Sprawdzian wiadomości |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 40%–50% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 51%–70% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 71%–90% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 91%–99% |
– rozwiązuje zadania testowe na
poziomie 100% |