WOS klasa IIB 2028/19 A>Podemska-Bergmann

Wymagania podstawowe: oceny dopuszczająca i dostateczna

Wymagania ponadpodstawowe: oceny dobra, bardzo dobra, celująca

Temat lekcji

Zagadnienia

Wymagania konieczne

(ocena dopuszczająca)

Uczeń:

Wymagania podstawowe

(ocena dostateczna)

Uczeń potrafi to,
co na ocenę dopuszczającą, oraz:

Wymagania rozszerzające

(ocena dobra)

Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, oraz:

Wymagania dopełniające

(ocena bardzo dobra)

Uczeń potrafi to, co
na ocenę dobrą, oraz:

Wymagania wykraczające

(ocena celująca)

Uczeń potrafi to,
co na ocenę
bardzo dobrą, oraz:

Społeczeństwo

Człowiek jako istota

społeczna

– socjologia

– formy życia społecznego

– normy społeczne

– instytucje społeczne

– anomia

– konflikty społeczne

– rozwiązywanie konfliktów społecznych

– wyjaśnia znaczenie terminów: zbiorowość, stosunki społeczne, społeczność, społeczeństwo, norma społeczna, instytucja społeczna, konflikt społeczny

– przedstawia rodzaje norm społecznych

– wymienia przykłady instytucji społecznych

– podaje źródła konfliktów społecznych

– wyjaśnia znaczenie terminów: socjologia, więź społeczna, zależność społeczna, działanie społeczne, para, krąg społeczny, publiczność, wspólnota, wartości, konformizm

– charakteryzuje formy życia społecznego

– wymienia i opisuje formy zbiorowości

– omawia rodzaje norm społecznych

– opisuje funkcje norm społecznych

– przedstawia przykłady instytucji społecznych

– podaje elementy konfliktów społecznych

– wyjaśnia znaczenie terminów: zbiór społeczny, styczność przestrzenna, styczność społeczna, sankcje, anomia

– wymienia i opisuje rodzaje więzi społecznych

– charakteryzuje zadania instytucji społecznych

– opisuje przyczyny, przejawy i skutki anomii

– omawia sposoby rozwiązywania konfliktów

– wyjaśnia znaczenie terminów: socjologia ogólna, socjologia szczegółowa, łączność psychiczna, innowacja, rytualizm, wycofanie, bunt, alienacja

– przedstawia wpływ poglądów Augusta Comte’a, Herberta Spencera, Emila Durkheima, Maxa Webera na badania socjologiczne

– charakteryzuje fazy konfliktu społecznego.

– ocenia sposoby rozwiązywania konfliktów

Socjalizacja i role w społeczueństwie.

– socjalizacja pierwotna i wtórna

– modele socjalizacji

– czynniki socjalizacji

– kontrola społeczna

– stygmatyzacja społeczna

– resocjalizacja

– wyjaśnia znaczenie terminów: wychowanie, socjalizacja, uspołecznienie

– uzasadnia, dlaczego człowiek jest istotą społeczną

– tłumaczy, jaki wpływ na człowieka ma kontrola społeczna

– wyjaśnia znaczenie terminów: natura ludzka, socjalizacja pierwotna, socjalizacja wtórna, porządek społeczny, kontrola społeczna, resocjalizacja

– charakteryzuje etapy socjalizacji

– wymienia czynniki socjalizacji

– opisuje formy i środki kontroli społecznej

– wyjaśnia znaczenie terminów: dewiacja, stygmatyzacja

– charakteryzuje różne modele socjalizacji

– opisuje czynniki socjalizacji

– omawia teorię stygmatyzacji społecznej

– tłumaczy, na czym polega proces resocjalizacji

– porównuje różne modele socjalizacji

– opisuje typy socjalizacji

– omawia mechanizmy procesów socjalizacyjnych

– ocenia wpływ czynników socjalizacji na przystosowanie młodych ludzi do funkcjonowania w zbiorowości

– ocenia skutki stygmatyzacji społecznej

– ocenia skutki resocjalizacji

Grupy społeczne

– podział grup społecznych,

– czynniki grupotwórcze

– cechy grupy społecznej

– pozycja i rola społeczna

– status społeczny

– grupy odniesienia

– wyjaśnia znaczenie terminów: grupa społeczna, interakcja społeczna

– wymienia cechy grupy społecznej

– omawia funkcjonowanie małej grupy społecznej

– wyjaśnia znaczenie terminów: piramida Maslowa, pozycja społeczna, rola społeczna, status społeczny

– charakteryzuje rodzaje grup społecznych

– opisuje klasyfikację potrzeb według Abrahama Maslowa

– wyjaśnia znaczenie terminów: kategoria statystyczna, kategoria socjologiczna, kategoria społeczna, grupy odniesienia

– wymienia czynniki grupotwórcze

– omawia rodzaje ról społecznych i ich wpływ na funkcjonowanie grupy społecznej

– opisuje różne style kierowania grupą

– wyjaśnia wpływ liczebności, interakcji i więzi społecznych, celów, wartości i norm oraz poczucia odrębności i wspólnoty na sposób funkcjonowania grupy społecznej

– charakteryzuje grupy odniesienia i omawia ich wpływ na społeczne funkcjonowanie jednostki

– ocenia różne style kierowania grupą

Rodzina

– rodzina w ujęciu historycznym i współczesnym

– cechy współczesnej rodziny

– modele rodziny

– nowe formy rodziny

– funkcje rodziny

– wyjaśnia znaczenie terminu: rodzina

– wymienia cechy współczesnej rodziny

– wyjaśnia znaczenie terminów: konkubinat, związek partnerski

– omawia cechy współczesnej rodziny

– charakteryzuje nowe formy rodziny

– opisuje sytuację współczesnej rodziny w Polsce

– przedstawia i opisuje charakter i formy rodziny na przestrzeni wieków

– charakteryzuje funkcje rodziny i sposoby ich realizacji przez rodziny współczesne

– omawia postawy rodzicielskie

– charakteryzuje modele rodziny ze względu na typ małżeństwa, wielkość, podział władzy i miejsce zamieszkania

– porównuje tradycyjny model rodziny ze współczesnym

– ocenia różne postawy rodzicielskie

– ocenia sytuację współczesnej rodziny w Polsce

Społeczeństwo i jego struktura.

Podziały społeczne

– zróżnicowanie społeczne

– struktura i warstwa społeczna

– ruchliwość społeczna

– nierówności społeczne

– wyjaśnia znaczenie terminów: społeczeństwo, struktura społeczna, klasa, warstwa

– przedstawia przyczyny zróżnicowania społecznego

– wyjaśnia znaczenie terminów: stratyfikacja społeczna, system klasowy, system warstwowy, struktura klasowo–warstwowa, struktura społeczno-zawodowa, ruchliwość społeczna

– opisuje różne rodzaje stratyfikacji społecznej

– omawia przyczyny, przejawy i skutki nierówności społecznych

– wyjaśnia znaczenie terminów: system kastowy, ruchliwość pozioma, ruchliwość pionowa, awans, degradacja

– porównuje różne rodzaje stratyfikacji społecznej

– omawia procesy społeczne, które mają wpływ na trwałość i stabilność stratyfikacji społecznej

– charakteryzuje różne rodzaje struktury społecznej

– wymienia przyczyny i rodzaje ruchliwości społecznej

– wyjaśnia znaczenie terminów: kooptacja, zasada kumulatywnych korzyści

– opisuje i porównuje strukturę społeczeństwa polskiego czasów PRL i współcześnie

– ocenia społeczne skutki nierówności społecznych

Przemiany struktury społeczeństwa i problemy życia społecznego w Polsce

– wykluczenie społeczne

– problem bezrobocia

– sytuacja niepełnosprawnych

– perspektywy ludzi młodych

– wyjaśnia znaczenie terminu: bezrobocie

– charakteryzuje przyczyny i skutki bezrobocia

– wyjaśnia znaczenie terminów: wykluczenie społeczne, polityka społeczna

– omawia sposoby zwalczania bezrobocia

– charakteryzuje główne problemy społeczne w Polsce i omawia możliwości ich rozwiązania

– charakteryzuje rodzaje bezrobocia

– omawia przyczyny i przejawy wykluczenia społecznego

– charakteryzuje i ocenia sytuację niepełnosprawnych w Polsce

– omawia problemy i ocenia perspektywy ludzi młodych w Polsce

– opisuje następstwa wykluczenia społecznego

– omawia instrumenty aktywnej polityki społecznej

– ocenia perspektywy ludzi młodych w Polsce

Zmiana społeczna

– przyczyny zmian społecznych

– reakcje na zmiany społeczne

– typy społeczeństw

– społeczeństwo współczesne

– formy zmian społecznych: rewolucja i reformy

– ruchy społeczne

– ruch kobiet

– ruch niepodległościowy

– ruch praw obywatelskich

– wyjaśnia znaczenie terminów: zmiana społeczna, rewolucja, reformy

– omawia przyczyny i skutki zmian społecznych

– wyjaśnia znaczenie terminów: proces społeczny, rozwój społeczny, regres społeczny, postęp społeczny, ruch społeczny

– charakteryzuje społeczeństwo współczesne

– omawia istotę i złożoność ruchów społecznych

– wyjaśnia znaczenie terminów: transformacja ustrojowa, ruch radykalny, ruch reformatorski, ruch emancypacyjny

– omawia sposoby i formy zmian społecznych oraz ocenia ich wpływ na jednostkę i społeczeństwo

– opisuje reakcje na zmiany społeczne

– wymienia i charakteryzuje typy społeczeństw

– wyjaśnia znaczenie terminów: dyfuzja, feminizm, ruch niepodległościowy non-violence, ruch praw obywatelskich

– charakteryzuje ruchy społeczne na przykładzie ruchu kobiet, ruchu niepodległościowego i ruchu praw obywatelskich

– ocenia ruchy społeczne na przykładzie ruchu kobiet, ruchu niepodległościowego i ruchu praw obywatelskich

Naród ,ojczyzna mniejszości narodowe

– czynniki narodotwórcze

– koncepcje narodu

– tożsamość narodowa

– postawy wobec ojczyzny i narodu

– szowinizm

– rasizm

– antysemityzm

– mniejszości narodowe i etniczne w Polsce

– sytuacja prawna mniejszości etnicznych i narodowych

– wyjaśnia znaczenie terminów: naród, symbole narodowe, patriotyzm

– wymienia czynniki narodotwórcze

– wyjaśnia znaczenie terminów: świadomość narodowa, kosmopolityzm, rasizm, antysemityzm, nacjonalizm, mniejszość narodowa, mniejszość etniczna

– charakteryzuje czynniki narodotwórcze

– opisuje postawy wobec ojczyzny i narodu

– przedstawia mniejszości narodowe i etniczne w Polsce

– wyjaśnia znaczenie terminów: tożsamość narodowa, asymilacja, ksenofobia, szowinizm, wielokulturowość

– opisuje koncepcję etniczno-kulturową i polityczną tworzenia się narodu

– przedstawia negatywne postawy związane z postrzeganiem narodu

– charakteryzuje sytuację prawną mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce

– wyjaśnia znaczenie terminu: rekulturacja

– przedstawia poglądy Johanna G. Herdera i Romana Dmowskiego na genezę państwa

– wyjaśnia przyczyny, przejawy i skutki zanikania tożsamości narodowej

– ocenia postawy wobec ojczyzny i narodu

– ocenia negatywne postawy związane z postrzeganiem narodu

Procesy narodowościowe i społeczne

Kultura i pluralizm kulturowy

Współczesne spory światopoglądowe

Edukacja w XXI wieku

Obywatel i obywatelstwo

Społeczeństwo obywatelskie

Opinia publicza

Środki masowego przekazu

Polityka

Demokracja

Polityka,

Ideologie,doktryny i programy

polityczne

– aborcja

– eutanazja

– kara śmierci

– genetyka

– inżynieria genetyczna

– prawa mniejszości seksualnych

– rozwój szkolnictwa

– zadania szkoły współczesnej

– edukacja wobec wyzwań społeczeństwa informacyjnego

– kształcenie ustawiczne

– edukacja a rynek pracy

– wzorce obywatelstwa

– nabywanie i zrzekanie się obywatelstwa

– obywatelstwo a narodowość

– prawa i obowiązki obywatela polskiego

– obywatelstwo unijne

– obywatelskie nieposłuszeństwo

– obywatelskość

– podmioty społeczeństwa obywatelskiego

– kapitał społeczny

– organizacje pozarządowe w Polsce

– organizacje pożytku publicznego

– kształtowanie się opinii publicznej

– rola opinii publicznej

– marketing społeczny

– historia badań opinii publicznej

– metody badań opinii publicznej

– ośrodki badania opinii publicznej w Polsce

– wpływ opinii publicznej na decyzje polityczne

– media na świecie i w Polsce

– funkcje mediów

– niezależność i pluralizm mediów

– etyka mediów i dziennikarzy

– polityka – interpretacja pojęcia

– politycy – przywódcy polityczni – mężowie stanu

– polityka a moralność

– kultura polityczna

wartości będące fundamentem współczesnej demokracji

– zasady demokracji

– fale demokratyzacji

– demokratyczne wybory

– formy demokracji bezpośredniej

– polskie tradycje demokratyczne

– polityka – interpretacja pojęcia

– politycy – przywódcy polityczni – mężowie stanu

– polityka a moralność

– kultura polityczna

– typy kultury politycznej

– wyjaśnia znaczenie terminów: demokracja, wolność, równość, sprawiedliwość, wybory

– omawia wartości będące fundamentem współczesnej demokracji

– wyjaśnia znaczenie terminów: ideologia, doktryna polityczna, program polityczny

– charakteryzuje zależności między światopoglądem, ideologią, doktryną i programem politycznym

wymienia: mniejszości narodowe w Polsce,

Wie czym zajmuje się ONZ w ramach ochronr mniejszości

– wyjaśnia znaczenie terminów: subkultura, akceptacja

– omawia źródła i cechy charakterystyczne kultury wysokiej i masowej oraz kultury narodowej i ludowej

– opisuje rodzaje subkultur i podaje ich przykłady

– porównuje postawy tolerancji

– – wyjaśnia znaczenie terminów: inżynieria genetyczna, GMO

– omawia osiągnięcia inżynierii genetycznej

– charakteryzuje problem równouprawnienia mniejszości seksualnych

– wyjaśnia znaczenie terminów: inżynieria genetyczna, GMO

– omawia osiągnięcia inżynierii genetycznej

– charakteryzuje problem równouprawnienia mniejszości seksualnych

– omawia zadania współczesnej szkoły w zakresie nauczania i wychowania

– wyjaśnia znaczenie terminów: prawo krwi, prawo ziemi

– omawia zasady nabywania i zrzekania się obywatelstwa polskiego

– porównuje cechy charakterystyczne obywatelstwa z wyznacznikami narodowości

– wymienia uprawnienia wynikające z posiadania obywatelstwa unijnego

– wyjaśnia znaczenie terminów: stowarzyszenie, fundacja

– opisuje podmioty społeczeństwa obywatelskiego

– omawia czynniki wpływające na funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego

– charakteryzuje rodzaje organizacji pozarządowych w Polsce

– wyjaśnia znaczenie terminów: sondaż, ankieta, wywiad, sonda

– omawia rolę opinii publicznej

– opisuje najczęściej stosowane metody badania opinii publicznej

– wyjaśnia znaczenie terminu: globalna wioska

– przedstawia klasyfikację środków masowego przekazu

– określa, na czym polega niezależność i pluralizm mediów

– wyjaśnia znaczenie terminu: przywódca polityczny

– opisuje cechy charakterystyczne przywódców politycznych

– wyjaśnia zależności między polityką a moralnością

– wyjaśnia znaczenie terminów: cenzus, demokracja bezpośrednia, demokracja przedstawicielska (pośrednia), demokratyzacja, referendum

– charakteryzuje zasady współczesnej demokracji

– omawia zasady prawa wyborczego

terminu: przywódca polityczny

– opisuje cechy charakterystyczne przywódców politycznych

– wyjaśnia zależności między polityką a moralnością

– wyjaśnia znaczenie terminów: mąż stanu, kultura polityczna

– opisuje proces kreowania przywódców politycznych i sposoby sprawowania przez nich władzy

– omawia elementy kultury politycznej

– wymienia i charakteryzuje rodzaje kultury politycznej

terminów: faszyzm, nazizm, komunizm, socjalizm, idea wodzostwa, korporacje, marksizm, rewolucja proletariacka, dyktatura proletariatu, stalinizm

– charakteryzuje historyczne i współczesne

Wymienia zadania OBWE i innych organizacji w sprawie mniejszości narodowych, analizuje tekst żródłowy

– formułuje własne stanowisko w sporze

– przedstawia argumenty popierające lub krytykujące różne postawy wobec sporów światopoglądowych

analizuje rozwój szkolnictwa na przestrzeni dziejów

– omawia programy unijne realizujące ideę uczenia się przez całe życie

– przedstawia historyczne i współczesne przykłady obywatelskiego nieposłuszeństwa

– przedstawia, porównuje i ocenia poglądy Johna Locke’a, Georga Wilhelma Hegla i Alexisa de Tocqueville’a dotyczące społeczeństwa obywatelskiego

– przedstawia historię badań opinii publicznej

– wymienia ośrodki badań opinii publicznej w Polsce

– porównuje public relations z marketingiem politycznym

Przedstawia Radę Etyki Mediów

– omawia poglądy Arystotelesa, Niccola Machiavellego, Carla Schmitta i Michela Foucaulta na istotę polityki

– przedstawia klasyfikację polityków według teorii Maxa Webera

– wyjaśnia związki między zjawiskami politycznymi a czynnikami kulturowymi

– wyjaśnia, na czym polega zjawisko fal demokratyzacji oraz jakie są jego uwarunkowania i skutki

– omawia polskie tradycje demokratyczne

– wyjaśnia znaczenie terminów: korporacje, socjalizm utopijny, socjalizm naukowy, zasada subsydiarności, solidaryzm społeczny

– porównuje doktrynę konserwatyzmu, liberalizmu, socjaldemokracji i chrześcijańskiej

\

– ocenia ideologie totalitarne

– ocenia doktrynę konserwatyzmu, liberalizmu, socjaldemokracji i chrześcijańskiej demokracji

Państwo i polityka

– wyjaśnia znaczenie terminów: faszyzm, nazizm, komunizm, socjalizm, idea wodzostwa, korporacje, marksizm, rewolucja proletariacka, dyktatura proletariatu, stalinizm

– charakteryzuje historyczne i współczesne sposoby klasyfikacji nurtów myśli politycznej

– omawia cechy charakterystyczne ideologii totalitarnych

– formułuje własne stanowisko w sporze

– przedstawia argumenty popierające lub krytykujące różne postawy wobec sporów światopoglądowych

Instytucja państwa

– definicja państwa

– procesy państwowotwórcze

– geneza państwa

– współczesne państwa

– funkcje państwa

– cechy państwa

– prawomocność władzy

– państwo a naród

– wyjaśnia znaczenie terminów: państwo, władza

– wymienia cechy państwa

– wyjaśnia, na czym polega proces państwowotwórczy

– charakteryzuje cechy państwa

– opisuje funkcje państwa

– tłumaczy, na czym polega prawomocność władzy

– wyjaśnia znaczenie terminu: tabloid

– charakteryzuje kierunki rozwoju mediów na świecie i w Polsce

– uzasadnia, dlaczego media nazywane są „czwartą władzą”

– omawia etyczne zasady mediów i pracy dziennikarzy

– charakteryzuje i porównuje teorie dotyczące genezy państwa

– ocenia wpływ zasady samostanowienia narodów na kształtowanie się współczesnej Europy

Obywatel i obywatelstwo

– wzorce obywatelstwa

– nabywanie i zrzekanie się obywatelstwa

– obywatelstwo a narodowość

– prawa i obowiązki obywatela polskiego

– obywatelstwo unijne

– obywatelskie nieposłuszeństwo

– obywatelskość

– wyjaśnia znaczenie terminów: obywatelstwo, narodowość

– przedstawia prawa i obowiązki obywatela w świetle Konstytucji RP

– wyjaśnia znaczenie terminów: prawo krwi, prawo ziemi

– omawia zasady nabywania i zrzekania się obywatelstwa polskiego

– porównuje cechy charakterystyczne obywatelstwa z wyznacznikami narodowości

– wymienia uprawnienia wynikające z posiadania obywatelstwa unijnego

– wyjaśnia znaczenie terminu: edukacja nieformalna

– charakteryzuje wpływ współczesnej szkoły na kształtowanie się społeczeństwa informacyjnego

– przedstawia historyczne i współczesne przykłady obywatelskiego nieposłuszeństwa

– ocenia postawę obywatelskiego nieposłuszeństwa

Polityka i kultura polityczna

– polityka – interpretacja pojęcia

– politycy – przywódcy polityczni – mężowie stanu

– polityka a moralność

– kultura polityczna

– typy kultury politycznej

– wyjaśnia znaczenie terminu: polityka

– przedstawia różne interpretacje pojęcia polityki

– wyjaśnia znaczenie terminu: przywódca polityczny

– opisuje cechy charakterystyczne przywódców politycznych

– wyjaśnia zależności między polityką a moralnością

– wyjaśnia znaczenie terminów: mąż stanu, kultura polityczna

– opisuje proces kreowania przywódców politycznych i sposoby sprawowania przez nich władzy

– omawia elementy kultury politycznej

– wymienia i charakteryzuje rodzaje kultury politycznej

– omawia poglądy Arystotelesa, Niccola Machiavellego, Carla Schmitta i Michela Foucaulta na istotę polityki

– przedstawia klasyfikację polityków według teorii Maxa Webera

– wyjaśnia związki między zjawiskami politycznymi a czynnikami kulturowymi

– opisuje i ocenia kulturę polityczną w Polsce

Ideologie, doktryny i programy polityczne

– światopogląd i ideologia

– ideologia – doktryna – program

– prawica i lewica

– ideologie totalitarne

– faszyzm

– nazizm

– komunizm

– doktryna konserwatywna

– doktryna liberalna

– doktryna socjalistyczna

– socjaldemokracja

– chrześcijańska demokracja

– wyjaśnia znaczenie terminów: ideologia, doktryna polityczna, program polityczny

– charakteryzuje zależności między światopoglądem, ideologią, doktryną i programem politycznym

– wyjaśnia znaczenie terminów: światopogląd, konserwatyzm, liberalizm, socjaldemokracja, chrześcijańska demokracja

– tłumaczy źródła współczesnych doktryn politycznych

– charakteryzuje doktrynę konserwatyzmu, liberalizmu, socjaldemokracji i chrześcijańskiej demokracji

– wyjaśnia znaczenie terminów: faszyzm, nazizm, komunizm, socjalizm, idea wodzostwa, korporacje, marksizm, rewolucja proletariacka, dyktatura proletariatu, stalinizm

– charakteryzuje historyczne i współczesne sposoby klasyfikacji nurtów myśli politycznej

– omawia cechy charakterystyczne ideologii totalitarnych

– wyjaśnia znaczenie terminów: korporacje, socjalizm utopijny, socjalizm naukowy, zasada subsydiarności, solidaryzm społeczny

– porównuje doktrynę konserwatyzmu, liberalizmu, socjaldemokracji i chrześcijańskiej demokracji

– zestawia cechy charakterystyczne ideologii totalitarnych

– ocenia ideologie totalitarne

– ocenia doktrynę konserwatyzmu, liberalizmu, socjaldemokracji i chrześcijańskiej demokracji

Systemy partyjne

– partia polityczna

– funkcje partii politycznych

– rodzaje partii politycznych

– systemy partyjne

– system partyjny a system wyborczy

– wyjaśnia znaczenie terminów: partia polityczna, ordynacja wyborcza

– omawia cechy charakterystyczne partii politycznej

– wyjaśnia znaczenie terminów: partia masowa, system jednopartyjny, system dwupartyjny, system wielopartyjny bez partii dominującej, system wyborczy

– opisuje funkcje partii politycznych

– charakteryzuje wybrane systemy partyjne i podaje ich przykłady

– wyjaśnia znaczenie terminów: koteria arystokratyczna, klub polityczny, system dwuipółpartyjny, system wielopartyjny z partią dominującą, ordynacja większościowa, ordynacja proporcjonalna, próg wyborczy

– przedstawia proces powstawania partii politycznych

– charakteryzuje różne rodzaje partii politycznych

– opisuje wybrane systemy partyjne i podaje ich przykłady

– przedstawia zależności między systemem partyjnym a systemem wyborczym

– porównuje ordynację większościową z proporcjonalną

– charakteryzuje polską i europejską scenę polityczną

– ocenia ordynację większościową i proporcjonalną

Społeczeństwo obywatelskie

– podmioty społeczeństwa obywatelskiego

– kapitał społeczny

– organizacje pozarządowe w Polsce

– organizacje pożytku publicznego

– wyjaśnia znaczenie terminu: społeczeństwo obywatelskie

– wymienia podmioty społeczeństwa obywatelskiego

– wyjaśnia znaczenie terminów: stowarzyszenie, fundacja

– opisuje podmioty społeczeństwa obywatelskiego

– omawia czynniki wpływające na funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego

– charakteryzuje rodzaje organizacji pozarządowych w Polsce

– wyjaśnia znaczenie terminów: kapitał społeczny, organizacja pożytku publicznego

– przedstawia rozumienie społeczeństwa obywatelskiego na przestrzeni dziejów

– określa, jaki wpływ na rozwój społeczeństwa obywatelskiego

ma kapitał społeczny

– charakteryzuje zasady i cele funkcjonowania organizacji pozarządowych w Polsce

– przedstawia, porównuje i ocenia poglądy Johna Locke’a, Georga Wilhelma Hegla i Alexisa de Tocqueville’a dotyczące społeczeństwa obywatelskiego

– ocenia wpływ kapitału społecznego na rozwój społeczeństwa obywatelskiego

Modele demokracji

Demokracja – zasady i procedury

– wartości będące fundamentem współczesnej demokracji

– zasady demokracji

– fale demokratyzacji

– demokratyczne wybory

– formy demokracji bezpośredniej

– polskie tradycje demokratyczne

– wyjaśnia znaczenie terminów: demokracja, wolność, równość, sprawiedliwość, wybory

– omawia wartości będące fundamentem współczesnej demokracji

– wyjaśnia znaczenie terminów: cenzus, demokracja bezpośrednia, demokracja przedstawicielska (pośrednia), demokratyzacja, referendum

– charakteryzuje zasady współczesnej demokracji

– omawia zasady prawa wyborczego

– wyjaśnia znaczenie terminów: plebiscyt, inicjatywa ludowa, recall

– przedstawia rodzaje równości i sprawiedliwości

– charakteryzuje wybory w Polsce

– omawia formy demokracji bezpośredniej i podaje ich przykłady

– wymienia i opisuje rodzaje referendów

– wyjaśnia, na czym polega zjawisko fal demokratyzacji oraz jakie są jego uwarunkowania i skutki

– omawia polskie tradycje demokratyczne

– ocenia znaczenie i przestrzeganie zasad i wartości demokratycznych we współczesnej demokracji

Modele ustrojowe państw demokratycznych

– formy współczesnych państw

– formy państw złożonych

– modele ustrojowe państw demokratycznych

– system parlamentarno-gabinetowy

– system kanclerski

– system prezydencki

– system półprezydencki

– system parlamentarno-komitetowy

– relacja pomiędzy państwem a Kościołem

– wyjaśnia znaczenie terminów: monarchia, republika, państwo unitarne, państwo złożone

– wymienia rodzaje form rządów państw współczesnych

– określa rodzaje reżimu politycznego państw współczesnych

– podaje rodzaje ustroju terytorialno-prawnego państw współczesnych

– wyjaśnia znaczenie terminów: system polityczny, wotum zaufania, wotum nieufności, państwo wyznaniowe, państwo ateistyczne, konkordat

– charakteryzuje rodzaje form rządów państw współczesnych

– omawia rodzaje reżimu politycznego państw współczesnych

– przedstawia rodzaje ustroju terytorialno-prawnego państw współczesnych

– wyjaśnia znaczenie terminów: reżim polityczny, federacja, konfederacja, unia, system parlamentarno-gabinetowy, system kanclerski, system prezydencki, system półprezydencki, system parlamentarno-komitetowy, odpowiedzialność polityczna, odpowiedzialność konstytucyjna, państwo neutralne światopoglądowo

– opisuje modele ustrojowe współczesnych państw demokratycznych

– charakteryzuje systemy polityczne USA, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Francji i Szwajcarii

– omawia relacje między władzą świecką i duchowną we współczesnym państwie

– wyjaśnia znaczenie terminów: kontrasygnata, konstruktywne wotum nieufności, weto zawieszające

– porównuje modele ustrojowe współczesnych państw demokratycznych

– przedstawia relacje między władzą ustawodawczą i wykonawczą w systemie parlamentarno-gabinetowym, kanclerskim, prezydenckim, półprezydenckim i parlamentarno-komitetowym

– charakteryzuje i ocenia relacje między państwem a Kościołem w Polsce

Władza ustawodawcza w państwie demokratycznym

– aparat państwowy

– parlament i jego funkcje

– struktura parlamentu

– funkcjonowanie parlamentu

– wybory parlamentarne

– mandat parlamentarny

– immunitet parlamentarny

– koalicja i opozycja

– wyjaśnia znaczenie terminów: organ państwa, parlament, mandat, immunitet parlamentarny

– przedstawia rolę i zadania izb parlamentu

– wyjaśnia znaczenie terminów: urząd, legislatywa, kadencja, większość zwykła, większość bezwzględna, większość kwalifikowana, ordynacja wyborcza, klub parlamentarny, koalicja rządowa, opozycja

– charakteryzuje funkcje parlamentu

– omawia sposoby podejmowania decyzji na forum parlamentu

– opisuje sposoby przeprowadzania wyborów do parlamentu,

– wyjaśnia, jaką rolę w działalności parlamentarzystów pełni mandat poselski i immunitet

– wyjaśnia znaczenie terminów: aparat państwowy, tryb sesyjny, tryb permanencji, komisja zwyczajna, komisja nadzwyczajna, komisja śledcza, kworum, system większościowy, system proporcjonalny, mandat wolny, mandat imperatywny, immunitet formalny, immunitet materialny, dyscyplina klubowa

– omawia klasyfikację organów państwowych

– przedstawia strukturę parlamentu

– wymienia sposoby funkcjonowania parlamentu

– charakteryzuje rolę i zadania komisji parlamentarnych

– wyjaśnia sposób powstawania koalicji rządowej i opozycji oraz relacje między nimi

– omawia zależności między parlamentarną i partyjną działalnością parlamentarzystów

– ocenia zasadność funkcjonowania immunitetu parlamentarnego w Polsce.

Władza wykonawcza w państwie demokratycznym

– egzekutywa

– głowa państwa

– rząd w państwie demokratycznym

– biurokracja

– wyjaśnia znaczenie terminów: głowa państwa, rząd

– charakteryzuje rodzaje głów państwa

– opisuje skład i zadania rządu

– wyjaśnia znaczenie terminów: egzekutywa, biurokraci

– omawia funkcje i zasady organizacji władzy wykonawczej

– charakteryzuje sposoby wybierania głów państwa i zakres ich kompetencji

– wyjaśnia znaczenie terminów: egzekutywa polityczna, egzekutywa urzędnicza

– omawia czynniki wpływające na pozycję premiera w rządzie i państwie

– przedstawia rolę biurokratów w zarządzaniu państwem

– charakteryzuje relacje między władzą wykonawczą a władzą ustawodawczą i elektoratem w systemie prezydenckim, półprezydenckim, parlamentarno–gabinetowym, parlamentarno–komitetowym i kanclerskim

– ocenia wady i zalety monarchii i republiki

– ocenia wpływ biurokratów na sposób funkcjonowania państwa

Współczesna demokracja – problemy i zagrożenia

– partycypacja obywatelska

– bezpieczeństwo socjalne

– ruchy obywatelskiego sprzeciwu i emancypacji

– patologie życia publicznego

– korupcja

– demagogia

– populizm

– nepotyzm i klientelizm

– wyjaśnia znaczenie terminów: bezpieczeństwo socjalne, patologia, korupcja

– opisuje rodzaje korupcji i podaje jej przykłady

– wyjaśnia znaczenie terminów: emancypacja, demagogia

– podaje sposoby i przykłady walki z korupcją na przykładzie Polski

– opisuje wpływ bezpieczeństwa socjalnego na stabilność systemu demokratycznego

– wyjaśnia znaczenie terminów: partycypacja obywatelska, antyglobalizm, alterglobalizm, populizm, nepotyzm, klientelizm

– omawia cechy charakterystyczne partycypacji obywatelskiej

– przedstawia narzędzia partycypacji obywatelskiej

– opisuje zjawiska populizmu i demagogii oraz ich wpływ na współczesną demokrację

– charakteryzuje ruchy obywatelskiego sprzeciwu i emancypacji oraz ich znaczenie dla współczesnej demokracji

– przedstawia wpływ nepotyzmu i klientelizmu na funkcjonowanie państwa demokratycznego

– ocenia wpływ bezpieczeństwa socjalnego na stabilność systemu demokratycznego

– ocenia wpływ korupcji na funkcjonowanie państwa i relacje między obywatelami a państwem

– porównuje i ocenia zjawiska populizmu i demagogii oraz ich wpływ na współczesną demokrację

– ocenia wpływ nepotyzmu i klientelizmu na funkcjonowanie państwa demokratycznego

System polityczny RP

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

– konstytucja i jej funkcje

– zasady ustroju RP

– system rządów w Polsce

– suwerenność a prawo międzynarodowe

– procedura zmiany konstytucji

– stany nadzwyczajne

– stan wojenny

– stan wyjątkowy

– stan klęski żywiołowej

– wyjaśnia znaczenie terminu: konstytucja

– wymienia zasady ustroju Rzeczypospolitej Polskiej

– opisuje funkcje konstytucji

– charakteryzuje zasady ustroju Rzeczypospolitej Polskiej

– prezentuje atrybuty konstytucji jako ustawy zasadniczej

– omawia polskie tradycje konstytucyjne

– przedstawia strukturę Konstytucji RP z 1997 r.,

– opisuje procedurę zmiany ustawy zasadniczej

– charakteryzuje rodzaje stanów nadzwyczajnych, sposoby ich wprowadzania i kompetencje organów państwa w tym zakresie

– omawia system rządów w Polsce,

– przedstawia relacje między prawem krajowym i międzynarodowym, w tym unijnym

– formułuje argumenty uzasadniające lub odrzucające konieczność zmiany Konstytucji RP

– ocenia realną możliwość zmiany ustawy zasadniczej.

Parlament Rzeczypospolitej Polskiej

– sejm i senat

– wybory

– posłowie i senatorowie

– organy sejmu i senatu

– funkcjonowanie sejmu i senatu

– skrócenie kadencji parlamentu

– funkcje parlamentu

– Zgromadzenie Narodowe

– wyjaśnia znaczenie terminów: sejm, senat

– charakteryzuje skład i zadania parlamentu polskiego

– wyjaśnia znaczenie terminów: czynne prawo wyborcze, bierne prawo wyborcze, inicjatywa ustawodawcza, Zgromadzenie Narodowe

– charakteryzuje strukturę i funkcje parlamentu polskiego

– opisuje cechy charakterystyczne wyborów do sejmu i senatu

– omawia obowiązki, zadania i uprawnienia posłów i senatorów

– tłumaczy, na czym polega kontrolna funkcja parlamentu

– omawia rolę i zadania Zgromadzenia Narodowego

– wyjaśnia znaczenie terminów: dieta poselska, absolutorium, interpelacja poselska, zapytanie poselskie

– omawia rolę i zadania senatu w strukturze parlamentaryzmu polskiego

– charakteryzuje sposób funkcjonowania sejmu i senatu

– określa uwarunkowania, w jakich może nastąpić skrócenie kadencji parlamentu w Polsce

– opisuje proces legislacyjny w parlamencie polskim

– przedstawia tryb uchwalania ustawy budżetowej

– wymienia uprawnienia parlamentu w zakresie powoływania i odwoływania organów władzy publicznej

– opisuje skład, zadania i funkcje organów wewnętrznych sejmu i senatu

– charakteryzuje uprawnienia parlamentu wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej

– ocenia rolę i zadania senatu w strukturze parlamentaryzmu polskiego

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

– model prezydentury w Polsce

– zasady wyboru prezydenta

– kadencja prezydenta

– uprawnienia wobec parlamentu, rządu, władzy sądowniczej,

– prezydent a bezpieczeństwo państwa

– uprawnienia w polityce zagranicznej

– odpowiedzialność prezydenta

– wyjaśnia znaczenie terminów: inicjatywa ustawodawcza, weto ustawodawcze

– określa uprawnienia Prezydenta RP wobec parlamentu, rządu i władzy sądowniczej

– wymienia kompetencje Prezydenta RP w zakresie bezpieczeństwa państwa

– wyjaśnia znaczenie terminów: desygnacja, Rada Bezpieczeństwa Narodowego

– charakteryzuje zasady wyboru Prezydenta RP

– omawia uprawnienia Prezydenta RP wobec parlamentu, w relacjach z rządem oraz wobec władzy sądowniczej

– przedstawia kompetencje Prezydenta RP w zakresie bezpieczeństwa państwa i w polityce zagranicznej

– wyjaśnia znaczenie terminów: prezydentura arbitrażowa, arbitraż ustrojowy, arbitraż polityczny, Rada Gabinetowa, odpowiedzialność konstytucyjna, odpowiedzialność polityczna, prerogatywy

– przedstawia model prezydentury w Polsce

– opisuje pozycję prezydenta w systemie rządów w Polsce

– omawia zakres odpowiedzialności Prezydenta RP

– omawia uwarunkowania i skutki zawieszenia lub usunięcia Prezydenta RP z urzędu

– wyjaśnia, w jakich okolicznościach następuje opróżnienie urzędu Prezydenta RP

– wymienia najistotniejsze prerogatywy Prezydenta RP

– ocenia pozycję Prezydenta RP w systemie ustrojowym państwa polskiego

Rada Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej

– procedura powołania rządu

– zmiana rządów i ministrów

– odpowiedzialność polityczna Rady Ministrów

– rząd mniejszościowy

– administracja rządowa

– kompetencje wojewody

– służba cywilna w Polsce

– wyjaśnia znaczenie terminów: premier, minister, wojewoda

– wymienia kompetencje Rady Ministrów

– wyjaśnia znaczenie terminu: służba cywilna

– omawia skład Rady Ministrów

– opisuje procedurę powoływania rządu

– przedstawia strukturę i zadania administracji rządowej

– charakteryzuje kompetencje wojewody

– wyjaśnia znaczenie terminów: rząd większościowy, rząd mniejszościowy, administracja zespolona, administracja niezespolona

– przedstawia uwarunkowania, w jakich może nastąpić zmiana rządu i ministrów w trakcie trwania kadencji sejmu

– omawia sposób pociągania całej Rady Ministrów i poszczególnych ministrów do odpowiedzialności politycznej przed sejmem

– omawia zadania i sposób funkcjonowania służby cywilnej w Polsce

– wyjaśnia okoliczności, w jakich powoływany jest rząd mniejszościowy oraz określa sposób jego funkcjonowania

– ocenia pozycję premiera w systemie ustrojowym państwa polskiego

– ocenia sposób funkcjonowania służby cywilnej w Polsce

Sądy i trybunały

– struktura sądownictwa w Polsce

– konstytucyjne zasady działania sądów

– Sąd Najwyższy

– Krajowa Rada Sądownictwa

– Trybunał Konstytucyjny

– skarga konstytucyjna

– Trybunał Stanu

– wyjaśnia znaczenie terminu: wymiar sprawiedliwości

– przedstawia strukturę sądownictwa w Polsce

– wymienia konstytucyjne zasady działania sądów

– wyjaśnia znaczenie terminów: skarga konstytucyjna, odpowiedzialność konstytucyjna

– opisuje strukturę sądownictwa w Polsce

– charakteryzuje konstytucyjne zasady działania sądów

– omawia kompetencje Sądu Najwyższego, Trybunału Stanu, Trybunału Konstytucyjnego

– wyjaśnia znaczenie terminów: kasacja, pismo procesowe

– omawia strukturę i kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa

– przedstawia strukturę Sądu Najwyższego, Trybunału Stanu, Trybunału Konstytucyjnego

– opisuje sposób funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego

– tłumaczy, jaką funkcję pełni skarga konstytucyjna

– wyjaśnia, jaką rolę w państwie pełni Krajowa Rada Sądownictwa

– omawia elementy skargi konstytucyjnej

– ocenia znaczenie skargi konstytucyjnej dla funkcjonowania państwa

Organy kontroli państwowej, ochrony prawa
i zaufania publicznego

– Najwyższa Izba Kontroli

– Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich

– Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

– prokuratura

– policja

– Instytut Pamięci Narodowej

– procedura lustracyjna

– Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

– Urząd Komunikacji Elektronicznej

– wymienia zadania i działalność Urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich

– opisuje zadania i działalność policji

– wyjaśnia znaczenie terminów: zasada apolityczności, lustracja

– charakteryzuje działalność kontrolną NIK

– przedstawia zadania i działalność KRRiT

– wyjaśnia znaczenie terminu: kasacja

– omawia zadania i działalność IPN

– wymienia osoby podlegające obowiązkowi lustracyjnemu

– charakteryzuje procedurę lustracyjną

– opisuje zadania i działalność UOKiK

– przedstawia zadania i działalność UKE

– przedstawia strukturę NIK, prokuratury i IPN

– omawia sposób powoływania prezesa Najwyższej Izby Kontroli, rzecznika praw obywatelskich, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, prokuratora generalnego, prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, prezesa Urzędu Komunikacji Elektroniczne

– ocenia zasadność prowadzenia lustracji w Polce

Samorząd terytorialny w Polsce

– samorząd

– formy samorządu

– struktura samorządu terytorialnego

– zadania samorządu terytorialnego

– organy samorządu terytorialnego

– referendum lokalne

– źródła dochodów samorządów

– procedura uchwalania budżetu

– nadzór nad samorządem terytorialnym

– wyjaśnia znaczenie terminów: samorząd, gmina, powiat, województwo

– przedstawia strukturę samorządu terytorialnego w Polsce

– wyjaśnia znaczenie terminu: decentralizacja

– charakteryzuje różne formy samorządu

– omawia cechy charakterystyczne samorządu terytorialnego w Polsce

– opisuje zadania własne gminy, powiatu i województwa

– przedstawia skład i zadania organów stanowiących i wykonawczych gminy, powiatu i województwa

– wyjaśnia znaczenie terminów: subwencja, dotacja

– przedstawia zakres zadań samorządu terytorialnego

– określa warunki, w jakich może się dobyć referendum lokalne

– wymienia źródła dochodów samorządu lokalnego

– omawia procedurę uchwalania budżetu jednostek samorządowych

– wyjaśnia, kto i w jaki sposób sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym

– ocenia funkcjonowanie samorządu terytorialnego w Polsce

Kultura, media, edukacja

Kultura i pluralizm kulturowy

– kultura w ujęciu opisowym i normatywnym

– kultura elitarna, masowa, narodowa i ludowa

– kontrkultura

– subkultura

– religia a kultura

– proces przejścia od pluralizmu kulturowego do wielokulturowości

– wyjaśnia znaczenie terminów: kultura, kultura wysoka, kultura masowa, kultura narodowa, kultura ludowa, tolerancja

– wymienia cechy charakterystyczne kultury wysokiej i masowej oraz kultury narodowej i ludowej

– wyjaśnia znaczenie terminów: subkultura, akceptacja

– omawia źródła i cechy charakterystyczne kultury wysokiej i masowej oraz kultury narodowej i ludowej

– opisuje rodzaje subkultur i podaje ich przykłady

– porównuje postawy tolerancji i akceptacji

– wyjaśnia znaczenie terminów: folklor, kontrkultura, pluralizm kulturowy, wielokulturowość, multikulturalizm

– wyjaśnia różnice między opisową a normatywną definicją kultury

– opisuje formy folkloru

– omawia przyczyny narodzin kontrkultury i charakteryzuje różne rozumienia tego pojęcia

– wyjaśnia znaczenie terminów: etnografia, folkloryzm

– porównuje cechy charakterystyczne kultury wysokiej i masowej oraz kultury narodowej i ludowej

– określa zależność między religią a kulturą i życiem publicznym w Polsce

– omawia proces przechodzenia od pluralizmu kulturowego do wielokulturowości

– ocenia zjawiska pluralizmu kulturowego i wielokulturowości, a także ich wpływ życie społeczne oraz kulturalne

Współczesne spory światopoglądowe

– aborcja

– eutanazja

– kara śmierci

– genetyka

– inżynieria genetyczna

– prawa mniejszości seksualnych

– wyjaśnia znaczenie terminów: aborcja, eutanazja

– omawia istotę współczesnych sporów światopoglądowych na przykładzie aborcji, eutanazji i kary śmierci

– wyjaśnia znaczenie terminów: inżynieria genetyczna, GMO

– omawia osiągnięcia inżynierii genetycznej

– charakteryzuje problem równouprawnienia mniejszości seksualnych

c– wyjaśnia znaczenie terminu: eugenika

– przedstawia założenia Powszechnej deklaracji o genomie ludzkim i prawach człowieka

– omawia etyczną stronę badań genetycznych

– formułuje własne stanowisko w sporze

– przedstawia argumenty popierające lub krytykujące różne postawy wobec sporów światopoglądowych

c– ocenia osiągnięcia inżynierii genetycznej

– ocenia etyczną stronę badań genetycznych

– ocenia uregulowania prawne dotyczące aborcji i kary śmierci w Polsce

– ocenia problem równouprawnienia mniejszości seksualnych

Opinia publiczna

– kształtowanie się opinii publicznej

– rola opinii publicznej

– marketing społeczny

– historia badań opinii publicznej

– metody badań opinii publicznej

– ośrodki badania opinii publicznej w Polsce

– wpływ opinii publicznej na decyzje polityczne

– wyjaśnia znaczenie terminu: opinia publiczna

– wyjaśnia różnice między opinią publiczną a opinią społeczną

– wyjaśnia znaczenie terminów: sondaż, ankieta, wywiad, sonda

– omawia rolę opinii publicznej

– opisuje najczęściej stosowane metody badania opinii publicznej

– wyjaśnia znaczenie terminów: public relations, marketing polityczny, próba reprezentatywna

– przedstawia proces kształtowania się opinii publicznej

– opisuje public relations i marketing polityczny

– przedstawia wpływ opinii publicznej na decyzje polityczne

– przedstawia historię badań opinii publicznej

– wymienia ośrodki badań opinii publicznej w Polsce

– porównuje public relations z marketingiem politycznym

– ocenia wpływ opinii publicznej na życie społeczne i polityczne na przykładzie współczesnej Polski

Środki masowego przekazu

– media na świecie i w Polsce

– funkcje mediów

– niezależność i pluralizm mediów

– etyka mediów i dziennikarzy

– wyjaśnia znaczenie terminu: media

– omawia funkcje mediów

– tłumaczy, na czym polega zasada wolności słowa

– wyjaśnia znaczenie terminu: globalna wioska

– przedstawia klasyfikację środków masowego przekazu

– określa, na czym polega niezależność i pluralizm mediów

– wyjaśnia znaczenie terminu: tabloid

– charakteryzuje kierunki rozwoju mediów na świecie i w Polsce

– uzasadnia, dlaczego media nazywane są „czwartą władzą”

– omawia etyczne zasady mediów i pracy dziennikarzy

– przedstawia zadania Rady Etyki Mediów

– ocenia rolę i funkcje mediów w polskim życiu publicznym

Edukacja w XXI w.

– rozwój szkolnictwa

– zadania szkoły współczesnej

– edukacja wobec wyzwań społeczeństwa informacyjnego

– kształcenie ustawiczne

– edukacja a rynek pracy

– omawia zadania współczesnej szkoły w zakresie nauczania i wychowania

– wyjaśnia, na czym polega proces uczenia się przez całe życie

– charakteryzuje rolę społeczną szkoły dawniej i współcześnie

– wyjaśnia znaczenie terminu: edukacja nieformalna

– charakteryzuje wpływ współczesnej szkoły na kształtowanie się społeczeństwa informacyjnego

– analizuje rozwój szkolnictwa na przestrzeni dziejów

– omawia programy unijne realizujące ideę uczenia się przez całe życie

– ocenia wpływ współczesnej szkoły na kształtowanie się społeczeństwa informacyjnego

– ocenia wpływ uczenia się przez całe życie na współczesne społeczeństwo