Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny − Ponad słowami klasa 1 AB – część

rok szkolny 2018/2019

 Temat lekcji

Wymagania konieczne

(ocena dopuszczająca)

 

 

 

Uczeń:

Wymagania podstawowe

(ocena dostateczna)

 

Uczeń potrafi to,
co na ocenę dopuszczającą oraz:

Wymagania rozszerzające

(ocena dobra)

 

Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz:

Wymagania dopełniające

(ocena bardzo dobra)

 

Uczeń potrafi to, co
na ocenę dobrą oraz:

Wymagania wykraczające

(ocena celująca)

 

Uczeń: potrafi to,
co na ocenę
bardzo dobrą oraz:

ANTYK – O EPOCE

 Fundamenty kultury europejskiej

• wyjaśnia znaczenie słów: antyk, klasyczny, monoteizm i politeizm, antropocentryzm

• wskazuje różnice między politeizmem i monoteizmem

• tłumaczy, co oznacza pojęcie imperium rzymskie i odnosi je do właściwego okresu historycznego

• podaje datę upadku cesarstwa zachodniorzymskiego i przedstawia znaczenie tego wydarzenia w określaniu ram czasowych epoki

• wyjaśnia znaczenie słów: judaizm, chrześcijaństwo, miasto-państwo, demokracja oraz imperium i używa ich w odpowiednim kontekście

• właściwie stosuje w swoich wypowiedziach przymiotnik klasyczny

• wykorzystuje pojęcia miasto-państwo i demokracja do opisu form ustrojowych starożytnej Grecji

• określa, na czym polegało przełomowe znaczenie wynalazku pisma

• podaje etymologię i wyjaśnia sens słowa antropocentryzm w kontekście kultury antyku

• omawia ideę kalokagatii jako ideału człowieczeństwa

• wypowiada się na temat fundamentalnej roli starożytności klasycznej w historii kultury europejskiej

 

• wyjaśnia, kim był Perykles i odnosi tę postać do złotego wieku w kulturze greckiej

• przedstawia znaczenie prawa rzymskiego dla rozwoju późniejszych kodyfikacji prawnych

• podaje datę podziału cesarstwa rzymskiego na wschodnie i zachodnie

• tłumaczy, co oznacza pojęcie agora

 Poglądy filozoficzne starożytnych Greków

• wymienia imiona najważniejszych filozofów starożytnej Grecji: Sokratesa, Platona i Arystotelesa

• podaje najważniejsze założenia filozofii stoickiej i epikurejskiej

• wymienia podstawowe założenia filozofii Sokratesa, Platona i Arystotelesa

• czyta ze zrozumieniem fragment Uczty Platona i objaśnia platońską metaforę jaskini

• określa etymologię oraz znaczenie słowa filozofia

• tłumaczy, co oznacza pojęcie materializm w odniesieniu do filozofii przyrody

• określa sens wyrazu idealizm w kontekście filozofii Platona

• wyjaśnia znaczenie słowa cnota i odnosi je do filozofii Sokratesa

• wyjaśnia znaczenie pojęcia arche

• opisuje zasadę złotego środka w odniesieniu do filozofii Arystotelesa

• objaśnia sens słów: cynizm, hedonizm, sofistyka

 

• określa pochodzenie słów akademia i liceum

• przedstawia główne poglądy Heraklita z Efezu

 

Sztuka antyku

• rozróżnia porządki architektoniczne: dorycki, joński i koryncki

• rozpoznaje najważniejsze zabytki starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu

• podaje główne cechy sztuki antycznej

• wymienia rzymskie wynalazki architektoniczne: arkadę oraz kopułę i wskazuje je na przykładach konkretnych zabytków

• wyjaśnia znaczenie pojęć: polichromia, fresk, mozaika, kompozycja dzieła, arkada, kariatyda, kolumna, akwedukt, Koloseum, kopuła, łuk triumfalny

• omawia znaczenie harmonii w sztuce antyku

• tłumaczy, czym jest kanon

• objaśnia sens pojęcia mimesis jako kategorii sztuki antycznej

• charakteryzuje antyczny ideał piękna

• dokonuje analizy dzieła sztuki według następujących kryteriów: stosunek do natury, kompozycja, sposób ukazania tematu, kontekst kulturowy i filozoficzny

• wypowiada się na temat ceramiki antycznej

• przedstawia najistotniejsze informacje na temat muzyki w antyku

• rozróżnia okresy klasyczny i hellenistyczny w historii sztuki starożytnej Grecji i przyporządkowuje im odpowiednie dzieła

 Teatr antyczny

• wymienia nazwy rodzajów literackich i definiuje dramat

• wskazuje podstawowe elementy budowy teatru greckiego – orchestrę, proscenium, skene, parodos

• wyjaśnia, na czym polegała zasada trzech jedności

• przytacza tytuły przynajmniej dwóch tragedii Sofoklesa (Król Edyp i Antygona)

• rozróżnia antyczne gatunki dramatyczne: tragedię, komedię i dramat satyrowy

• opisuje podstawowe elementy budowy teatru greckiego – orchestrę, proscenium, skene, parodos

• przedstawia budowę dramatu antycznego

• omawia historię narodzin teatru

• swobodnie posługuje się pojęciami i wyrażeniami: dytyramb, koryfeusz, agon, chór, koturny, maska, deus ex machina, amfiteatr

• określa rolę trzech pisarzy – Ajschylosa, Eurypidesa i Sofoklesa – w rozwoju dramatu

 

• podaje etymologię słowa tragedia

• omawia wpływ tragików greckich: Ajschylosa, Eurypidesa i Sofoklesa oraz komediopisarza Arystofanesa na rozwój teatru

ANTYK – TEKSTY Z EPOKI

Mitologia Greków i Rzymian

• na podstawie fragmentu Mitologii Jana Parandowskiego relacjonuje powstanie świata i bogów według wierzeń Greków

• streszcza mit o Orfeuszu

• wymienia imiona najważniejszych bogów greckich (Zeus, Posejdon, Hades, Hera, Hestia, Demeter, Afrodyta, Apollo, Ares, Atena, Hermes i Hefajstos)

• wyjaśnia znaczenie pojęcia mit na tle wierzeń świata starożytnego

• odróżnia mit od legendy i baśni

• charakteryzuje rodzaje mitów: kosmogoniczne, teogoniczne, antropogeniczne oraz genealogiczne i podaje konkretne przykłady każdego z nich

• opisuje najważniejszych bogów greckich: Zeusa, Posejdona, Hadesa, Herę, Hestię, Demeter, Afrodytę, Apolla, Aresa, Atenę, Hermesa i Hefajstosa, Artemidę, Uranosa, Gaję, Kronosa, Reę

• używa ze zrozumieniem pojęć sacrum i profanum

• tłumaczy znaczenie pojęcia antropomorfizm i odnosi je do mitów greckich

• interpretuje mit o Orfeuszu

 

• wyjaśnia znaczenie pojęcia archetyp w kontekście mitu o Orfeuszu

 

• na podstawie mitów o Prometeuszu i Syzyfie określa sens pojęcia archetyp

• tłumaczy, czym były misteria eleuzyńskie

• interpretuje mit o rodzie Labdakidów

 

 U źródeł poezji – liryka grecka

• omawia podział na rodzaje literackie

• wymienia nazwy gatunków lirycznych uprawianych w antyku

• podaje definicje gatunków lirycznych: pieśni, trenu, anakreontyka, ody, elegii, poezji tyrtejskiej

• definiuje patriotyzm w kontekście utworu Tyrtajosa

• wymienia twórców starożytnej liryki greckiej: Tyrtajosa, Safonę, Anakreonta

• charakteryzuje poezję tyrtejską na przykładzie wiersza Tyrtajosa

• interpretuje poezję Anakreonta w odniesieniu do filozofii epikurejskiej

• porównuje liryki Tyrtajosa z wierszami Anakreonta

• omawia twórczość poetów starożytnej Grecji: Tyrtajosa, Safony, Anakreonta

• szczegółowo analizuje i interpretuje wiersze, używając terminologii z zakresu teorii literatury (rodzaj liryki, podmiot liryczny, sytuacja liryczna) i wskazując zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego oraz określając ich funkcje

• interpretuje liryki Tyrtajosa, Anakreonta i Safony, odnosząc je do światopoglądu starożytnych Greków

• ocenia formę i styl poznanych liryków

Homer – początki epiki

• określa tematykę przeczytanego fragmentu Iliady

• uzasadnia przynależność eposu do epiki

 

• wymienia cechy eposu homeryckiego

• wyjaśnia, na czym polega specyfika porównania homeryckiego i wskazuje odpowiednie przykłady w tekście

• tłumaczy znaczenie pojęcia stały epitet i podaje przykłady takich epitetów z eposu homeryckiego

• wyjaśnia, co oznacza wyrażenie koń trojański

• relacjonuje główne wątki Iliady

• odróżnia inwokację od apostrofy

• omawia na przykładach istotę toposu

 

• rozpoznaje i wskazuje cechy stylu podniosłego

• charakteryzuje głównych bohaterów Iliady

• wymienia imiona drugoplanowych bohaterów Iliady: Andromacha, Priam, Kasandra, Helena, Parys, Laokoon

• konfrontuje historię o Laokoonie z rzeźbą Grupa Laokoona

• omawia tematykę, toposy i przesłanie Odysei

• wyjaśnia znaczenie pojęcia homo viator

Poetyka normatywna według Arystotelesa

• wyjaśnia pojęcie poetyka normatywna i odnosi je do traktatu Poetyka Arystotelesa

• wypowiada się na temat dokonań Arystotelesa

• omawia zagadnienie katharsis jako jednej z podstawowych kategorii tragedii greckiej

• definiuje zasady mimesis oraz decorum

• wypowiada się na temat funkcji zasad mimesis i decorum w budowie tekstu literackiego

• przywołuje szerokie konteksty traktatu Arystotelesa i nawiązania do niego

 

Król Edyp Sofoklesa

• streszcza tragedię Król Edyp Sofoklesa

 

• wskazuje w tekście elementy budowy dramatu antycznego

• omawia zasadę trzech jedności na przykładzie utworu Sofoklesa

• charakteryzuje głównego bohatera tragedii

• wymienia funkcje chóru w dramacie antycznym, odwołując się do przykładów z tekstu

• wyjaśnia istotę tragizmu w kontekście treści utworu

• na przykładzie działań Edypa określa funkcjonowanie ironii tragicznej

• przedstawia, na czym polega wina tragiczna w odniesieniu do losów głównego bohatera

 

• analizuje zagadnienie fatum w świecie starożytnych Greków, odnosząc się do treści Króla Edypa

• posługuje się pojęciem hybris przy charakteryzowaniu postaci Edypa

• objaśnia zagadnienie katharsis jako jednej z podstawowych kategorii tragedii greckiej

• streszcza mit o rodzie Labdakidów

• wyjaśnia na przykładzie Króla Edypa, na czym polega zasada decorum

 

Liryka rzymska – Horacy

• przedstawia postać Horacego

• określa pochodzenie pojęcia mecenas sztuki w nawiązaniu do biografii Horacego

• wyjaśnia znaczenie pojęcia horacjanizm

• podaje cechy charakterystyczne pieśni (ód)

• rozpoznaje rodzaj liryki omawianego utworu, jego adresata, sposób kreacji podmiotu lirycznego i sytuacji lirycznej

• określa problematykę utworu

• definiuje zasadę decorum i odnosi ją do wybranych utworów literatury starożytnej

• sytuuje treść ody w kontekście poznanych filozofii

• wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego

• pisze analizę i interpretację wiersza Horacego

 

• przywołuje szerokie konteksty twórczości Horacego i nawiązania do niej

ANTYK – NAUKA O JĘZYKU

Retoryka

• wyjaśnia znaczenie pojęcia retoryka

• wyróżnia argumenty rzeczowe, logiczne i emocjonalne

• prezentuje na przykładach różne typy argumentów – rzeczowe, logiczne i emocjonalne

• wymienia etapy przygotowania wypowiedzi ustnej

 

• wyjaśnia znaczenie słowa perswazja i wskazuje odmiany perswazji: propagandę oraz agitację

• realizuje w praktyce etapy przygotowania wypowiedzi ustnej

• rozpoznaje manipulację językową i najczęstsze chwyty erystyczne

• tworzy konspekt dłuższej wypowiedzi ustnej

• podczas wypowiadania się zwraca uwagę na mowę ciała

• rozpoznaje i analizuje wypowiedź propagandową

ANTYK – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE

Podsumowanie wiadomości na temat kultury antycznej

• streszcza główne tezy fragmentu tekstu Ernsta Hansa Gombricha O sztuce

• relacjonuje fragment prozy Tadeusza Borowskiego U nas, w Auschwitzu…

• prezentuje własne wrażenia wynikające z lektury fragmentu tekstu Tadeusza Borowskiego

• podsumowuje dziedzictwo antyku

 

• podejmuje dyskusję na temat roli artysty w czasach antyku i obecnie

• bierze udział w dyskusji na temat zagrożeń myślenia idealistycznego

• pisze pracę, w której zawiera swój pogląd na temat dziedzictwa antyku

 Powtórzenie wiadomości

• przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat antyku

• wykorzystuje najważniejsze konteksty wywodzące się z twórczości antycznej

• wyciąga wnioski na tematy związane z twórczością antyczną

• określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa antyku

• zabiera głos w dyskusji na tematy związane z antykiem i stosuje odpowiednie argumenty

• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań

• wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z twórczości antycznej

• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze związane z twórczością antyku

ANTYK – NAWIĄZANIA

 Śladami antyku

• rozpoznaje wpływy kultury starożytnej w różnych dziełach sztuki

• wymienia elementy kultury starożytnej obecne w dzisiejszym świecie

• omawia znany sobie przykład inspiracji kulturą antyku

• podaje przykłady wpływu sztuki starożytnej na twórczość kolejnych epok

• omawia stosunek poszczególnych okresów w historii kultury do dziedzictwa antyku

 Kto jest barbarzyńcą?

• czyta ze zrozumieniem fragmenty tekstów  Zbigniewa Herberta Barbarzyńca w ogrodzie i Mieczysława Jastruna Mit śródziemnomorski

• relacjonuje opinię Mieczysława Jastruna o starożytnych Grekach

 

• odnosi tekst utworu Zbigniewa Herberta do poznanych dzieł architektury starożytnej Grecji

• rozpoznaje polemiczny charakter tekstu Mieczysława Jastruna

 

• interpretuje tytuł tekstu Herberta, odwołując się do toposów (m.in. ogrodu, arkadii, barbarzyńcy)

• porównuje tezy zawarte w tekstach Jastruna i Herberta

 

• podejmuje dyskusję na temat dziedzictwa antyku

• interpretuje słowo barbarzyńca w kontekście obu fragmentów

• przywołuje szerokie konteksty i nawiązania obu przeczytanych tekstów

 Mitologia współcześnie

• streszcza mit o Dedalu i Ikarze

• czyta ze zrozumieniem fragment tekstu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego Tragiczny koniec mitologii

• streszcza mit o Ledzie i Jowiszu

• wyjaśnia znaczenie słów demitologizacja i parodia na przykładzie utworu Gałczyńskiego

 

 

• interpretuje rzeźbę Igora Mitoraja Ikaro Alato w odniesieniu do kanonu sztuki antycznej oraz mitu o Dedalu i Ikarze

 

• omawia współczesne interpretacje mitologii starożytnych Greków i Rzymian

• tworzy parodię dowolnie wybranego mitu

 Safona w poezji współczesnej

• określa tematykę fragmentu wiersza Marii Pawlikowskiej Jasnorzewskiej Róże dla Safony

• nazywa rodzaj liryki występujący w utworze

• prezentuje informacje na temat życia, legendy oraz twórczości Safony

• określa podmiot liryczny i adresata lirycznego utworu

• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego

• omawia sytuację liryczną występującą w utworze Jasnorzewskiej

• wyjaśnia, na czym polega funkcja metafor w wierszu

• pisze analizę i interpretację wiersza

 Omówienie filmu Troja

• streszcza fabułę filmu

• porównuje fabułę filmu z treścią mitu trojańskiego

• posługuje się nazwami gatunków filmowych i przyporządkowuje Troję do jednego z nich

• wypowiada się na temat scenografii, kostiumów, zdjęć, montażu, reżyserii, gry aktorskiej oraz efektów specjalnych w Troi

• porównuje obraz Wolfganga Petersena z innymi dziełami filmowymi podejmującymi wątki antyczne

Omówienie filmu Grek Zorba

• wypowiada się na temat swoich odczuć po obejrzeniu filmu

• definiuje żywioł dionizyjski i odnosi go do Alexisa Zorbasa – głównego bohatera filmu

 

• porównuje Greka Zorbę z tragedią antyczną, uwzględniając następujące elementy: przeznaczenie, konflikt tragiczny, winę tragiczną, katharsis

• omawia znaczenia tańca w filmie i w antycznych obrzędach religijnych

• tworzy recenzję filmu

BIBLIA – O EPOCE

Świat

judeochrześcijański

• podaje nazwy religii wywodzących się z Biblii

• wymienia podobieństwa i różnice pomiędzy judaizmem a chrześcijaństwem

• wymienia nazwy religii chrześcijańskich i wskazuje podstawowe różnice pomiędzy nimi

• wyjaśnia znaczenie pojęcia Testament w odniesieniu do Biblii

• omawia różnice pomiędzy Starym a Nowym Testamentem

• wyjaśnia, czym są Ewangelie i wymienia imiona ewangelistów

• analizuje relacje dogmatyczne i społeczne pomiędzy judaizmem i chrześcijaństwem, a także pomiędzy wyznaniami chrześcijańskimi

• wyczerpująco opisuje jedną z religii wywodzących się z Biblii

Biblia – wiadomości wstępne

• określa pochodzenie słowa Biblia

• prezentuje podział ksiąg biblijnych

• dokonuje podziału ksiąg biblijnych na księgi historyczne, dydaktyczne oraz profetyczne i podaje ich przykłady

• wymienia przekłady Biblii

• określa, w jakich językach została zapisana Biblia

• wyjaśnia znaczenie pojęć werset i alegoria

• charakteryzuje przekłady Biblii

• wyjaśnia znaczenie pojęć: kanon, teologia, symbol

• omawia funkcje Biblii – sakralną, poznawczą i estetyczną

wymienia nazwy świętych ksiąg innych religii

BIBLIA – TEKSTY Z EPOKI

Księga Rodzaju – dzieje początków świata i ludzkości

• relacjonuje powstanie świata i człowieka według Biblii

 

• wyjaśnia znaczenie frazeologizmu zakazany owoc

• definiuje pojęcia genesis i patriarcha

• porównuje biblijny opis stworzenia świata i człowieka z opisem mitologicznym

 

• interpretuje opowieść o zerwaniu owocu z drzewa zakazanego (o grzechu pierworodnym)

formułuje wypowiedź na temat wolnej woli w kontekście opowieści o grzechu pierworodnym

interpretuje obraz Tycjana Grzech pierworodny i Williama Blake’a Bóg stwarzający wszechświat

 

W drodze do Ziemi Obiecanej – Księga Wyjścia

• relacjonuje treść fragmentu Księgi Wyjścia

charakteryzuje relację między Bogiem a człowiekiem na podstawie fragmentów Księgi Wyjścia

• wypowiada się na temat symboliki wydarzeń opisanych w Księdze Wyjścia

przedstawia rolę Mojżesza w historii judaizmu

analizuje dzieła plastyczne inspirowane Księgą Wyjścia

Rozważania o cierpieniu – Księga Hioba

• opowiada historię Hioba

• omawia relacje między Hiobem a Bogiem na podstawie fragmentu Biblii

• interpretuje przemianę postawy Hioba po rozmowie z Bogiem

• podejmuje dyskusję na temat sensu cierpienia i zgody Boga na istnienie zła (teodycei)

omawia problem cierpienia we współczesnym świecie

interpretuje obraz Léona Bonnata w kontekście historii Hioba

Poezja biblijna – Księga Psalmów

• przyporządkowuje psalmy do liryki

• określa rodzaj liryki oraz nadawcę i adresata psalmów

• wyjaśnia znaczenie pojęć psalm i psałterz

• klasyfikuje psalmy według poznanych kryteriów

• podaje przykłady paralelizmów

wypowiada się na temat związku psalmów z muzyką

• wskazuje środki stylistyczne zastosowane w psalmach i omawia ich funkcje

 

• przedstawia obraz Boga wyłaniający się z psalmów

porównuje tłumaczenia psalmów (z Biblii Tysiąclecia, Jana Kochanowskiego i Czesława Miłosza)

Biblijne oblicza miłości – Pieśń nad Pieśniami

• uzasadnia przynależność Pieśni nad Pieśniami do liryki

• charakteryzuje relacje między Oblubieńcem a Oblubienicą

• wyjaśnia znaczenie wyrażenia miłość zmysłowa w kontekście utworu

• omawia oddziaływanie Pieśni nad Pieśniami na zmysły, wskazując cytaty z tekstu

• odnajduje środki stylistyczne zastosowane w utworze i określa ich funkcję

• podejmuje dyskusję na temat przynależności Pieśni nad Pieśniami do kanonu biblijnego

• wypowiada się na temat symbolicznej interpretacji Pieśni

porównuje opis miłości zaprezentowany w Pieśni nad Pieśniami z wybranymi utworami miłosnymi z kręgu popkultury

opisuje postać z obrazu Oblubienica Rossettiego i zestawia ją z literackim pierwowzorem z Biblii

Moralizatorski sens przypowieści biblijnych

• odczytuje przypowieści na poziomie dosłownym i alegorycznym

• tłumaczy znaczenie pojęcia parabola

 

• wymienia elementy świata przedstawionego, zwracając uwagę na ich schematyczną konstrukcję

• wyjaśnia funkcję schematycznej konstrukcji przypowieści i podaje przyczynę braku imion bohaterów

• odróżnia przypowieść od exemplum

• uzasadnia sens posługiwania się formą przypowieści w Biblii

• wskazuje na średniowiecznej miniaturze Czterech ewangelistów atrybuty właściwe poszczególnym ewangelistom

podejmuje dyskusję na temat aktualności wzorców moralnych propagowanych w przypowieściach

podaje przykłady utworów literackich o charakterze parabolicznym

 Wizja końca świata w Apokalipsie św. Jana

• streszcza Księgę Apokalipsy na podstawie przeczytanych fragmentów

• opisuje jeźdźców Apokalipsy i charakteryzuje ich na podstawie ryciny Albrechta Dürera Czterech jeźdźców Apokalipsy

• definiuje pojęcie eschatologii

 

 

• wskazuje główne cechy stylu Apokalipsy

• interpretuje symbole i alegorie znajdujące się w omawianym fragmencie

 

• wypowiada się na temat sposobów obrazowania i wywoływania nastroju grozy w Apokalipsie

• porównuje biblijną Apokalipsę z innymi przedstawieniami końca świata

• pisze analizę porównawczą Apokalipsy i dowolnego dzieła prezentującego koniec świata (literackiego, malarskiego bądź filmowego)

O miłości bliźniego – Pierwszy list św. Jana Apostoła

• omawia obraz miłości wyłaniający się z listu św. Jana

• wyjaśnia znaczenie pojęć kazanie i list apostolski

• dostrzega i charakteryzuje rewolucyjność nauki Jezusa z Nazaretu zawartej w liście św. Jana

• podejmuje dyskusję na temat funkcjonowania przykazania miłości bliźniego

 

• porównuje obraz Fra Angelica Kazanie na górze z treścią listu św. Jana

• przywołuje szerokie konteksty listu św. Jana i nawiązania do niego

BIBLIA – NAUKA O JĘZYKU

Style wypowiedzi

• wymienia style funkcjonalne obecne w języku polskim i rozpoznaje je w praktyce

• wymienia najczęstsze rodzaje stylizacji językowej

• podaje cechy stylów funkcjonalnych

 

• rozpoznaje stylizację językową

• wskazuje wyróżniki stylu biblijnego

• omawia różnice pomiędzy stylem funkcjonalnym a artystycznym

• podaje cechy dobrego stylu

 

• tworzy teksty napisane różnymi stylami funkcjonalnymi

 

BIBLIA – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE

Podsumowanie wiadomości na temat Biblii

• relacjonuje opinie na temat Biblii, zawarte w tekstach Anny Kamieńskiej Książka nad książkami i Anny Świderkówny Rozmowy o Biblii

 

• wskazuje i komentuje różnice pomiędzy tekstami obu autorek

• na podstawie przeczytanych fragmentów formułuje własne sądy na temat Biblii

• podejmuje dyskusję o miejscu Biblii w przeszłości i we współczesnym świecie

• wypowiada się na temat wpływu Biblii na dzieje świata

Powtórzenie wiadomości

• przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat Biblii

• wykorzystuje najważniejsze konteksty wywodzące się z Biblii

• rozważa zagadnienia poruszane w przeczytanych fragmentach Biblii i formułuje własne sądy na ich temat oraz wnioski

• zabiera głos w dyskusji na tematy związane z Biblią i stosuje odpowiednie argumenty

• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań

• wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z Biblii

• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze związane z Biblią

BIBLIA – NAWIĄZANIA

  Śladami Biblii

• rozpoznaje inspiracje biblijne w sztuce

• wymienia motywy w kulturze współczesnej, wywodzące się z Biblii

• omawia przykład dzieła zainspirowanego Biblią

• podaje przykłady inspiracji biblijnych, realizowane w określonych epokach

 

• szczegółowo omawia wybrany przykład współczesnego dzieła sztuki inspirowanego Biblią

 Poezja współczesna inspirowana Biblią

• odczytuje ze zrozumieniem treść wierszy Zbigniewa Herberta Książka i Anny Achmatowej Żona Lota

• relacjonuje historie zburzenia Sodomy i Gomory

• nazywa rodzaj liryki występujący w utworach

• określa adresata i nadawcę wierszy

• rozpoznaje bohaterów lirycznych wiersza Achmatowej

• odnajduje nawiązania biblijne w wierszu Herberta

 

• określa stosunek podmiotu lirycznego do Biblii w wierszu Herberta oraz do żony Lota w wierszu Achmatowej

 

• interpretuje oba wiersze

• pisze analizę porównawczą obu utworów

 O Biblii dzisiaj

• relacjonuje treść fragmentów tekstów Harolda Kushnera Co się naprawdę zdarzyło w ogrodzie Edenu? i Frédérica Beigbedera Windows on the World

• przytacza treść historii o grzechu pierworodnym i zburzeniu wieży Babel

• uzasadnia porównanie World Trade Center do wieży Babel z tekstu Frédérica Beigbedera

• opisuje dzieło Jerzego Nowosielskiego Krucyfiks

 

• określa funkcję pytań w tekście Harolda Kushnera

• porównuje autorską interpretację historii biblijnej z interpretacją kanoniczną

 

 

• wskazuje literaturę pomocną do interpretacji krucyfiksu

• interpretuje znaczenie krucyfiksu w kontekście symboliki chrześcijańskiej

 

• wymienia tytuły innych dzieł Jerzego Nowosielskiego i je interpretuje

Biblia w filmie – Pasja Mela Gibsona

• streszcza fabułę filmu 

• wyjaśnia funkcję retrospekcji w Pasji

 

• wypowiada się na temat kompozycji filmu

 

• podejmuje dyskusję na temat zasadności ukazania w filmie drastycznych scen

• interpretuje postać szatana

• porównuje epizody filmowe z ich ewangelicznymi opisami

• pisze recenzję filmu

 Kino o wartościach – Dekalog I Krzysztofa Kieślowskiego

• przedstawia swoje odczucia po obejrzeniu filmu

• zabiera głos w dyskusji na temat postawy bohatera filmu – Krzysztofa

 

• wypowiada się na temat dialogów, narracji i kadrowania w filmie

• analizuje rolę przypadku w konstrukcji fabuły

 

• interpretuje postać graną w filmie przez Artura Barcisia

• podejmuje dyskusję o hierarchii wartości we współczesnym świecie

 

• formułuje wypowiedź na temat innego filmu z cyklu Dekalog

ŚREDNIOWIECZE – O EPOCE

Średniowiecze – wprowadzenie do epoki

• podaje etymologię nazwy epoki

• wymienia najważniejsze wydarzenia związane z początkiem i końcem średniowiecza

• wyjaśnia znaczenie słów teocentryzm i feudalizm

• określa fazy średniowiecza

 

• omawia najważniejsze wydarzenia związane z początkiem i końcem średniowiecza

• porównuje ramy czasowe średniowiecza polskiego i europejskiego

• charakteryzuje średniowieczny system szkolny

• wyjaśnia, co oznacza sformułowanie Biblia pauperum

• analizuje specyfikę periodyzacji polskiego średniowiecza

• omawia, na czym polegał średniowieczny uniwersalizm i teocentryzm

 

• interpretuje rolę karnawału

• opisuje wpływ antyku i kultury arabskiej na średniowiecze

 

Filozofia chrześcijańska

• czyta ze zrozumieniem fragment Wyznań św. Augustyna oraz Summy teologicznej św. Tomasza

• wyjaśnia znaczenie pojęcia asceza

• wymienia podstawowe założenia obu filozofii

• tłumaczy, co oznaczają pojęcia: dualizm, iluminacja, akt, potencja, hierarchia bytów

• na podstawie Summy teologicznej wyjaśnia pochodzenie hierarchii bytów według św. Tomasza

• omawia wpływ idei hierarchii bytów na średniowieczną koncepcję władzy i społeczeństwa

• przedstawia różnice między filozofią św. Augustyna a filozofią św. Tomasza

• interpretuje portret św. Augustyna

• objaśnia alegoryczne znaczenie koloru na obrazie Justusa z Gandawy

 Sztuka średniowieczna

• rozpoznaje najważniejsze zabytki polskiego i europejskiego średniowiecza

• odróżnia styl romański od gotyckiego

• wymienia podstawowe cechy stylu romańskiego i gotyckiego

• podaje przykłady zabytków polskiego i europejskiego średniowiecza

• właściwie posługuje się terminami: płaskorzeźba, rzeźba pełnofigurowa, fresk, pieta, ikona, nawa, ołtarz, prezbiterium, apsyda, katedra, przypora, rozeta, witraż, portal

• wyjaśnia i ilustruje przykładami parenetyczny i anonimowy charakter sztuki średniowiecznej

• omawia alegorię i podaje jej przykłady

• używa we właściwym kontekście terminów: symultanizm, iluminatorstwo, miniatura, chorał, bazylika

• analizuje średniowieczne dzieło sztuki według następujących kryteriów: symbolika, kolorystyka, kolejność ukazywania postaci, sposób przedstawienia sylwetki ludzkiej, kontekst filozoficzny i historyczny dzieła, kompozycja

• wymienia cechy stylu bizantyjskiego i podaje jego przykłady

• wypowiada się na temat muzyki średniowiecznej

Teatr średniowieczny

• podaje nazwy średniowiecznych gatunków teatralnych

• wymienia cechy teatralnych gatunków średniowiecznych

• wypowiada się na temat funkcji teatru w średniowieczu

• objaśnia psychomachię w kontekście moralitetu

• przywołuje szerokie konteksty i nawiązania

ŚREDNIOWIECZE – TEKSTY Z EPOKI

 Bogurodzica – najstarszy polski utwór poetycki

• czyta ze zrozumieniem Bogurodzicę

• wskazuje przykłady archaizmów w utworze

• rozpoznaje podmiot liryczny oraz adresata utworu

• wskazuje archaizmy leksykalne i fleksyjne w Bogurodzicy

• wyjaśnia znaczenie pojęcia kierlesz

• wypowiada się na temat kompozycji utworu

• omawia funkcję Bogurodzicy w średniowiecznej Polsce

• odnajduje w treści Bogurodzicy motyw deesis i odnosi go do sztuk plastycznych

• omawia formę wiersza

 

• wskazuje podobieństwa między motywem deesis w Bogurodzicy a przedstawionym na średniowiecznej ikonie

Ludzki wymiar cierpienia Matki Boskiej w Lamencie świętokrzyskim

• czyta ze zrozumieniem Lament świętokrzyski

• wskazuje przykłady archaizmów w utworze

• określa sytuację liryczną, podmiot liryczny i adresatów utworu

• wskazuje archaizmy leksykalne i fleksyjne w Lamencie świętokrzyskim

• charakteryzuje Maryję jako matkę

• rozpoznaje w wierszu motyw Stabat mater

 

• porównuje obrazy Maryi z Lamentu świętokrzyskiego i z Bogurodzicy

 

• zestawia obrazy męki Pańskiej przedstawione w Lamencie świętokrzyskim i na obrazie Matthiasa Grünewalda Ukrzyżowanie

• wypowiada się na temat obrazu Żydów w tekście Lamentu świętokrzyskiego

Motyw tańca śmierci w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią

• czyta ze zrozumieniem Rozmowę Mistrza Polikarpa ze Śmiercią

• streszcza utwór

• wskazuje przykłady archaizmów w tekście

• opisuje obraz śmierci przedstawiony w utworze, posługując się przy tym terminem alegoria

• wskazuje w tekście archaizmy leksykalne i fleksyjne

• odnajduje w przeczytanym fragmencie motyw danse macabre

• wyjaśnia przyczyny popularności motywu śmierci w średniowieczu

• wyjaśnia w kontekście utworu znaczenie pojęć memento mori i ars moriendi  

• omawia na podstawie lektury światopogląd ludzi średniowiecza

• wypowiada się na temat średniowiecznych wskazań ars moriendi

• tłumaczy, czym była w średniowieczu czarna śmierć

• porównuje motyw danse macabre przedstawiony w Rozmowie…  i na obrazie Bernta Notkego Taniec śmierci

Średniowieczny ideał ascety – Legenda o św. Aleksym

• czyta ze zrozumieniem Legendę o św. Aleksym

• streszcza żywot św. Aleksego

• wskazuje przykłady archaizmów w utworze

• charakteryzuje świętego jako ascetę

• podaje przykłady archaizmów leksykalnych i fleksyjnych z tekstu

• wskazuje w utworze typowe elementy legendy hagiograficznej

 

• podejmuje dyskusję na temat aktualności ascezy oraz sensu takiej drogi do świętości

• opisuje inne przykłady ascezy średniowiecznej

• wyjaśnia, jaką rolę odgrywali święci w życiu ludzi średniowiecza

 Świętość afirmacyjna – św. Franciszek

• relacjonuje treść fragmentu Pochwała stworzenia

• charakteryzuje Pochwałę stworzenia jako hymn

 

• porównuje postawy dwóch świętych: św. Franciszka i św. Aleksego

• odnajduje w tekście elementy stylu biblijnego

• wyraża opinię na temat dwóch dróg do świętości – św. Aleksego i św. Franciszka

• interpretuje dzieło Giotta

• wyjaśnia znaczenie pojęcia franciszkanizm

• przywołuje szerokie konteksty interpretacyjne związane z postacią św. Franciszka

Średniowieczny wzorzec rycerza – Król Artur i rycerze Okrągłego Stołu

• streszcza fragment utworu Król Artur i rycerze Okrągłego Stołu

• wymienia tytuły europejskich eposów rycerskich

• odnosi zachowania Artura do średniowiecznego kodeksu rycerskiego

• wyjaśnia znaczenie pojęcia epos rycerski

• na przykładzie tekstu objaśnia funkcję fantastyki w epice rycerskiej

• tłumaczy, co oznacza pojęcie etos

• analizuje etos rycerza i wyraża swoją opinię na ten temat

 

• wypowiada się na temat XV-wiecznego obrazu Rycerze Okrągłego Stołu i św. Graal

• opisuje współczesne dzieła (filmowe, literackie) nawiązujące do średniowiecznych opowieści o rycerzach

Średniowieczna miłość – Dzieje Tristana i Izoldy

dla fragmentów utworu:

• streszcza fragment Dziejów Tristana i Izoldy

dla całości utworu:

• streszcza utwór Dzieje Tristana i Izoldy

• sporządza plan wydarzeń

 

dla fragmentów utworu:

• formułuje zasady miłości rycerskiej

dla całości utworu:

• omawia etos rycerski na przykładzie postaci Tristana

dla fragmentów utworu:

• objaśnia funkcję fantastyki w tekście

dla całości utworu:

• podaje przykłady elementów fantastyki w Dziejach Tristana i Izoldy i określa ich funkcję

dla fragmentów utworu:

• analizuje specyfikę uczucia łączącego Tristana i Izoldę

dla całości utworu:

• charakteryzuje obyczajowość średniowieczną na podstawie Dziejów Tristana i Izoldy

 

• streszcza historię Abelarda i Heloizy

• podaje przykłady dzieł (także współczesnych) opartych na historii podobnej do romansu Tristana i Izoldy

• wypowiada się na temat miniatury Tristan i Izolda podczas morskiej podróży

Historiografia polska w średniowieczu

• opisuje wzorzec władcy na podstawie charakterystyki Bolesława Chrobrego pióra Galla Anonima

• definiuje pojęcie kronika

• wymienia obowiązki króla przedstawione przez kronikarza

• podaje przykłady dzieł polskiej historiografii średniowiecznej

• definiuje pojęcie historiografia

• na podstawie Kroniki polskiej wypowiada się na temat stosunków społecznych i obyczajowości w średniowiecznej Polsce

• charakteryzuje dzieła polskiej historiografii średniowiecznej

• omawia uwarunkowania historyczne początków piśmiennictwa polskiego

• podejmuje dyskusję na temat wizerunku współczesnych władców w mediach

• przygotowuje mowę pochwalną na cześć wybranej przez siebie osoby

Testament poetycki François Villona

czyta ze zrozumieniem fragment Wielkiego testamentu

• prezentuje życiorys Villona, stanowiący kanwę utworu

• interpretuje tytuł tekstu

• wyjaśnia znaczenie pojęcia testament poetycki

wypowiada się na temat środków stylistycznych użytych w wierszu oraz zastosowanej w nim kompozycji

 

• porównuje obraz przemijania zawarty w Wielkim Testamencie ze współczesnymi wyobrażeniami na ten temat

• przywołuje szerokie konteksty wywodzące się z Wielkiego testamentu i nawiązania do utworu

 Podróż po zaświatach – Boska Komedia Dantego Alighieri

dla fragmentów utworu:

na podstawie fragmentów Boskiej Komedii ogólnie omawia budowę piekła, czyśćca i raju

dla całości utworu:

opisuje budowę zaświatów

wyjaśnia znaczenie słowa prekursor

dla fragmentów utworu:

• charakteryzuje narratora Boskiej Komedii

• wyjaśnia znaczenie tytułu tekstu

dla całości utworu:

• wypowiada się na temat postaci pojawiających się w utworze

• tłumaczy znaczenie pojęć poemat epicki i summa

 

dla fragmentów utworu:

• wylicza elementy dzieła charakterystyczne dla średniowiecza i renesansu

dla całości utworu:

• wymienia i ilustruje przykładami elementy dzieła charakterystyczne dla średniowiecza i dla renesansu

dla fragmentów utworu:

• wypowiada się na temat sposobu obrazowania w utworze

dla całości utworu:

• interpretuje symbole obecne w dziele Dantego

 

• omawia fresk Dante i trzy królestwa

ŚREDNIOWIECZE – NAUKA O JĘZYKU

 U źródeł języka polskiego

wymienia dialekty polszczyzny

przytacza przykłady zabytków języka polskiego

(w tym pierwsze zapisane zdanie)

rozpoznaje we współczesnym języku niektóre pozostałości staropolskie, np. ślady liczby podwójnej

 

omawia historię zapożyczeń

wskazuje przykłady wyrazów z przegłosem polskim, palatalizacją oraz e ruchomym

 

podaje przyczyny zmian zachodzących w języku polskim

• sytuuje język polski we właściwej grupie języków słowiańskich

• wymienia nazwy podstawowych grup języków wywodzących się z języka praindoeuropejskiego oraz języków spoza rodziny indoeuropejskiej

ŚREDNIOWIECZE – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE

Podsumowanie wiadomości

• relacjonuje opinie na temat średniowiecza, zawarte we fragmentach tekstów Franca Cardiniego Wojownik i rycerz oraz Johana Huizingi Jesień średniowiecza

• wskazuje i komentuje różnice pomiędzy tekstami obu autorów

• formułuje własne sądy na podstawie przeczytanych fragmentów

podejmuje dyskusję dotyczącą oceny średniowiecza, w której odwołuje się do fragmentów tekstów Cardiniego i Huizingi

• przywołuje szerokie konteksty i nawiązania wywodzące się ze światopoglądu i z twórczości średniowiecza

Powtórzenie wiadomości

• odtwarza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat średniowiecza

• wykorzystuje najważniejsze konteksty wywodzące się ze średniowiecza

• rozważa zagadnienia poruszane w przeczytanych tekstach średniowiecznych i formułuje własne sądy na ich temat oraz wnioski

• zabiera głos w dyskusji na tematy związane ze światopoglądem oraz twórczością średniowiecza i stosuje odpowiednie argumenty

• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań

• wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się ze światopoglądu i z twórczości średniowiecza

• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze związane z epoką średniowiecza

ŚREDNIOWIECZE – NAWIĄZANIA

Śladami średniowiecza

• rozpoznaje inspiracje sztuką średniowiecza

• wymienia elementy kultury średniowiecza obecne w dzisiejszym świecie

 

• omawia wpływy kultury średniowiecznej w różnych dziełach sztuki

 

• analizuje wybrany przykład inspiracji kulturą średniowiecza

• podaje przykłady wpływów sztuki średniowiecznej na twórczość kolejnych epok

• omawia stosunek poszczególnych okresów w historii kultury do dziedzictwa średniowiecza

Poetycki komentarz do ascezy

• rozpoznaje kontekst literacki wiersza Kazimiery Iłłakowiczówny Opowieść małżonki św. Aleksego

• określa typ liryki występujący w utworze, a także wskazuje podmiot liryczny i adresata wiersza

• porównuje legendę średniowieczną z poetyckim komentarzem współczesnej poetki

 

• omawia kontekst kulturowy wykorzystany w wierszu

 

• pisze analizę i interpretację wiersza

 Śmiech w średniowieczu

• referuje opinię bohaterów Imienia róży na temat śmiechu

 

• porównuje stosunek do śmiechu obecny w Imieniu róży i Stołku dla wesołka

• rozpoznaje we fragmencie Imienia róży autora księgi – Arystotelesa

• omawia rolę błazna na dworach

• podejmuje dyskusję na temat funkcji śmiechu w kulturze średniowiecza i dzisiaj

• przywołuje szerokie konteksty i nawiązania obecne w utworze Umberta Eco Imię róży

Współczesne inspiracje średniowieczem

• streszcza fragment tekstu Andrzeja Sapkowskiego Miecz przeznaczenia

 

 

• wymienia motywy średniowieczne, którymi posłużył się autor Miecza przeznaczenia

 

• odnajduje w tekście elementy stylizowane na polszczyznę średniowieczną

• wskazuje w dziele Zdzisława Beksińskiego nawiązania do wieków średnich oraz elementy charakterystyczne dla sposobu obrazowania malarza

• interpretuje obraz Zdzisława Beksińskiego

• porównuje dzieło Beksińskiego z animacją Tomasza Bagińskiego Katedra

Średniowiecze w krzywym zwierciadle – Monty Python i św. Graal

• streszcza fabułę filmu

 

• odnajduje w filmie motywy średniowieczne

• wyjaśnia w kontekście filmu znaczenie słów absurd oraz ironia

• porównuje bohaterów filmu z ich pierwowzorami z legend arturiańskich

• wyjaśnia, na czym polega specyfika angielskiego humoru

• analizuje środki tworzące w filmie klimat średniowiecza

• podejmuje dyskusję na temat walorów artystycznych i poznawczych filmu

Współczesny moralitet – Siódma pieczęć Ingmara Bergmana

• odnajduje w tekście  nawiązania do kultury i obyczajowości średniowiecza

• interpretuje tytuł filmu i objaśnia jego funkcję

• wyjaśnia w kontekście dzieła Bergmana znaczenie pojęć personifikacja i taniec śmierci

• rozpoznaje w filmie konwencję moralitetu

• tłumaczy na podstawie  Siódmej pieczęci, czym jest teodycea

• odczytuje przesłanie filmu

• przywołuje szerokie konteksty wywodzące się z filmu Siódma pieczęć i nawiązania do niego

               

 

 

 

 

 

Numer i temat lekcji

Wymagania konieczne

(ocena dopuszczająca)

 

 

 

Uczeń:

Wymagania podstawowe

(ocena dostateczna)

 

Uczeń potrafi to,
co na ocenę dopuszczającą, oraz:

Wymagania rozszerzające

(ocena dobra)

 

Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, oraz:

Wymagania dopełniające

(ocena bardzo dobra)

 

Uczeń potrafi to, co
na ocenę dobrą, oraz:

Wymagania wykraczające

(ocena celująca)

 

Uczeń potrafi to,
co na ocenę
bardzo dobrą, oraz:

RENESANS – O EPOCE

U progu czasów nowożytnych

  określa, na kiedy datowany jest początek renesansu w Europie

• podaje umowną datę początku renesansu w Polsce

• wyjaśnia znaczenie i pochodzenie nazwy epoki

• tłumaczy, co oznacza pojęcie reformacja i opisuje rolę Marcina Lutra

• dostrzega związki pomiędzy odrodzeniem a antykiem

• objaśnia, na czym polegała reformacja i jakie były jej przyczyny

• opisuje przemiany kulturowe, które stały się podwalinami nowej epoki

• podaje przykłady związków pomiędzy renesansem a antykiem

• wymienia wyznania protestanckie

• wyjaśnia znaczenie pojęć humanizm i antropocentryzm

• omawia społeczne uwarunkowania narodzin epoki odrodzenia

• charakteryzuje rolę wydarzeń wyznaczających początek renesansu w kształtowaniu nowej epoki

• wyjaśnia znaczenie wyrażenia ad fontes

• analizuje wpływ antyku na narodziny nowej epoki

• wyjaśnia, jakie było podłoże różnicy pomiędzy periodyzacją renesansu w Europie i w Polsce

• omawia wpływ teorii heliocentrycznej Mikołaja Kopernika, wynalezienia druku i upadku Konstantynopola na kształtowanie się renesansu

Filozofia renesansu

• wymienia nazwiska czołowych filozofów i myślicieli epoki odrodzenia

• streszcza fragment Pochwały głupoty Erazma z Rotterdamu

• przedstawia główny temat Księcia Niccola Machiavellego

 

 

• omawia najważniejsze założenia filozofii Erazma z Rotterdamu

• opisuje ogólne tendencje filozoficzne odrodzenia

 

• wyczerpująco przedstawia problematykę fragmentów Pochwały głupoty i Księcia

• w kontekście fragmentów tekstów Machiavellego i Erazma z Rotterdamu wyjaśnia znaczenie terminów makiawelizm i tolerancja

• podejmuje dyskusję na temat poglądów Erazma z Rotterdamu i Machiavellego

 

• objaśnia wpływ filozofii Platona na myśl renesansową

• wypowiada się na temat gatunku zapoczątkowanego przez Michela de Montaigne’a

• podejmuje dyskusję na temat etyki w kontekście dzieła Niccola Machiavellego

Sztuka renesansu

• rozpoznaje dzieła sztuki renesansowej

• ogólnie wypowiada się na temat najważniejszych artystów odrodzenia (Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rafael, Sandro Botticelli)

• wymienia cechy charakterystyczne stylu renesansowego i objaśnia je na przykładach

• prezentuje dzieła polskiego renesansu

• wyjaśnia znaczenie terminów: akt, portret, perspektywa, scenka rodzajowa, krużganki, miasto idealne, sfumato

• wskazuje i ilustruje przykładami najważniejsze tematy sztuki renesansowej

• omawia twórczość najważniejszych artystów odrodzenia (Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rafael, Sandro Botticelli)

• analizuje renesansowe dzieło sztuki

• charakteryzuje wpływ antyku na sztukę odrodzenia

 

• opisuje twórczość renesansowych artystów północnych

• analizuje i ocenia dzieła renesansowe

• wypowiada się na temat muzyki XVI-wiecznej

 

Teatr renesansowy

• wymienia cechy teatru elżbietańskiego

• przedstawia różnice pomiędzy teatrem renesansowym a średniowiecznym

 

• wylicza podobieństwa i różnice pomiędzy teatrem renesansowym a antycznym

• charakteryzuje konwencje teatralne powstałe w renesansie

• omawia zjawisko teatru dell’arte

• przedstawia podobieństwa oraz różnice pomiędzy dramatem humanistycznym a elżbietańskim

RENESANS – TEKSTY Z EPOKI

 Poezja religijna Jana Kochanowskiego

• czyta ze zrozumieniem Pieśń XXV z Ksiąg wtórych Kochanowskiego

• określa rodzaj liryki występujący w utworze

 

• wskazuje podmiot liryczny oraz adresata lirycznego pieśni

• określa gatunek utworu i wskazuje na jego pochodzenie

• interpretuje wiersz

• wyjaśnia, na czym polega renesansowy charakter utworu

 

• porównuje kreację Boga w pieśni z Jego obrazem w utworach średniowiecznych

• rozpoznaje rodzaj wersyfikacji zastosowany w utworze

• na podstawie indywidualnych poszukiwań wyjaśnia znaczenie wyrażenia Deus artifex i odnosi je do utworu Jana Kochanowskiego

• konfrontuje wiersz Jana Kochanowskiego z obrazem Pietera Bruegla Żniwa i formułuje wnioski

 Świat myśli Jana Kochanowskiego utrwalony w Pieśniach

• czyta ze zrozumieniem podane pieśni

• wskazuje elementy światopoglądu renesansowego w utworach Kochanowskiego

• definiuje pieśń jako gatunek

• na podstawie wierszy charakteryzuje światopogląd poety

• wyjaśnia znaczenie terminów: horacjanizm, cnota, fortuna, stoicyzm, epikureizm

 

• odnajduje wątki horacjańskie w pieśniach Jana Kochanowskiego

• analizuje wiersze pod kątem obecności elementów stoicyzmu i epikureizmu

• dokonuje analizy i interpretacji utworów

• wskazuje w pieśniach cechy wiersza sylabicznego

• porównuje Pieśń XXIV z Ksiąg wtórych z wierszami Horacego

• konfrontuje pieśni Jana Kochanowskiego z obrazem Tycjana Trzy okresy życia

 Liryka obywatelska Jana Kochanowskiego

• czyta ze zrozumieniem fragmenty Pieśni o spustoszeniu Podola i Pieśń XIV z Ksiąg wtórych

• określa rodzaj liryki, podmiot liryczny i adresata lirycznego utworów

• określa historyczne tło powstania Pieśni o spustoszeniu Podola

• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego

 

• odnosi tematykę pieśni do światopoglądu renesansowego

• dokonuje analizy i interpretacji wiersza

 

• w kontekście utworu Jana Kochanowskiego wypowiada się na temat roli osób sprawujących władzę

• podaje cechy wiersza sylabicznego

• przywołuje szerokie konteksty interpretacyjne utworów Kochanowskiego oraz nawiązania do nich

Renesansowy obraz arkadii

• czyta ze zrozumieniem fragment Pieśni świętojańskiej o sobótce

• określa rodzaj liryki i wskazuje podmiot liryczny oraz adresata lirycznego

• rozpoznaje gatunek wiersza i odnosi go do tradycji literackiej

• w kontekście utworu wyjaśnia znaczenie terminów: sielanka, arkadia, literatura pastoralna, folklor, idylla

• odnajduje w wierszu toposy renesansowe

• wskazuje w utworze środki stylistyczne i określa ich funkcję

 

• odnosi tematykę wiersza do obyczajowości ziemiańskiej XVI w.

• podejmuje dyskusję na temat realiów życia wiejskiego oraz wizji poetyckiej wsi

• odnosi mit arkadyjski do zjawisk współczesnej kultury

• konfrontuje wiersz Jana Kochanowskiego z obrazem Giorgionego Burza

 

 Fraszki – poezja dnia codziennego

• rozpoznaje w czytanych fraszkach tematykę autobiograficzną, refleksyjno-filozoficzną i obyczajową

• na podstawie poznanych utworów charakteryzuje fraszkę jako gatunek literacki

• wskazuje we fraszkach elementy światopoglądu i obyczajowości renesansowej

• odnajduje we fraszkach konteksty antyczne i biblijne

• analizuje fraszki pod kątem renesansowego obrazu człowieka

 

• omawia topos świata jako teatru

• konfrontuje wybraną fraszkę z obrazem Giuseppe Arcimbolda Jesień

Żaden ojciec podobno barziej nie miłował / DziecięciaTreny Jana Kochanowskiego

• odnosi Treny do biografii Jana Kochanowskiego

• czyta ze zrozumieniem wskazane utwory

• definiuje tren jako gatunek

• wskazuje elementy filozofii stoickiej w Trenach

• rozpoznaje w Trenie IX pozorny panegiryk

• odnajduje w Trenie XIX informacje świadczące o odbudowie światopoglądu poety

• wyjaśnia znaczenie określeń poezja funeralna i liryka żałobna

• analizuje i interpretuje wskazane treny

• przedstawia kryzys światopoglądowy poety na podstawie trenów: IX, X i XI

 

 

• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego w Trenach

• wyjaśnia, na czym polegała innowacyjność Trenów Kochanowskiego

 

• na podstawie cyklu Trenów omawia kompozycję epicedium

 

Tłumaczenie wierne czy piękne – o Psałterzu Dawidów Jana Kochanowskiego

• czyta ze zrozumieniem psalmy w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego

• definiuje psalm jako gatunek

• odnosi Psałterz Dawidów do tradycji biblijnej

• wyjaśnia znaczenie terminów: translatoryka, humanizm chrześcijański, poeta doctus

• wypowiada się na temat specyfiki przekładu

• porównuje Psalm 130 w przekładzie Jana Kochanowskiego z wersją utworu z Biblii Tysiąclecia

• zestawia Psalm 130 w przekładzie Jana Kochanowskiego z pieśnią Czego chcesz od nas, Panie i wypowiada się na temat spójności światopoglądowej poety

• podejmuje dyskusję na temat granic wolności tłumacza

• odnosi Psalm 130 w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego do analogicznych zjawisk w kulturze

 

Podsumowanie wiadomości na temat Jana Kochanowskiego

• przytacza najważniejsze wydarzenia z biografii Jana Kochanowskiego

• podaje tytuły omówionych utworów Kochanowskiego

• analizuje wybrane wiersze

• wskazuje najważniejsze tematy i motywy w twórczości Kochanowskiego

• omawia znaczenie twórczości Jana Kochanowskiego w rozwoju literatury polskiej

• wypowiada się na temat światopoglądu Jana Kochanowskiego w kontekście jego biografii i twórczości

 

 O poprawie Rzeczypospolitej Andrzeja Frycza Modrzewskiego 

• wymienia tytuły ksiąg rozprawy

• relacjonuje poglądy Modrzewskiego, zawarte w przeczytanym fragmencie tekstu

• omawia najważniejsze postulaty pisarza

 

• przedstawia źródło toposu utopii

• relacjonuje najważniejsze założenia utworu Thomasa More’a

 

• podejmuje dyskusję na temat realizacji idei utopii – w obszarze literatury i w świecie realnym

• samodzielnie opracowuje koncepcję idealnego państwa i społeczeństwa oraz uzasadnia swoje tezy

• konfrontuje wyobrażenie idealnej społeczności z obrazem Lucasa Cranacha starszego Złoty wiek

Kazania sejmowe Piotra Skargi

• przytacza argumentację zaprezentowaną przez Piotra Skargę

• wyjaśnia znaczenie terminu retoryka

• nakreśla kontekst historyczny Kazań sejmowych

• odnajduje w tekście wątki biblijne

• wyjaśnia znaczenie terminów: anarchia szlachecka, złota wolność, tolerancja religijna

• wskazuje w utworze środki retoryczne

• charakteryzuje stylizację proroczej groźby w Kazaniach sejmowych

 

 

• podejmuje dyskusję na temat aktualności Kazań sejmowych we współczesnej Polsce

• konfrontuje treść obrazu Jana Matejki Kazanie Skargi z realiami historycznymi i formułuje wnioski na temat ideologicznej funkcji obrazu  

• analizuje obraz Jana Matejki Kazanie Skargi

 Sonety do Laury Francesca Petrarki

• czyta ze zrozumieniem wskazane utwory

• określa rodzaj liryki zastosowany w wierszach

• definiuje sonet jako gatunek

• określa podmiot liryczny, adresata lirycznego oraz sytuację liryczną w wierszach

• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego

• wskazuje w podanych utworach cechy gatunkowe sonetu

• analizuje i interpretuje wiersz

• opisuje uczucia podmiotu lirycznego

• wskazuje w utworach przykłady idealizacji kobiety

 

• na podstawie poznanych utworów charakteryzuje zjawisko petrarkizmu

• podejmuje dyskusję na temat wpływu twórczości Francesca Petrarki na skonwencjonalizowanie poezji miłosnej

 

• porównuje dwa sposoby obrazowania piękna kobiecego na przykładzie obrazów Giorgionego Śpiąca Wenus i Domenica Ghirlandaia Portret Giovanny Tornabuoni

Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy Miguela de Cervantesa Saavedry

• streszcza dzieło Cervantesa

• wyjaśnia znaczenie wyrażenia walka z wiatrakami

• wymienia cechy gatunkowe romansu rycerskiego i ilustruje je przykładami z literatury średniowiecznej

• charakteryzuje na podstawie tekstu głównych bohaterów powieści

• wyjaśnia istotę parodii i podaje odpowiednie przykłady

• analizuje utwór Cervantesa pod kątem parodii romansu rycerskiego

 

• rozpatruje charaktery głównych bohaterów powieści jako odbicie dwoistej natury ludzkiej

 

• konfrontuje poznany tekst z obrazem Honoré Daumiera Don Kichot

tworzy parodię dowolnego dzieła literackiego

Początki noweli – Giovanni Boccaccio Dekameron

• streszcza nowelę Sokół

• definiuje nowelę jako gatunek

• wypowiada się na temat Dekameronu jako cyklu nowel

• na podstawie tekstu podaje cechy gatunkowe noweli

• wyróżnia elementy kompozycyjne noweli

 

• analizuje utwór pod kątem światopoglądu renesansowego

• omawia obraz Sandra Botticellego Uczta w piniowym lesie

 

Makbet Williama Szekspira

• streszcza dramat Makbet

• wymienia tytuły najważniejszych dzieł Williama Szekspira

 

 

• przedstawia zarys biografii Williama Szekspira

• omawia cechy charakterystyczne teatru elżbietańskiego

• porównuje dramat szekspirowski z dramatem antycznym

• charakteryzuje głównych bohaterów tragedii

• wskazuje przyczyny ostatecznej klęski Makbeta

• wyjaśnia znaczenie określenia kwestia szekspirowska

• analizuje pod względem psychologicznym motywację działań głównych bohaterów dramatu

• określa rolę czarownic w budowaniu napięcia w sztuce

• wskazuje elementy świata irracjonalnego i opisuje ich znaczenie

• omawia funkcję elementów humorystycznych w Makbecie

• analizuje przyczyny ponadczasowej aktualności dzieł Szekspira

• wymienia przykłady adaptacji dzieł Szekspira

• definiuje tragizm w utworze

 

• streszcza Hamleta Williama Szekspira

• omawia wybraną adaptację Makbeta bądź Hamleta i konfrontuje ją z tekstem dramatu

RENESANS – NAUKA O JĘZYKU

Styl artystyczny

• wymienia cechy charakterystyczne stylu renesansowego

• wyjaśnia różnicę pomiędzy stylem artystycznym a stylami funkcjonalnymi

• prezentuje na przykładach cechy stylu renesansowego

• wskazuje przykłady parodii, trawestacji i pastiszu

 

• rozpoznaje wiersz sylabiczny i określa jego cechy

 

• wskazuje chwyty retoryczne w przykładowych tekstach publicystycznych z okresu odrodzenia oraz współczesnych

• analizuje problem oryginalności dzieła literackiego w kontekście konwencji stylistycznej

RENESANS – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE

Podsumowanie wiadomości na temat kultury renesansu

• relacjonuje opinie o epoce zawarte we fragmentach tekstów Renesans Jerzego Ziomka oraz Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań Leszka Kołakowskiego

• w kontekście fragmentu książki Jerzego Ziomka porównuje możliwości, jakie stwarzał ludziom renesans, z epoką poprzednią

• wypowiada się na temat związków kultury narodowej z europejską

 

• podejmuje dyskusję na temat renesansu w kontekście fragmentu książki Leszka Kołakowskiego

• formułuje własną opinię dotyczącą stereotypów w postrzeganiu renesansu

Powtórzenie wiadomości

• odtwarza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat renesansu

• wykorzystuje najistotniejsze konteksty wywodzące się z twórczości renesansowej

• formułuje wnioski na tematy związane z twórczością renesansową

• określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa renesansu

• uczestniczy w dyskusji na tematy związane z renesansem i stosuje odpowiednie argumenty

• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań

• wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z twórczości renesansowej

• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze dotyczące piśmiennictwa renesansowego

RENESANS – NAWIĄZANIA

 Śladami renesansu

• rozpoznaje wpływy kultury renesansowej w różnych dziełach sztuki

 

• wymienia osiągnięcia cywilizacyjne renesansu oraz ich wpływ na rozwój człowieka

• przedstawia wpływ sztuki renesansowej na późniejsze epoki

• prezentuje dowolny przykład inspiracji kulturą renesansu

• omawia i ocenia dowolny przykład inspiracji kulturą renesansu

 

Cywilizacja odrodzenia – odrodzenie cywilizacji

• relacjonuje poglądy Jeana Delumeau zawarte we fragmencie tekstu Cywilizacja Odrodzenia

• wymienia najważniejsze osiągnięcia epoki

• podaje przykłady wpływu renesansu na współczesną cywilizację

• wyjaśnia, dlaczego czasy renesansu rozpoczynają epokę nowożytną

• podejmuje dyskusję na temat osiągnięć renesansu

 

• ocenia z własnej perspektywy przełomowy charakter epoki

• konfrontuje osiągnięcia kultury renesansu ze znanymi sobie dziełami sztuki

Mona Lisa w czasach popkultury

• wypowiada się na temat zjawiska popkultury

• formułuje wypowiedź na temat Mona Lisy Leonarda da Vinci

• porównuje obraz Jeana-Michela Basquiata z pierwowzorem

 

• przedstawia własną opinię na temat przetwarzania ikon historii sztuki przez popkulturę

 

• analizuje funkcję wykorzystania Mona Lisy w dziele popkulturowym

• podejmuje dyskusję na temat tego, czym jest sztuka

 O śmierci ponad epokami − *** [Anka! to już trzy i pół roku] Władysława Broniewskiego

• czyta ze zrozumieniem wiersz Władysława Broniewskiego

• określa rodzaj liryki, wskazuje podmiot liryczny i adresata lirycznego utworu

• odnajduje w utworze nawiązania do Trenów Jana Kochanowskiego

• określa w kontekście wiersza etymologię imienia Zofia

• dokonuje analizy stylistycznej wiersza

• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego w wierszu Broniewskiego w kontekście Trenów

• podejmuje dyskusję na temat opisu śmierci i żałoby w różnych okresach literackich

• pisze analizę porównawczą wierszy *** [Anka! to już trzy i pół roku] Władysława Broniewskiego i Tren XIX Jana Kochanowskiego

Makbet z przymrużeniem oka

• streszcza wskazany fragment utworu Trzy wiedźmy Terry’ego Pratchetta

• odnajduje w czytanym tekście aluzje do Makbeta Williama Szekspira

• charakteryzuje utwór jako parodię i podaje odpowiednie przykłady

 

• wskazuje środki nadające tekstowi efekt komediowy

• uczestniczy w dyskusji na temat funkcjonowania parodii

• wskazuje elementy świadczące o oryginalnym podejściu twórcy do gatunku powieści

 Elżbieta królowa Anglii

• na podstawie obejrzanego spektaklu Teatru Telewizji charakteryzuje królową Elżbietę, uwypukla złożoność jej postaci

• przywołuje kontekst historyczny przedstawienia

 

• wypowiada się na temat kreacji odtwórczyni tytułowej roli

 

• podejmuje dyskusję na temat problemów osób sprawujących władzę w czasach renesansu i dzisiaj

• omawia specyfikę Teatru Telewizji

 

Romeo i Julia  współcześnie

• streszcza fabułę Romea i Julii w reż. Baza Luhrmanna  

• opisuje swoje wrażenia po obejrzeniu filmu

• porównuje film Luhrmanna z utworem Williama Szekspira

• wyjaśnia znaczenie terminów: adaptacja, ekranizacja, interpretacja

• dokonuje szczegółowej analizy porównawczej wybranych scen filmu

 

 

• wypowiada się na temat funkcji kiczu w filmie

• podejmuje dyskusję o granicach dowolności adaptacji

 

• wyraża swoją opinię na temat rekwizytów, kostiumów oraz sposobu filmowania i montażu

Królowa Margot

• opisuje relacje panujące na dworze francuskim, które zostały przedstawione w filmie

• omawia wydarzenia historyczne stanowiące tło fabuły filmu

 

• analizuje pobudki, jakimi kierowała się tytułowa bohaterka filmu

• na podstawie fabuły filmu rozważa problem zła w człowieku

 

• przywołuje konteksty i nawiązania wykorzystane w filmie

BAROK – O EPOCE

Barok – świat wewnętrznych sprzeczności

 

• wyjaśnia etymologię nazwy barok

• określa ramy czasowe epoki

• podaje daty początku i końca baroku w Polsce

• wymienia podstawowe różnice pomiędzy renesansem a barokiem

• wyjaśnia, dlaczego XVI w. nazywa się czasem wojen

• tłumaczy znaczenie terminów monarchia absolutna i kontrreformacja

• omawia najważniejsze postanowienia soboru trydenckiego

• charakteryzuje specyfikę polskiego baroku

 

• wypowiada się na temat życia codziennego w baroku

analizuje wpływ soboru trydenckiego na kształt epoki

podaje przykłady teatralizacji życia w baroku

charakteryzuje tło historyczne epoki

Człowiek wobec nieskończoności – filozofia czasów baroku

• streszcza fragmenty traktatów Kartezjusza: Medytacji o pierwszej filozofii i Rozprawy o metodzie

• relacjonuje fragment Myśli Pascala

 

• przedstawia podstawowe założenia filozofii Kartezjańskiej

• wymienia najważniejsze elementy filozofii Blaise’a Pascala

• objaśnia sens stwierdzenia Myślę, więc jestem

• tłumaczy znaczenie sforumłowania zakład Pascala

• wyjaśnia, jak rozumie określenie trzcina myśląca

• wymienia nazwiska przedstawicieli spirytualizmu, naturalizmu i panteizmu oraz charakteryzuje ich poglądy

formułuje swoją opinię na temat myśli barokowej

przedstawia charakterystykę głównych nurtów myśli barokowej, korzystając z różnych źródeł informacji

 

Sztuka baroku

• rozpoznaje cechy stylu barokowego na podstawie wskazanych dzieł

• wymienia nazwiska najważniejszych twórców okresu baroku

• podaje najistotniejsze cechy stylu barokowego

 

• omawia twórczość przedstawicieli sztuki barokowej

• charakteryzuje malarstwo barokowe, posługując się przykładami dzieł

• na przykładzie wybranej budowli przedstawia cechy architektury barokowej

• omawia założenia światopoglądowe sztuki baroku

• charakteryzuje operę jako zjawisko typowe dla baroku

• wyjaśnia, czym był teatr dworski

• określa, na czym polegało znaczenie Kościoła jako mecenasa sztuki

• dokonuje analizy rzeźby barokowej według wskazanych kryteriów

• opisuje działalność szkolnego teatru jezuitów w Polsce

analizuje i interpretuje wybrane dzieło sztuki barokowej

 

BAROK – TEKSTY Z EPOKI

Wprowadzenie do literatury barokowej

• charakteryzuje dwa nurty poezji barokowej: dworski i metafizyczny

 

• wymienia nazwiska przedstawicieli klasycyzmu barokowego

• definiuje termin marinizm

• omawia twórczość Moliera

• wyjaśnia znaczenie terminów: sacrum, profanum, vanitas

 

• przedstawia różnice pomiędzy nurtem dworskim i metafizycznym literatury baroku a klasycyzmem francuskim

streszcza wybrany dramat Pierre’a Corneille’a bądź Jeana Racine’a

Poezja metafizyczna Mikołaja Sępa Szarzyńskiego

• czyta ze zrozumieniem wiersze poety

• omawia przynależność Mikołaja Sępa Szarzyńskiego do dwóch epok: renesansu z uwagi na lata życia i baroku ze względu na prekursorską twórczość 

 

• odnajduje cechy poezji metafizycznej w utworach Sępa Szarzyńskiego

• wskazuje podmiot liryczny oraz adresata lirycznego i określa sytuację liryczną we wskazanych wierszach

 

• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego w analizowanych sonetach

• dokonuje analizy stylistycznej i interpretacji wierszy Sępa Szarzyńskiego

 

• porównuje obraz Boga zawarty w utworach Sępa Szarzyńskiego z obrazem Boga w Hymnie Jana Kochanowskiego

• podejmuje dyskusję na temat aktualności poezji Sępa Szarzyńskiego

analizuje pogląd poety na temat sensu istnienia na podstawie wskazanych sonetów

konfrontuje sonety Sępa Szarzyńskiego z obrazem Juana de Valdésa Leala In ictu oculi

 

Poezja Daniela Naborowskiego  

• wskazuje w wierszu Krótkość żywota cechy literatury metafizycznej

• odnajduje w wierszu Na oczy królewny angielskiej i omawia cechy literatury dworskiej

• odczytuje wiersz Krótkość żywota jako traktat z tezą i potwierdzającą ją argumentacją

• analizuje i interpretuje wiersze Krótkość żywota oraz Na oczy królewny angielskiej

 

• wyjaśnia znaczenie paradoksów kończących wiersz

 

interpretuje obraz Georges’a de La Toura Maria Magdalena

 Poezja dworska Jana Andrzeja Morsztyna

• na podstawie wiersza Do trupa definiuje sonet jako gatunek

• przytacza definicję paradoksu i podaje odpowiednie przykłady

• wyjaśnia istotę konceptu w wierszach O swej pannie i Do trupa

• odnajduje elementy sensualizmu w omawianych utworach

• analizuje wiersze Jana Andrzeja Morsztyna

• definiuje marinizm po omówieniu twórczości Jana Andrzeja Morsztyna

• omawia koncept stanowiący oś konstrukcyjną utworu O swej pannie

w kontekście barokowego ujęcia tematu śmierci porównuje wiersz Do trupa z rzeźbą Berniniego Śmierć błogosławionej Ludwiki Albertoni

 Zbytki sarmackie według Wacława Potockiego

• streszcza wskazane fragmenty Zbytków polskich  

• wyjaśnia znaczenie terminu sarmatyzm

• na podstawie tekstu omawia zamiłowanie XVII-wiecznej szlachty i duchowieństwa do życia ponad stan

• odnajduje we fragmencie Zbytków polskich elementy nurtu sarmackiego

• przedstawia obraz społeczeństwa wyłaniający się z podanego fragmentu

• przytacza fakty na temat  wojen polsko-szwedzkich w XVII w.

 

• tworzy analizę formalną tekstu i przedstawia funkcję użytych w nim środków językowych

podejmuje dyskusję na temat społeczeństwa polskiego w kontekście utworu Wacława Potockiego

 

omawia wpływ przymusowej konwersji na życie i twórczość Wacława Potockiego

Sarmaty portret własny – Pamiętniki  Jana Chryzostoma Paska

definiuje sarmatyzm oraz wymienia jego wady i zalety

przytacza najważniejsze fakty z biografii pisarza

 

przedstawia biografię Paska i wskazuje w niej fakty typowe dla Sarmaty

na podstawie utworu definiuje pamiętnik

odnajduje w tekście Pamiętników elementy mentalności sarmackiej

 

• analizuje styl i język Pamiętników

podejmuje dyskusję na temat elementów mentalności sarmackiej u współczesnych Polaków

 

Angielska poezja metafizyczna

• omawia charakter twórczości angielskich poetów metafizycznych

określa, na czym polega koncept w wierszu Pchła Johna Donne’a

rozpoznaje oryginalny charakter utworu Donne’a

 

• dokonuje analizy i interpretacji wiersza Pchła

• podejmuje dyskusję na temat współczesnych przykładów niebanalnego ukazania erotyzmu w sztuce

 

analizuje i porównuje obrazy Ogród miłości Petera Paula Rubensa oraz Vanitas Pietera Claesza

przedstawia w kontekście analizowanych obrazów przykłady łączenia ze sobą dwóch skrajnych kręgów tematycznych

BAROK – NAUKA O JĘZYKU

 Środki wyrazu artystycznego i ich funkcje

• wymienia środki wyrazu artystycznego

właściwe dla stylu barokowego

klasyfikuje środki artystycznego wyrazu oraz określa ich funkcję w dziele literackim

prezentuje na przykładach cechy stylu barokowego

• odnosi termin makaronizm do współczesnej polszczyzny

• wypowiada się na temat wpływu stylu barokowego na treść utworów

 

porównuje na podstawie wybranych utworów style renesansowy i barokowy

 

BAROK – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE

Podsumowanie wiadomości na temat baroku

• relacjonuje opinie na temat baroku zawarte we fragmentach książek Dzieje literatury polskiej Juliana Krzyżanowskiego i Helikon sarmacki Andrzeja Vincenza

wyjaśnia znaczenie pojęcia rodzimości w piśmiennictwie barokowym

• wypowiada się na temat demokratycznego charakteru piśmiennictwa barokowego

• podejmuje dyskusję dotyczącą nieobecności literatury barokowej w świadomości społecznej

odnajduje w literaturze i sztuce barokowej elementy ponadczasowe

Powtórzenie wiadomości

• przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat twórczości barokowej

• wykorzystuje najistotniejsze konteksty wywodzące się z twórczości barokowej

• formułuje wnioski na tematy związane z twórczością barokową

• określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa baroku

• uczestniczy w dyskusji na tematy związane z barokiem i stosuje odpowiednie argumenty

• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań

• wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z twórczości barokowej

• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze dotyczące twórczości barokowej

BAROK – NAWIĄZANIA

Śladami baroku

• rozpoznaje inspiracje barokowe w sztuce

 

• podaje przykłady motywów w kulturze współczesnej wywodzących się z baroku

• charakteryzuje stosunek do baroku na przestrzeni epok

• prezentuje przykład dzieła zainspirowanego sztuką barokową

• szczegółowo omawia wybrany przykład współczesnego dzieła inspirowanego sztuką barokową

Barokowe inspiracje

• czyta ze zrozumieniem wskazane teksty

• streszcza w punktach fragmenty Kuli Pascala Jorge Luisa Borgesa

• odnajduje elementy estetyki barokowej we fragmencie Wojny futbolowej Ryszarda Kapuścińskiego

 

• prezentuje sylwetkę Ryszarda Kapuścińskiego

• referuje wykład Borgesa i interpretuje ostatnie zdanie tekstu

 

• konfrontuje cechy estetyki barokowej wymienione przez Kapuścińskiego z dziełami sztuki zamieszczonymi w podręczniku

• podejmuje dyskusję na temat obecności estetyki barokowej we współczesnym świecie

• porównuje barokową wizję świata i człowieka opisaną przez Pascala z niepokojami współczesnych ludzi

• ocenia aktualne przejawy estetki barokowej w sztuce i życiu codziennym

Ideał kobiecego piękna

• odnajduje w podręczniku oraz dostępnych sobie źródłach akty kobiece powstałe w baroku i w innych epokach

 

• dobiera obrazy według kryterium kompozycji wykorzystanej przez Fernanda Botera w dziele

Leżąca naga kobieta z kwiatami

• porównuje obraz Botera z aktami barokowymi, wskazuje elementy zaczerpnięte z tradycji i komentuje sposób ich przetworzenia

• podejmuje dyskusję na temat ewolucji ideału kobiecego piękna

• uczestniczy w dyskusji na temat obecności i funkcji kiczu we współczesnych przedstawieniach kobiety

 Barok w poezji współczesnej

• określa rodzaj liryki oraz zasadę kompozycyjną, według której zbudowany jest wiersz Jarosława Marka Rymkiewicza Róża oddana Danielowi Naborowskiemu

• określa funkcję anafory

• wykazuje się znajomością topiki barokowej i wskazuje toposy wykorzystane w wierszu Rymkiewicza

• porównuje utwór Rymkiewicza z wierszem barokowym o podobnej konstrukcji

• wyjaśnia znaczenie symbolu róży obecnego w tekście

• tworzy prezentację dotyczącą toposu róży w literaturze i sztuce

Trans-Atlantyk Witolda Gombrowicza wobec tradycji sarmackiej

• odnajduje we fragmencie Trans-Atlantyku Gombrowicza cechy języka Jana Chryzostoma Paska

• wskazuje w tekście elementy mentalności sarmackiej

• prezentuje najważniejsze fakty z życia i twórczości Witolda Gombrowicza

 

• wykazuje się ogólną znajomością treści utworu Witolda Gombrowicza

• analizuje sposoby ośmieszenia mentalności sarmackiej zastosowane przez Gombrowicza

 

• w kontekście fragmentu utworu podejmuje dyskusję na temat stosunku do emigrantów i problemów związanych z asymilacją na obczyźnie

Barokowa teatralność w opowieści filmowej

• odnajduje w filmie Vatel w reż. Rolanda Joffégo elementy teatralizacji życia w baroku

• opisuje przedstawioną w filmie barokową arystokrację

• porównuje kadry filmowe z reprodukcjami barokowych obrazów zamieszczonymi w podręczniku

• ocenia postępowanie arystokracji ukazane w filmie

• odnajduje w filmie toposy barokowe

• analizuje postępowanie tytułowego bohatera

• interpretuje motyw lustra obecny w filmie

• porównuje sposób przedstawienia arystokracji w filmach Vatel oraz Królowa Margot

• pisze recenzję dzieła Rolanda Joffégo

 

Filmowa opowieść o artyście – Dziewczyna z perłą  Petera Webbera

• na podstawie filmu charakteryzuje życie codzienne w baroku

• opisuje proces powstawania dzieła sztuki

• przedstawia charakterystykę postaci Griet – służącej malarza

• porównuje kadry z filmu z obrazami Jana Vermeera

 

• analizuje i ocenia kreację Scarlett Johansson

 

• tworzy prezentację na temat obrazu artysty w filmie

OŚWIECENIE – O EPOCE

Oświecenie w Europie i Polsce

• objaśnia etymologię nazwy epoki

• podaje daty graniczne oświecenia w Europie

• przedstawia periodyzację polskiego oświecenia

• opisuje światopogląd ludzi oświecenia

• wymienia osiągnięcia oświecenia w dziedzinie nauki

• podaje nazwy instytucji powstałych w czasach stanisławowskich

• opisuje przemiany społeczne doby oświecenia

• charakteryzuje specyfikę polskiego oświecenia

 

• prezentuje wpływ idei oświeceniowych na życie codzienne

• analizuje rolę czasopiśmiennictwa w oświeceniu

• analizuje przemiany światopoglądowe, które ukształtowały epokę

 

 Wiek rozumu i czułego serca

• czyta ze zrozumieniem fragment traktatu Johna Locke’a Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego i przytacza najważniejsze tezy tekstu

• czyta ze zrozumieniem fragment Traktatu o tolerancji Woltera i podaje

najistotniejsze założenia tekstu

• wymienia główne kierunki światopoglądowe oświecenia

• prezentuje założenia filozofii Johna Locke’a

• charakteryzuje podstawowe elementy światopoglądu Woltera

• wyjaśnia znaczenie terminów: deizm, ateizm, materializm, sensualizm, empiryzm, tabula rasa, utylitaryzm, liberalizm, libertynizm

• odnajduje w tekście Johna Locke’a argumenty świadczące o tym, że autor był zwolennikiem racjonalizmu i empiryzmu

• przedstawia okoliczności, w których powstał Traktat o tolerancji

• na podstawie tekstu objaśnia, jaką rolę – według Woltera – odgrywają Bóg i religia

 

 

 

• prezentuje podstawowe założenia światopoglądu Immanuela Kanta

• wyjaśnia, na czym polega kopernikański przewrót w filozofii dokonany przez Kanta

• tłumaczy, czym jest według filozofa prawo naturalne

• omawia główne twierdzenia Jeana-Jacquesa Rousseau

 

• przedstawia pogłębioną wiedzę na temat filozofii Immanuela Kanta i Jeana-Jacquesa Rousseau

Sztuka oświecenia

• wskazuje na przykładach cechy stylu klasycystycznego w architekturze, malarstwie i rzeźbie

• na podstawie wybranych dzieł omawia cechy rokoka

• podaje cechy stylu klasycystycznego i rokokowego

• omawia rolę teatru w oświeceniu

• wymienia najważniejsze dzieła czołowych twórców klasycyzmu europejskiego

• opisuje specyfikę rokokowych przedmiotów użytku codziennego i wystroju wnętrz

• charakteryzuje rolę komedii w teatrze oświeceniowym

• analizuje dzieło klasycystyczne według wskazanych kryteriów

• wyjaśnia, w jaki sposób sztuka oświecenia odzwierciedlała najważniejsze idee epoki

• określa rolę Teatru Narodowego w rozwoju polskiego oświecenia

• wypowiada się na temat muzyki okresu oświecenia

• prezentuje treść i problematykę wybranej komedii klasycystycznej

OŚWIECENIE – TEKSTY Z EPOKI

Wprowadzenie do literatury oświecenia

• wymienia nazwy gatunków literackich najpełniej realizujących postulat dydaktyzmu

 

• wskazuje gatunek, który pojawił się w polskiej literaturze XVIII-wiecznej

• wymienia najważniejsze cechy literatury sentymentalnej i rokokowej

• definiuje klasycyzm w literaturze

• wskazuje podstawowe zadania twórcy oświeceniowego

• wymienia poetyki normatywne

 Bajki Ignacego Krasickiego

• wymienia cechy gatunkowe bajki i przytacza odpowiednie przykłady

• wskazuje i wyjaśnia morał w bajkach Jagnię i wilcy, Wilk i owce oraz

Lew pokorny

• określa pochodzenie gatunku bajki

• odnosi sens bajki Wilk i owce do sytuacji z życia codziennego

• formułuje morał bajki Podróżny

• komentuje bajkę Lew pokorny w kontekście wiedzy na temat natury ludzkiej

 

• przedstawia ogólny obraz człowieka wyłaniający się z bajek Ignacego Krasickiego i komentuje go w odniesieniu do znanej mu rzeczywistości

 Świat poprawiać – zuchwałe rzemiosło – satyry Ignacego Krasickiego

• definiuje satyrę jako gatunek

• relacjonuje treść Żony modnej Ignacego Krasickiego

• charakteryzuje głównych bohaterów satyry

• wymienia wady ganione przez autora Żony modnej

 

• podaje cechy utworu, które świadczą  o jego przynależności do klasycyzmu

• porównuje bajkę i satyrę

• omawia kompozycję satyry

• rozpatruje satyrę w kontekście ówczesnej obyczajowości

• wskazuje sposoby osiągnięcia efektu komicznego w satyrze

• w kontekście satyry omawia wzorce obyczajowe obecne we współczesnym świecie

Śmiejmy się z głupich, choć i przewielebnychMonachomachia Ignacego Krasickiego

• definiuje poemat heroikomiczny jako gatunek

• streszcza wskazany fragment Monachomachii

• wyjaśnia pochodzenie poematu heroikomicznego

• wskazuje w tekście Monachomachii cechy gatunkowe poematu heroikomicznego

• odnajduje w utworze ogólną refleksję i ją komentuje

 

• rozpatruje fragmenty Monachomachii  w kontekście swojej wiedzy na temat funkcjonowania zakonów w XVIII w.

• wskazuje w tekście przykłady zabiegów językowych mających wywołać efekt komiczny

• opisuje rolę humoru w Monachomachii

• analizuje sposób ukazania mnichów w poemacie

• w kontekście fragmentów Monachomachii  podejmuje dyskusję na temat funkcji śmiechu w życiu społecznym

• porównuje fragment Monachomachii z eposem homeryckim i wskazuje sparodiowane elementy

• przedstawia w satyryczny sposób wybrany fragment życia społecznego

 

Podsumowanie wiadomości na temat Ignacego Krasickiego

• wymienia nazwy gatunków uprawianych przez Krasickiego i podaje przykładowe tytuły utworów

• relacjonuje najważniejsze wydarzenia z biografii poety

• podaje tytuł pierwszej polskiej powieści

• wylicza powracające w twórczości Krasickiego tematy i motywy oraz przytacza tytuły konkretnych dzieł

 

• przedstawia rolę „księcia poetów” w rozwoju literatury polskiej

• określa tematykę powieści Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki

Sentymentalna twórczość Franciszka Karpińskiego

• definiuje sielankę jako gatunek

• streszcza wskazane fragmenty utworu Laura i Filon

• odnajduje w świecie przedstawionym utworu elementy o charakterze konwencjonalnym

 

• określa pochodzenie sielanki i podaje nazwiska twórców tego gatunku

 

• przytacza poglądy Jeana-Jacquesa Rousseau i opisuje ich wpływ na rozwój sentymentalizmu

• wyjaśnia, dlaczego sielanki sentymentalne śmieszą dzisiejszego czytelnika

• wymienia tytuły innych utworów Franciszka Karpińskiego

• porównuje świat sielankowej arkadii do utopii

 

 Pieśń Legionów Polskich we Włoszech

• opisuje historyczne okoliczności powstania Pieśni Legionów Polskich we Włoszech

 

• nazywa rodzaj liryki występujący w utworze i wypowiada się na temat podmiotu lirycznego

 

• wymienia wydarzenia historyczne przywołane w tekście Józefa Wybickiego

• określa, kiedy Mazurek Wybickiego został oficjalnie uznany za hymn państwowy

 

• podejmuje dyskusję na temat roli hymnu i innych symboli w życiu narodu

• określa funkcję przywołania osoby Tadeusza Kościuszki w zakończeniu pieśni

• wypowiada się na temat autorstwa i charakteru melodii towarzyszącej tekstowi pieśni

 Kubuś Fatalista i jego pan

• wykazuje się orientacyjną wiedzą na temat dorobku i działalności Denisa Diderota

• definiuje powiastkę filozoficzną jako gatunek

• udowadnia, że utwór Diderota jest powiastką filozoficzną

 

• streszcza utwór Kubuś Fatalista i jego pan

• wyjaśnia znaczenie słowa fatalizm i odnosi je do treści przeczytanego fragmentu

 

• analizuje kreację narratora w utworze

• porównuje bohaterów Kubusia Fatalisty do postaci z powieści Don Kichote Cervantesa

Wobec inności – o Podróżach Guliwera Jonathana Swifta

• streszcza wskazany fragment Podróży do wielu odległych narodów świata…

• odnajduje elementy ironii w przeczytanym fragmencie i określa jej funkcję

 

• analizuje sposób przedstawienia cywilizacji europejskiej w utworze

 

• odnosi fantastyczne wątki podróżnicze do historycznej wiedzy na temat kolonializmu

• podejmuje dyskusję o spotkaniach różnych cywilizacji we współczesnym świecie

• w kontekście dzieła Swifta wypowiada się na temat szans funkcjonowania społeczeństwa wielokulturowego

 Rękopis znaleziony w Saragossie

• streszcza wskazany fragment Rękopisu…

• prezentuje własne przeżycia wynikające z lektury tekstu

• definiuje powieść szkatułkową

• wyjaśnia na podstawie tekstu Rękopisu…, czym jest powieść szkatułkowa

 

• analizuje kreację narratora w Rękopisie…

 

• rozważa, czy powieść Jana Potockiego tematycznie przynależy do okresu oświecenia

OŚWIECENIE – NAUKA O JĘZYKU

Mówić poprawnie

• wymienia rodzaje norm językowych

• podaje typy słowników językowych i wyjaśnia, które wątpliwości rozwiewa dany typ słownika

• nazywa cechy stylu oświeceniowego

• przytacza przykłady ilustrujące różne rodzaje norm językowych

• prezentuje na przykładach cechy stylu oświeceniowego

 

• rozpoznaje, kiedy odstępstwo od normy językowej jest błędem językowym

• odróżnia błędy wewnątrz-od zewnątrzjęzykowych

 

• przytacza przykłady błędów językowych i określa ich rodzaj

• wyszukuje błędy językowe określonego typu

OŚWIECENIE – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE

Podsumowanie wiadomości

• przytacza opinie zawarte we fragmentach tekstów Wynalezienie wolności 1700–1789 Jeana Starobinskiego i Mroczne dziedzictwo oświecenia Pawła Lisickiego

• formułuje własną opinię dotyczącą tez zawartych w przeczytanych tekstach

• wypowiada się na temat dążeń wolnościowych w XVIII w.

• podejmuje dyskusję na temat spuścizny myślowej oświecenia

• w kontekście fragmentu tekstu Pawła Lisickiego zabiera głos w kwestii manipulowania opinią publiczną w oświeceniu i czasach współczesnych

 

• podejmuje polemikę z tekstem Pawła Lisickiego

Powtórzenie wiadomości

• przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat dorobku oświecenia

• wykorzystuje najistotniejsze konteksty wywodzące się z twórczości oświeceniowej

• formułuje wnioski na tematy związane z twórczością oświeceniową

• określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa oświecenia

• uczestniczy w dyskusji na tematy związane z oświeceniem i stosuje odpowiednie argumenty

• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań

• wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z twórczości oświeceniowej

• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze dotyczące piśmiennictwa oświeceniowego

OŚWIECENIE – NAWIĄZANIA

Śladami oświecenia

• wymienia instytucje powstałe w epoce oświecenia mające swoje współczesne odpowiedniki

 

• wskazuje elementy klasycyzmu w kulturze współczesnej

• omawia wpływy światopoglądu oświeceniowego na człowieka XXI w.

 

• analizuje wybrany przykład inspiracji kulturą oświecenia

• podaje konkretne przykłady wpływu sztuki klasycystycznej i sentymentalnej na twórczość późniejszych epok

• omawia zmianę światopoglądową, jaka zaszła w epoce oświecenia

 Czesław Miłosz o rozumie

• podaje najistotniejsze fakty z biografii Czesława Miłosza

• określa funkcję apostrofy rozpoczynającej tekst Rozum

• wskazuje sytuacje, do których odnosi się w drugim akapicie tekstu podmiot mówiący

• wyjaśnia funkcję użycia słowa gdybyż

• odnosi teksty Czesława Miłosza do światopoglądu oświeceniowego

• wyjaśnia metafory użyte w tekście Labirynt

• opisuje, co było przyczyną niezgody autora na uwielbienie labiryntu swego umysłu

 

• określa, jaką rolę wyznacza sztuce i artyście podmiot mówiący 

Człowiek poszukujący

• rozpoznaje we fragmencie tekstu Jak szukaliśmy Lailonii Leszka Kołakowskiego powiastkę filozoficzną i określa jej cechy

• streszcza przeczytany fragment utworu

• odnosi tekst do istoty ludzkiego życia

• podejmuje próbę interpretacji utworu na poziomie metaforycznym

 

• przytacza najistotniejsze fakty z biografii Leszka Kołakowskiego

• konfrontuje czytany fragment ze światopoglądem oświeceniowym

• interpretuje tekst na poziomie metaforycznym

• wypowiada się na temat istoty szukania

• analizuje metaforyczne znaczenie Lailonii jako przedmiotu poszukiwań

 

• przywołuje szerokie konteksty i nawiązania w interpretacji tekstu

Bajki współczesne

• streszcza teksty Zbigniewa Herberta Wilk i owieczka oraz Wiatr i róża

• odnajduje w utworach cechy gatunkowe bajki 

• interpretuje morały bajek Herberta

• przytacza najważniejsze fakty z biografii Zbigniewa Herberta

• analizuje kreację narratora w bajce Wilk i owieczka

• komentuje sposób, w jaki  Herbert odnosi się do tradycji XVIII-wiecznego bajkopisarstwa

• pisze analizę porównawczą wybranych bajek Ignacego Krasickiego i Zbigniewa Herberta

Współczesne nawiązania malarskie – Perspektywa: „Madame Récamier” Davida

• wyjaśnia, że pierwowzorem obrazu René Magritte’a Perspektywa: „Madame Récamier” Davida było klasycystyczne dzieło Jacques’a-Louisa Davida pod tytułem Madame Récamier

• analizuje obraz Davida jako modelowy przykład klasycyzmu w sztuce

• porównuje surrealistyczne dzieło René Magritte’a z obrazem Davida

• opisuje swoje wrażenia wynikające z zestawienia obu dzieł

 

• interpretuje współczesny obraz i ocenia go z perspektywy własnej wrażliwości

• pisze analizę porównawczą obu obrazów, wykorzystując szerokie konteksty i nawiązania

 Wobec konwencji – Laura i Filon Marii Pawlikowskiej-
-Jasnorzewskiej

• wskazuje utwór, do którego nawiązuje wiersz Marii Pawlikowskiej-
-Jasnorzewskiej

• odnajduje w wierszu elementy nawiązujące do konwencji sielanki oświeceniowej

• interpretuje wymowę wiersza

• omawia polemikę poetki z oświeceniowym sentymentalizmem

• rozpoznaje typ malarstwa oświeceniowego, do którego nawiązuje wiersz Marii Pawlikowskiej-
-Jasnorzewskiej, i wskazuje punkty wspólne obu dzieł

Współczesny Robinson

• streszcza fabułę filmu Cast Away – poza światem w reż. Roberta Zemeckisa

• charakteryzuje głównego bohatera przed pobytem na bezludnej wyspie i po jego powrocie do cywilizacji

 

• wyjaśnia, jak w kontekście filmu rozumie słowo świat użyte w tytule

• opisuje znaczenie piłki dla głównego bohatera podczas jego pobytu na wyspie

• analizuje konfrontację bohatera z cywilizacją po powrocie z wyspy

• interpretuje motyw nieotwartej paczki

 

• wypowiada się na temat kreacji Toma Hanksa w filmie

• porównuje fabułę filmu z treścią książki Robinson Crusoe Daniela Defoe

Amadeusz Miloša Formana

• streszcza fabułę filmu

• charakteryzuje Antonia Salieriego i Amadeusza Mozarta jako dwie kontrastujące ze sobą postacie

 

• nazywa chwyt narracyjny zastosowany w filmie i określa jego funkcję

 

• ocenia postępowanie Mozarta i wypowiada się na temat praw artysty do niekonwencjonalnego zachowania

• opisuje kondycję artysty w XVIII w.