WYMAGANIA
EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DLA UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH OCEN
KLASA II C
Podobnie jak w klasie pierwszej, kryteria zostały
podzielone na cztery zakresy. Dwa z nich (Rozumienie tekstu, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych) obejmują wymagania, którym uczeń musi sprostać w
czasie edukacji polonistycznej w szkole ponadgimnazjalnej w każdej klasie. Dwa kolejne zakresy (Literatura i kultura – wiedza i umiejętności, Język – wiedza i umiejętności) odnoszą się do materiału nauczania klasy II.
Zgodnie z zasadą przyjętą wcześniej, najniższy
(konieczny) poziom wymagań, odpowiadający ocenie dopuszczającej, został
opracowany w odniesieniu do Podstawy
programowej, nie programu
nauczania. Otrzymanie oceny dopuszczającej oznacza bowiem, iż uczeń opanował jedynie
niezbędną wiedzę oraz umiejętności, pozwalające kontynuować naukę w klasie
programowo wyższej.
Wymagania dla poziomu rozszerzonego zostały
uwzględnione w kryteriach osiągnięć na ocenę dobrą i bardzo dobrą.
Na ocenę dopuszczającą uczeń potrafi :
Literatura i kultura – wiedza i
umiejętności
|
- przyporządkować epoce
nazwiska pisarzy wskazanych w Podstawie programowej oraz
wymienić ich dzieła,
- przyporządkować autorowi
tytuły i głównych bohaterów utworów literackich wskazanych w Podstawie programowej,
- określić przybliżone ramy
chronologiczne romantyzmu, pozytywizmu, modernizmu, dwudziestolecia
międzywojennego,
- odróżnić od siebie tekst
liryczny, epicki i dramatyczny,
- wskazać podstawowe cechy
najważniejszych dla omawianych epok gatunków literackich: ballada,
epopeja, nowela, opowiadanie, powieść realistyczna, psychologiczna,
dramat romantyczny, symboliczny,
- nazwać najważniejsze hasła
programowe (ludowość, praca organiczna, praca u podstaw, emancypacja
kobiet, asymilacja Żydów), prądy umysłowe i filozoficzne (irracjonalizm,
dekadentyzm) oraz kierunki artystyczne (realizm, impresjonizm,
symbolizm) omawianych epok oraz wskazać ich cechy,
- znaleźć w dziełach
literackich wskazanych w Podstawie programowej realizację
wymienionych wyżej haseł i prądów,
- streścić główne wątki utworów
epickich i dramatycznych wskazanych w Podstawie programowej,
- scharakteryzować głównych
bohaterów literackich utworów epickich i dramatycznych wskazanych w Podstawie programowej,
- rozpoznać najważniejsze
środki i zabiegi stylistyczne w utworach literackich omawianych epok
(epitet, metafora, porównanie, apostrofa, pytanie retoryczne,
wykrzyknienie, ironia),
- zanalizować utwory wskazane w
Podstawie programowej, uwzględniając najważniejsze kategorie opisu
(podmiot/adresat liryczny, narrator, świat przedstawiony) oraz
posługując się podstawową terminologią teoretycznoliteracką,
- określić tematykę utworów
literackich wskazanych w Podstawie programowej,
|
Język – wiedza i umiejętności
|
- wskazać w tekście retorycznym
najważniejsze środki językowe służące przekonywaniu,
- dostrzec różnicę między
ogólną a środowiskową i terytorialną odmianą polszczyzny,
- posługiwać się pojęciem
neologizm,
- dostrzec odmienność
stylistyczną tekstu publicystycznego, potocznego i naukowego,
- objaśnić istotę tendencji
komunikacyjnej,
- rozpoznać intencję
komunikacyjną wyrażoną wprost w tekście nieliterackim,
- sformułować najważniejsze
zasady etykiety językowej,
- rozpoznać neologizm w tekście
poetyckim,
|
Rozumienie tekstu
|
- odtworzyć informacje
sformułowane wprost,
- odczytać sens fragmentów
(zdań, grupy zdań, akapitów),
- wyodrębnić główną myśl całego
tekstu,
|
Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i
pisemnych
|
- posługiwać się komunikatywnym
językiem w mowie i w piśmie,
- wypowiadać się w mowie i w
piśmie na zadany temat, w sposób świadczący o zrozumieniu tematu,
- wybrać teksty literackie
służące realizacji zadanego tematu,
- odnieść się w wypowiedzi do
tekstów literackich,
- skomponować wypowiedź
składającą się ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia,
- samodzielnie prowadzić zeszyt
przedmiotowy,
- zrealizować przynajmniej
połowę obowiązkowych zadań klasowych i domowych przewidzianych przez
nauczyciela,
Dopuszczalne: konieczność pomocy ze strony nauczyciela podczas
realizacji zadań, ubogi komentarz, stereotypowość sądów, streszczanie utworu
zamiast analizy i interpretacji, drobne błędy rzeczowe, błędy kompozycyjne
(np. brak proporcji między poszczególnymi elementami pracy, brak logicznej
spójności tekstu), błędy stylistyczne, składniowe, frazeologiczne, fleksyjne,
interpunkcyjne i ortograficzne.
|
Na ocenę dostateczną uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą, a
ponadto:
Literatura i
kultura – wiedza i umiejętności
|
- wskazać podstawowe cechy
wszystkich omawianych gatunków literackich,
- objaśnić, na czym polega
synkretyczny charakter literatury romantycznej,
- powiązać fakty literackie z
istotnymi wydarzeniami historycznymi i politycznymi (np. powstanie
listopadowe, styczniowe, odzyskanie niepodleglości),
- rozpoznać cechy
charakterystyczne sztuki romantycznej, realistycznej,
impresjonistycznej, symbolicznej i ekspresjonistycznej,
- porównać: mesjanizm i
prometeizm, mesjanizm i winkelriedyzm, romantyczny i pozytywistyczny model
patriotyzmu, kreacje bohatera romantycznego i bohatera prozy
realistycznej, romantyczną, modernistyczną i dwudziestowieczną koncepcję
artysty,
- zinterpretować metaforyczne
tytuły następujących utworów: Pan Tadeusz, Nie-Boska komedia, Gloria victis, Ludzie bezdomni, Przedwiośnie, Granica,
- opisać następujące motywy i
tematy literackie, odwołując się do poznanych utworów: miłość, natura,
wędrówka, tęsknota za ojczyzną, relacje człowieka z Bogiem, bunt,
koncepcje odzyskania niepodległości, obraz i ocena polskiego
społeczeństwa, rewolucja,
- scharakteryzować wzorce
osobowe i postawy bohaterów, odwołując się do omówionych utworów
literackich (poeta romantyczny, postawa prometejska, pozytywista, dekadent,
społecznik),
- scharakteryzować wizję świata
i człowieka w romantyzmie, pozytywizmie, modernizmie i dwudziestoleciu
międzywojennym, odwołując się do omówionych utworów,
- wykorzystać podstawowe
konteksty do analizy i interpretacji utworów literackich (np.
biograficzny dla Sonetów krymskich
A. Mickiewicza lub historyczny dla Kordiana
J. Słowackiego),
- określić tematykę wszystkich
omawianych utworów literackich,
|
Język – wiedza i umiejętności
|
- określić funkcję środków
językowych w tekście retorycznym,
- wskazać kilka
charakterystycznych cech języka wybranej grupy środowiskowej,
dostrzegając jego swoistość w stosunku do odmiany ogólnej,
- odróżnić tekst publicystyczny
od potocznego i naukowego,
- rozpoznać w tekście archaizację,
dialektyzację, stylizację biblijną i kolokwializację,
- rozpoznać w wypowiedziach
bohaterów literackich intencję komunikacyjną,
- wskazać działania
komunikacyjne, w jakich wyraża się agresja językowa,
- posługiwać się pojęciem
neosemantyzm,
- rozpoznać neosemantyzm w
tekście poetyckim,
|
Rozumienie tekstu
|
- sformułować tezę tekstu bądź
fragmentu tekstu,
- podać argumenty na rzecz
tezy,
- odróżnić argumenty od
przykładów oraz tezę od hipotezy,
- rozpoznać relacje
kompozycyjne między poszczególnymi fragmentami (akapitami) tekstu,
- oddzielić informacje od
opinii,
- wskazać przyczyny i skutki,
|
Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i
pisemnych
|
- zastosować czytelny podział
akapitowy w pracy pisemnej,
- ułożyć szkicowy plan oraz
przygotować na jego podstawie wypowiedź ustną bądź pisemną,
- formułować wnioski
interpretacyjne oparte na samodzielnej analizie tekstu,
- posługiwać się cytatami w
funkcji argumentacyjnej,
- posługiwać się na ogół
poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii,
składni),
- zabrać głos w dyskusji,
- wykonać bez pomocy
nauczyciela większość ćwiczeń i zadań realizowanych na zajęciach,
|
Na ocenę dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, a ponadto:
Literatura i
kultura – wiedza i umiejętności
|
- wymienić głównych twórców
kultury (nauki, sztuki, filozofii) i ich dzieła w omawianych epokach,
- wskazać
związki literatury z wydarzeniami historycznymi i politycznymi, kulturą
i sztuką oraz filozofią omawianych epok,
- porównać wzorce osobowe, kreacje
bohaterów oraz wizję świata i człowieka w romantyzmie, pozytywizmie,
modernizmie i dwudziestoleciu międzywojennym, posługując się odwołaniami
do literatury,
- zaprezentować Kordiana jako polemikę z III cz. Dziadów,
- zinterpretować metaforyczny
tytuł Cudzoziemki,
- wskazać dominantę
kompozycyjną i stylistyczną oraz dokonać analizy typowego dla epoki i
autora utworu literackiego,
- określić przynależność utworu
lirycznego do określonego typu liryki (liryka
pośrednia/bezpośrednia/zwrotu do adresata/inwokacyjna/roli),
- zdefiniować tragizm, komizm i
groteskę jako kategorie estetyczne, odwołując się do omówionych utworów,
- scharakteryzować program
ideowy i estetyczny poszczególnych epok, na podstawie ich manifestów,
wskazując na obszary polemiki między oświeceniem a romantyzmem,
romantyzmem a pozytywizmem, modernizmem a dwudziestoleciem
międzywojennym,
- wskazać nawiązania do
światopoglądu i estetyki romantyzmu w Młodej Polsce oraz objaśnić
przyczynę ich występowania,
- rozpoznać nawiązania do idei
romantyzmu, pozytywizmu i modernizmu w literaturze współczesnej,
- ocenić postawy bohaterów
literackich,
|
Język – wiedza i
umiejętności
|
- wskazać najważniejsze cechy
leksykalne i składniowe tekstów potocznych, publicystycznych i
naukowych,
- wyrazić tę samą intencję
komunikacyjną na różne sposoby,
- objaśnić znaczenie i opisać
budowę słowotwórczą neologizmów w tekście poetyckim,
|
Rozumienie tekstu
|
- rozpoznać i określić typ
nadawcy i typ adresata tekstu,
- rozpoznać charakterystyczne
cechy stylu i języka tekstu,
- nazwać środki językowe i określić
ich funkcje w tekście,
- wskazać cechy gatunkowe
tekstu,
|
Tworzenie
własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych
|
- selekcjonować materiał,
przywołując tylko informacje istotne z punktu widzenia tematu,
- posługiwać się terminologią
historyczno- i teoretycznoliteracką oraz językoznawczą,
- sformułować hipotezę badawczą
w odniesieniu do tematu,
- podsumować rozważania
(uogólnić wnioski wynikające z analizy i interpretacji tekstu),
- łączyć akapity, używając
wskaźników zespolenia,
- posługiwać się poprawną
polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni),
- posługiwać się stylem
stosownym do sytuacji wypowiedzi,
- przestrzegać zasad etykiety
językowej podczas rozmowy, dyskusji, negocjacji,
- zająć i uzasadnić stanowisko
w dyskusji z odwołaniem się do utworu, cytatu, kontekstu lub wiedzy o
epoce,
- aktywnie uczestniczyć w
większości lekcji,
|
Na ocenę bardzo dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, a ponadto:
Literatura i kultura – wiedza i
umiejętności
|
- wskazać i opisać
charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literackich
romantyzmu, pozytywizmu, modernizmu i dwudziestolecia międzywojennego,
- porównać sposób postrzegania
ojczyzny i patriotyzmu w utworach Mickiewicza, Sienkiewicza i
Gombrowicza,
- opisać obraz Polaków i
polskości w Trans-Atlantyku W.
Gombrowicza,
- omówić nawiązania do
barokowego sarmatyzmu i romantycznego mesjanizmu w Trans-Atlantyku oraz określić ich funkcję,
- scharakteryzować język i styl
Gombrowicza,
- opisać rozwiązania narracyjne
i kompozycyjne stosowane w dwudziestowiecznej powieści psychologicznej
oraz określić ich funkcje,
- porównać sposoby realizacji
tego samego motywu (toposu) w dwóch tekstach literackich,
- zinterpretować dzieło
literackie w samodzielnie dobranym kontekście (np. filozoficznym,
historycznym, historycznoliterackim, kulturowym),
- dokonać samodzielnej analizy
i interpretacji dzieła literackiego, posługując się biegle terminologią
historyczno i teoretycznoliteracką,
- rozpoznać przenośne znaczenia
dzieła (metaforyczne, symboliczne, alegoryczne, paraboliczne),
- dokonać samodzielnej analizy
i interpretacji dzieła sztuki, ze wskazaniem funkcji środków wyrazu
specyficznych dla danej dziedziny sztuki,
|
Język – wiedza i
umiejętności
|
- wskazać gatunki tekstów
właściwe dla stylu publicystycznego, potocznego i naukowego,
- określić funkcję neologizmów
w kreowaniu świata w tekście poetyckim,
- rozpoznać i nazwać sposób
argumentacji zastosowany w dyskusji,
|
Rozumienie tekstu
|
- zastosować wszystkie
wymienione wyżej umiejętności w analizie tekstów naukowych i
filozoficznych,
|
Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i
pisemnych
|
- podporządkować kompozycję
wypowiedzi własnemu zamysłowi interpretacyjnemu,
- skutecznie unikać szablonów i
schematów językowych,
- posługiwać się bogatym
słownictwem i urozmaiconą składnią,
- samodzielnie gromadzić, porządkować
i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych i pisemnych materiały z rożnych
źródeł dotyczące literatury,
filmu i innych dziedzin sztuki,
|
Na ocenę celującą uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą, a
ponadto:
Literatura i kultura –
wiedza i umiejętności
|
- omówić przemiany gatunkowe w
obrębie dramatu i powieści,
- scharakteryzować różne
systemy wersyfikacyjne stosowane w polskiej poezji XIX i XX wieku ,
- wskazać zależności między
językiem Trans-Atlantyku a
kreacją świata w utworze,
- rozpoznać nawiązania do
poetyki romantyzmu, realizmu i modernizmu w literaturze współczesnej,
- podać przykłady wybitnych
inscenizacji teatralnych dramatów romantycznych,
- przedstawić przykłady
tradycji klasycznej i romantycznej w epokach późniejszych,
- przedstawić ewolucję bohatera
romantycznego,
|
Język – wiedza i
umiejętności
|
- zanalizować okres retoryczny
jako zamkniętą całość myślowo-stylistyczną,
- rozpoznać elementy różnych
wzorców stylistycznych w obrębie stylu publicystycznego oraz określić
funkcję ich połączenia,
- posługiwać się, świadomie i
celowo, synonimami różnych typów oraz wyrazami i związkami wyrazowymi
wartościującymi i nacechowanymi uczuciowo w formach wypowiedzi
wskazanych przez podstawę programową,
- rozpoznać fonetyczne,
leksykalne, składniowe i semantyczne środki artystycznego wyrazu w
tekstach literackich oraz określić ich funkcje,
- wskazać funkcje archaizacji,
dialektyzacji, stylizacji biblijnej i kolokwializacji w tekście literackim,
|
Rozumienie tekstu
|
·
zastosować wszystkie wymienione wyżej
umiejętności w analizie tekstów wszystkich typów,
|
Tworzenie własnych
wypowiedzi ustnych i pisemnych
|
·
posługuje się bogatą terminologią
(unikając pseudonaukowości),
·
przestrzega zasad etykiety językowej,
·
posługuje się stylem o wyraźnych cechach
indywidualnych.
|