WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DLA UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH OCEN

 

KLASA II C

 

Podobnie jak w klasie pierwszej, kryteria zostały podzielone na cztery zakresy. Dwa z nich (Rozumienie tekstu, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych) obejmują wymagania, którym uczeń musi sprostać w czasie edukacji polonistycznej w szkole ponadgimnazjalnej w każdej klasie. Dwa kolejne zakresy (Literatura i kultura – wiedza i umiejętności, Język – wiedza i umiejętności) odnoszą się do materiału nauczania klasy II.

Zgodnie z zasadą przyjętą wcześniej, najniższy (konieczny) poziom wymagań, odpowiadający ocenie dopuszczającej, został opracowany w odniesieniu do Podstawy programowej, nie programu nauczania. Otrzymanie oceny dopuszczającej oznacza bowiem, iż uczeń opanował jedynie niezbędną wiedzę oraz umiejętności, pozwalające kontynuować naukę w klasie programowo wyższej.

Wymagania dla poziomu rozszerzonego zostały uwzględnione w kryteriach osiągnięć na ocenę dobrą i bardzo dobrą.

 

Na ocenę dopuszczającą uczeń potrafi :

 

Literatura i kultura – wiedza i umiejętności

  • przyporządkować epoce nazwiska pisarzy wskazanych w Podstawie programowej oraz wymienić ich dzieła,
  • przyporządkować autorowi tytuły i głównych bohaterów utworów literackich wskazanych w Podstawie programowej,
  • określić przybliżone ramy chronologiczne romantyzmu, pozytywizmu, modernizmu, dwudziestolecia międzywojennego,
  • odróżnić od siebie tekst liryczny, epicki i dramatyczny,
  • wskazać podstawowe cechy najważniejszych dla omawianych epok gatunków literackich: ballada, epopeja, nowela, opowiadanie, powieść realistyczna, psychologiczna, dramat romantyczny, symboliczny,
  • nazwać najważniejsze hasła programowe (ludowość, praca organiczna, praca u podstaw, emancypacja kobiet, asymilacja Żydów), prądy umysłowe i filozoficzne (irracjonalizm, dekadentyzm) oraz kierunki artystyczne (realizm, impresjonizm, symbolizm) omawianych epok oraz wskazać ich cechy,
  • znaleźć w dziełach literackich wskazanych w Podstawie programowej realizację wymienionych wyżej haseł i prądów,
  • streścić główne wątki utworów epickich i dramatycznych wskazanych w Podstawie programowej,
  • scharakteryzować głównych bohaterów literackich utworów epickich i dramatycznych wskazanych w Podstawie programowej,
  • rozpoznać najważniejsze środki i zabiegi stylistyczne w utworach literackich omawianych epok (epitet, metafora, porównanie, apostrofa, pytanie retoryczne, wykrzyknienie, ironia),
  • zanalizować utwory wskazane w Podstawie programowej, uwzględniając najważniejsze kategorie opisu (podmiot/adresat liryczny, narrator, świat przedstawiony) oraz posługując się podstawową terminologią teoretycznoliteracką,
  • określić tematykę utworów literackich wskazanych w Podstawie programowej,

Język – wiedza i umiejętności

  • wskazać w tekście retorycznym najważniejsze środki językowe służące przekonywaniu,
  • dostrzec różnicę między ogólną a środowiskową i terytorialną odmianą polszczyzny,
  • posługiwać się pojęciem neologizm,
  • dostrzec odmienność stylistyczną tekstu publicystycznego, potocznego i naukowego,
  • objaśnić istotę tendencji komunikacyjnej,
  • rozpoznać intencję komunikacyjną wyrażoną wprost w tekście nieliterackim,
  • sformułować najważniejsze zasady etykiety językowej,
  • rozpoznać neologizm w tekście poetyckim,

Rozumienie tekstu

  • odtworzyć informacje sformułowane wprost,
  • odczytać sens fragmentów (zdań, grupy zdań, akapitów),
  • wyodrębnić główną myśl całego tekstu,

Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych

  • posługiwać się komunikatywnym językiem w mowie i w piśmie,
  • wypowiadać się w mowie i w piśmie na zadany temat, w sposób świadczący o zrozumieniu tematu,
  • wybrać teksty literackie służące realizacji zadanego tematu,
  • odnieść się w wypowiedzi do tekstów literackich,
  • skomponować wypowiedź składającą się ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia,
  • samodzielnie prowadzić zeszyt przedmiotowy,
  • zrealizować przynajmniej połowę obowiązkowych zadań klasowych i domowych przewidzianych przez nauczyciela,

Dopuszczalne: konieczność pomocy ze strony nauczyciela podczas realizacji zadań, ubogi komentarz, stereotypowość sądów, streszczanie utworu zamiast analizy i interpretacji, drobne błędy rzeczowe, błędy kompozycyjne (np. brak proporcji między poszczególnymi elementami pracy, brak logicznej spójności tekstu), błędy stylistyczne, składniowe, frazeologiczne, fleksyjne, interpunkcyjne i ortograficzne.

 

 

Na ocenę dostateczną uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą, a ponadto:

 

Literatura i kultura – wiedza i umiejętności

  • wskazać podstawowe cechy wszystkich omawianych gatunków literackich,
  • objaśnić, na czym polega synkretyczny charakter literatury romantycznej,
  • powiązać fakty literackie z istotnymi wydarzeniami historycznymi i politycznymi (np. powstanie listopadowe, styczniowe, odzyskanie niepodleglości),
  • rozpoznać cechy charakterystyczne sztuki romantycznej, realistycznej, impresjonistycznej, symbolicznej i ekspresjonistycznej,
  • porównać: mesjanizm i prometeizm, mesjanizm i winkelriedyzm, romantyczny i pozytywistyczny model patriotyzmu, kreacje bohatera romantycznego i bohatera prozy realistycznej, romantyczną, modernistyczną i dwudziestowieczną koncepcję artysty,
  • zinterpretować metaforyczne tytuły następujących utworów: Pan Tadeusz, Nie-Boska komedia, Gloria victis, Ludzie bezdomni, Przedwiośnie, Granica,
  • opisać następujące motywy i tematy literackie, odwołując się do poznanych utworów: miłość, natura, wędrówka, tęsknota za ojczyzną, relacje człowieka z Bogiem, bunt, koncepcje odzyskania niepodległości, obraz i ocena polskiego społeczeństwa, rewolucja,
  • scharakteryzować wzorce osobowe i postawy bohaterów, odwołując się do omówionych utworów literackich (poeta romantyczny, postawa prometejska, pozytywista, dekadent, społecznik),
  • scharakteryzować wizję świata i człowieka w romantyzmie, pozytywizmie, modernizmie i dwudziestoleciu międzywojennym, odwołując się do omówionych utworów,
  • wykorzystać podstawowe konteksty do analizy i interpretacji utworów literackich (np. biograficzny dla Sonetów krymskich A. Mickiewicza lub historyczny dla Kordiana J. Słowackiego),
  • określić tematykę wszystkich omawianych utworów literackich,

Język – wiedza i umiejętności

  • określić funkcję środków językowych w tekście retorycznym,
  • wskazać kilka charakterystycznych cech języka wybranej grupy środowiskowej, dostrzegając jego swoistość w stosunku do odmiany ogólnej,
  • odróżnić tekst publicystyczny od potocznego i naukowego,
  • rozpoznać w tekście archaizację, dialektyzację, stylizację biblijną i kolokwializację,
  • rozpoznać w wypowiedziach bohaterów literackich intencję komunikacyjną,
  • wskazać działania komunikacyjne, w jakich wyraża się agresja językowa,
  • posługiwać się pojęciem neosemantyzm,
  • rozpoznać neosemantyzm w tekście poetyckim,

Rozumienie tekstu

  • sformułować tezę tekstu bądź fragmentu tekstu,
  • podać argumenty na rzecz tezy,
  • odróżnić argumenty od przykładów oraz tezę od hipotezy,
  • rozpoznać relacje kompozycyjne między poszczególnymi fragmentami (akapitami) tekstu,
  • oddzielić informacje od opinii,
  • wskazać przyczyny i skutki,

Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych

  • zastosować czytelny podział akapitowy w pracy pisemnej,
  • ułożyć szkicowy plan oraz przygotować na jego podstawie wypowiedź ustną bądź pisemną,
  • formułować wnioski interpretacyjne oparte na samodzielnej analizie tekstu,
  • posługiwać się cytatami w funkcji argumentacyjnej,
  • posługiwać się na ogół poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni),
  • zabrać głos w dyskusji,
  • wykonać bez pomocy nauczyciela większość ćwiczeń i zadań realizowanych na zajęciach,

 

 

Na ocenę dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, a ponadto:

Literatura i kultura – wiedza i umiejętności

  • wymienić głównych twórców kultury (nauki, sztuki, filozofii) i ich dzieła w omawianych epokach,
  • wskazać związki literatury z wydarzeniami historycznymi i politycznymi, kulturą i sztuką oraz filozofią omawianych epok,
  • porównać wzorce osobowe, kreacje bohaterów oraz wizję świata i człowieka w romantyzmie, pozytywizmie, modernizmie i dwudziestoleciu międzywojennym, posługując się odwołaniami do literatury,
  • zaprezentować Kordiana jako polemikę z III cz. Dziadów,
  • zinterpretować metaforyczny tytuł Cudzoziemki,
  • wskazać dominantę kompozycyjną i stylistyczną oraz dokonać analizy typowego dla epoki i autora utworu literackiego,
  • określić przynależność utworu lirycznego do określonego typu liryki (liryka pośrednia/bezpośrednia/zwrotu do adresata/inwokacyjna/roli),
  • zdefiniować tragizm, komizm i groteskę jako kategorie estetyczne, odwołując się do omówionych utworów,
  • scharakteryzować program ideowy i estetyczny poszczególnych epok, na podstawie ich manifestów, wskazując na obszary polemiki między oświeceniem a romantyzmem, romantyzmem a pozytywizmem, modernizmem a dwudziestoleciem międzywojennym,
  • wskazać nawiązania do światopoglądu i estetyki romantyzmu w Młodej Polsce oraz objaśnić przyczynę ich występowania,
  • rozpoznać nawiązania do idei romantyzmu, pozytywizmu i modernizmu w literaturze współczesnej,
  • ocenić postawy bohaterów literackich,

Język – wiedza i umiejętności

  • wskazać najważniejsze cechy leksykalne i składniowe tekstów potocznych, publicystycznych i naukowych,
  • wyrazić tę samą intencję komunikacyjną na różne sposoby,
  • objaśnić znaczenie i opisać budowę słowotwórczą neologizmów w tekście poetyckim,

Rozumienie tekstu

  • rozpoznać i określić typ nadawcy i typ adresata tekstu,
  • rozpoznać charakterystyczne cechy stylu i języka tekstu,
  • nazwać środki językowe i określić ich funkcje w tekście,
  • wskazać cechy gatunkowe tekstu,

Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych

  • selekcjonować materiał, przywołując tylko informacje istotne z punktu widzenia tematu,
  • posługiwać się terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką oraz językoznawczą,
  • sformułować hipotezę badawczą w odniesieniu do tematu,
  • podsumować rozważania (uogólnić wnioski wynikające z analizy i interpretacji tekstu),
  • łączyć akapity, używając wskaźników zespolenia,
  • posługiwać się poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni),
  • posługiwać się stylem stosownym do sytuacji wypowiedzi,
  • przestrzegać zasad etykiety językowej podczas rozmowy, dyskusji, negocjacji,
  • zająć i uzasadnić stanowisko w dyskusji z odwołaniem się do utworu, cytatu, kontekstu lub wiedzy o epoce,
  • aktywnie uczestniczyć w większości lekcji,

 

Na ocenę bardzo dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, a ponadto:

 

Literatura i kultura – wiedza i umiejętności

 

  • wskazać i opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literackich romantyzmu, pozytywizmu, modernizmu i dwudziestolecia międzywojennego,
  • porównać sposób postrzegania ojczyzny i patriotyzmu w utworach Mickiewicza, Sienkiewicza i Gombrowicza,
  • opisać obraz Polaków i polskości w Trans-Atlantyku W. Gombrowicza,
  • omówić nawiązania do barokowego sarmatyzmu i romantycznego mesjanizmu w Trans-Atlantyku oraz określić ich funkcję,
  • scharakteryzować język i styl Gombrowicza,
  • opisać rozwiązania narracyjne i kompozycyjne stosowane w dwudziestowiecznej powieści psychologicznej oraz określić ich funkcje,
  • porównać sposoby realizacji tego samego motywu (toposu) w dwóch tekstach literackich,
  • zinterpretować dzieło literackie w samodzielnie dobranym kontekście (np. filozoficznym, historycznym, historycznoliterackim, kulturowym),
  • dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła literackiego, posługując się biegle terminologią historyczno i teoretycznoliteracką,
  • rozpoznać przenośne znaczenia dzieła (metaforyczne, symboliczne, alegoryczne, paraboliczne),
  • dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła sztuki, ze wskazaniem funkcji środków wyrazu specyficznych dla danej dziedziny sztuki,

Język – wiedza i umiejętności

  • wskazać gatunki tekstów właściwe dla stylu publicystycznego, potocznego i naukowego,
  • określić funkcję neologizmów w kreowaniu świata w tekście poetyckim,
  • rozpoznać i nazwać sposób argumentacji zastosowany w dyskusji,

Rozumienie tekstu

  • zastosować wszystkie wymienione wyżej umiejętności w analizie tekstów naukowych i filozoficznych,

Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych

  • podporządkować kompozycję wypowiedzi własnemu zamysłowi interpretacyjnemu,
  • skutecznie unikać szablonów i schematów językowych,
  • posługiwać się bogatym słownictwem i urozmaiconą składnią,
  • samodzielnie gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych i pisemnych materiały z rożnych źródeł dotyczące literatury, filmu i innych dziedzin sztuki,

 

Na ocenę celującą uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:

 

Literatura i kultura – wiedza i umiejętności

  • omówić przemiany gatunkowe w obrębie dramatu i powieści,
  • scharakteryzować różne systemy wersyfikacyjne stosowane w polskiej poezji XIX i XX wieku ,
  • wskazać zależności między językiem Trans-Atlantyku a kreacją świata w utworze,
  • rozpoznać nawiązania do poetyki romantyzmu, realizmu i modernizmu w literaturze współczesnej,
  • podać przykłady wybitnych inscenizacji teatralnych dramatów romantycznych,
  • przedstawić przykłady tradycji klasycznej i romantycznej w epokach późniejszych,
  • przedstawić ewolucję bohatera romantycznego,

Język – wiedza i umiejętności

  • zanalizować okres retoryczny jako zamkniętą całość myślowo-stylistyczną,
  • rozpoznać elementy różnych wzorców stylistycznych w obrębie stylu publicystycznego oraz określić funkcję ich połączenia,
  • posługiwać się, świadomie i celowo, synonimami różnych typów oraz wyrazami i związkami wyrazowymi wartościującymi i nacechowanymi uczuciowo w formach wypowiedzi wskazanych przez podstawę programową,
  • rozpoznać fonetyczne, leksykalne, składniowe i semantyczne środki artystycznego wyrazu w tekstach literackich oraz określić ich funkcje,
  • wskazać funkcje archaizacji, dialektyzacji, stylizacji biblijnej i kolokwializacji w tekście literackim,

Rozumienie tekstu

·         zastosować wszystkie wymienione wyżej umiejętności w analizie tekstów wszystkich typów,

Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych

·         posługuje się bogatą terminologią (unikając pseudonaukowości),

·         przestrzega zasad etykiety językowej,

·         posługuje się stylem o wyraźnych cechach indywidualnych.