Wymagania edukacyjne - Biologia, zakres
rozszerzony,klasa 2
Temat |
Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca). Uczeń: |
Wymagania podstawowe (ocena dostateczna). Uczeń: |
Wymagania rozszerzające (ocena dobra). Uczeń: |
Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra). Uczeń: |
Wymagania wykraczające (ocena celująca). Uczeń: |
|
||
Dział 1. Budowa chemiczna organiczna |
|
|
||||||
1. Nieorganiczne składniki komórki. T:
1-3 |
– wymienia pierwiastki chemiczne
budujące komórki. |
– wymienia makro-, mikro- i
ultraelementy. |
– omawia biologiczną rolę makro-, mikro-
i ultraelementów. |
– omawia budowę chemiczną i właściwości
wody, – ocenia znaczenie wody dla organizmów
żywych. |
– wymienia i charakteryzuje rodzaje wiązań chemicznych. |
|
||
2. Organiczne składniki komórki. T: 4-10 |
– omawia biologiczne funkcje białek, – podaje przykłady funkcji węglowodanów
i tłuszczy w komórce, – wymienia podstawowe cechy DNA i RNA. |
– dzieli węglowodany na cukry proste,
dwucukry i wielocukry, – omawia budowę chemiczną białek i
aminokwasów, – dzieli aminokwasy na endo- i
egzogenne. |
– wymienia aminokwasy egzogenne dla
człowieka, – omawia lokalizację DNA i RNA w obrębie
komórki, – wymienia właściwości chemiczne białek, – wymienia właściwości chemiczne
węglowodanów i tłuszczów. |
– opisuje mechanizm powstawania wiązania
peptydowego, – przedstawia strukturę białek, – omawia mechanizm powstawania wiązania
glikozydowego, – omawia mechanizm powstawania wiązania
estrowego. |
– porównuje budowę białka o strukturze
α-helisy i β-harmonijki, – porównuje budowę chemiczną i
przestrzenną DNA i RNA, – przedstawia zasadę komplementarności zasad azotowych. |
|
||
Dział 2. Budowa i funkcjonowanie komórki |
|
|
||||||
3. Budowa komórki prokariotycznej i
eukariotycznej. T: 11 |
– uzasadnia kryterium podziału komórek na prokariotyczne i
eukariotyczne. |
– wymienia elementy komórki prokariotycznej, – wymienia organelle komórki eukariotycznej. |
– wymienia rodzaje barwników stosowanych do uwidaczniania wybranych
struktur komórkowych, – porównuje budowę komórki
prokariotycznej i eukariotycznej. |
– porównuje szczegóły budowy komórek:
bakteryjnej, zwierzęcej, roślinnej oraz grzybowej, – charakteryzuje etapy biogenezy. |
– charakteryzuje koncepcję endosymbiozy
w powstaniu komórki eukariotycznej, – przedstawia dowody na endosymbiotyczne pochodzenie mitochondriów i chloroplastów. |
|
||
4. Budowa i funkcje błony komórkowej
oraz nieplazmatycznych składników komórki. T:12-16 |
– wymienia plazmatyczne i nieplazmatyczne składniki komórki. |
– charakteryzuje sposoby transportu
makrocząsteczek: fagocytozę i pinocytozę. |
– opisuje model płynnej mozaiki i
funkcje błony komórkowej, – charakteryzuje strukturę i funkcje
wakuol. |
– opisuje mechanizmy transportu przez
błony, – charakteryzuje budowę ściany
komórkowej i wymienia jej rodzaje. |
– charakteryzuje zjawisko osmozy. |
|
||
5. Budowa i funkcje organelli
komórkowych. T 17-19 |
– wymienia i klasyfikuje organelle występujące w komórkach
organizmów żywych. |
– charakteryzuje dwa typy retikulum
endoplazmatycznego w komórce, – opisuje strukturę i funkcje
cytoplazmy. |
– opisuje i charakteryzuje budowę i
funkcje aparatu Golgiego i lizosomów, – opisuje budowę i funkcje rybosomów, – charakteryzuje strukturę i rolę
cytoszkieletu komórki. |
– omawia związek między budową a funkcją
organelli komórkowych, – charakteryzuje budowę i funkcje
mitochondriów i plastydów, – charakteryzuje budowę rzęsek, wici
oraz połączeń międzykomórkowych. |
– charakteryzuje funkcje peroksysomów i
glioksysomów, – opisuje kryterium klasyfikacji
rybosomów w komórkach żywych i miejsca ich występowania, – opisuje budowę centrioli. |
|
||
6. Budowa i funkcje jądra komórkowego.
Podziały komórkowe. T:T 20-26 |
– charakteryzuje budowę i funkcje jądra komórkowego. |
– dokonuje podziału chromatyny na
euchromatynę i heterochromatynę oraz omawia rolę każdej z nich. |
– opisuje strukturę chromosomu, – wymienia i charakteryzuje etapy cyklu
życiowego komórki. |
– opisuje etapy podziału mitotycznego i
mejotycznego. |
– porównuje przebieg mitozy i mejozy, – ocenia znaczenie crossing-over dla zmienności organizmów. |
|
||
Dział 3.Przegląd różnorodności
organizmów – najprostsze formy |
|
|
||||||
7. Budowa wirusów. T 32 |
– porównuje skalę wielkości wirusów i
bakterii, – wymienia charakterystyczne cechy
budowy wirusów, które odróżniają je od innych organizmów. |
– opisuje budowę wirionu, – klasyfikuje wirusy pod względem
kształtu. |
– wymienia
rodzaje kwasów nukleinowych DNA i RNA występujących w wirusach oraz dokonuje
ich klasyfikacji. |
– wyjaśnia, dlaczego wirusy są uważane
za bezwzględne pasożyty wewnątrzkomórkowe. |
– omawia dwie teorie dotyczące
powstawania wirusów. |
|
||
8. Namnażanie się wirusów. Wybrane choroby wirusowe. T 33 |
– wymienia źródła zakażenia wirusem HIV, – omawia zasady profilaktyki chorób
zakaźnych wywołanych przez wirusy. |
– analizuje i przedstawia graficznie
budowę wirusów, zwłaszcza wirusa HIV. |
– charakteryzuje kolejne etapy infekcji
komórki przez wirusa, – dowodzi konieczności stosowania
szczepień ochronnych. |
– podaje przykłady i charakteryzuje
choroby wirusowe roślin, zwierząt i ludzi. |
– omawia cykl komórkowy wirusa lizogennego i litycznego. |
|
||
9. Budowa komórki bakteryjnej. T34 |
– omawia środowisko życia bakterii, – analizuje kladogram ilustrujący
ewolucję archeanów. |
– przedstawia różnorodność kształtów
bakterii, – porównuje budowę bakterii cudzo- i
samożywnej. |
– rozróżnia formy bakterii w preparatach
mikroskopowych lub na planszach, – opisuje budowę rzęsek, fimbrii i
otoczek bakteryjnych. |
– charakteryzuje współcześnie żyjące
archeany, – podaje różnice między bakteriami ghram
+ i Gram -, – analizuje zróżnicowanie morfologiczne
bakterii. |
– analizuje organizację materiału
genetycznego bakterii, – ocenia wartość przystosowawczą przetrwalników bakterii. |
|
||
10. Funkcje życiowe bakterii. Wybrane choroby
bakteryjne. T 35 |
– omawia sposoby odżywiania się i
oddychania bakterii, – wymienia przykłady bakterii. |
– charakteryzuje i porównuje sposoby odżywiania
się bakterii, – podaje przykłady chorób zakaźnych wywołanych przez bakterie. |
– omawia rodzaje bakterii
chorobotwórczych fotosyntetyzujących, nitryfikacyjnych oraz symbiotycznych, – omawia zasady profilaktyki chorób
zakaźnych wywołanych przez bakterie. |
– analizuje wybrane czynności życiowe
bakterii, – ocenia znacznie bakterii w przyrodzie
i gospodarce człowieka, – omawia proces wiązania azotu
atmosferycznego, – omawia rolę bakterii w
asymilacji azotu atmosferycznego. |
– definiuje pojęcie i rolę plazmidu, – omawia proces koniugacji u bakterii. |
|
||
1.
Budowa i procesy życiowe protistów. T 36 |
– wymienia główne linie rozwojowe
królestwa protistów, – omawia środowisko życia i morfologię
wybranych przedstawicieli protistów, – charakteryzuje oraz porównuje sposoby
odżywiania się protistów. |
– wymienia charakterystyczne cechy
organizmów zaliczanych do królestwa protistów, – charakteryzuje funkcje życiowe
protistów, – omawia sposoby poruszania się
protistów. |
– wymienia sposoby rozmnażania się
protistów, – wyjaśnia, co to jest gamia oraz
potrafi wymienić rodzaje gamii u protistów. |
– analizuje zależności między budową,
środowiskiem życia a czynnościami życiowymi protistów. |
– porównuje budowę oraz realizację funkcji życiowych pomiędzy liniami rozwojowymi protistów. |
|
||
2.
Podział i charakterystyka poszczególnych grup glonów. T 37 |
– wymienia środowiska życia
krasnorostów, bruzdnic, zielenic, brunatnic oraz okrzemek, – wymienia formy występowania zielenic i
krasnorostów, – wymienia przykłady glonów. |
– określa środowiska życia krasnorostów,
bruzdnic, zielenic, brunatnic oraz okrzemek, – podaje przykłady glonów
jednokomórkowych, wielokomórkowych i kolonijnych. |
– charakteryzuje środowisko życia i
elementy budowy wybranych przedstawicieli krasnorostów, bruzdnic, zielenic,
brunatnic oraz okrzemek, – przedstawia znaczenie glonów w
przyrodzie i gospodarce człowieka. |
– ocenia znaczenie glonów w przyrodzie i
w życiu człowieka, – określa znaczenie krasnorostów,
bruzdnic, zielenic, brunatnic oraz okrzemek
w przyrodzie i dla człowieka. |
– ocenia kryterium podziału roślin na
glony i rośliny wyższe, – klasyfikuje podstawowe gatunki protistów według przynależności systematycznej. |
|
||
13. Protisty chorobotwórcze. T 38 |
– identyfikuje pospolite gatunki
należące do protistów. |
– wymienia źródła zakażeń protistami
chorobotwórczymi. |
– podaje przykłady chorób wywoływanych
przez protisty. |
– podaje przykłady zapobiegania
zakażeniom. |
– analizuje zagrożenia, które wywołują protisty chorobotwórcze. |
|
||
Dział 4. Przegląd różnorodności
organizmów – rośliny lądowe |
|
|
||||||
14. Pochodzenie i linie rozwojowe
roślin. T 43 |
– podaje prawdopodobne przyczyny wyjścia
z wody roślin na ląd. |
– omawia założenia teorii telomowej. |
– charakteryzuje budowę kuksonii –
najstarszej znanej rośliny lądowej. |
– wymienia i charakteryzuje
przedstawicieli trymerofitów i zosterofitów. |
– opisuje tendencje ewolucyjne ryniofitów. |
|
||
15. Budowa i funkcje tkanek roślinnych.
Tkanki twórcze. T 44-45 |
– definiuje pojęcie tkanki, – wymienia rodzaje twórczych tkanek
roślinnych. |
– wskazuje określone tkanki twórcze w
roślinie, – rozpoznaje te tkanki na podstawie
obrazu mikroskopowego. |
– omawia charakterystyczne cechy
poszczególnych tkanek roślinnych. |
– wykonuje preparaty mikroskopowe tkanek
twórczych i dokonuje ich obserwacji. |
– wyjaśnia znaczenie merystemu wstawowego dla roślin jednoliściennych. |
|
||
16. Budowa i funkcje tkanek roślinnych. Tkanki stałe. T 46- 51 |
– omawia cechy charakterystyczne
poszczególnych rodzajów roślinnych tkanek stałych. |
– omawia lokalizację, roślinnych tkanek
stałych, – rozpoznaje te tkanki na podstawie
obrazu mikroskopowego. |
– omawia charakterystyczne cechy tkanek
stałych, – wykonuje preparaty mikroskopowe tkanek
stałych i dokonuje ich obserwacji. |
– rozpoznaje typy tkanek roślinnych
stałych na podstawie opisu i na rysunku, – wyjaśnia związek budowy tkanek
roślinnych z pełnionymi funkcjami, – opisuje mechanizm działania oraz
rodzaje aparatów szparkowych. |
– analizuje i porównuje budowę oraz
funkcje roślinnych tkanek stałych. – wskazuje wytwory tkanki okrywającej
liścia, korzenia i łodygi. |
|
||
17. Mszaki – rośliny zarodnikowe z
dominującym gametofitem. T 52- 53 |
– charakteryzuje środowisko i wymagania
życiowe mszaków, – wymienia i opisuje charakterystyczne
cechy gametofitu i sporofitu mszaków, – wymienia główne linie rozwojowe mszaków. |
– omawia budowę anatomiczną i
morfologiczną mszaków, – definiuje pojęcia: gametofit,
sporofit, splątek, – analizuje zależność między zajmowanym
środowiskiem a mechanizmem zapłodnienia u mszaków. |
– analizuje cykl życiowy mszaków, – porównuje budowę wybranych
przedstawicieli wątrobowców oraz mchów, – porównuje budowę gametofitu i
sporofitu mszaków, – ocenia gospodarcze znaczenie mszaków. |
– rozpoznaje gametofity i sporofity
różnych gatunków mszaków, – charakteryzuje zbiorowiska roślinne z
przewagą mszaków, – udowadnia, że gametofit jest
pokoleniem dominującym u mszaków. |
– ocenia znaczenie mszaków w cyklu hydrologicznym. |
|
||
18. Paprotniki – rośliny zarodnikowe z
dominującym sporofitem. T 54- 56 |
– wymienia główne linie rozwojowe
paprotników, – analizuje różne przystosowania paprotników do środowiska lądowego, – uzasadnia potrzebę ochrony gatunkowej
paprotników. |
– omawia środowisko i wymagania życiowe
paprotników, – wymienia cechy charakteryzujące
sporofit i gametofit paprotników, – wyjaśnia różnicę cyklu życiowego
paproci jednako-i różnozarodnikowych, – wyjaśnia rolę paprotników w
powstawaniu złóż węgla. |
– wyjaśnia pochodzenie paprotników, – udowadnia, że sporofit paprotników
jest pokoleniem dominującym, – wymienia kopalne gatunki paprotników. |
– porównuje budowę sporofitu i
gametofitu paprotników, – przedstawia graficznie przemianę
pokoleń paprotników jednako- i różnozarodnikowych. |
– klasyfikuje podstawowe gatunki
paprotników, – analizuje i ocenia znaczenie paprotników w zbiorowiskach roślinnych. |
|
||
19. Budowa organów wegetatywnych roślin nasiennych. T 57-59 |
– wymienia ogólne funkcje korzeni,
łodygi oraz liści, – cechy korzenia, łodygi oraz liści
roślin naczyniowych, – omawia typy systemów korzeniowych:
palowego i wiązkowego. |
– analizuje budowę zewnętrzną i
wewnętrzną korzenia, łodygi oraz liści, – wskazuje na schemacie poszczególne
strefy korzenia. |
– rozpoznaje na obrazie mikroskopowym
przekroju poprzecznego korzenia i łodygi oraz liścia poszczególne tkanki
roślinne. |
– analizuje różnice systemu korzeniowego
palowego i wiązkowego pod względem budowy i przystosowań do pełnionych
funkcji, – rozpoznaje na schemacie przekroju
poprzecznego liścia lub w obrazie mikroskopowym poszczególne tkanki roślinne. |
– charakteryzuje mechanizm wzrostu
łodygi i korzenia na długość i przyrostu na grubość, – ocenia i porównuje przystosowania budowy korzenia i łodygi do pełnionych przez nie funkcji. |
|
||
20. Modyfikacje organów wegetatywnych
roślin nasiennych. T 60-61 |
– wymienia typowe modyfikacje korzeni,
łodyg oraz liści. |
– charakteryzuje spotykane modyfikacje
korzeni, łodygi i liści. |
– charakteryzuje pojęcie epifitu, podaje
przykład oraz omawia adaptacje, pozwalające na funkcjonowanie w środowisku
naturalnym. |
– wyjaśnia przyczyny redukcji wielkości
liści u roślin stref tropikalnych. |
– udowodnia, że modyfikacje korzenia są
wyrazem adaptacji rośliny do warunków środowiska. |
|
||
21. Budowa organów generatywnych i cykl
rozwojowy nagonasiennych. T 62 |
– wymienia organy rozrodcze roślin
nagozalążkowych. |
– definiuje pojęcia: kwiat, kwiatostan, zapylenie, zapłodnienie,
zalążek, woreczek zalążkowy, woreczek pyłkowy, łagiewka pyłkowa, pyłek. |
– analizuje mechanizm zapylenia i
zapłodnienia roślin nagozalążkowych, – omawia proces powstawania i roli
bielma u roślin nagonasiennych. |
– omawia cykl rozwojowy roślin
nagozalążkowych na przykładzie sosny, – wymienia rodzaje i omawia funkcje
organów roślin nasiennych. |
– porównuje przemianę pokoleń paprotników różnozarodnikowych i roślin nagozalążkowych. |
|
||
22. Budowa organów generatywnych i cykl
rozwojowy okrytonasiennych. T 63-65 |
– porównuje budowę roślin jedno- i
dwuliściennych, – określa warunki kiełkowania nasion, – analizuje budowę nasienia i owocu. |
– wymienia i rozróżnia elementy
anatomiczne kwiatu, – definiuje pojęcia: jednopienność,
dwupienność, obupłciowość, samozapylenie, zapylenie krzyżowe, przedsłupność,
przedprątność, różno słupkowość, – klasyfikuje kwiatostany, owoce oraz
nasiona, – wymienia przykłady strategii
roślinnych, które sprzyjają zapyleniu, – opisuje cykl rozwojowy rośliny okrytonasiennej. |
– analizuje mechanizm podwójnego
zapłodnienia, – porównuje powstawanie i rolę bielma u
roślin okrytozalążkowych, – charakteryzuje budowę kwiatu rośliny
okrytonasiennej, – rozpoznaje kwiaty i kwiatostany roślin
okrytonasiennych, – wykazuje związek budowy kwiatu rośliny
okrytonasiennej ze sposobem zapylania, – charakteryzuje budowę nasion i owoców. |
– porównuje budowę kwiatów wiatropylnych
i owadopylnych, – analizuje przystosowania roślin
okrytozalążkowych do owadopylności i wiatropylności, – charakteryzuje rolę poszczególnych
elementów nasienia w procesie kiełkowania, – analizuje proces kiełkowania. |
– wykonuje narys kwiatu, – porównuje budowę roślin nago- i
okrytozalążkowych, – planuje i przeprowadza doświadczenie
demonstrujące wpływ wody i temperatury na kiełkowanie nasion, – zakłada i prowadzi zielnik, – analizuje czynniki, które pozwoliły roślinom okrytonasiennym zasiedlić niemal wszystkie środowiska. |
|
||
23. Systematyka i znaczenie roślin
nasiennych. T 66-67 |
– podaje główne linie rozwojowe roślin
nasiennych. |
– uzasadnia konieczność prawnej ochrony
roślin nasiennych, – wymienia i rozróżnia gatunki prawnie
chronionych roślin nasiennych. |
– wyjaśnia pochodzenie nasiennych, – charakteryzuje wybrane gatunki roślin
nago- i okrytonasiennych, – analizuje skład gatunkowy wybranych
zbiorowisk roślinnych. |
– podaje systematykę roślin nago- i
okrytozalążkowych, – analizuje pochodzenie roślin
nasiennych. |
– podaje przykłady gatunków należących do poszczególnych form ekologicznych roślin nasiennych. |
|
||
24. Budowa grzybów. Charakterystyka
workowców. T 72 |
– opisuje środowisko oraz wymagania
życiowe grzybów, – wymienia charakterystyczne cechy
królestwa grzybów, – omawia rodzaje grzybni, – wymienia podstawowe funkcje życiowe
workowców, – prowadzi obserwację mikroskopową
preparatu trwałego workowców i omawia wyniki obserwacji, – wymienia sposoby rozmnażania się
workowców. |
– definiuje pojęcia: plecha, strzępka,
plektenchyma, – klasyfikuje rodzaje grzybni i
rozpoznaje je na podstawie rycin, – analizuje poziomy organizacji budowy
ciała grzybów, – wykonuje samodzielnie preparat
mikroskopowy i prowadzi obserwację mikroskopową drożdży, – analizuje sposoby rozmnażania
płciowego i bezpłciowego grzybów. |
– definiuje pojęcia: zarodnik, plemnia,
lęgnia, pseudomycelium, gametangiogamia, somatogamia, kariogamia, – podaje systematykę grzybów, – wymienia i charakteryzuje typy
zaliczane do królestwa grzybów, – wymienia i omawia strategie odżywiania
się grzybów, – analizuje przemianę pokoleń workowców. |
– omawia różnicę pomiędzy heterotallicznością
a homotallicznością, – uzasadnia słuszność wyodrębnienia
królestwa grzybów. |
– planuje i wykonuje doświadczenie potwierdzające zachodzenie fermentacji alkoholowej z udziałem drożdży. |
|
||
25. Charakterystyka sprzężniowców i
podstawczaków. T73 |
– wymienia podstawowe funkcje życiowe
sprzężniowców i podstawczaków, – prowadzi obserwację mikroskopową
preparatu trwałego sprzężniowców i podstawczaków oraz omawia wyniki
obserwacji. |
– analizuje sposoby rozmnażania
płciowego i bezpłciowego sprzężniowców i podstawczaków. |
– wymienia sposoby rozmnażania się
sprzężniowców i podstawczaków, – analizuje przemianę pokoleń
sprzężniowców i podstawczaków. |
– wykonuje samodzielnie preparat
mikroskopowy i prowadzi obserwację mikroskopową zarodników (np. pieczarki), – zakłada, prowadzi oraz dokumentuje
hodowlę grzybów pleśniowych. |
– rozpoznaje pospolite gatunki |
|
||
26. Związki symbiotyczne i znaczenie
grzybów. T74 |
– wymienia przykłady wykorzystania
grzybów, – omawia rolę grzybów w procesie krążenia
materii w przyrodzie, – klasyfikuje porosty. |
– definiuje pojęcia: symbioza,
mutualizm, helotyzm, mikoryza, – omawia środowisko i tryb życia
porostów. |
– wyjaśnia, na czym polega różnica
pomiędzy mikoryzą ektotroficzną a endotroficzną. |
– analizuje budowę morfologiczną i
anatomiczną porostów, – ocenia biocenotyczne znaczenie
porostów jako organizmów pionierskich. |
– organizuje i prowadzi badania
zanieczyszczenia powietrza przy użyciu skali porostowej. |
|
||
27. Pochodzenie i główne linie rozwojowe
zwierząt. T 75 |
– wymienia główne linie rozwoju
ewolucyjnego zwierząt. |
– wylicza typy zaliczane do królestwa
zwierząt i ogólnie je charakteryzuje, – wymienia środowiska życia i opisuje
wymagania życiowe zwierząt. |
– wyjaśnia pochodzenie zwierząt, – definiuje pojęcia: ontogeneza i
filogeneza. |
– analizuje pochodzenie zwierząt
wielokomórkowych. |
– analizuje drzewo rodowe ilustrujące przebieg ewolucyjny zwierząt. |
|
||
28. Rozmnażanie się i etapy rozwoju
zarodkowego zwierząt. T 76- 77 |
– analizuje schemat rozwoju zarodkowego
zwierząt. |
– wyjaśnia, na czym polegają procesy
bruzdkowania, gastrulacji i organogenezy. |
– definiuje pojęcia: obojnactwo,
rozdzielnopłciowość, zwierzęta pierwo- i wtórouste. |
– porównuje rozwój zarodkowy zwierząt
pierwoustych i wtóroustych, – porównuje rozmnażanie bezpłciowe i
płciowe u zwierząt. |
– wyjaśnia różnicę pomiędzy komórką
totipotencjalną a pluripotencjalną, – określa, z którego listka zarodkowego
wykształcają się wybrane tkanki oraz narządy. |
|
||
29. Tkanki zwierzęce –tkanka nabłonkowa,
nerwowa i mięśniowa. T 78-80 |
– wymienia typy tkanek zwierzęcych, – omawia charakterystyczne cechy budowy
oraz funkcje tkanek, – rozróżnia tkanki nabłonkowe, nerwowe i
mięśniowe na podstawie typowych cech, – określa kierunek przepływu impulsów
nerwowych, – charakteryzuje hierarchiczną
organizację organizmu człowieka. |
– definiuje terminy: tkanka, neuron,
synapsa, – rysuje schemat ilustrujący
klasyfikację tkanek zwierzęcych, – omawia cechy budowy i typy tkanek
mięśniowych, – wymienia charakterystyczne cechy
tkanki nerwowej, – wymienia charakterystyczne cechy i
rodzaje tkanek nabłonkowych. |
– klasyfikuje tkanki według budowy i
funkcji, – omawia kryteria podziału tkanek
mięśniowych, – omawia organizację kurczliwych
elementów we włóknach mięśnia szkieletowego, – wymienia rodzaje synaps, – wymienia kryteria klasyfikacji tkanki
nabłonkowej. |
– identyfikuje tkanki zwierzęce na
rycinach lub mikrofotografiach, – wyjaśnia mechanizm skurczu mięśnia, – prowadzi obserwację mikroskopową
tkanek (mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej i gładkiej), a
następnie rysuje i opisuje zaobserwowane szczegóły budowy, – wyjaśnia związek budowy nabłonków z
pełnionymi przez nie funkcjami. |
– wyjaśnia mechanizm przewodzenia
impulsu nerwowego, – porównuje typy synaps występujących w
układzie nerwowym, – dowodzi, że wysoka efektywność pracy mięśni jest związana ze sposobem organizacji ich elementów. |
|
||
30. Tkanki zwierzęce – tkanka łączna. T 81- 85 |
– wymienia swoiste cechy tkanki łącznej, – wyjaśnia na przykładach związek budowy
tkanki łącznej z pełnioną funkcją, – wymienia elementy tworzące krew, – omawia funkcje biologiczne krwi i
limfy, – rozpoznaje podstawowe rodzaje krwinek, – charakteryzuje przystosowania w
budowie krwinek do pełnionych przez nie funkcji. |
– za pomocą grafu przedstawia
klasyfikację tkanek łącznych, – charakteryzuje tkanki łączne oporowe, – wymienia cechy krwi i limfy świadczące
o przynależności do grupy tkanek łącznych. |
– na rycinach lub fotografiach
identyfikuje tkanki łączne, – przeprowadza według instrukcji
obserwację mikroskopową tkanki kostnej lub chrzęstnej. |
– wymienia elementy składające się na
substancję międzykomórkową tkanki łącznej. |
– charakteryzuje elementy składowe
substancji międzykomórkowej tkanki łącznej. |
|
||
31. Budowa i funkcje życiowe gąbek. T 86 |
– opisuje środowisko i tryb życia gąbek, – wyjaśnia, dlaczego gąbki zaliczamy do
dwuwarstwowców i zwierząt beztkankowych. |
– rozpoznaje pospolite gatunki gąbek, – wymienia typy komórek budujących ciało
gąbek. |
– charakteryzuje sposoby rozmnażania się
gąbek, – charakteryzuje komórki budujące ciało
gąbek. |
– porównuje zasadnicze plany budowy
gąbek, – analizuje budowę morfologiczną i
anatomiczną gąbek. |
– ocenia znaczenie gąbek. |
|
||
32. Budowa i systematyka parzydełkowców.
T 88 |
– wskazuje środowisko życia
parzydełkowców, – rozpoznaje wybrane gatunki
parzydełkowców, – wyjaśnia, dlaczego parzydełkowce
zaliczamy do dwuwarstwowych zwierząt tkankowych. |
– definiuje pojęcia polip i meduza, – wymienia i rozróżnia rodzaje komórek
występujących u parzydełkowców, – porównuje morfologiczną i anatomiczną
budowę polipa i meduzy. |
– podaje systematykę parzydełkowców, – porównuje budowę stułbiopławów,
krążkopławów oraz koralowców. |
– charakteryzuje trzy formy polipów
występujące u parzydełkowców, – zakłada i prowadzi hodowlę stułbi oraz
dokumentuje jej przebieg. |
– charakteryzuje komórki parzydełkowe nabłonkowo-mięśniowe, nabłonkowo-nerwowe interstycjalne oraz gruczołowe występujące u parzydełkowców. |
|
||
33. Funkcje życiowe i znaczenie
parzydełkowców. T89 |
– opisuje sposoby rozmnażania się
parzydełkowców. |
– omawia sposób odżywiania się
parzydełkowców, – omawia sposób poruszania się
parzydełkowców. |
– charakteryzuje budowę układu nerwowego
parzydełkowców i występujące u nich narządy zmysłów. |
– omawia przemianę pokoleń
parzydełkowców na przykładzie chełbi modrej, – omawia rolę parzydełkowców. |
– wyjaśnia znaczenie metagenezy u parzydełkowców. |
|
||
34. Budowa płazińców. T93 |
– opisuje środowisko i tryb życia
płazińców, – wymienia przykłady wolnożyjących
płazińców. |
– wyjaśnia, dlaczego płazińce są
zaliczane do trójwarstwowców oraz zwierząt pierwoustych o dwubocznej symetrii
ciała, – definiuje pojęcia: żywiciel pośredni,
żywiciel ostateczny. |
– podaje systematykę płazińców. |
– opisuje ilustracje przedstawiające
budowę wewnętrzną i zewnętrzną płazińców, – zakłada i prowadzi hodowlę wypławków
oraz dokumentuje jej przebieg. |
– analizuje budowę anatomiczną i
morfologiczną wolnożyjących płazińców. |
|
||
35. Przegląd pasożytniczych płazińców. T94-95 |
– wymienia najczęściej występujące
gatunki pasożytniczych płazińców. |
– omawia cechy budowy anatomicznej i
morfologicznej płazińców powiązane z pasożytniczym trybem ich życia. |
– analizuje budowę tasiemca
nieuzbrojonego. |
– porównuje budowę tasiemców i przywr. |
– omawia cykle rozwojowe wybranych
pasożytów człowieka. |
|
||
36. Budowa nicieni. T 96 |
– opisuje środowisko i tryb życia
nicieni, – wymienia i omawia cechy nicieni, – wymienia najczęściej występujące
gatunków nicieni. |
– definiuje pojęcia: rozdzielnopłciowość
i obojnactwo, – omawia budowę morfologiczną i
anatomiczną nicieni. |
– porównuje budowę płazińców i nicieni, – opisuje ryciny ilustrujące budowę
zewnętrzną i wewnętrzną nicieni. |
– wyjaśnia, dlaczego nicienie są
zaliczane do trójwarstwowców oraz zwierząt pierwoustych. |
– analizuje budowę morfologiczną i anatomiczną nicieni. |
|
||
37. Rozmnażanie i przegląd
pasożytniczych nicieni. T 97 |
– wymienia pasożytnicze gatunki nicieni, – wyjaśnia podstawowe zasady
profilaktyki zakażeń wywoływanych przez nicienie. |
– wymienia cechy budowy morfologicznej i
anatomicznej nicieni związane z ich pasożytniczym trybem życia, – definiuje pojęcia: dymorfizm płciowy,
pasożyt mono- i polikseniczny. |
– na rycinach lub preparatach rozróżnia
pasożytnicze gatunki obleńców, – porównuje rozwój prosty i złożony
nicieni, – na podstawie opisu rysuje schemat ilustrujący
rozwój pasożytniczych nicieni, – analizuje przystosowania
morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne nicieni do pasożytnictwa. |
– omawia cykle życiowe wybranych
gatunków pasożytniczych nicieni, – przewiduje sytuacje grożące zarażeniem
się pasożytniczymi nicieniami. |
– porównuje budowę oraz cykle życiowe pasożytniczych płazińców i nicieni. |
|
||
38. Budowa i funkcje życiowe
pierścienic. T 98-99 |
– opisuje środowisko i tryb życia
pierścienic, – wymienia i omawia cechy aromorfotyczne
pierścienic. |
– definiuje pojęcia: celoma, metameria
homologiczna, metameria heteronomiczna, cefalizacja, – wyjaśnia, dlaczego pierścienice są
zaliczane do trójwarstwowców oraz zwierząt pierwoustych, celomatycznych. |
– na przykładzie dżdżownicy omawia
budowę morfologiczną i anatomiczną pierścienic, – porównuje budowę i tryb życia
wieloszczetów, skąposzczetów oraz pijawek. |
– zakłada i prowadzi hodowlę dżdżownicy
oraz dokumentuje jej przebieg, – porównuje budowę oraz realizację
podstawowych funkcji życiowych u pierścienic i nicieni. |
– analizuje pochodzenie zwierząt
celomatycznych. |
|
||
39. Przegląd systematyczny i znaczenie
pierścienic. T 100 |
– wymienia najpopularniejsze gatunki
należące do pierścienic. |
– podaje systematykę pierścienic, – omawia rolę pierścienic w środowisku. |
– omawia budowę larwy trochofory, – przedstawia pozycję systematyczną
wybranych gatunków pierścienic. |
– analizuje budowę morfologiczną i
anatomiczną wieloszczetów i pijawek. |
– uzasadnia rolę pierścienic w ewolucji stawonogów i mięczaków. |
|
||
40. Budowa zewnętrzna stawonogów. t 101 |
– opisuje środowisko i tryb życia
stawonogów, – wymienia trzy podstawowe odcinki ciała
stawonogów. |
– wymienia i omawia charakterystyczne
cechy stawonogów, – wymienia przystosowania w budowie
zewnętrznej stawonogów do życia w wodzie i na lądzie, – porównuje budowę powłok ciała i układu
ruchu u pierścienic i u stawonogów, – porównuje budowę i tryb życia
skorupiaków, pajęczaków, wijów i owadów. |
– wymienia progresywne w stosunku do
pierścienic cechy stawonogów, – omawia zwyczaje życiowe owadów i
pająków, – definiuje pojęcie segmentacja
heteronomiczna, – opisuje ryciny ilustrujące budowę
zewnętrzną stawonogów. |
– porównuje budowę zewnętrzną
pajęczaków, owadów i skorupiaków. |
– zakłada i prowadzi hodowlę wybranych
stawonogów oraz dokumentuje jej przebieg, – ilustruje przebieg filogenezy
stawonogów. |
|
||
41. Budowa wewnętrzna stawonogów. T 102-104 |
– wskazuje poszczególne elementy budowy
wewnętrznej we właściwych odcinkach ciała stawonogów. |
– wymienia przystosowania w budowie
wewnętrznej do życia w wodzie i na lądzie, – definiuje pojęcia: skrzela,
płucotchawki, tchawki, – opisuje ryciny ilustrujące budowę
wewnętrzną stawonogów. |
– omawia budowę układów: pokarmowego,
mięśniowego, krwionośnego, oddechowego, wydalniczego, nerwowego oraz rozrodczego
u stawonogów. |
– analizuje budowę układu oddechowego
stawonogów, biorąc pod uwagę zajmowane siedliska. |
– charakteryzuje budowę narządów zmysłów u owadów. |
|
||
42. Rozmnażanie i rozwój owadów. T 104 |
– wymienia rodzaje przeobrażeń
występujących u owadów. |
– analizuje zasadnicze strategie
rozrodcze owadów, – definiuje pojęcia: przeobrażenie
niezupełne, przeobrażenie zupełne, linienie, partenogeneza. |
– omawia rozmnażanie się owadów wodnych
i lądowych. |
– porównuje rozwój prosty i złożony, – porównuje rozmnażanie i rozwój
przedstawicieli różnych grup owadów. |
– ocenia znaczenie opieki nad potomstwem
w sukcesie ewolucyjnym owadów. |
|
||
43. Przegląd systematyczny i znaczenie
stawonogów. T 105 |
– wymienia najpopularniejsze gatunki
należące do stawonogów, – określa pozycję systematyczną
wybranych gatunków stawonogów. |
– wymienia i rozpoznaje pospolite
gatunki skorupiaków, pajęczaków, wijów i owadów, – wyjaśnia rolę biologiczną stawonogów
ze szczególnym uwzględnieniem owadów. |
– analizuje pochodzenie stawonogów, – omawia systematykę stawonogów. |
– ocenia biocenotyczną i gospodarczą
rolę stawonogów, – stosuje klucze i przewodniki do
identyfikacji stawonogów. |
– analizuje znaczenie polimorfizmu oraz struktury społecznej owadów w ewolucji tej grupy organizmów. |
|
||
44. Budowa i funkcje życiowe mięczaków. T 106- 108 |
– opisuje środowisko i tryb życia
mięczaków, – wymienia przykłady gatunków należących
do mięczaków. |
– charakteryzuje budowę zewnętrzną i
wewnętrzną mięczaków, – wymienia i omawia ogólne cechy
mięczaków, – analizuje przystosowania
morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne mięczaków do środowiska życia. |
– analizuje morfologię, anatomię oraz
fizjologię mięczaków, – wymienia różnice w rozmnażaniu się
mięczaków, – porównuje budowę układów i narządów
wewnętrznych mięczaków z innymi typami królestwa zwierząt, – porównuje środowisko, budowę oraz
funkcje życiowe przedstawicieli mięczaków. |
– opisuje ryciny przedstawiające
elementy budowy morfologicznej i anatomicznej mięczaków, – porównuje plan budowy ślimaków, małży
i głowonogów, – wymienia i charakteryzuje larwy
występujące w rozwoju osobniczym mięczaków. |
– omawia budowę i funkcje układu
krążenia głowonogów oraz rolę serca skrzelowego, – zakłada i prowadzi hodowlę ślimaków
oraz dokumentuje jej przebieg, – wyjaśnia, dlaczego głowonogi są najbardziej progresywną grupą mięczaków. |
|
||
45. Przegląd systematyczny i znaczenie
mięczaków. T 109 |
– wymienia gromady zaliczane do
mięczaków. |
– podaje systematykę wybranych gatunków
mięczaków. |
– charakteryzuje przedstawicieli
poszczególnych gromad mięczaków, – ocenia środowiskowe i gospodarcze
znaczenie mięczaków. |
– wyjaśnia pochodzenie mięczaków, – wymienia i rozróżnia prawnie chronione
gatunki mięczaków. |
– wyjaśnia pojęcie organizm synantropijny i podaje jego przykłady. |
|
||
46. Budowa i czynności życiowe
szkarłupni. T 110 |
– omawia środowisko i tryb życia
szkarłupni, – wymienia charakterystyczne cechy
szkarłupni. |
– analizuje schematy ilustrujące budowę
zewnętrzną i wewnętrzną szkarłupni. |
– na przykładzie rozgwiazdy omawia
budowę morfologiczną i anatomiczną szkarłupni, – wymienia przystosowania morfologiczne,
anatomiczne i fizjologiczne szkarłupni do życia w wodzie. |
– analizuje pochodzenie szkarłupni, – wymienia charakterystyczne cechy
szkarłupni, odróżniające je od innych grup zwierząt mających wtórną jamę
ciała. |
– na przykładzie szkarłupni wyjaśnia, na
czym polega ewolucja regresywna, – analizuje budowę i wyjaśnia rolę
układu ambulakralnego szkarłupni. |
|
||
47. Pochodzenie i linie rozwojowe
strunowców. T111 |
– analizuje pochodzenie strunowców. |
– wymienia i omawia charakterystyczne
cechy strunowców. |
– wymienia trzy główne linie rozwojowe
strunowców. |
– analizuje trzy główne linie radiacyjne
strunowców. |
– na podstawie analizy kopalnych form strunowców wyprowadza ogólny schemat ich budowy. |
|
||
48. Charakterystyka strunowców na
przykładzie lancetnika. 112-113 |
– wyjaśnia znaczenie terminu strunowce, – omawia środowisko i tryb życia
lancetnika. |
– wymienia i omawia charakterystyczne
cechy strunowców, – uzasadnia, dlaczego lancetnik jest
przedstawicielem strunowców. |
– analizuje ryciny ilustrujące budowę
zewnętrzną i wewnętrzną lancetnika. |
– analizuje morfologię, anatomię i
fizjologię lancetnika. |
– porównuje budowę lancetnika i
bezkręgowców. |
|
||
49. Ogólna charakterystyka i pochodzenie
kręgowców. 114 |
– omawia środowiska i tryb życia
kręgowców, – wyjaśnia ewolucyjne zmiany budowy
wewnętrznej kręgowców, – analizuje drzewo rodowe kręgowców. |
– wymienia i omawia charakterystyczne
cechy kręgowców. |
– podaje systematykę kręgowców, – analizuje ewolucję budowy czaszki i
łuków skrzelowych kręgowców. |
– charakteryzuje czynniki, które
zadecydowały o sukcesie ewolucyjnym kręgowców. |
– udowadnia progresywny charakter zmian
w budowie i biologii kręgowców, – analizuje pochodzenie i tendencje ewolucyjne kręgowców. |
|
||
50. Filogeneza i budowa zewnętrzna ryb. 116 |
– omawia środowisko i tryb życia ryb, – wymienia przykładowych przodków ryb
współczesnych, – wymienia i omawia typowe cechy gromady
ryb. |
– szereguje przodków ryb współczesnych
we właściwej kolejności, – wyróżnia te cechy budowy, które
świadczą o przynależności ryb do strunowców oraz kręgowców. |
– charakteryzuje poszczególne
etapyewolucji ryb, – analizuje ryciny ilustrujące budowę
anatomiczną ryb. |
– przeprowadza obserwację budowy
morfologicznej ryb i dokumentuje jej wyniki. |
– charakteryzuje rodzaje łusek i płetw
jako wyraz adaptacji ryb do środowiska, – zakłada oraz dokumentuje hodowlę ryb
akwariowych. |
|
||
51. Budowa wewnętrzna i czynności
życiowe ryb. 117-120 |
– wymienia elementy budowy szkieletu
ryby, mechanizm wymiany gazowej oraz budowę układu krążenia. |
– opisuje na rysunku poszczególne
narządy wewnętrzne ryb, – omawia mechanizmy osmoregulacyjne u
ryb słodkowodnych i morskich. |
– charakteryzuje budowę czaszki, mózgu
oraz serca ryb, – definiuje terminy: tarło, tarlisko,
ikra, ryby anadromiczne i katadromiczne, – porównuje budowę i biologię ryb
chrzęstnoszkieletowych i kostnoszkieletowych. |
– omawia budowę i funkcje elementów
układu pokarmowego, oddechowego, krwionośnego, wydalniczego, nerwowego oraz
rozrodczego u ryb, – rysuje schematy ilustrujące budowę
narządów lub układów narządów ryb. |
– omawia przebieg ewolucji pęcherza
pławnego u ryb, – omawia zwyczaje godowe, formy opieki nad potomstwem oraz wędrówki ryb. |
|
||
52. Przegląd systematyczny i znaczenie
ryb. 121 |
– podaje systematykę ryb, – ocenia rolę ryb w środowisku
naturalnym. |
– analizuje pochodzenie ryb, – wymienia i rozróżnia gatunki ryb
prawnie chronionych. |
– charakteryzuje przedstawicieli ryb
chrzęstnoszkieletowych i kostnoszkieletowych, – ocenia wpływ rybołówstwa na życie i
równowagę ekologiczną biocenoz wodnych. |
– charakteryzuje wybrane gatunki ryb, – ocenia znaczenie ryb w środowisku
naturalnym i gospodarce człowieka. |
– identyfikuje pospolite gatunki ryb i
klasyfikuje je według środowiska życia i przynależności systematycznej. |
|
||
53. Filogeneza i budowa zewnętrzna
płazów. 122 |
– omawia środowisko i tryb życia płazów, – udowadnia, że istnieje związek
pomiędzy budową i biologią płazów a zajmowanym środowiskiem życia. |
– wymienia etapy filogenezy płazów, – wymienia i omawia charakterystyczne
cechy płazów. |
– analizuje pochodzenie filogenetyczne
płazów, – wyróżnia te cechy budowy, które
świadczą o przynależności płazów do strunowców oraz kręgowców. |
– porównuje budowę morfologiczną i
anatomiczną płazów i ryb. |
– przeprowadza obserwację budowy morfologicznej okazu żaby w formalinie i dokumentuje jej wyniki. |
|
||
54. Budowa wewnętrzna i czynności
życiowe płazów. 123-126 |
– wymienia elementy budowy szkieletu
płaza, mechanizm wymiany gazowej oraz budowę układu krążenia. |
– definiuje terminy: skrzek,
zapłodnienie zewnętrzne, – wymienia układy wewnętrzne płazów i
dokonuje ich ogólnej charakterystyki, – analizuje mechanizm rozrodu i rozwoju
płazów. |
– wyjaśnia, na czym polega zjawisko
neotenii, – omawia i porównuje budowę morfologiczną
i anatomiczną kijanki i dorosłej postaci płazów, – uzasadnia zależność rozrodu i rozwoju
płazów od środowiska wodnego. |
– rysuje schematy ilustrujące budowę
narządów i układów narządów płazów, – omawia budowę i funkcje elementów
układu pokarmowego, oddechowego, krwionośnego, wydalniczego, nerwowego oraz
rozrodczego u płazów. |
– wskazuje na znaczenie oddychania
skórnego u płazów, – ocenia formy opieki nad potomstwem płazów. |
|
||
55. Przegląd systematyczny i znaczenie
płazów. 127 |
– wymienia trzy podstawowe rzędy
zaliczane do płazów, – omawia ekologiczne znaczenie płazów, – wymienia i omawia czynniki zagrażające
płazom. |
– charakteryzuje trzy główne rzędy
płazów, – ocenia funkcje ekologiczne płazów, – wymienia i rozróżnia gatunki płazów
podlegające ochronie prawnej. |
– charakteryzuje wybrane gatunki płazów. |
– identyfikuje pospolite gatunki płazów
i klasyfikuje je według przynależności systematycznej. |
– wyjaśnia, dlaczego obecnie płazy
stanowią jedną z grup organizmów bardziej zagrożonych wyginięciem, – proponuje sposoby czynnej ochrony płazów. |
|
||
56. Filogeneza i budowa zewnętrzna
gadów. 128 |
– omawia środowisko i tryb życia
współczesnych gadów. |
– omawia budowę i funkcje skóry gadów, – omawia filogenezę gadów. |
– wyjaśnia, na czym polega zjawisko
linienia u gadów, – omawia środowisko i tryb życia gadów
mezozoicznych. |
– analizuje drzewo rodowe gadów, – porównuje budowę skóry płazów i gadów, – ustosunkowuje się do hipotez
wyjaśniających przyczyny wyginięcia gadów mezozoicznych. |
– analizuje przyczyny i przebieg radiacji
adaptatywnej gadów mezozoicznych, – porównuje budowę i biologię gadów i
płazów. |
|
||
57. Budowa wewnętrzna i czynności
życiowe gadów. 129-132 |
– wymienia progresywne cechy gadów, – wyjaśnia, dlaczego gady zaliczamy do
owodniowców, – wymienia charakterystyczne dla gadów
cechy szkieletu oraz wyjaśnia znaczenie adaptacyjne każdej z nich. |
– analizuje morfologię, anatomię i
fizjologię gadów, – udowadnia, że istnieje związek
pomiędzy budową i biologią a środowiskiem życia gadów, – analizuje biologię rozrodu i rozwoju
gadów. |
– wykazuje, że błony płodowe są
konieczne dla prawidłowego rozwoju gada, – wymienia błony płodowe gadów i omawia
ich funkcje. |
– rysuje schematy ilustrujące budowę
narządów i układów narządów gadów. |
– analizuje schematy ilustrujące budowę
anatomiczną gadów, – ocenia znaczenie błon płodowych w ewolucji gadów. |
|
||
58. Przegląd systematyczny i znaczenie
gadów. 133 |
– wymienia cztery podstawowe rzędy
zaliczane do gadów, – omawia ekologiczne znaczenie gadów. |
– charakteryzuje cztery główne rzędy gadów, – ocenia znaczenie ekologiczne gadów. |
– identyfikuje pospolite gatunki gadów i
klasyfikuje je według przynależności systematycznej. |
– charakteryzuje wybrane gatunki gadów, – wymienia i rozróżnia gatunki gadów
podlegające ochronie prawnej. |
– wyjaśnia, na czym polega sukces
ewolucyjny żyjących współcześnie gadów, – opisuje formy opieki nad potomstwem u gadów. |
|
||
59. Filogeneza i budowa zewnętrzna
ptaków. 134 |
– omawia środowisko i tryb życia ptaków, – wymienia i omawia progresywne cechy
ptaków. |
– omawia budowę i funkcje skóry ptaków, – wymienia rodzaje piór i omawia ich
funkcje, – analizuje przystosowania
morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne ptaków do lotu. |
– omawia hipotezy wyjaśniające
pochodzenie zdolności ptaków do aktywnego lotu. |
– porównuje budowę skóry gadów i ptaków. |
– porównuje budowę i biologię gadów i ptaków. |
|
||
60. Budowa wewnętrzna i czynności
życiowe ptaków. 135-138 |
– wymienia charakterystyczne dla ptaków
cechy szkieletu oraz wyjaśnia znaczenie adaptacyjne każdej z nich. |
– analizuje przystosowania
morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne ptaków do lotu, – wyjaśnia, dlaczego ptaki zaliczamy do
owodniowców. |
– wymienia narządów i układów narządów
ptaków, – opisuje schematy ilustrujące budowę
narządów i układów narządów ptaków, – analizuje mechanizmy umożliwiające
ptakom utrzymanie wysokiego tempa przemiany materii i stałej temperatury
ciała. |
– analizuje schematy ilustrujące budowę
anatomiczną ptaków, – wymienia i omawia mechanizmy, które
umożliwiły ptakom osiągnięcie stałocieplności, – wyjaśnia mechanizm podwójnego
oddychania. |
– omawia cztery podstawowe mechanizmy
lotu ptaków, – omawia zjawisko wędrówek ptaków. |
|
||
61. Rozmnażanie i rozwój ptaków. 139 |
– charakteryzuje budowę jaja ptaka. |
– definiuje pojęcia: gniazdowniki i
zagniazdowniki. |
– porównuje strategie rozrodcze
gniazdowników i zagniazdowników. |
– uzasadnia znaczenie aktywnej opieki
nad potomstwem w ewolucji ptaków. |
– analizuje biologię rozrodu i rozwoju ptaków. |
|
||
62. Przegląd systematyczny i znaczenie
ptaków. 140 |
– ocenia biologiczne i gospodarcze
znaczenie ptaków. |
– identyfikuje pospolite gatunki ptaków. |
– omawia filogenezę i podaje systematykę
ptaków. |
– klasyfikuje ptaki według
przynależności systematycznej. |
– charakteryzuje wybrane rzędy i gatunki ptaków. |
|
||
63. Filogeneza i budowa zewnętrzna
ssaków. 141 |
– omawia filogenezę ssaków, – omawia środowisko i tryb życia
stekowców, torbaczy i ssaków łożyskowych. |
– przeprowadza analizę drzewa rodowego
ssaków, – wymienia i omawia progresywne cechy
ssaków. |
– omawia budowę i funkcje skóry ssaków, – porównuje pokrycie ciała ssaka z
pokryciem ciała innych kręgowców, – analizuje schematy ilustrujące budowę
anatomiczną ssaków. |
– wyjaśnia znaczenie endotermii w
sukcesie ewolucyjnym ssaków, – określa przyczyny sukcesu ewolucyjnego
ssaków, – dowodzi, jakie cechy budowy ssaków są
wyrazem adaptacji do zajmowanego środowiska życia. |
– opisuje zjawisko konwergencji u
torbaczy i ssaków łożyskowych, – przeprowadza obserwację budowy zewnętrznej ssaka i dokumentuje jej wyniki. |
|
||
64. Budowa wewnętrzna i czynności życiowe ssaków. 142-145 |
– analizuje morfologię, anatomię i
fizjologię ssaków, – wymienia i omawia rodzaje zębów
ssaków, – wyjaśnia, dlaczego ssaki zaliczamy do
owodniowców i zwierząt żyworodnych. |
– przedstawia budowę szkieletu osiowego
kręgowców, – opisuje pokazane przez nauczyciela
schematy ilustrujące budowę narządów i układów narządów ssaków. |
– wymienia charakterystyczne dla ssaków
cechy szkieletu oraz wyjaśnia znaczenie adaptacyjne każdej z nich, – wymienia różnice w budowie układu
pokarmowego ssaków roślinożernych i mięsożernych. |
– analizuje pochodzenie ssaków, – wymienia i omawia progresywne i
prymitywne cechy stekowców i torbaczy, – wykazuje związek pomiędzy uzębieniem
ssaków a rodzajem spożywanego pokarmu i trybem życia ssaków. |
– analizuje biologię rozrodu i rozwoju
ssaków, – ocenia znaczenie opieki nad potomstwem
w ewolucji ssaków, – porównuje mechanizm wentylacji płuc płazów, gadów i ssaków oraz ocenia ich wydajność. |
|
||
65. Przegląd systematyczny ssaków. 146 |
– omawia filogenezę i podaje systematykę
ssaków, – dowodzi, że człowiek jest ssakiem. |
– identyfikuje pospolite gatunki ssaków
i klasyfikuje je według przynależności systematycznej. |
– dzieli gromadę ssaków na dwie
podgromady: prassaki i ssaki właściwe oraz wymienia ich charakterystyczne
cechy. |
– charakteryzuje wybrane rzędy i gatunki
ssaków, – analizuje ekologię i ekologię
wybranych gatunków ssaków. |
– porównuje wybrane rzędy ssaków. |
|
||
66. Znaczenie i ochrona ssaków. 147 |
– omawia ekologiczne znaczenie ssaków. |
– rozróżnia przykłady ekologicznego i
gospodarczego wykorzystania ssaków. |
– omawia pozytywne i negatywne znaczenie
ssaków. |
– wymienia i omawia czynniki zagrażające
ssakom. |
– wymienia i rozróżnia gatunki ssaków
prawnie chronione. |
|
||
*Źródło:
Wydawnictwo Nowa Era