Wymagania
edukacyjne- przyroda
1. Metoda naukowa i wyjaśnianie świata (1.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –określa,
czym zajmują się nauki przyrodnicze –wyjaśnia
pojęcie metoda naukowa –wyjaśnia,
do czego służą teorie naukowe –podaje, czego dotyczy obserwacja –podaje, czego dotyczy eksperyment –wymienia
i stosuje zasady BHP obowiązujące w pracowni chemicznej –podaje
nazwy podstawowego sprzętu i szkła laboratoryjnego –podaje obserwacje do doświadczenia
chemicznego –podaje
nazwy podstawowych substancji poznanych na lekcjach chemii –zapisuje
wzory chemiczne podstawowych substancji poznanych na lekcjach chemii –zapisuje
proste równania reakcji chemicznych (cząsteczkowo, jonowo, jonowo w sposób
skrócony) –wyjaśnia,
na czym polega spalanie całkowite i niecałkowite –definiuje
pojęcie denaturacja –definiuje
pojęcia: dysocjacja jonowa, elektrolit –określa
ładunek kationów i anionów |
Uczeń: –podaje
różnicę między obserwacją –wyjaśnia
pojęcie hipoteza –wymienia
części składowe opisu doświadczenia chemicznego –podaje
możliwości wykorzystania doświadczeń chemicznych –formułuje
wnioski z prostych doświadczeń chemicznych –wyjaśnia
przebieg procesu tworzenia się jonów: kationów, anionów –odróżnia
nazwy zwyczajowe od systematycznych –stosuje
nazwy systematyczne |
Uczeń: –wyjaśnia,
na czym polega doskonalenie i rozwój nauki –wyjaśnia
pojęcia: powtarzalność eksperymentu,
próba kontrolna –podaje
nazwy sprzętu i szkła laboratoryjnego –opisuje typowe doświadczenia chemiczne –zapisuje
wzory chemiczne substancji –zapisuje
równania reakcji chemicznych w formie cząsteczkowej, jonowej i jonowej
skróconej –wymienia
rodzaje doświadczeń chemicznych –opisuje
substancje będące elektrolitami |
Uczeń: –opisuje
etapy prowadzące do włączenia lub nie włączenia danej hipotezy do teorii
naukowej (np. dotyczące efektu Tyndalla) –opisuje
rodzaje
doświadczeń chemicznych –zapisuje
trudniejsze równania reakcji chemicznych –przedstawia
przebieg reakcji chemicznych za pomocą modeli –wyjaśnia,
dlaczego roztwory elektrolitów przewodzą prąd elektryczny –swobodnie posługuje się nazewnictwem i wzorami chemicznymi wprowadzonymi na lekcjach chemii |
Wybrane
wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy
programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
Uczeń:
–formułuje
hipotezy,
–projektuje
doświadczenie chemiczne, dzięki któremu można zweryfikować postawioną hipotezę.
2. Wynalazki, które zmieniły świat (9.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –wymienia
właściwości wspólne –podaje
właściwości metali, które umożliwiają ich rozróżnianie –definiuje
pojęcie stop metali –podaje
przykłady stopów metali –wymienia
podstawowe zastosowania niektórych metali –wyjaśnia
pojęcie ruda metali –definiuje
pojęcie szkło –podaje
właściwości szkła –podaje zastosowania
szkła –wymienia
przykłady i zastosowania produktów ceramicznych –wymienia
podstawowe surowce stosowane do produkcji papieru –określa
główny składnik wykorzystywany do produkcji papieru –określa
właściwości celulozy –definiuje
pojęcia: mydło, detergent –podaje
przykłady kosmetyków i leków naturalnych stosowanych –wyjaśnia,
co to jest ropa naftowa –wymienia
produkty przeróbki ropy naftowej –wyjaśnia
znaczenie paliw dla współczesnego człowieka –omawia
różnice między włóknami naturalnymi a włóknami sztucznymi (pochodzenie) –wymienia
wady i zalety stosowania tworzyw sztucznych –podaje
zastosowanie prochu czarnego –podaje
zastosowania nitrogliceryny –podaje, kto
jako pierwszy otrzymał dynamit –omawia
zastosowania dynamitu |
Uczeń: –wyjaśnia
pochodzenie nazw epok prehistorycznych – epoki brązu oraz epoki żelaza –porównuje właściwości niektórych metali i
ich stopów –podaje
sposoby otrzymywania metali z rud –zapisuje
równania reakcji redukcji tlenków żelaza –wymienia surowce wykorzystywane –wyjaśnia,
co to jest kaolin –wymienia
surowce stosowane –określa właściwości porcelany –wymienia etapy produkcji papieru –podaje przykłady rodzajów papieru –podaje zapis słowny reakcji zmydlania
tłuszczów –wymienia zastosowania produktów przeróbki
ropy naftowej –wyjaśnia
znaczenie ropy naftowej –wyjaśnia
pojęcie celuloid –wyjaśnia różnice między prochem czarnym a
prochem bezdymnym –wyjaśnia, co to jest dynamit |
Uczeń: –wyjaśnia
pojęcie patyna –omawia
sposób powstawania patyny –wymienia
skład pierwiastkowy najważniejszych stopów metali –wymienia
surowce wykorzystywane –wymienia
kolejno procesy zachodzące w wielkim piecu –opisuje
historię powstawania szkła –wymienia
etapy produkcji porcelany –opisuje
wybrane rodzaje papieru –opisuje
historię powstawania mydła –wymienia
procesy, które umożliwiły obróbkę surowców naturalnych stosowanych do
produkcji kosmetyków –wyjaśnia
(na przykładzie) wpływ rozwoju medycyny na zdrowie ludzi –wymienia
niektóre substancje stosowane do modyfikacji właściwości tworzyw sztucznych –wymienia
podstawowe składniki wykorzystywane do produkcji celuloidu –wymienia
składniki prochu czarnego –wymienia
właściwości nitrogliceryny |
Uczeń: –opisuje
znaczenie niektórych surowców wykorzystywanych –wyjaśnia
przebieg kolejnych etapów zachodzących podczas produkcji stopów żelaza w
wielkim piecu –zapisuje
równania reakcji chemicznych zachodzących w wielkim piecu –analizuje wpływ metali i ich stopów –opisuje historię powstawania porcelany –analizuje historię utrwalania informacji
od wykorzystania glinianych tabliczek do stosowania papieru –omawia otrzymywanie niektórych rodzajów
papieru –omawia rozwój procesu produkcji środków
czystości oraz kosmetyków –wyjaśnia
różnice w działaniu salicyny –omawia
rozwój przemysłu tworzyw sztucznych –analizuje
znaczenie tworzyw sztucznych w różnych dziedzinach życia –wyjaśnia,
czym jest nitrogliceryna –opisuje znaczenie prochu, dynamitu oraz nitrogliceryny w wybranych aspektach życia człowieka |
Wybrane
wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy
programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
Uczeń:
–opisuje
zastosowania magnetytu,
–opisuje
różne rodzaje stali,
–łączy
właściwości różnych rodzajów stali z ich zastosowaniami,
–porównuje
właściwości gliny i produktów jej przeróbki,
–opisuje
środki wybuchowe inne niż proch, dynamit i nitrogliceryna.
3.
Energia – od
Słońca do żarówki (10.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –wymienia
procesy zachodzące na Ziemi dzięki energii słonecznej –podaje
najpopularniejszy sposób uzyskiwania energii przez człowieka –definiuje
pojęcia: układ, otoczenie –podaje
przykłady parametrów układu –dzieli
procesy na egzo- –podaje
przykłady procesów egzo- –określa, czy proces jest samorzutny, czy
wymuszony –zalicza układy do otwartych, zamkniętych
lub izolowanych –wymienia źródła światła –wyjaśnia
pojęcie energooszczędny |
Uczeń: –opisuje
rodzaje układów (otwarty, zamknięty, izolowany) –podaje
przykłady układów: otwartego, zamkniętego i izolowanego –omawia
sposoby wydzielania się energii –podaje
przykłady procesów samorzutnych i wymuszonych –wymienia
substancje, z których wykonuje się świece –omawia
właściwości substancji, –opisuje
zjawiska zachodzące podczas spalania świecy –opisuje
budowę żarówki |
Uczeń: –definiuje
pojęcie energia wewnętrzna –omawia
zmiany energii układu –definiuje
pojęcie energia aktywacji –omawia
substancje wykorzystywane jako źródła światła |
Uczeń: –opisuje
procesy samorzutne, wymuszone –wyjaśnia
pojęcia: samozapłon, temperatura samozapłonu –wymienia
wady i zalety poznanych źródeł światła –przedstawia właściwości, jakie powinno mieć doskonałe źródło światła wytworzone przez człowieka |
Wybrane wiadomości
i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy programowej, których
spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:
–opisuje
działanie ogrzewaczy chemicznych oraz podaje odpowiednie przykłady,
–omawia
zmiany energii substratów i produktów w reakcji egzoenergetycznej i
endoenergetycznej,
–omawia
zjawisko luminescencji,
–wyjaśnia
sposób zastosowania pierwiastków promieniotwórczych do pozyskiwania energii.
4. Technologie współczesne i przyszłości (13.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –podaje
przykład metody produkcji lub przetwórstwa (rozumie pojęcie technologia) –wymienia
materiały przewodzące prąd stosowane w życiu codziennym –definiuje
pojęcia: mer, monomer, polimer, reakcja polimeryzacji –podaje
przykłady polimerów –podaje
przykład polimeru przewodzącego prąd –definiuje
pojęcie węglowodory aromatyczne –wyjaśnia
pojęcie nanomateriały |
Uczeń: –wyjaśnia
pojęcie technologia –wymienia
przykłady polimerów oraz ich zastosowania –zapisuje
wzór benzenu (sumaryczny oraz szkieletowy) –podaje
zastosowania diod elektroluminescencyjnych w życiu codziennym –wyjaśnia, czym zajmuje się
nanotechnologia –wyjaśnia, co to są fulereny –podaje niektóre zastosowania fulerenów |
Uczeń: –definiuje
pojęcie technologia chemiczna –wyjaśnia
potrzebę ciągłych poszukiwań nowych technologii –zapisuje
równanie polimeryzacji etynu –zapisuje
wzór strukturalny benzenu –wskazuje
grupę fenylenową we wzorach związków chemicznych –omawia, co powoduje przewodnictwo
polimerów –wyjaśnia,
co to są diody elektroluminescencyjne –przedstawia
podział nanomateriałów –opisuje
właściwości grafenu –omawia
otrzymywanie, właściwości oraz zastosowania nanorurek węglowych |
Uczeń: –analizuje,
w których dziedzinach życia niezbędne jest zastosowanie nowych technologii –rysuje
fragment łańcucha poliacetylenu –wyjaśnia
pojęcie sprzężone wiązania podwójne –wyjaśnia, dlaczego poliacetylen przewodzi
prąd elektryczny –przedstawia
zalety nanomateriałów –omawia budowę grafenu |
Wybrane
wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy
programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
Uczeń:
–omawia
budowę wybranych polimerów przewodzących (monomer, polimer, wzory),
–charakteryzuje
związki aromatyczne,
–wyjaśnia
budowę benzenu,
–wyjaśnia
znaczenie litery p w nazwie poli(p-fenylen).
5.
Cykle, rytmy i
czas (19.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –przedstawia
podział reakcji chemicznych ze względu na ich szybkość –wymienia
czynniki, które mogą wpływać na szybkość reakcji chemicznych –wyjaśnia
pojęcie szereg aktywności metali –porównuje
aktywność chemiczną substancji, stężenie roztworów, wpływ temperatury na
szybkość reakcji chemicznej w prowadzonych doświadczeniach chemicznych –definiuje
pojęcie katalizator –definiuje
pojęcia: korozja, rdzewienie –podaje
podstawowe sposoby zabezpieczenia metali i ich stopów przed korozją –definiuje
pojęcia: fermentacja alkoholowa, fermentacja octowa, jełczenie –podaje
proste sposoby zapobiegania lub spowalniania niekorzystnych przemian
żywności, takich jak jełczenie masła –podaje
przykłady czynników środowiska wpływających na starzenie się skóry –wymienia
substancje chroniące skórę przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych |
Uczeń: –podaje
obserwacje i formułuje wnioski do doświadczeń chemicznych, w których badano
wpływ różnych czynników na szybkość reakcji chemicznej –porównuje
aktywność chemiczną metali na podstawie ich położenia w szeregu aktywności –określa
wpływ katalizatora –wymienia
materiały niemetaliczne mogące ulegać korozji –definiuje
pojęcia: korozja chemiczna, korozja
elektrochemiczna –wyjaśnia,
na czym polega proces psucia się żywności, np. kwaśnienie wina –wyjaśnia, do czego służą dodatki do
żywności, np. konserwanty –wyjaśnia
pojęcie rodniki –opisuje funkcje niektórych substancji
stosowanych w kosmetykach do ciała |
Uczeń: –opisuje
doświadczenia chemiczne, –przewiduje
przebieg doświadczenia chemicznego na podstawie analizy szeregu aktywności
metali –przedstawia
podział katalizatorów –opisuje
wybrane rodzaje katalizatorów –podaje,
jakie czynniki środowiska powodują korozję –wyjaśnia
wpływ różnych czynników –podaje sposoby zabezpieczania metali i
ich stopów przed korozją lub spowalniania tego procesu –zapisuje
równanie reakcji fermentacji octowej, uwzględniając warunki, –przedstawia
przyczyny jełczenia masła –wyjaśnia, w
jaki sposób można spowolnić proces jełczenia masła –podaje
przykłady rodników |
Uczeń: –projektuje
doświadczenia chemiczne z wykorzystaniem metali o różnej aktywności
chemicznej –podaje
przykłady reakcji chemicznych zachodzących z użyciem katalizatora (również w
procesach biochemicznych) –opisuje
czynniki powodujące korozję wybranych materiałów niemetalicznych –opisuje
przemiany zachodzące podczas procesu rdzewienia –określa
wpływ różnych dodatków metalicznych na szybkość rdzewienia –analizuje
wpływ różnych czynników –przedstawia
substancje oraz czynniki zapobiegające psuciu się żywności –wyjaśnia
sposób działania wolnych rodników na dowolnym przykładzie –analizuje warunki, w jakich należy stosować niektóre kosmetyki, aby substancje w nich zawarte działały skutecznie, nie szkodziły |
Wybrane
wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy
programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
Uczeń:
–wyjaśnia
wpływ katalizatora na przebieg reakcji chemicznych poznanych na lekcjach
chemii,
–analizuje
zachowanie różnych powłok metalicznych stosowanych na żelazie w momencie ich
uszkodzenia,
–wyjaśnia
proces pasywacji na wybranych przykładach.
6.
Zdrowie (21.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –wymienia
główne składniki pożywienia oraz ich funkcje –podaje,
od czego zależy dobór diety –wyjaśnia pojęcie metabolizm (przemiana materii) –podaje
przykłady pokarmów będących źródłem poszczególnych składników –definiuje
pojęcie tłuszcze –klasyfikuje
cholesterol jako alkohol –wyjaśnia
działanie cholesterolu –wymienia elementy diety odchudzającej –określa,
jakie funkcje pełni glukoza –zapisuje
wzór sumaryczny glukozy –podaje nazwę kwasu odpowiedzialnego za
uczucie zmęczenia mięśni –omawia zastosowania odżywek oraz środków
dopingujących –definiuje pojęcia: substancje lecznicze, alergia,
termin przydatności leku –wymienia niektóre substancje powodujące
alergie |
Uczeń: –wyjaśnia
pojęcie zbilansowana dieta –wymienia kierunki przemian metabolicznych –podaje produkty hydrolizy tłuszczów –opisuje
znaczenie błonnika pokarmowego dla organizmu –wyjaśnia
pojęcie wartość energetyczna pokarmów –omawia
znaczenie ćwiczeń fizycznych podczas odchudzania –zapisuje
równanie reakcji spalania całkowitego glukozy –wyjaśnia,
kiedy w organizmie powstaje kwas mlekowy –określa,
jakie dwa rodzaje substancji są składnikami leków –omawia
przykładowe objawy alergii –wyjaśnia,
dlaczego przeterminowane leki należy przekazać do apteki w celu utylizacji –wyjaśnia
pojęcie dawka lecznicza |
Uczeń: –przedstawia przykłady przemian
metabolicznych dostarczających energii oraz wymagających dostarczania energii –opisuje przemianę kwasów tłuszczowych
zachodzącą –wyjaśnia działanie błonnika pokarmowego –wyjaśnia, kiedy odchudzanie jest
skuteczne –zapisuje
równanie reakcji chemicznej, w której wyniku powstaje kwas mlekowy –charakteryzuje odżywki stosowane przez
sportowców –wyjaśnia przyczyny stosowania środków
dopingujących przez niektórych sportowców –wyjaśnia pojęcie interakcja leków |
Uczeń: –omawia metabolizm substancji odżywczych w
organizmie –omawia
znaczenie kwasów tłuszczowych nienasyconych –analizuje wybrane diety odchudzające –opisuje
przemiany glukozy zachodzące w organizmie –wymienia
odżywki i środki dopingujące dla sportowców i omawia skutki ich stosowania –wymienia
substancje znajdujące się –wyjaśnia, czym jest alergia –omawia,
co się dzieje –wyjaśnia, na czym polegają interakcje leków: synergia i antagonizm |
Wybrane
wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy
programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
Uczeń:
–omawia
rolę enzymów w procesie trawienia pokarmów,
–podaje
przykłady enzymów oraz wyjaśnia ich działanie na określone substancje,
–opisuje proces trawienia skrobi,
–opisuje proces trawienia białka,
–omawia
etapy badań przed wprowadzeniem nowego leku.
7.
Woda – cud
natury (23.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –omawia
występowanie wody na Ziemi –definiuje
wodę jako związek chemiczny zbudowany z atomów wodoru i tlenu –podaje
różnice między wodą występującą w przyrodzie –podaje nazwę
wiązania występującego w cząsteczce wody –definiuje
pojęcia: dipol, cząsteczka polarna –wyjaśnia
pojęcia: dysocjacja elektrolityczna,
elektrolit –przestawia
podział substancji –podaje nazwy
mieszanin wody –definiuje
pojęcie roztwór właściwy –wskazuje
fazę rozproszoną oraz ośrodek dyspersyjny w podanym przykładzie koloidu –podaje
przykłady substancji dobrze rozpuszczalnych –wyjaśnia
pojęcia: hydrofobowy, –wymienia
rodzaje odczynu roztworów –podaje
zakresy pH dla każdego rodzaju odczynu –wymienia
wskaźniki odczynu roztworu oraz określa ich barwę w zależności –podaje
przykłady wpływu pH, np. na uprawy roślin, zdrowie człowieka |
Uczeń: –opisuje
budowę cząsteczki wody –wyjaśnia
pojęcie wiązanie kowalencyjne
spolaryzowane –definiuje
pojęcie asocjacja –wymienia
rodzaje substancji dobrze rozpuszczalnych w wodzie –wskazuje w
cząsteczce etanolu część hydrofobową i hydrofilową –definiuje
pojęcia: koloid, zawiesina –podaje
nazwę efektu umożliwiającego odróżnienie koloidu od roztworu właściwego –definiuje
pojęcie roztwarzanie –opisuje jony
odpowiedzialne za odczyny roztworów –definiuje
pojęcia: wskaźniki, –opisuje
znaczenie odczynu gleby oraz wody w rolnictwie |
Uczeń: –wyjaśnia
pojęcie wiązanie wodorowe –wymienia
szczególne właściwości wody wynikające z tworzenia się wiązań wodorowych
między cząsteczkami –opisuje
zachowanie HCl w wodzie –wyjaśnia,
dlaczego metanol i etanol dobrze rozpuszczają się w wodzie –wyjaśnia,
dlaczego węglowodory słabo rozpuszczają się w wodzie –wyjaśnia,
na czym polega efekt Tyndalla –opisuje
wpływ odczynu roztworu |
Uczeń: –wyjaśnia
niezwykłe właściwości wody (wysoka temperatura wrzenia, zwiększenie objętości
podczas zamarzania, wysokie napięcie powierzchniowe) –opisuje
zachowanie NaCl w wodzie –wyjaśnia
wpływ długości łańcucha węglowego, np. w alkoholach, –omawia
zjawiska zachodzące podczas rozpuszczania różnych substancji –opisuje
znaczenie odczynu w naszym życiu (różne dziedziny) –wyjaśnia, na przykładzie reakcji strącania, dlaczego „nie wszystkie jony dobrze czują się w wodzie” |
Wybrane
wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy
programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
Uczeń:
–wyjaśnia
właściwości strumienia wody oraz proces tworzenia się form krystalicznych,
–omawia
procesy krasowe,
–omawia
układy koloidalne,
–określa odczyn roztworu soli (hydroliza soli).
8.
Wielcy
rewolucjoniści nauki (3.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –wyjaśnia,
kim byli alchemicy oraz co zawdzięczamy ich pracy –przyporządkowuje
do nazwiska uczonego (Boyle, Lavoisier, Proust, Dalton, Mendelejew)
odpowiednie dokonanie –definiuje
pojęcie pierwiastek chemiczny –określa,
jaką rolę odegrał Robert Boyle w docenieniu rangi eksperymentu naukowego –podaje
treść prawa zachowania masy oraz wymienia uczonych związanych z tym prawem –wymienia
dokonania, z którymi wiąże nazwisko Johna Daltona –wymienia
dokonania Dmitrija Mendelejewa (prawo okresowości, układ okresowy
pierwiastków chemicznych) –wykonuje
proste obliczenia na podstawie prawa zachowania masy oraz stosunku masowego
pierwiastków chemicznych w związku chemicznym |
Uczeń: –wymienia
wybrane odkrycia alchemików –łączy
odkrycie z nazwiskiem uczonego –przedstawia,
na wybranych przykładach, w jaki sposób uczeni dokonywali najważniejszych
odkryć –podaje
różnice między związkiem chemicznym a mieszaniną –opisuje
działalność oraz dokonania naukowe Antoine’a L. Lavoisire’a –podaje
treść prawa stałości składu związku chemicznego (prawo stosunków stałych) –przedstawia
budowę materii opisaną przez Demokryta oraz Johna Daltona –omawia
sposób tworzenia układu okresowego pierwiastków chemicznych Dmitrija
Mendelejewa –oblicza
zawartość procentową pierwiastka chemicznego w związku chemicznym |
Uczeń: –omawia
idee „czterech żywiołów” –wyjaśnia
różnice między teorią filozoficzną a teorią sformułowaną –przedstawia
dokonania wybranych uczonych na tle okresu historycznego, w którym żyli i
pracowali –omawia
działalność Josepha –podaje
prawo stosunków wielokrotnych –dokonuje
obliczeń, wykorzystując znajomość omawianych praw |
Uczeń: –omawia
koncepcję flogistonu –wyjaśnia
znaczenie (wybranych) odkryć, przełomowych dla rozwoju danej dziedziny nauki –omawia
znaczenie przełomowych odkryć dla życia codziennego |
Wybrane
wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy
programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
Uczeń:
–opisuje
działania i dokonania alchemików, wyjaśnia czy ich teorie okazały się prawdą,
czy fałszem,
–wyjaśnia
pojęcie barodontalgia i łączy je z
odpowiednią teorią naukową,
–omawia
rozwój teorii dotyczącej budowy materii i dokonania poszczególnych uczonych na
przestrzeni wieków,
–opisuje
próby klasyfikacji pierwiastków chemicznych oraz historię rozwoju układu
okresowego pierwiastków chemicznych z uwzględnieniem autorów tych prac.
9.
Dylematy
moralne w nauce (4.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –wymienia
przykłady broni –definiuje
pojęcia: broń chemiczna, substancje wybuchowe –omawia
treść Konwencji o zakazie broni
chemicznej –podaje, co wynalazł Alfred Nobel –wymienia
pozytywne i negatywne zastosowania dynamitu –wymienia
pozytywne i negatywne zastosowania saletry potasowej oraz nitrogliceryny –omawia
zasługi Marii Skłodowskiej-Curie, dwukrotnej laureatki Nagrody Nobla |
Uczeń: –opisuje
różne rodzaje broni –wymienia
przykłady broni chemicznej –omawia
zastosowanie iperytu jako broni –omawia
właściwości nitrogliceryny –wymienia
niektóre efekty towarzyszące wybuchom (np. prochu czarnego, dynamitu) –opisuje, na
czym polegał wynalazek Alfreda Nobla (od nitrogliceryny –przedstawia
osiągnięcia naukowe, które mogą być wykorzystane zarówno dla dobra człowieka,
jak i przeciw niemu (np. jako broń) –omawia
znaczenie Nagrody Nobla |
Uczeń: –dokonuje klasyfikacji bojowych środków chemicznych –wyjaśnia pojęcia: fosgen,
iperyt, trotyl, gaz pieprzowy –omawia wady i zalety różnych rodzajów środków wybuchowych –wyjaśnia
przyczynę powstawania efektów towarzyszących wybuchowi (fala uderzeniowa) –przedstawia
osiągnięcia naukowe, które mogą być wykorzystane zarówno dla dobra człowieka,
jak i przeciw niemu (np. jako broń), np. fosgen |
Uczeń: –opisuje
historię prac nad bronią jądrową i przedstawia rozterki moralne jej twórców –opisuje
historię użycia chloru jako broni chemicznej –podaje,
jaki wpływ na organizm ma chlor –opisuje
właściwości cyjanowodoru –wyjaśnia
pojęcie środki pomocnicze –analizuje
składniki prochu czarnego –zapisuje
równanie reakcji otrzymywania nitrogliceryny –przedstawia
dylematy, przed jakimi stanęli twórcy niektórych odkryć |
Wybrane
wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy programowej,
których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:
–omawia
historię Nagrody Nobla,
–opisuje
historię prac nad bronią atomową,
–opisuje
dokonania naukowe rodziny Curie.
10.
Nauka w mediach
(6.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –wyjaśnia
pojęcie źródła wiedzy godne zaufania –ocenia krytycznie informacje medialne pod
kątem ich zgodności –wskazuje błędy w informacjach medialnych
oraz w reklamach |
Uczeń: –podaje przykłady najczęstszych błędów
chemicznych pojawiających się w mediach oraz przekłamań zawartych w reklamach –wskazuje błędy w informacjach medialnych
oraz podaje poprawną treść informacji –analizuje informacje reklamowe pod kątem
ich poprawności naukowej, wskazuje informacje nieprawdziwe –omawia
podejście niektórych ludzi do stosowania dodatków w żywności |
Uczeń: –analizuje
informacje reklamowe pod kątem ich poprawności naukowej, wskazuje informacje
niepełne, nierzetelne, nieprawdziwe –określa
możliwe powody podawania informacji niepełnych,
nierzetelnych, nieprawdziwych |
Uczeń: –omawia
przykłady informacji z życia codziennego, których rzetelność podważono –omawia przykłady powszechnie reklamowanych produktów, których stosowanie zagroziło zdrowiu lub życiu ludzi |
Wybrane
wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy
programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
Uczeń:
–omawia
konsekwencje błędów i przekłamań w mediach,
–analizuje
zasięg informacji,
–omawia
przepisy prawne, konsekwencje podawania błędnych i fałszywych informacji.
11.
Współczesna
diagnostyka i medycyna (14.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –wymienia
powody wykonywania badań –wyjaśnia
pojęcie analiza chemiczna –podaje przykłady analizy płynów
ustrojowych –wymienia
płyny ustrojowe –wymienia
wybrane składniki chemiczne badania krwi i moczu –podaje znaczenie analizy płynów
ustrojowych w profilaktyce chorób –podaje
przyczyny cukrzycy oraz białkomoczu –wymienia
przykłady substancji toksycznych dla organizmu –omawia,
w jakich sytuacjach stosuje się implanty –wymienia
części ciała, które mogą być zastępowane oraz usprawniane przez implanty –podaje przykłady materiałów stosowanych w
implantach |
Uczeń: –wyjaśnia,
co to jest cukromocz –wyjaśnia,
na czym polega samodzielne badanie poziomu cukru przez diabetyków –omawia
znaczenie wyniku badania poziomu cukru dla diabetyka –wymienia
skutki wysokiego poziomu cholesterolu w organizmie –określa
zakres wartości pH dla moczu –analizuje
przykładowe wyniki badań krwi i moczu –omawia
cechy, którymi muszą charakteryzować się materiały stosowane w implantach |
Uczeń: –wyjaśnia,
dlaczego badania krwi –wymienia
podstawowe wskaźniki badania krwi –wymienia
przykłady związków chemicznych, które są składnikami moczu –dokonuje
podziału wybranych związków chemicznych, które –definiuje
pojęcia: keton, grupa ketonowa –określa
przyczyny wysokiego poziomu cholesterolu w organizmie –wyjaśnia,
czy wynik badania (analizy płynów ustrojowych) może być zafałszowany –wymienia typy materiałów używanych w
implantach –opisuje charakter chemiczny materiałów
używanych w implantach –omawia
zastosowania: kolagenu, celulozy modyfikowanej chemicznie oraz silikonów |
Uczeń: –opisuje
składniki krwi –omawia,
jakie funkcje pełnią składniki chemiczne krwi –wymienia
najważniejsze składniki chemiczne moczu i ich związek –podaje
przykłady analizy płynów ustrojowych (opisuje metody stosowane przy
badaniu krwi – glukoza, mocznik, cholesterol oraz moczu – glukoza, białko) –wymienia wady i zalety poszczególnych
materiałów stosowanych w implantach –omawia przykłady polimerów stosowanych w
implantach –analizuje
stosowanie implantów |
Wybrane
wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy
programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
Uczeń:
–omawia,
czym jest hemoglobina,
–wyjaśnia,
jaką funkcję pełni hemoglobina w organizmie,
–analizuje
wpływ różnych rodzajów narkotyków na zdrowie i sposoby ich wykrywania w
organizmie.
12.
Ochrona
przyrody i środowiska (15.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –omawia
znaczenie nawozów sztucznych dla roślin –wyjaśnia
pojęcie pestycydy –określa, do
jakiej grupy substancji stosowanych w rolnictwie zaliczamy herbicydy,
insektycydy, fungicydy i DDT –omawia
sposób stosowania przykładowego nawozu lub środka ochrony roślin na podstawie
informacji na etykiecie –wyjaśnia
pojęcia: ozon, warstwa ozonowa –określa
pochodzenie freonów –definiuje
pojęcie gazy cieplarniane –wymienia
najważniejsze gazy cieplarniane –podaje
źródła pochodzenia gazów cieplarnianych –omawia
możliwości ograniczenia emisji gazów cieplarnianych |
Uczeń: –omawia znaczenie
stosowania nawozów sztucznych dla rolnictwa –omawia
konsekwencje stosowania nawozów sztucznych dla środowiska przyrodniczego –wymienia
rodzaje i przykłady pestycydów oraz charakteryzuje ich wpływ na środowisko
przyrodnicze –podaje, do
czego służy DDT –definiuje
pojęcie freony –opisuje
wpływ freonów na warstwę ozonową |
Uczeń: –omawia
znaczenie dla rolnictwa stosowania nawozów sztucznych –wyjaśnia, co
to jest DDT –analizuje
informacje na etykietach: nawozu oraz pestycydu –przedstawia
naturę chemiczną freonów –określa
charakter chemiczny gazów cieplarnianych –analizuje
sposoby i możliwości ograniczenia emisji gazów cieplarnianych |
Uczeń: –przedstawia
wpływ freonów na środowisko przyrodnicze –opisuje
historię stosowania DDT –analizuje
konsekwencje nadmiernego efektu cieplarnianego dla ludzkości –wyjaśnia
pojęcie reakcja rodnikowa –omawia reakcje chemiczne zachodzące z udziałem freonów |
Wybrane
wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy
programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
Uczeń:
–analizuje
działalność człowieka drastycznie wpływającą na stan środowiska przyrodniczego,
–przedstawia
przepisy prawne mające na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych,
–analizuje
substancje i procesy, które w zależności od warunków użycia lub występowania,
mają charakter dualistyczny (negatywny albo pozytywny), np. ozon,
–przedstawia
działania człowieka o randze ogólnoświatowej (np. konferencje, projekty), które
mają na celu poprawę stanu środowiska przyrodniczego.
13.
Nauka i sztuka
(16.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –wyjaśnia,
na czym polegają: chemia analityczna, analiza ilościowa i jakościowa –wyjaśnia
pojęcie promieniowanie
elektromagnetyczne –wyjaśnia,
na czym polegają badania radio- i rentgenograficzne –określa, co
to jest analiza obrazowa –omawia
zastosowania analizy obrazowej –wyjaśnia (ogólnie), co to są badania spektroskopowe –wymienia
przykłady barwników stosowanych w malarstwie dawniej –podaje
przykłady materiałów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego używanych przez
dawnych artystów |
Uczeń: –opisuje,
na czym polega analiza elementarna oraz badania termowizyjne –podaje
przykłady informacji, które można uzyskać za pomocą analizy obrazowej –wyjaśnia, do czego można wykorzystać
badania spektroskopowe w analizie dzieł sztuki (jakie informacje można
uzyskać) –wyjaśnia,
co to jest widmo spektroskopowe |
Uczeń: –opisuje (ogólnie), na czym polega spektroskopia mas –wyjaśnia, do czego można wykorzystać tomografię w badaniach
zabytków oraz dzieł sztuki –przedstawia
metody analizy obrazowej stosowane przy badaniu dzieł sztuki oraz podaje
przykłady informacji, które można uzyskać za ich pomocą –przedstawia
zasady badań spektroskopowych, stosowanych do analizy dzieł sztuki –opisuje
barwniki stosowane |
Uczeń: –wyjaśnia
zasadę spektroskopii –wymienia
niektóre metody spektroskopowe –analizuje
metody chemiczne, które można wykorzystać do badania –analizuje
różne rodzaje substancji używanych do tworzenia dzieł sztuki (obrazy,
rzeźby, ceramika itd.) –analizuje
wybrane widmo spektroskopowe –opisuje szkodliwy wpływ wybranych substancji stosowanych w
sztuce |
Wybrane
wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy
programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
Uczeń:
–analizuje
historię odkrycia i badań całunu turyńskiego,
–analizuje
eksperymenty z farbami prowadzone przez dawnych artystów,
–wyjaśnia
różnice między farbami akrylowymi a olejnymi,
–wyjaśnia,
dlaczego niektórzy artyści wolą farby akrylowe od olejnych,
–analizuje
historię wybranych barwników od naturalnych do ich sztucznie otrzymanych
odpowiedników.
14.
Barwy i zapachy
świata (18.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –podaje różnice między barwnikami –wymienia
przykłady barwnych substancji stosowanych współcześnie w malarstwie,
barwieniu żywności oraz tkanin –dokonuje
podziału barwników –wymienia
wskaźniki służące w chemii do określania odczynu roztworu –definiuje
pojęcia: wskaźnik, odczyn –wymienia
wybrane warzywa i związane z nimi barwy –podaje
nazwę zielonego barwnika występującego w warzywach –określa,
do czego służy chromatografia –przedstawia przykłady substancji
wykorzystywanych jako substancje zapachowe –podaje
definicję zjawiska odpowiedzialnego za rozchodzenie się zapachu w powietrzu |
Uczeń: –opisuje przykłady
barwnych substancji chemicznych stosowanych współcześnie w malarstwie,
barwieniu żywności oraz tkanin –wymienia barwne związki chemiczne stosowane w laboratorium
chemicznym (wskaźniki) i przedstawia zasadę ich działania –wymienia
czynniki wpływające na zmiany w trwałości barwników –przedstawia
przykłady związków chemicznych, wykorzystywanych jako substancje zapachowe
(estry, olejki eteryczne) –wymienia
poznane w trakcie nauki chemii przykłady reakcji chemicznych, których
produktami są substancje zapachowe –wyjaśnia,
do czego zwierzęta oraz rośliny mogą wykorzystywać zapachy |
Uczeń: –opisuje
barwne substancje chemiczne stosowane współcześnie w malarstwie, barwieniu
żywności oraz tkanin –dokonuje podziału barwników sztucznych na grupy –omawia
problem trwałości barwnika na wybranym przez siebie przykładzie –opisuje barwnik występujący –opisuje, w jaki sposób można rozdzielić składniki tuszu i
wyjaśnia wybór metody –opisuje,
na czym polega odbiór zapachu –wyjaśnia,
na czym polega reakcja estryfikacji |
Uczeń: –definiuje
pojęcie aldehyd –podaje
przykłady aldehydów –omawia
problem trwałości barwników –przedstawia
„chemiczne źródło” zapachu substancji –wymienia
przykłady otrzymywania substancji zapachowych i reakcji chemicznych, których
produktami –wyjaśnia
pojęcie feromon –wyjaśnia
znaczenie feromonów |
Wybrane
wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy
programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.
Uczeń:
–omawia
teorię barwników, podaje nazwisko polskiego uczonego zajmującego się tą
dziedziną,
–analizuje
historię wybranych barwników od naturalnych do ich sztucznie otrzymanych
odpowiedników,
–analizuje
dobór barwników w zależności od rodzaju włókna,
–opisuje
wybrany zapach pochodzenia zwierzęcego (nazwa, budowa, właściwości,
otrzymywanie – wytwarzanie, rola).
15.
Największe i
najmniejsze (24.2)
Ocena dopuszczająca [1] |
Ocena dostateczna [1 + 2] |
Ocena dobra [1 + 2 + 3] |
Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] |
Uczeń: –definiuje
pojęcie materia –określa
elementy budowy materii –wymienia
podstawowe cząstki występujące w atomie –opisuje
cząstki podstawowe występujące w atomie (miejsce występowania w atomie,
masa, ładunek elektryczny) –definiuje
pojęcia: jon, kation, anion –definiuje
pojęcie izotop –dokonuje
podziału izotopów –definiuje
pojęcie izotopy promieniotwórcze –wyjaśnia,
co to jest jednostka masy atomowej –określa,
do czego służy jednostka masy atomowej –wymienia
rodzaje wiązań chemicznych –podaje przykłady najmniejszej oraz
największej cząsteczki |
Uczeń: –porównuje
izotopy wodoru –wyjaśnia,
kiedy izotop nazywamy trwałym, a kiedy nietrwałym –określa
rodzaj wiązania w zależności od rodzaju substancji, w której ono występuje –wyszukuje i analizuje informacje na temat
najmniejszych i największych cząsteczek |
Uczeń: –wyjaśnia
potrzebę wprowadzenia jednostki atomowej masy –podaje
przykład metody umożliwiającej obserwację atomów –omawia
związek budowy –analizuje
zależność między właściwościami związku chemicznego –porównuje
promienie atomu i jonu tego samego pierwiastka chemicznego –podaje
przykłady związków wielkocząsteczkowych pochodzenia naturalnego i sztucznego |
Uczeń: –analizuje
informacje zawarte –wymienia metody umożliwiające obserwację atomów i cząsteczek |
Wybrane wiadomości
i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy programowej, których
spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:
–analizuje
teorie dotyczące budowy materii,
–opisuje
kwarki,
–porównuje
teorie dotyczące budowy materii,
–opisuje
różne sposoby porządkowania pierwiastków chemicznych.
14 |
Propozycja wymagań edukacyjnych z przyrody dla wątku biologia
Wątek tematyczny |
Lp. |
Sugerowany temat lekcji |
Poziom wymagań (pismem półgrubym zostały zaznaczone wymagania z podstawy programowej) |
||||
konieczny (K) |
podstawowy (P) |
rozszerzający (R) |
dopełniający (D) |
wykraczający (W) |
|||
Metoda naukowa i wyjaśnianie
świata |
1. |
Metoda naukowa pozwala zrozumieć
świat |
– definiuje pojęcia: metoda naukowa, problem badawczy, hipoteza –
przeprowadza prostą obserwację, np. wybarwionych ziaren skrobi w komórkach
bulwy ziemniaka –
opisuje warunki prawidłowego
prowadzenia |
– wymienia etapy procedury naukowej –
opisuje warunki prawidłowego
planowania –
podaje różnicę pomiędzy obserwacją –
formułuje wnioski na podstawie wyników obserwacji |
– przygotowuje preparat mikroskopowy –
opisuje sposób dokumentowania wyników
eksperymentów |
– formułuje hipotezy –
planuje sposób weryfikacji hipotezy –
wyjaśnia różnicę między próbą badawczą a próbą kontrolną –
wymienia przykłady danych jakościowych |
– stosuje metodę naukową do rozwiązywania problemów badawczych |
2. |
W stronę teorii naukowej |
– omawia założenia teorii ewolucji |
– wymienia podstawowe kryteria
naukowości –
wymienia przykłady bezpośrednich |
– wyjaśnia, dlaczego teoria ewolucji jest centralną teorią biologii |
– planuje |
– charakteryzuje bezpośrednie |
|
Wynalazki, które zmieniły świat |
3. |
Pierwszy mikroskop i rozwój technik
mikroskopowych, pierwsze szczepionki |
– wymienia wybrane wynalazki i
odkrycia związane z rozwojem nauk o życiu – wymienia rodzaje mikroskopów – wyjaśnia, czym są – definiuje pojęcia: antygen, przeciwciało |
– wyjaśnia, na jakiej zasadzie działa
mikroskop optyczny -
przyporządkowuje obrazy do mikroskopów, przy pomocy których zostały one
uzyskane –
wyszukuje informacje na temat pierwszego mikroskopu i rozwoju technik
mikroskopowych oraz pierwszych szczepionek –
rozróżnia rodzaje odporności i podaje ich przykłady |
– omawia rodzaje mikroskopów –
omawia rodzaje odporności –
podaje argumenty przemawiające za powszechnością szczepień |
– porównuje mikroskop optyczny z
mikroskopem elektronowym –
wyjaśnia, jaki wpływ na rozwój biologii –
analizuje naukowe |
– dowodzi związku pomiędzy
wynalezieniem mikroskopu a podejściem ludzi do problemów higieny, chorób
zakaźnych, leczenia – wyjaśnia, czym są szczepionki skojarzone |
4. |
Od antybiotyków po łańcuchową reakcję
polimerazy |
– definiuje pojęcia: antybiotyk, łańcuchowa reakcja
polimerazy (PCR), biotechnologia – wyszukuje informacje na temat
pierwszych antybiotyków oraz analizuje naukowe i społeczne znaczenie ich
odkrycia – określa znaczenie biotechnologii
tradycyjnej |
– omawia historię odkrycia penicyliny –
wyszukuje informacje na temat odkrycia termostabilnej polimerazy DNA –
podaje przykłady zastosowania techniki PCR w życiu człowieka |
– wyjaśnia, na czym polegała
jakościowa zmiana w medycynie po odkryciu i upowszechnieniu antybiotyków –
omawia historię wybranych odkryć –
wyjaśnia różnicę między działaniem związków chemicznych o charakterze
bakteriobójczym |
– wyjaśnia przyczyny powstawania
oporności bakterii na antybiotyki –
uzasadnia, że mutacje mają znaczenie dla powstania oporności bakterii na
antybiotyki –
analizuje znaczenie naukowe i społeczne odkrycia termostabilnej polimerazy
DNA –
analizuje kolejne etapy łańcuchowej reakcji polimerazy |
– ocenia znaczenie poszczególnych
odkryć |
|
Energia – od Słońca do żarówki |
5. |
Fotosynteza |
– omawia znaczenie fotosyntezy – wskazuje chloroplasty jako miejsce
zachodzenia fotosyntezy – omawia znaczenie oddychania
komórkowego – wskazuje mitochondria jako miejsce
zachodzenia oddychania tlenowego |
– wyjaśnia, na czym polegają
fotosynteza –
zapisuje reakcje fotosyntezy i oddychania tlenowego –
określa funkcje ATP –
wyjaśnia znaczenie wymiany gazowej –
wymienia przykłady organizmów przeprowadzających: fotosyntezę, oddychanie
tlenowe, oddychanie beztlenowe, fermentację |
– omawia przebieg fotosyntezy –
wyjaśnia związek pomiędzy budową ATP –
określa znaczenie oddychania beztlenowego |
– wyjaśnia, skąd pochodzi zielone
zabarwienie roślin –
porównuje fotosyntezę z oddychaniem |
– wykazuje różnice między oddychaniem
tlenowym |
6. |
Energia w ekosystemie |
– wyjaśnia role producentów,
konsumentów – definiuje pojęcie łańcuch pokarmowy – przestawia schematycznie przepływ
energii przez ekosystem |
– omawia przepływ energii przez ekosystemy wodne i lądowe –
rysuje piramidę energii –
wyjaśnia, dlaczego energia przepływa przez ekosystem |
– wyjaśnia, na czym polega lokalne
znaczenie chemosyntezy –
wyjaśnia, dlaczego ekosystemy są uzależnione od dopływu energii z zewnątrz |
– wyjaśnia funkcjonowanie oaz hydrotermalnych |
– przewiduje losy ekosystemu, który został
odcięty od zewnętrznych dostaw energii – przewiduje kolejność obumierania poszczególnych poziomów troficznych |
|
Technologie współczesne |
7. |
Technologie współczesne |
– wymienia przykłady współczesnych technologii – omawia znaczenie współczesnych technologii w rozwiązywaniu aktualnych
problemów biologicznych i środowiskowych |
– wymienia przykłady polimerów
wykorzystywanych w życiu codziennym –
wyjaśnia, dlaczego syntetyczne polimery biodegradowalne są przyjazne
środowisku |
– wyjaśnia, co to są mikromacierze –
omawia możliwości wykorzystania
mikromacierzy w różnych dziedzinach nauki i przemysłu –
omawia zasadę działania komputera biologicznego |
– wymienia kilka przykładów
najnowocześniejszych technologii, które wykorzystują osiągnięcia biologii |
– omawia fotoogniwa wykorzystujące barwniki fotosyntetyczne jako przykłady wynalazku zainspirowanego przyrodą |
Cykle, rytmy |
8. |
Cykle, rytmy i czas |
– wyjaśnia pojęcia: rytm okołodobowy, rytm miesięczny, rytm roczny – wymienia przykłady zjawisk i procesów biologicznych odbywających się
cyklicznie – wymienia przykłady procesów
życiowych wykazujących rytmikę okołodobową |
– wyjaśnia przystosowawcze znaczenie
rytmu okołodobowego –
omawia okołodobowy rytm aktywności
człowieka ze szczególnym uwzględnieniem roli szyszynki –
analizuje wpływ sytuacji zaburzających
działanie zegara biologicznego na zdrowie człowieka |
– omawia przykłady zjawisk i procesów biologicznych odbywających się
cyklicznie –
wyjaśnia, na czym polega znaczenie
biologiczne sezonowej aktywności zwierząt (np. hibernacja, estywacja, okres
godów) –
podaje przykłady migracji w świecie zwierząt |
– analizuje dobowy rytm wydzielania hormonów –
opisuje niektóre aspekty rytmiki dobowej u roślin –
omawia zjawisko fotoperiodyzmu roślin –
ocenia znaczenie biologiczne sezonowej
aktywności zwierząt |
– analizuje kolejne fazy cyklu miesiączkowego |
Zdrowie |
9. |
Stan
zdrowia. Czynniki wpływające na zdrowie |
– wyjaśnia, czym jest zdrowie – wyjaśnia, czym jest homeostaza – wymienia
przykłady parametrów ważnych dla utrzymania homeostazy – wymienia
czynniki wpływające na zdrowie człowieka |
– wyjaśnia, w jaki
sposób organizm zachowuje homeostazę –
opisuje stan zdrowia w aspekcie
fizycznym, psychicznym i społecznym –
klasyfikuje czynniki wpływające na
zdrowie człowieka |
– omawia mechanizm regulacji
temperatury ciała człowieka –
analizuje wpływ czynników wewnętrznych |
– omawia mechanizm sprzężenia
zwrotnego ujemnego –
wyjaśnia znaczenie sprzężenia zwrotnego ujemnego w utrzymaniu homeostazy
organizmu |
– podaje przykłady parametrów fizjologicznych regulowanych na zasadzie sprzężeń zwrotnych |
10. |
Choroba jako zakłócenie homeostazy |
– definiuje chorobę jako zakłócenie
dynamicznej równowagi wewnętrznej organizmu –
charakteryzuje wpływ różnych czynników –
definiuje pojęcie stres –
wymienia przykłady chorób
cywilizacyjnych –
omawia znaczenie badań profilaktycznych |
– wymienia przykłady czynników
fizycznych, chemicznych –
przewiduje wpływ stylu i trybu życia ludzi na ich zdrowie –
omawia znacznie badań profilaktycznych – analizuje
wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych na zdrowie |
– omawia wpływ wybranych czynników
biologicznych na zdrowie –
rozróżnia choroby cywilizacyjne |
– charakteryzuje choroby genetyczne,
nowotworowe, zakaźne, cywilizacyjne i społeczne –
analizuje wpływ czynników dziedzicznych na prawdopodobieństwo wystąpienia
określonych chorób |
– klasyfikuje wybrane choroby ze
względu na przyczyny ich powstawania –
omawia znaczenie stresu dla funkcjonowania organizmu |
|
Woda – cud natury |
11. |
Woda jako środowisko życia |
– nazywa właściwości wody –
omawia warunki życia w wodzie
(gęstość, przejrzystość, temperatura, zawartość gazów oddechowych,
przepuszczalność dla światła) |
– omawia właściwości wody istotne dla organizmów żywych –
wymienia przystosowania organizmów do życia w wodzie |
– porównuje warunki życia w
środowisku wodnym z warunkami życia w środowisku lądowym |
– analizuje przystosowania morfologiczne, anatomiczne -
omawia grupy ekologiczne roślin
(hydrofity, higrofity, mezofity, kserofity) |
– wskazuje czynniki decydujące |
12. |
Woda |
– wyjaśnia, czym jest bilans wodny
organizmów |
– wyjaśnia, na czym polega
osmoregulacja –
wyjaśnia, na czym polega transpiracja |
– omawia mechanizmy osmoregulacji zwierząt żyjących w różnych środowiskach –
określa, jakie znaczenie w bilansie wodnym roślin ma transpiracja –
określa, jakie jest znaczenie aparatów szparkowych |
– analizuje i porównuje bilans wodny zwierząt żyjących w różnych środowiskach
(środowisko lądowe, wody słodkie i słone) |
– analizuje pobieranie |
|
Wielcy rewolucjoniści nauki |
13. |
Arystoteles |
– definiuje pojęcia: sztuczny system klasyfikacji, naturalny
system klasyfikacji organizmów, gatunek – wymienia kryteria klasyfikowania
organizmów – wymienia główne rangi taksonów |
– określa zadania systematyki –
uzasadnia potrzebę porządkowania wiedzy –
wyjaśnia, na czym polega binominalny system nazewnictwa gatunków |
– wyjaśnia zasady sztucznego –
wykazuje przełomowe znaczenie dokonań Arystotelesa i Linneusza dla rozwoju biologii –
wyjaśnia, na czym polega hierarchiczny układ rang jednostek taksonomicznych |
– przedstawia dokonania Arystotelesa –
ocenia, jakie jest znaczenie systematyki dla rozwoju biologii, |
– wyjaśnia zasady konstruowania
kluczy do oznaczania gatunków – oznacza rośliny przy użyciu prostego klucza opartego na wybranych cechach morfologicznych |
14. |
Darwin |
– wymienia podstawowe elementy teorii
ewolucji drogą doboru naturalnego |
– przedstawia znaczenie podróży
Darwina na okręcie Beagle
dla powstania teorii ewolucji na drodze doboru naturalnego |
– wykazuje przełomowe znaczenie pracy
Darwina dla rozwoju biologii –
wymienia podstawowe prawidłowości ewolucji |
– przedstawia dokonania Karola
Darwina na tle okresu historycznego, w którym
on żył
i pracował –
wyjaśnia różnice między doborem naturalnym a doborem sztucznym –
wyjaśnia,
dlaczego dzieło Darwina |
– wyjaśnia, w jaki sposób wybrani uczeni dokonali swoich najważniejszych odkryć |
|
Dylematy moralne |
15. |
Socjobiologia
jako przykład koncepcji biologicznej |
– wyjaśnia, czym
zajmuje się socjobiologia – przedstawia kontrowersje towarzyszące
socjobiologii |
– wymienia podstawowe założenia
socjobiologii –
omawia biologiczne i społeczne podłoże różnych form
nietolerancji |
– określa różnicę pomiędzy naukową
zawartością teorii socjobiologicznych a ich interpretacją w odniesieniu do
człowieka –
przedstawia propozycje, jak przeciwdziałać różnym formom
nietolerancji |
– odróżnia fakty naukowe dotyczące
socjobiologii od mitów towarzyszących postrzeganiu tej dyscypliny naukowej |
– wymienia przykłady nadużywania
pojęć |
16. |
Dylematy
wokół współczesnych odkryć genetyki, biotechnologii |
– podaje przykłady badań prenatalnych
– definiuje pojęcie klonowanie –
podaje przykłady praktycznego zastosowania GMO |
– określa cel –
określa przedmiot zainteresowania biotechnologii –
wyjaśnia, na czym polegają badania genomu człowieka –
wyjaśnia, na czym polega klonowanie –
wyjaśnia, na czym polega zapłodnienie –
przedstawia swoje stanowisko wobec
GMO, klonowania reprodukcyjnego, klonowania terapeutycznego, zapłodnienia in
vitro, badań prenatalnych |
– podaje przykłady dziedzin życia, w
których można zastosować zdobycze biotechnologii –
wyjaśnia, w jaki sposób biotechnologia może się przyczynić do postępu medycyny
–
charakteryzuje problemy etyczne, moralne i prawne, wynikające z rozwoju
biotechnologii –
wyjaśnia zależność między biotechnologią |
– ocenia przydatność informacji
uzyskanych dzięki badaniom prenatalnym –
przedstawia swoje stanowisko wobec
badania genomu człowieka, dostępności informacji na temat indywidualnych cech genetycznych
człowieka |
– przedstawia obawy, które towarzyszą badaniom w zakresie biotechnologii |
|
Nauka |
17. |
Zdrowie |
– wyjaśnia, jakie znaczenie mają
media dla rozpowszechniania informacji istotnych dla rozwoju gatunku
ludzkiego |
– porównuje leki |
– analizuje wpływ na zdrowie reklamowanych produktów, |
– porównuje skład –
porównuje dobowe zapotrzebowanie na witaminy z zawartością witamin w
produktach |
– ocenia, czy słuszne jest podawanie żywności typu light dzieciom |
18. |
Spór o GMO |
– porównuje przedmiot badań ekologii – wyjaśnia, czym jest żywność ekologiczna |
– wskazuje błędy –
wyjaśnia na podstawie analizy komunikatów medialnych i materiałów
merytorycznych dotyczących GMO, |
– ocenia krytycznie informacje medialne pod kątem ich zgodności
z aktualnym stanem wiedzy naukowej |
– analizuje informacje reklamowe pod kątem
ich prawdziwości naukowej,
wskazuje informacje niepełne, nierzetelne, nieprawdziwe |
– omawia skutki kontrowersji związanych z GMO i produktami wytwarzanymi z GMO |
|
Współczesna
diagnostyka i medycyna |
19. |
Współczesny obraz klasycznych metod
diagnostycznych |
– wymienia przykłady klasycznych
metod diagnostycznych |
– wymienia przykłady chorób możliwych
do zdiagnozowania za pomocą klasycznych metod diagnostycznych |
– omawia ograniczenia |
– wyjaśnia znaczenie posiewów w
dobieraniu skutecznych leków antybakteryjnych |
– ocenia skuteczność, dostępność i
wartość klasycznych metod diagnostycznych |
20. |
Diagnostyka immunologiczna |
– definiuje pojęcie medycyna molekularna i wymienia
przykłady jej zastosowania – wymienia choroby, które diagnozuje
się metodami immunologicznymi |
– omawia cechy przeciwciał przydatne –
wymienia przykładowe metody stosowane |
– omawia metody wykrywania mutacji genowych –
porównuje zasadę |
– ocenia znaczenie diagnostyczne metod wykrywania mutacji genowych |
– ocenia skuteczność, dostępność i
wartość molekularnych |
|
Ochrona przyrody |
21. |
Metody genetyczne |
– podaje przykłady wykorzystania
metod genetycznych |
– wyjaśnia, czym są banki genów |
– omawia możliwości wykorzystania metod genetycznych |
– ocenia przydatność tzw. banków
genów |
– prezentuje własne zdanie na temat
wykorzystania metod genetycznych |
22. |
GMO a ochrona środowiska |
– definiuje pojęcie oczyszczanie biologiczne – określa korzyści wynikające ze
stosowania GMO |
– wyjaśnia, w jaki sposób GMO mogą
wpłynąć korzystnie na środowisko naturalne |
– przedstawia udział bakterii w unieszkodliwianiu zanieczyszczeń środowiska (np. biologiczne oczyszczalnie ścieków) |
–
ocenia znaczenie genetycznie zmodyfikowanych bakterii w unieszkodliwianiu
zanieczyszczeń środowiska |
– uzasadnia, że niektóre gatunki powinny być objęte ochroną gatunkową |
|
Nauka i sztuka |
23. |
Nauka i sztuka |
– podaje przykłady materiałów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego
używanych przez dawnych artystów |
– wymienia informacje z zakresu
biologii, jakie można zdobyć dzięki analizie dzieła sztuki |
– analizuje na wybranych przykładach informacje dotyczące stanu zdrowia ludzi, zwierząt i roślin utrwalone
na obrazach i w rzeźbach –
uzasadnia twierdzenie, że dzieła sztuki z dawnych epok są źródłem informacji
z zakresu biologii |
– analizuje symbolikę przedstawień roślin i zwierząt w sztuce –
wymienia przykłady malarzy, których dzieła wskazują, że mogli cierpieć na
choroby narządu wzroku, i podaje objawy chorób, które można rozpoznać na
podstawie ich obrazów |
|
Barwy |
24. |
Receptory światła |
– definiuje pojęcie fotoreceptor |
– przedstawia biologiczne znaczenie barw i zapachów kwiatów i owoców |
– omawia budowę receptorów światła –
wskazuje elementy budowy roślin warunkujących powstawanie różnych barw –
wskazuje elementy budowy roślin odpowiedzialnych za wytwarzanie zapachów |
– wyjaśnia różnicę między budową –
porównuje budowę |
– wykazuje związek między barwą i
zapachem kwiatu |
25. |
Znaczenie barw |
– definiuje pojęcia: chemoreceptor, feromony |
– omawia znaczenie barw i zapachów w poszukiwaniu partnera |
– wyjaśnia znaczenie mimikry i
mimetyzmu |
– wymienia przykłady zwierząt o
barwach ostrzegawczych –wymienia
przykłady mimikry i mimetyzmu |
– uzasadnia, że barwa |
|
Największe |
27. |
Największe |
– podaje przykłady organizmów występujących |
– wyszukuje informacje o rekordach w świecie roślin i zwierząt pod
kątem różnych cech (np. wielkość, długość życia, temperatura ciała,
częstotliwość oddechów i uderzeń serca, szybkość poruszania się, długość
skoku, długość wędrówek, czas rozwoju, liczba potomstwa, liczba chromosomów,
ilość DNA, liczba genów) |
– analizuje przyczyny ograniczające
wielkość organizmów |
– analizuje informacje |
– wykazuje związek między
występowaniem specyficznych cech roślin i zwierząt |
|
Propozycja wymagań edukacyjnych z przyrody dla wątku geografia
Metoda
naukowa i wyjaśnianie świata |
1. |
Teoria
powstania i ewolucji wszechświata |
‒ przedstawia różne teorie dotyczące rozwoju wszechświata,
korzystając z różnych źródeł informacji ‒ wyjaśnia
budowę wszechświata, korzystając z modelu lub mapy nieba ‒ rozróżnia
ciała niebieskie ‒ korzysta z
różnorakich źródeł informacji |
‒ opisuje
teorię geocentryczną Ptolemeusza ‒ opisuje
teorię heliocentryczną Kopernika ‒ przedstawia
teorię Wielkiego Wybuchu ‒ przedstawia
hipotezę Inflacji Kosmologicznej ‒ wyjaśnia
znaczenie terminów: wszechświat, system geocentryczny, system heliocentryczny |
‒ porównuje
teorię geocentryczną Ptolemeusza z teorią heliocentryczną Kopernika ‒ wymienia typy
galaktyk ‒ wyjaśnia
znaczenie terminów: Wielki Wybuch, Inflacja Kosmologiczna |
‒ omawia
wybrane teorie powstania i ewolucji wszechświata ‒ wyjaśnia
teorię Wielkiego Wybuchu i Inflacji Kosmologicznej ‒ opisuje typy
galaktyk |
‒ wykazuje
podobieństwa i różnice między wybranymi teoriami dotyczącymi rozwoju
wszechświata |
2. |
Układ
Słoneczny. Co czeka go w przyszłości? |
‒
opisuje budowę Układu Słonecznego ‒ wymienia
nazwy ciał niebieskich Układu Słonecznego ‒ wymienia
astronomiczne miary odległości |
‒ wykazuje różnice
między planetami a gwiazdami ‒ wyjaśnia
znaczenie terminów: planeta, gwiazda, planetoida, ciało niebieskie, Układ Słoneczny |
‒ przedstawia
kosmiczne zagrożenia dla ludzkości ‒ wyjaśnia
znaczenie terminów: jednostka
astronomiczna AU, parsek, rok świetlny |
‒
porównuje cechy ciał niebieskich Układu Słonecznego ‒
przedstawia cechy gwiazd na przykładzie Słońca |
‒ formułuje
hipotezy dotyczące przyszłości wszechświata i weryfikuje
je z teoriami naukowymi |
|
Wynalazki, które zmieniły
świat |
3. |
Wynalazki, które zmieniły świat |
‒
przedstawia przykłady siatek kartograficznych ‒
wymienia nazwy przyrządów stosowanych w nawigacji i
astronomii w dawnych czasach ‒
opisuje zastosowanie dawnych przyrządów nawigacyjnych ‒ wyjaśnia
znaczenie terminów: kompas, siatka geograficzna, siatka kartograficzna,
współrzędne geograficzne ‒ korzysta z
różnorakich źródeł informacji |
‒ wyszukuje informacje na temat najważniejszych odkryć
i wynalazków ‒ wybiera
najważniejsze odkrycia i wynalazki i uzasadnia swój wybór ‒ przedstawia
historię wybranych odkryć i wynalazków ‒ opisuje
siatkę kartograficzna i siatkę geograficzną ‒ opisuje cechy
południków i równoleżników ‒ wskazuje
południki i równoleżniki na globusie i mapie świata |
‒ analizuje znaczenie naukowe, społeczne i gospodarcze
najważniejszych odkryć i wynalazków ‒ określa współrzędne
geograficzne punktów na mapie świata ‒ lokalizuje na
mapie świata obiekty geograficzne za pomocą współrzędnych geograficznych |
‒ analizuje
proces dokonywania wybranego odkrycia lub stworzenia wynalazku ‒ wyjaśnia
różnice między siatką kartograficzną a siatką geograficzną ‒ omawia
zastosowanie siatki kartograficznej |
‒ ocenia znaczenie poszczególnych odkryć i wynalazków |
4. |
GPS – rewolucja w nawigacji |
‒
wyjaśnia
zastosowanie GPS ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
przedstawia genezę systemu GPS ‒
wykorzystuje GoogleMaps do lokalizacji wybranych obiektów |
‒
wykorzystuje GPS w praktyce ‒
wyjaśnia znaczenie terminów: nawigacja satelitarna, GPS, geotagowanie (Geotagging) |
‒
opisuje działanie systemu GPS |
‒
ocenia
znaczenie systemu GPS |
|
Energia
– od Słońca do żarówki |
5. |
Odnawialne
i nieodnawialne źródła energii |
‒
rozróżnia odnawialne i nieodnawialne źródła energii ‒
wymienia nazwy powszechnie stosowanych surowców
energetycznych ‒
wymienia uwarunkowania wykorzystania energii słonecznej ‒
wymienia nazwy obszarów mocno nasłonecznionych oraz
wskazuje te obszary na mapie świata |
‒
przedstawia bilans energetyczny świata na podstawie
wykresów i danych statystycznych ‒
omawia strukturę produkcji energii elektrycznej na świecie
na podstawie wykresów i danych statystycznych ‒
przedstawia czynniki wpływające na strukturę produkcji
energii w poszcze-gólnych krajach ‒
omawia wady i zalety wybranych typów elektrowni |
‒
wyjaśnia udział
głównych źródeł energii elektrycznej w bilansie energetycznym
świata |
‒
formułuje wnioski na podstawie danych statystycznych
dotyczących produkcji energii elektrycznej oraz struktury jej produkcji na
świecie |
‒ formułuje problemy związane z produkcją energii elektrycznej |
6. |
Czy
energia słoneczna stanie się rozwiązaniem problemów energetycznych na Ziemi? |
‒
przedstawia informacje na temat produkcji energii
elektrycznej i energii cieplnej z wykorzystaniem energii słonecznej ‒
wymienia przykłady wykorzystania energii słonecznej w
przemyśle i gospodarstwie domowym ‒
wyjaśnia znaczenie terminów: ogniwa fotowoltaiczne, kolektor słoneczny ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
przedstawia wady i zalety wykorzystania energii
słonecznej |
‒
przedstawia metody produkcji energii elektrycznej i
cieplnej z wykorzystaniem energii słonecznej ‒
omawia
współczesne wykorzystanie energetyki słonecznej dla potrzeb gospodarki oraz
perspektywy rozwoju energetyki słonecznej na podstawie informacji
z różnych źródeł |
‒
opisuje uwarunkowania wpływające na wykorzystanie energii
słonecznej |
‒
prognozuje przyszłość energii słonecznej |
|
Technologie
współczesne i przyszłości |
7. |
Przemysł
zaawansowanej technologii (high-tech) |
‒
wyróżnia działy przemysłu zaawansowanej technologii ‒
wymienia czynniki lokalizacji przemysłu zaawansowanej
technologii ‒
wymienia nazwy państw, w których rozwija się przemysł
high-tech ‒
opisuje formy organizacji przemysłu high-tech ‒
wymienia nazwy wybranych ośrodków high-tech i opisuje
położenie tych ośrodków na podstawie mapy ‒
charakteryzuje Dolinę Krzemową ‒
ocenia zastosowanie produktów high-tech obecnie
i w przyszłości ‒
wymienia przykłady produktów high-tech ‒
wyjaśnia znaczenie terminów: kraje high-tech, park
naukowy, park technologiczny, |
‒
wyszukuje i
analizuje informacje dotyczące osiągnięć technicznych wspomagających rozwój
gospodarczy w świecie ‒
analizuje diagram przedstawiający nakłady na działalność
badawczą i rozwojową w wybranych państwach ‒
omawia dane przedstawione na wykresie dotyczącym
wynalazków zgłoszonych w Europejskim Urzędzie Patentowym
wg wybranych krajów |
‒
określa czynniki lokalizacji przemysłu zaawansowanej
technologii w wybranych krajach ‒
charakteryzuje główne czynniki lokalizacji ośrodków
high-tech ‒
formułuje wnioski na podstawie diagramu przedstawiającego
liczbę zatrudnionych w działalności badawczej i rozwojowej
w wybranych państwach ‒
uzasadnia lokalizację wybranych ośrodków high-tech ‒
wyjaśnia zależności między lokalizacją ośrodków badawczych
a masową produkcją ‒
wskazuje na mapie świata technopolie i opisuje ich
cechy |
‒
analizuje treść mapy dotyczącej przemysłu zaawansowanej
technologii na świecie i formułuje wnioski ‒
analizuje wpływ rozwoju przemysłu zaawansowanej
technologii na proces globalizacji ‒
analizuje przyczyny i skutki zróżnicowania nakładów
na działalność badawczą i rozwojową w wybranych państwach |
‒
prognozuje przyszłość high-tech w Polsce |
Cykle, rytmy i czas |
8. |
Pory roku
a krajobrazy |
‒
wymienia konsekwencje ruchów Ziemi ‒
rozróżnia pory roku –kalendarzowe, astronomiczne
i klimatyczne ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
charakteryzuje pory roku w poszczególnych strefach
klimatycznych ‒
przedstawia
cykliczność pór roku w regionach Ziemi o odmiennych warunkach
klimatycznych |
‒
wyjaśnia zależność między porami roku a zmianami
w przyrodzie w ciągu roku ‒
wyjaśnia różnice i podobieństwa między porami roku –
kalendarzowymi, astronomicznymi i klimatycznymi |
‒
wyjaśnia, że występowanie pór roku i ich cykliczność
to konsekwencje ruchu obiegowego Ziemi |
‒
wykazuje zależności między ruchami Ziemi a zmianą
czasu i porami roku na Ziemi |
9. |
Cykle
przyrodnicze i geologiczne |
‒
rozróżnia główne rodzaje skał ‒
wyjaśnia znaczenie terminów: cykl klimatyczny, cykl
hydrologiczny, cykl geologiczny ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
przedstawia cykl hydrologiczny na podstawie schematu ‒
opisuje cykl geologiczny na podstawie prostego schematu |
‒
charakteryzuje uwarunkowania małego i dużego obiegu wody
w przyrodzie na podstawie schematu |
‒
charakteryzuje cykl geologiczny jako następstwo procesów
geologicznych kształtujących powierzchnię Ziemi |
‒ wykazuje na przykładach, że skały powstają w następstwie cyklu geologicznego |
|
Zdrowie |
10. |
Zagrożenia
cywilizacyjne |
‒
wyjaśnia znaczenie terminu zagrożenia cywilizacyjne ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
wyszukuje
informacje o zagrożeniach wynikających z pobytu w odmiennych
warunkach środowiskowych i kulturowych |
‒
charakteryzuje czynniki stanowiące naturalne zagrożenia
życia i zdrowia w trakcie wyjazdów turystycznych ‒
wskazuje sposoby zabezpieczenia się przed zagrożeniami
naturalnymi i cywilizacyjnymi |
‒
formułuje wnioski na podstawie map tematycznych (konflikty
zbrojne, kręgi kulturowe) |
‒
analizuje przyczyny i skutki zagrożeń
cywilizacyjnych, z którymi może spotkać się turysta |
11. |
Co
każdy turysta wiedzieć powinien, wyjeżdżając do odległych państw |
‒
wydziela rodzaje turystyki ‒
wymienia czynniki wpływające na atrakcyjność turystyczną
poszczególnych regionów ‒
wyjaśnia znaczenie terminów: turystyka, walory
turystyczne ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
wyróżnia czynniki sprzyjające turystyce w kontekście
walorów zdrowotnych i poznawczych ‒
wskazuje na mapie świata regiony najbardziej atrakcyjne
pod względem turystycznym i uzasadnia swój wybór ‒
opisuje warunki klimatyczne w wybranych regionach
turystycznych na podstawie map tematycznych ‒
analizuje wykresy i dane statystyczne dotyczące m.in.
ruchu turystycznego |
‒
opisuje atrakcyjność turystyczną wybranych regionów świata
na podstawie dostępnych źródeł informacji |
‒
charakteryzuje czynniki wpływające na atrakcyjność
turystyczną poszczególnych regionów Ziemi |
‒
analizuje przyczyny i skutki zagrożeń
cywilizacyjnych, z którymi może spotkać się turysta |
|
Woda – cud natury |
12. |
Zasoby
wody na Ziemi a potrzeby człowieka. Racjonalne gospodarowanie wodą
wyzwaniem dla każdego |
‒
wymienia zasoby wodne Ziemi ‒
wymienia nazwy największych zbiorników wody słodkiej na
Ziemi i wskazuje wymienione zbiorniki na mapie świata ‒
przedstawia przykłady wykorzystania wody w przemyśle,
rolnictwie oraz gospodarstwach domowych ‒
wymienia źródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych ‒
przedstawia formy ochrony wody ‒
wyjaśnia znaczenie terminu lej depresyjny ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
opisuje zasoby wodne Ziemi na podstawie schematu i
diagramu ‒
przedstawia obieg wody w przyrodzie ‒
analizuje strukturę użytkowania wody na świecie na
podstawie diagramu ‒
wykazuje skutki nieracjonalnego gospodarowania wodą ‒
przedstawia przykłady racjonalnego gospodarowania wodą w
przemyśle, rolnictwie oraz gospodarstwach domowych |
‒
omawia problem nierównomiernego dostępu do wody pitnej ‒
wykazuje
konieczność racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi wody ‒
przedstawia
własne działania, jakie może podjąć w celu racjonalnego gospodarowania
zasobami naturalnymi wody |
‒
formułuje wnioski na podstawie mapy rozmieszczenia zasobów
wody na świecie ‒
wyjaśnia przyczyny i skutki braku dostępu do wody
pitnej na przykładzie wybranego regionu świata ‒
analizuje wykorzystanie wody w gospodarce oraz życiu
codziennym ‒
opisuje mechanizm powstawania lejów depresyjnych ‒
wyjaśnia zjawisko pustynnienia na wybranym przykładzie ‒
analizuje przyczyny i skutki zanikania Jeziora
Aralskiego |
‒ formułuje problem dostępu ludzi do wody pitnej i proponuje sposoby rozwiązania tego problemu |
|
13. |
Podsumowanie wiadomości |
|||||
|
14. |
Sprawdzenie wiadomości z tematów 1–12 |
|||||
Wielcy rewolucjoniści nauki |
15. |
Odkrywanie
i poznawanie kuli ziemskiej |
‒
wymienia najważniejsze wyprawy geograficzne
w starożytności i średniowieczu ‒
wyjaśnia znaczenie terminów: jedwabny szlak, konkwistador ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
przedstawia uwarunkowania wypraw geograficznych ‒
wymienia kluczowe wydarzenia związane z eksploracją
regionów świata ‒
opisuje najważniejsze wyprawy geograficzne
w starożytności i średniowieczu na podstawie mapy oraz dostępnych
źródeł informacji ‒
wymienia przyczyny i skutki wypraw geograficznych
w starożytności i średniowieczu |
‒
charakteryzuje szlaki najważniejszych odkryć
geograficznych starożytności i średniowiecza na podstawie mapy
tematycznej |
‒
wykazuje przyczyny i skutki wypraw geograficznych
w starożytności i średniowieczu ‒
opisuje korzyści wynikające z podróży Marco Polo |
‒
opisuje uwarunkowania wielkich odkryć geograficznych |
16. |
Świat – przed
Kolumbem i po Kolumbie |
‒
przedstawia przyczyny i skutki wielkich odkryć
geograficznych ‒
wymienia nazwiska Polaków, którzy odegrali znaczącą rolę
w historii odkryć geograficznych i badań naukowych ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
opisuje wyprawy wielkich odkrywców i badaczy od
XV wieku po czasy współczesne ‒
omawia historię odkrywania i badania obszarów
okołobiegunowych ‒
przedstawia historię zdobycia Mount Everestu
i zejścia na dno Rowu Mariańskiego |
‒
wyjaśnia przyczyny późnych odkryć i badań obszarów
okołobiegunowych ‒
wskazuje
zmiany społeczne i gospodarcze, jakie zaszły po kolejnych odkryciach
geograficznych ‒
charakteryzuje uwarunkowania zdobycia Mont Everestu i
zejścia na dno Rowu Mariańskiego |
‒
wyjaśnia przyczyny i skutki odkryć geograficznych
w okresie wielkich odkryć geograficznych |
‒
formułuje wnioski dotyczące zmian na świecie przed
Kolumbem i po Kolumbie |
|
Dylematy
moralne w nauce |
17. |
Zasoby
naturalne Ziemi |
‒
wymienia nazwy zasobów naturalnych ‒
wymienia przyczyny integracji człowieka w środowisko
przyrodnicze ‒
wskazuje
przykłady niszczącej działalności człowieka ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
omawia rozmieszczenie obszarów leśnych na Ziemi przed 10
000 lat i obecnie na podstawie wybranych źródeł informacji |
‒
porównuje warunki przyrodnicze na Ziemi przed wiekami
i współcześnie na podstawie dostępnych źródeł informacji |
‒
analizuje przyczyny i skutki ingerencji człowieka
w środowisko przyrodnicze |
‒
przedstawia
problemy związane z eksploatacją zasobów naturalnych |
18. |
Czy
rosnące potrzeby człowieka uzasadniają każdą ingerencję człowieka w środowisku
przyrodniczym? |
‒
wymienia przyczyny i skutki zanieczyszczenia sfer
Ziemi ‒
omawia przykłady katastrof ekologicznych ‒
wyjaśnia znaczenie terminów: efekt cieplarniany, katastrofa
ekologiczna, dziura ozonowa, eutrofizacja wód ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
charakteryzuje wpływ działalności człowieka na sfery Ziemi ‒
opisuje zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego na
podstawie map tematycznych (zanieczyszczenia wód, erozja i degradacja gleb) |
‒
wyjaśnia przyczyny i skutki integracji człowieka w środowisko
przyrodnicze ‒
ocenia wpływ działalności człowieka na stan środowiska na
podstawie dostępnych źródeł informacji |
‒
analizuje przyczyny i skutki ingerencji człowieka
w środowisko przyrodnicze ‒
wyjaśnia przyczyny i skutki powstania dziury ozonowej ‒
omawia przyczyny skutki eutrofizacji wód |
‒
prognozuje przyszłość Ziemi przy dalszym postępie
antropopresji |
|
Nauka
w mediach |
19. |
Kontrowersyjne
problemy w mediach: wyczerpywanie się źródeł energii, niebezpieczeństwa
energetyki jądrowej, wpływ działalności ludzkiej na klimat |
‒
wymienia przykłady globalnych problemów ‒
wymienia wady i zalety energetyki jądrowej ‒
wyjaśnia znaczenie terminu globalne problemy ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
rozróżnia globalne problemy na środowiskowe, gospodarcze
i społeczne ‒
analizuje
materiały prasowe oraz pochodzące z innych środków przekazu, wskazując
różne aspekty wybranych problemów globalnych (energetyka, ocieplanie się
klimatu itp.) ‒
omawia wielkość emisji gazów cieplarnianych
w wybranych krajach na podstawie diagramu |
‒
wyróżnia kryteria podziału globalnych problemów ‒
omawia przyczyny i skutki globalnego ocieplenia
klimatu ‒
przedstawia argumenty i kontrargumenty na temat globalnego
ocieplenia |
‒
ocenia poglądy na temat globalnego ocieplenia ‒
analizuje kontrowersje wokół energetyki jądrowej ‒
wyjaśnia cel i znaczenie testów nuklearnych |
‒
ocenia problemy związane z wyczerpywaniem się złóż
bogactw naturalnych |
20. |
Kontrowersyjne
problemy w mediach: kraje biedne i bogate, nierównomierny dostęp do
wody i żywności ludności na świecie |
‒
porównuje poziom ubóstwa w wybranych krajach Ameryki i
Afryki ‒
wyjaśnia znaczenie terminów: głód, niedożywienie ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
charakteryzuje strukturę przestrzenną głodu na świecie na
podstawie mapy tematycznej |
‒
wyjaśnia kryteria podziału na kraje biedne i bogate |
‒
formułuje wnioski na podstawie analizy PKB na świecie ‒
analizuje przyczyny i skutki nierównomiernego dostępu
do żywności ludności na świecie |
‒
formułuje problem dotyczący eksplozji demograficznej |
|
Współczesna
diagnostyka i medycyna |
21. |
Czy
choroby cywilizacyjne mogą zagrozić światu? Jak się przed nimi ustrzec? |
‒
wymienia nazwy współczesnych chorób cywilizacyjnych ‒
wymienia nazwy chorób cywilizacyjnych, które występowały
dawniej, i określa przyczyny zmniejszenia groźby ich występowania ‒
odczytuje informacje dotyczące otyłości, chorób
nowotworowych oraz wskaźnika cholesterolu z wykresów, danych
statystycznych i map tematycznych ‒
wyjaśnia znaczenie terminu choroby cywilizacyjne ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
wyszukuje
informacje oraz dane statystyczne dotyczące przyczyn i występowania
chorób cywilizacyjnych w świecie ‒
określa przyczyny występowania chorób cywilizacyjnych
w krajach wysoko rozwiniętych i rozwijających się ‒
określa przyczyny otyłości u dzieci i dorosłych na podstawie
danych statystycznych ‒
opisuje dostęp do usług medycznych na świecie na podstawie
kartogramu |
‒
analizuje informacje oraz dane statystyczne dotyczące
przyczyn i występowania chorób cywilizacyjnych w świecie ‒
wyjaśnia przyczyny występowania chorób cywilizacyjnych
i ich skutki społeczne oraz gospodarcze ‒
proponuje sposoby unikania chorób cywilizacyjnych ‒
wyjaśnia znaczenie terminu wskaźnik BMI ‒
wyznacza wskaźnik BMI dla siebie |
‒
wykazuje skuteczność lekarstw nowej generacji oraz
szczepionek w zwalczaniu niektórych chorób cywilizacyjnych ‒
analizuje ryzyko zachorowań na podstawie wskaźnika BMI ‒
ocenia skuteczność profilaktyki zapobiegania chorobom
cywilizacyjnym |
‒
formułuje wnioski na temat występowania
i rozprzestrzeniania się chorób cywilizacyjnych w krajach wysoko rozwiniętych
i rozwijających się ‒
formułuje wnioski na temat rocznych wydatków na zdrowie
i opiekę zdrowotna w wybranych krajach na podstawie wykresów
i danych statystycznych |
Ochrona
przyrody i środowiska |
22. |
Zrównoważony
rozwój jedyną alternatywą dla przyszłości świata |
‒
wyjaśnia, czym zajmują się ochrona przyrody i ochrona
środowiska ‒
wyjaśnia znaczenie terminów: ekorozwój, recykling ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
opisuje zmiany relacji człowiek – środowisko na
przestrzeni dziejów ‒
wyjaśnia, na czym polega zrównoważony rozwój ‒
prezentuje podstawowe zasady koncepcji zrównoważonego
rozwoju ‒
proponuje działania na rzecz zrównoważonego rozwoju
w skali globalnej, regionalnej i lokalnej ‒
wyjaśnia, na czym polega recykling |
‒
określa, jaki jest wpływ
ekorozwoju na gospodarkę słabo i wysoko rozwiniętych państw ‒
określa cele
zrównoważonego rozwoju i przedstawia zasady, którymi powinna kierować
się gospodarka świata ‒
omawia stopień degradacji środowiska na świecie i w Polsce
na podstawie map tematycznych ‒
wyjaśnia zasadę 3 x U |
‒
wyjaśnia
mechanizm efektu cieplarnianego i omawia kontrowersje dotyczące wpływu
człowieka na zmiany klimatyczne |
‒
ocenia działalność człowieka w środowisku przyrodniczym na
przestrzeni dziejów |
23. |
Ochrona
przyrody – zadanie na przyszłość |
‒
wyjaśnia, czym zajmują się ochrona przyrody i ochrona
środowiska ‒
wymienia nazwy form ochrony przyrody ‒
wymienia przykłady form ochrony przyrody występujących w
Polsce ‒
wyjaśnia znaczenie terminów: ochrona przyrody, ochrona
środowiska przyrodniczego ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
przedstawia przykłady działań na rzecz ochrony środowiska,
które można podejmować, gospodarując zasobami Ziemi ‒
przedstawia inicjatywy mające na celu łagodzenie skutków
antropopresji |
‒
omawia wielkość nakładów finansowych przeznaczanych na
ochronę środowiska przyrodniczego w Polsce na podstawie danych statystycznych
i formułuje wnioski |
‒
formułuje wnioski na podstawie analizy map tematycznych
świata dotyczących udziału obszarów chronionych |
‒
organizuje debatę pt. „Lokalne działania na rzecz ochrony
środowiska przyrodniczego” |
|
Nauka i
sztuka |
24. |
Kataklizmy
w dziejach ludzkości przedstawiane w dziełach sztuki. Czy Atlantyda
istniała naprawdę? |
‒
wymienia przykłady dokumentowania przez ludzi krajobrazów
i obiektów geograficznych ‒
wymienia skutki trzęsień ziemi i wybuchów wulkanów ‒
przedstawia zmiany klimatyczne na wybranych przykładach ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
wyjaśnia, czym jest Ognisty Pierścień Pacyfiku na
podstawie mapy świata ‒
wskazuje
zmiany środowiska, np. krajobrazu, zachodzące pod wpływem działalności
człowieka albo zmiany klimatyczne, jakie można zauważyć w dziełach
sztuki np.: malarstwie niderlandzkim ‒
wskazuje obiekty i zjawiska
geograficzne, które pojawiają się w dziełach sztuki, np.: pory roku,
obszary miejskie i wiejskie, góry, wulkany |
‒
wyjaśnia przyczyny i skutki trzęsień ziemi
oraz wybuchów wulkanów ‒
przedstawia hipotezy dotyczące istnienia Atlantydy ‒
opisuje wpływ mitu o Atlantydzie na literaturę
i kinematografię ‒
porównuje krajobrazy przedstawione
w dawnym malarstwie z ich stanem współczesnym |
‒
wyjaśnia przyczyny i skutki zmian w krajobrazie
naturalnym ‒
przedstawia teorię ruchu płyt litosfery |
‒
uzasadnia rozmieszczenie stref sejsmicznych
i wulkanicznych na podstawie mapy świata |
Barwy i
zapachy świata |
25. |
Barwne
i jednolite krajobrazy |
‒
rozróżnia krajobraz naturalny i krajobraz
kulturowy ‒
wyjaśnia znaczenie terminów: krajobraz naturalny, krajobraz
kulturowy ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
wymienia nazwy i wskazuje na mapie strefy krajobrazowe ‒
opisuje główne krajobrazy na Ziemi i ich dominanty ze
szczególnych uwzględnieniem klimatu ‒
opisuje krajobraz górski |
‒
opisuje różnorodność krajobrazową regionów świata,
analizując ich cechy charakterystyczne, w tym dominujące barwy |
‒
przedstawia czynniki warunkujące cechy krajobrazów |
‒
wyjaśnia przyczyny strefowości krajobrazowej na Ziemi |
26. |
Dni i noce w różnych częściach Ziemi |
‒
opisuje ruch obrotowy Ziemi na schemacie lub modelu ‒
wymienia następstwa ruchu obrotowego Ziemi ‒
rozróżnia czas słoneczny i czas strefowy ‒
wymienia nazwy rejonów występowania nocy polarnej ‒
wyjaśnia znaczenie terminów: czas słoneczny, czas
strefowy |
‒
wyjaśnia zmiany długości dnia i nocy w różnych porach
roku ‒
odczytuje różnice czasu strefowego na mapie stref
czasowych ‒
oblicza różnice czasu strefowego pomiędzy punktami na
Ziemi na podstawie mapy stref czasowych |
‒
omawia mechanizm ruchu obrotowego i jego następstwa ze
szczególnym uwzględnieniem rytmu dobowego ‒
wyznacza czas słoneczny i czas strefowy wybranych
miejsc na Ziemi |
‒
omawia zjawisko następowania dnia i nocy w różnych
częściach świata |
‒
wyjaśnia, na czym polega zjawisko nocy polarnej |
|
Największe
i najmniejsze |
27. |
Rekordy Ziemi |
‒
wymienia przykłady zróżnicowania środowiska geograficznego ‒
wymienia nazwy typów genetycznych jezior ‒
porównuje linie brzegowe wybranych kontynentów na
podstawie mapy świata ‒
wyjaśnia znaczenie terminów: kryptodepresja, dorzecze,
przepływ, pływy ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
wyjaśnia, czym są rekordy geograficzne ‒
wyszukuje
i przedstawia przykłady ekstremalnych cech środowiska, rekordowych
wielkości, czyli ziemskie „naj…” w skali lokalnej, regionalnej
i globalnej ‒
lokalizuje na mapie świata przykłady rekordów
geograficznych ‒
wymienia nazwy wielkich form ukształtowania powierzchni
Ziemi i wskazuje te formy na mapie ‒
wymienia nazwy rekordów hydrologicznych i wskazuje
rekordy na mapie świata ‒
odczytuje rekordy klimatyczne na mapie klimatycznej świata
|
‒
przedstawia przykłady zróżnicowania środowiska
przyrodniczego Ziemi, wskazując je na mapie świata ‒
wyjaśnia znaczenie terminu Korona Ziemi ‒
rozpoznaje wybrane typy wybrzeży na podstawie ilustracji ‒
omawia typy genetyczne jezior i wskazuje ich
przykłady na mapie świata |
‒
charakteryzuje ukształtowanie pionowe i poziome
powierzchni Ziemi ‒
omawia genezę wybranych typów wybrzeży |
‒
wykazuje przyczyny występowania rekordów klimatycznych na
świecie |
28. |
Rekordy
europejskie i polskie |
‒
wymienia nazwy rekordów Europy oraz Polski ‒
korzysta z różnorakich źródeł informacji |
‒
wymienia przykłady rekordów Europy oraz Polski i wskazuje
je na mapie Europy i Polski |
‒
podaje przykłady ekstremalnych cech środowiska Polski |
‒ omawia
przykłady ekstremalnych cech środowiska, rekordowych wielkości geograficznych
w Europie i Polsce |
‒
wykazuje przyczyny występowania rekordów klimatycznych
w Europie |
|
|
29. |
Podsumowanie wiadomości |
|||||
|
30. |
Sprawdzenie wiadomości z tematów 15–28 |
33 |
Propozycja wymagań edukacyjnych z przyrody dla wątku fizyka
1.
Wymagania na każdy stopień wyższy niż dopuszczający
obejmują również wymagania na stopień niższy.
2.
Na podstawowym poziomie wymagań uczeń wykonuje proste
zadania obowiązkowe (łatwe – na stopień dostateczny, bardzo łatwe – na stopień
dopuszczający). Niektóre czynności ucznia mogą być wspomagane przez
nauczyciela (np. przeprowadzanie doświadczeń, rozwiązywanie problemów; na
stopień dostateczny uczeń wykonuje je pod kierunkiem nauczyciela, na stopień
dopuszczający – z pomocą nauczyciela lub innych uczniów).
3.
Czynności wymagane na poziomach wymagań wyższych niż podstawowy uczeń wykonuje samodzielnie
(na stopień dobry niekiedy może korzystać z niewielkiego wsparcia nauczyciela).
4.
W przypadku wymagań na stopnie wyższe niż dostateczny
uczeń wykonuje zadania bardziej złożone lub dodatkowe (na stopień dobry
– umiarkowanie trudne, na stopień bardzo dobry – trudne i wymagające
umiejętności złożonych).
5.
Stopień celujący zdobywa uczeń, który sprostał wymaganiom na stopień bardzo dobry
oraz wykraczającym poza obowiązujący program nauczania (jest twórczy,
rozwiązuje zadania problemowe w sposób niekonwencjonalny; potrafi dokonać
syntezy wiedzy, a na tej podstawie sformułować hipotezy badawcze i zaproponować
sposób ich weryfikacji; samodzielnie prowadzi badania o charakterze naukowym; z
własnej inicjatywy pogłębia wiedzę, korzystając z różnych źródeł; poszukuje
zastosowania wiedzy w praktyce; dzieli się wiedzą z innymi uczniami).
Wymagania
ogólne – uczeń:
·
zna i wykorzystuje pojęcia i prawa fizyki do wyjaśniania
procesów i zjawisk w przyrodzie,
·
analizuje teksty popularnonaukowe i ocenia ich treść,
·
wykorzystuje i przetwarza informacje zapisane w postaci
tekstu, tabel, wykresów, schematów i rysunków,
·
buduje proste modele fizyczne do opisu zjawisk,
·
planuje i wykonuje proste doświadczenia i analizuje ich
wyniki.
Ponadto uczeń:
·
wykorzystuje wiedzę o charakterze naukowym do
identyfikowania i rozwiązywania problemów oraz formułowania wniosków opartych
na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody,
·
wyszukuje, selekcjonuje i krytycznie analizuje informacje,
‒
aktywnie uczestniczy w dyskusji, pamiętając o
zgodności z tematem, właściwej argumentacji oraz dyscyplinie wypowiedzi i
nieprzekraczaniu czasu wypowiedzi,
‒
aktywnie uczestniczy w tematycznej burzy mózgów
i tworzeniu mapy mentalnej, pamiętając o jakości i trafności argumentów,
poprawności wnioskowania, dyscyplinie merytorycznej
i selekcjonowaniu informacji; zajmuje wyraźne stanowisko,
‒
samodzielnie przygotowuje i przedstawia
prezentacje multimedialne: dobiera i selekcjonuje informacje zgodnie z
prezentowanym tematem, dba o logikę prezentacji i przestrzega jej ram czasowych,
‒
aktywnie uczestniczy w projekcie: jest
samodzielny i zaangażowany, umie pracować w zespole,
‒
przygotowuje, przeprowadza i opracowuje
obserwacje i doświadczenia według zasad podanych przez nauczyciela,
‒
umiejętnie i kulturalnie prezentuje własne sądy
i przemyślenia,
‒
przestrzega poprawności językowej; poprawnie
stosuje język symboli dziedziny wiedzy, której wypowiedź dotyczy,
‒
wykorzystuje narzędzia TIK na różnych etapach
pracy.
Propozycje
wymagań programowych na poszczególne oceny (IV etap edukacyjny) przygotowane na
podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania
oraz w podręczniku dla liceum ogólnokształcącego i technikum Fizyka
Wyróżnione
wymagania programowe odpowiadają wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w
treściach nauczania podstawy programowej.
W
nawiasie, obok tytułu każdego wątku tematycznego, podano jego numer w podstawie
programowej przedmiotu fizyka w
liceum.
Ważne: wymagania na
każdy stopień wyższy niż dopuszczający
obejmują również wymagania na stopień niższy.
Propozycja: We wszystkich zadaniach
wykonywanych w grupach, kiedy stosujemy metody aktywizujące (np. burza mózgów,
mapa mentalna), lider grupy nie jest wskazywany na początku zadania. Zawsze
„wyłania” się w czasie pracy i dobrowolnie prezentuje pracę grupy. Stąd wynika
fakt umieszczania tego wymagania w kolumnie „wymagania dopełniające” na stopień
bardzo dobry.
1.
i 2. Widzę, doświadczam, więc rozumiem
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
Uczeń: |
||||
–
wskazuje jedno zjawisko fizyczne przewidziane teoretycznie, –
wskazuje różnice między obserwacją a eksperymentem |
–
wskazuje co najmniej dwa zjawiska fizyczne przewidziane teoretycznie, a
odkryte później –
wyjaśnia różnice pomiędzy obserwacją a eksperymentem –
planuje wybraną obserwację –
planuje wybrany eksperyment |
–
wymienia przykłady co najmniej trzech zjawisk fizycznych przewidzianych
teoretycznie, –
opisuje warunki prawidłowego prowadzenia – opisuje warunki prawidłowego planowania –
przeprowadza wybraną obserwację i wybrany eksperyment |
–
opracowuje i prezentuje wyniki przeprowadzonych obserwacji |
–
wyróżnia etapy pracy badawczej (ustalenie problemu badawczego, sformułowanie
hipotezy, zaplanowanie eksperymentu) – przeprowadza zaplanowany przez siebie eksperyment, opracowuje wyniki i formułuje na ich podstawie wnioski potwierdzające lub odrzucające postawioną wcześniej hipotezę |
3. Telegraf,
telefon, radio… Co jeszcze przed nami?
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
Uczeń: |
||||
–
wyszukuje informacje –
wyszukuje informacje na temat odkrycia telegrafu telefonu –
uczestniczy mało aktywnie |
–
opisuje tło historyczne wybranego odkrycia lub wynalazku –
opisuje tło historyczne odkrycia telegrafu, telefonu –
wyszukuje informacje dotyczące historii radia i telewizji –
uczestniczy w burzy mózgów z większym zaangażowaniem, np. prezentuje,
uzasadniając wybór, jeden przedmiot, który uznaje za niezbędny do życia |
–
analizuje i przedstawia naukowe, społeczne i ekonomiczne znaczenie wybranego
wynalazku lub odkrycia –
analizuje i przedstawia naukowe, społeczne i ekonomiczne znaczenie odkrycia
telegrafu, telefonu –
analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące historii radia i telewizji –
uczestniczy aktywnie w burzy mózgów, np. prezentuje, uzasadniając wybór,
przynajmniej trzy przedmioty, które uznaje za niezbędne do życia |
–
analizuje, na przykładzie wybranego odkrycia lub wynalazku, proces twórczy i
wskazuje czynniki warunkujące jego powodzenie lub trudności –
analizuje, na przykładzie wynalezienia telefonu, telegrafu lub radia, proces
twórczy i wskazuje czynniki warunkujące jego powodzenie lub trudności –
przygotowuje prezentację multimedialną dotyczącą historii radia i telewizji –
aktywnie uczestniczy w burzy mózgów i, przyjmując rolę lidera, podsumowuje
wyniki pracy swojej grupy i prezentuje je pozostałym uczniom |
–
wskazuje czynniki wpływające na rozwój współczesnej nauki –
przeprowadza wywód myślowy – aktywnie uczestniczy w burzy mózgów i podsumowuje pracę wszystkich grup, tworząc „niezbędnik człowieka XXI wieku” |
4.
Od turbiny Herona z Aleksandrii do wysoko wydajnych silników cieplnych i
elektrycznych
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
Uczeń: |
||||
–
wyszukuje wiadomości dotyczące silników parowych, spalinowych i elektrycznych –
uczestniczy mało aktywnie |
–
analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące budowy –
uczestniczy w budowaniu mapy mentalnej z większym zaangażowaniem, np.
wyszukuje trzy wynalazki, tworzące logiczny ciąg, w którym następny wynalazek
nie mógłby istnieć bez poprzedniego |
–
analizuje historię odkryć silników różnego typu –
uczestniczy aktywnie |
–
analizuje budowę i zasadę działania silników różnego typu, –
przygotowuje prezentację multimedialną dotyczącą budowy – przyjmując rolę lidera, podsumowuje
wyniki pracy grupy tworzącej mapę mentalną oraz przedstawia je pozostałym
uczniom |
– analizuje czynniki przyrodnicze środowiska i wskazuje, prawidłowy jego zdaniem, kierunek rozwoju nauki związanej z napędami wykorzystywanymi w przemyśle |
5.
i 6. Czy słowo światło zawsze oznacza
to samo?
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
Uczeń: |
||||
–
wyszukuje wiadomości –
uczestniczy mało aktywnie |
–
analizuje i selekcjonuje zdobyte wiadomości o termicznych –
opisuje widma światła pochodzące z różnych źródeł –
uczestniczy z większym zaangażowaniem w tematycznej burzy mózgów |
–
analizuje widma światła pochodzącego z różnych źródeł, –
przygotowuje i przedstawia wiadomości dotyczące cech charakterystycznych
energii słonecznej –
uczestniczy aktywnie |
–
przygotowuje prezentację multimedialną dotyczącą podobieństw światła lasera i
światła żarówki oraz różnic między nimi –
analizuje treść artykułu dotyczącego budowy i działania domowego spektroskopu
–
uczestniczy aktywnie w tematycznej burzy mózgów i, przyjmując rolę lidera,
podsumowuje pracę grupy |
–
kieruje pracą grupy tworzącej model spektroskopu – uczestniczy aktywnie w tematycznej burzy mózgów i podsumowuje pracę wszystkich grup |
7. i 8. Wizje, czyli jak nauka zmieni świat w XXI
wieku
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
Uczeń: |
||||
–
wyszukuje wiadomości –
uczestniczy mało aktywnie |
–
analizuje i selekcjonuje wiadomości dotyczące elementów współczesnej
elektroniki –
analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące zmian właściwości ciekłych
kryształów pod wpływem pola elektrycznego –
uczestniczy w budowaniu tematycznej mapy mentalnej z większym zaangażowaniem |
–
wyszukuje w internecie –
uczestniczy aktywnie |
–
przygotowuje i przedstawia prezentację multimedialną dotyczącą elementów
współczesnej elektroniki –
przygotowuje i przedstawia prezentację multimedialną dotyczącą zmian
właściwości ciekłych kryształów pod wpływem pola elektrycznego – przyjmuje rolę lidera |
– wyszukuje, analizuje i prezentuje informacje dotyczące nanotechnologii; wyjaśnia znaczenie dwóch nagród R.P. Feynmana, wyznaczonych przez uczonego w czasie słynnego wykładu pt. „Na dole jest jeszcze dużo miejsca” |
9. Czy naprawdę żyjemy coraz szybciej?
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
Uczeń: |
||||
–
wyszukuje wiadomości –
wyszukuje wiadomości dotyczące historii kalendarza –
uczestniczy mało aktywnie |
–
analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące zjawisk okresowych w przyrodzie
–
analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące historii kalendarza –
analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące historii zegara –
uczestniczy w tematycznej dyskusji z większym zaangażowaniem |
–
omawia zjawiska okresowe, które są podstawą kalendarza, oraz metody pomiaru
czasu –
aktywnie uczestniczy |
–
przygotowuje i przedstawia prezentację multimedialną dotyczącą historii
kalendarza –
przygotowuje i przedstawia prezentację multimedialną dotyczącą rodzajów
zegarów –
przyjmuje rolę lidera i podsumowuje wyniki tematycznej dyskusji |
– przygotowuje i prezentuje opracowanie dotyczące termodynamicznej strzałki czasu |
10. Podsumowanie i powtórzenie wiadomości
11. Komfort cieplny
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
Uczeń: |
||||
–
wyszukuje wiadomości –
uczestniczy mało aktywnie |
–
analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące sposobów przepływu ciepła –
uczestniczy w tematycznej burzy mózgów z większym zaangażowaniem |
–
omawia wpływ zjawisk przepływu ciepła na proces termoregulacji organizmu –
aktywnie uczestniczy |
–
omawia objawy i sposoby zapobiegania wychłodzeniu –
przygotowuje i przedstawia prezentację multimedialną dotyczącą fizycznych
aspektów wymiany ciepła –
uczestniczy aktywnie |
–
analizuje i selekcjonuje wiadomości z różnych źródeł, a następnie
przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Co to znaczy, że mam gorączkę –
uczestniczy aktywnie |
12. Kręgosłup jako układ biomechaniczny
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
Uczeń: |
||||
–
wyszukuje wiadomości –
wyszukuje wiadomości |
–
analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące kręgosłupa jako układu
mechanicznego –
analizuje i selekcjonuje informacje dotyczące działania stawów jako maszyn
prostych |
–
omawia objawy chorób kręgosłupa i sposoby zapobiegania tym chorobom, ze
szczególnym uwzględnieniem wpływu wykonywanej pracy na stan kręgosłupa |
–
przygotowuje i przedstawia prezentację multimedialną dotyczącą kręgosłupa
jako układu biomechanicznego |
– analizuje wypowiedź Bertranda Russella „Badania w dziedzinie medycyny dokonały tak olbrzymiego postępu, że dziś praktycznie biorąc nikt już nie jest zdrowy” i przedstawia znane odkrycia w dziedzinie diagnozowania i leczenia chorób kręgosłupa |
13. i 14. Woda – cud natury
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
Uczeń: |
||||
–
wyszukuje wiadomości –
uczestniczy mało aktywnie |
–
analizuje i selekcjonuje informacje na temat fizycznych właściwości wody –
uczestniczy w sporządzaniu tematycznej mapy mentalnej |
–
omawia właściwości fizyczne wody i potrafi wskazać przykłady ich
wykorzystania w przyrodzie, stosując wiedzę o właściwościach fizycznych wody –
uczestniczy aktywnie |
–
opracowuje i prezentuje wybrane doświadczenie obrazujące właściwości fizyczne
wody –
opracowuje i przedstawia prezentację multimedialną dotyczącą znaczenia
napięcia powierzchniowego i zjawiska włoskowatości w życiu codziennym,
przemyśle –
wyszukuje niezbędne informacje –
przyjmuje rolę lidera i podsumowuje wyniki pracy grupy tworzącej mapę
mentalną oraz przedstawia je pozostałym uczniom |
|
15. Ciekawość
świata jest podstawą wszystkich odkryć i wynalazków
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
– wskazuje sylwetki i dokonania jednego wybranego uczonego
mającego jego zdaniem największy wpływ na rozwój danej dziedziny naukowej –
uczestniczy mało aktywnie |
– wskazuje sylwetki – analizuje działania wybranych uczonych i odkrywców, wskazując
wpływ ich dokonań na rozwój fizyki –
uczestniczy w tworzeniu tematycznej mapy mentalnej |
– analizuje dokonania wybranych uczonych lub odkrywców –
uczestniczy aktywnie w tworzeniu tematycznej mapy mentalnej |
–
przeprowadza rozumowanie –
przyjmuje rolę lidera |
– analizuje wybrany paradoks Zenona z Elei i na tej podstawie wykazuje niespójność wnioskowania tego uczonego |
16. Wielcy
odkrywcy i ich dzieła
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
Uczeń: |
||||
– wyszukuje podstawowe informacje na temat odkryć uczonego w
ramach wybranego tematu (do wyboru: Newton
i teoria grawitacji; Albert
Einstein –
uczestniczy z niewielkim zaangażowaniem w pracach nad realizacją projektu
uczniowskiego pt. Jakich przyjaciół
miałby/miałaby… (Niels Bohr, Maria Skłodowska Curie… lub inny wybrany przez
uczniów naukowiec), gdyby posiadał/posiadała swój profil na Facebooku |
– przedstawia odkrycia uczonego w ramach wybranego tematu –
uczestniczy w pracach nad realizacją projektu uczniowskiego z większym
zaangażowaniem, np. wyszukuje dane biograficzne potrzebne do opracowania
profilu uczonego na Facebooku |
– analizuje odkrycia
uczonego – przygotowuje
i przedstawia prezentację pt. Newton i
teoria grawitacji –
uczestniczy aktywnie w pracach nad realizacją projektu uczniowskiego, np.
opracowuje wiadomości, jakie znajomi uczonego mogliby umieścić na jego
facebookowym profilu |
– przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Albert Einstein –
uczestniczy aktywnie w pracach nad realizacją projektu uczniowskiego |
– pracuje aktywnie nad projektem uczniowskim i jest kreatywnym inspiratorem działań grupy |
17. i 18. Dobre
i złe oblicza nauki
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne – stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
– wyszukuje informacje –
uczestniczy z niewielkim zaangażowaniem w debacie oksfordzkiej pt. Etyka w
nauce – konflikt czy symbioza |
–
wyszukuje i analizuje przynajmniej dwa osiągnięcia,
których twórcy mogli mieć dylematy moralne związane z ich późniejszym
wykorzystaniem – uczestniczy w tematycznej debacie
oksfordzkiej z większym zaangażowaniem, np. znajduje argumenty popierające
lub negujące prezentowaną hipotezę, czym wspomaga swoją grupę, ale nie pełni
roli mówcy |
–
przedstawia i analizuje przynajmniej trzy odkrycia
naukowe pod kątem ich wykorzystania przez ludzi – wykazując brak możliwości
jednoznacznego przewidzenia przez naukowców zastosowania wyników ich pracy w
przyszłości –
uczestniczy aktywnie |
– opracowuje i przedstawia prezentację pt. Rozszczepienie jądra atomowego – od broni jądrowej do elektrowni
atomowej –
uczestniczy aktywnie w tematycznej debacie oksfordzkiej: organizuje |
– opracowuje i przedstawia prezentację pt. Rad – zabójca czy uzdrowiciel? |
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
– wskazuje informacje popularnonaukowe, które wymagają
zweryfikowania |
– analizuje informacje |
– analizuje wybrane informacje medialne i wskazuje zawarte |
–
przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Ta relacja oparta była na nieprawdziwej teorii naukowej na
podstawie wybranych artykułów prasowych dotyczących awarii elektrowni
jądrowej w Japonii w marcu 2011 roku –
opracowuje i przedstawia prezentację Planety pozasłoneczne |
–
analizuje informacje prasowe dotyczące odkrycia cząstek poruszających się z
prędkością większą od prędkości światła |
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
– podaje przykład reklamy telewizyjnej lub prasowej, –
uczestniczy mało aktywnie |
– analizuje wybraną reklamę telewizyjną lub prasową –
uczestniczy w budowaniu drzewka decyzyjnego |
– analizuje wybraną reklamę telewizyjną lub prasową pod kątem
zastosowanych trików technicznych i efektów specjalnych –
uczestniczy aktywnie |
– przedstawia na wybranym przykładzie potencjalny przebieg
reklamy telewizyjnej pozbawionej trików i efektów specjalnych – przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Reklamowe efekty specjalne, czyli jak
można wprowadzić kogoś w błąd – uczestniczy aktywnie w budowaniu
drzewka decyzyjnego i pełni rolę lidera |
–
przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Wykorzystanie własności światła laserowego |
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
– wyszukuje informacje na temat wybranej metody współczesnej
diagnostyki medycznej |
– omawia dwie wybrane metody współczesnej
diagnostyki medycznej |
– analizuje co najmniej dwie wybrane metody współczesnej
diagnostyki medycznej |
–
opracowuje i przedstawia prezentację dotyczącą medycyny nuklearnej, a w
szczególności scyntygrafii, brachyterapii |
– przygotowuje i przedstawia prezentację o pozytywnych –
analizuje ofertę jednostek służby zdrowia w najbliższej okolicy |
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
– wyszukuje wiadomości na temat efektu cieplarnianego –
mało aktywnie uczestniczy |
– podaje argumenty potwierdzające wpływ efektu cieplarnianego na
zmiany klimatu na Ziemi –
uczestniczy w tematycznej burzy mózgów z niewielkim zaangażowaniem, np.
formułuje własne opinie na temat wpływu działalności człowieka na Ziemię |
–
wyjaśnia mechanizm efektu cieplarnianego z punktu widzenia fizyki –
uczestniczy aktywnie |
– opracowuje i przedstawia prezentację pt. Prawdy i mity –
uczestniczy aktywnie w pracy metodą burzy mózgów i przyjmując rolę lidera
podsumowuje pracę grupy |
–
uczestniczy aktywnie |
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
–
wyszukuje informacje na temat wykrywania fałszerstw dzieł sztuki |
–
analizuje wiadomości na temat sposobów fałszowania dzieł sztuki |
– przygotowuje argumenty do dyskusji pt. Jak sprawdzić, czy Mona
Liza jest falsyfikatem? |
– przedstawia argumenty naukowe potwierdzające autentyczność
obrazu Mona Lisa – przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Współczesne laboratorium kryminalistyczne |
– przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Współczesne laboratorium kryminalistyczne |
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
– wyszukuje informacje – wyszukuje informacje –
mało aktywnie uczestniczy –
mało aktywnie uczestniczy |
– przedstawia zakresy stosowalności wybranej metody datowania radiowęglowego – objaśnia wybraną metodę analizy obrazowej dzieł sztuki –
uczestniczy w tworzeniu tematycznej mapy mentalnej |
– wskazuje i wyjaśnia informacje, które można uzyskać wybraną
metodą analizy obrazowej dzieł sztuki –
uczestniczy aktywnie |
–
wyjaśnia zastosowanie co najmniej dwóch metod analizy obrazowej dzieł sztuki –
przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Współczesne metody badania autentyczności dzieł sztuki –
uczestniczy aktywnie w tworzeniu tematycznej mapy mentalnej, pełniąc rolę
lidera –
uczestniczy aktywnie w pracach nad realizacją projektu uczniowskiego i
pełniąc rolę lidera, podsumowuje wyniki pracy swojej grupy oraz przedstawia
końcową prezentację |
– przygotowuje i przedstawia informacje o działaniu – pracuje aktywnie nad projektem uczniowskim i jest kreatywnym inspiratorem działań grupy |
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
–
wyszukuje wiadomości o dyfuzji |
– analizuje informacje dotyczące dyfuzji w gazach – wyszukuje i przedstawia informacje na temat marketingu
zapachowego |
–
przedstawia przykłady rozchodzenia się zapachów – przygotowuje i przedstawia prezentację na temat aromaterapii |
–
prezentuje wybrane doświadczenie obrazujące zjawisko dyfuzji w gazach –
przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Marketing zapachowy, czyli czy zawsze cel
uświęca środki? |
– przygotowuje i przedstawia prezentację na temat wrażliwości
zmysłu węchu człowieka |
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
–
wyszukuje informacje na temat składania barw |
– wyszukuje wiadomości na temat zasady działania drukarki
atramentowej wielobarwnej |
– przygotowuje i przedstawia prezentację na temat widzenia
barwnego człowieka |
–
przygotowuje i przedstawia prezentację pt. System CMYK – druk wielobarwny |
–
przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Addytywne |
Poziom
podstawowy |
Poziom ponadpodstawowy |
|||
wymagania
konieczne stopień
dopuszczający |
wymagania
podstawowe stopień
dostateczny |
wymagania
rozszerzające stopień dobry |
wymagania
dopełniające stopień
bardzo dobry |
wymagania
wykraczające stopień celujący |
– wyszukuje wiadomości na temat obiektów fizycznych o
największych i najmniejszych rozmiarach – wyszukuje wiadomości na temat wybranego sposobu pomiaru bardzo
krótkich –
uczestniczy mało aktywnie –
mało aktywnie uczestniczy w pracy swojej grupy projektowej pt. Najszybsi,
najwolniejsi, najwięksi |
– wymienia przykładowe obiekty fizyczne o największych – analizuje wiadomości na temat wybranego sposobu pomiaru bardzo
krótkich i bardzo długich czasów i przedstawia je w formie prezentacji – uczestniczy w tematycznej burzy mózgów i projekcie uczniowskim
|
– przedstawia co najmniej dwa sposoby pomiaru bardzo krótkich –
uczestniczy aktywnie |
– przygotowuje i przedstawia prezentację pt. Dawidowie –
uczestniczy aktywnie –
uczestniczy aktywnie |
–
uczestniczy aktywnie – pracuje aktywnie nad projektem uczniowskim i jest kreatywnym inspiratorem działań grupy |