Plan dydaktyczny nauczania etyki

dla liceum ogólnokształcącego -  klasa 3P_1B

1.     Nauczyciel: Paweł Nowak

2.     Rok szkolny 2021/2022

3.     Podręcznik:

·         Tytuł: Etyka Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych

·         Wydawnictwo: Operon

·         Autorzy: Paweł Kłodziński i Jakub Kapiszewski

·         ISBN: 978-83-7879-952-8

·         Nr dopuszczenia: 1045/2019

4.     Program nauczania: Etyka Program Nauczania Zakres Podstawowy Paweł Kłodziński i Jakub Kapiszewski

5.     Liczba godzin:

o     tygodniowo: 2

o    w roku szkolnym: 70

6.     Zaplanowane środki dydaktyczne:

·         komputer z systemem Windows

·         projektor multimedialny

·         aplikacje systemowe i użytkowe (WINDOWS, iOS, Android)

7.     Plan wynikowy/Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny

8.     Rozkład materiału z etyki z podstawą programową

 

Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu etyka w zakresie podstawowym dla szkół średnich

 

Temat (rozumiany jako lekcja)

Wymagania konieczne

(ocena dopuszczająca)

Wymagania podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania dopełniające

(ocena bardzo dobra)

Wymagania wykraczające

(ocena celująca)

 

Dział I. WPROWADZENIE DO ETYKI

1. Doświadczanie zła

 

1. Poznać, zrozumieć, „wymknąć się złu”
(J. Tischner). Doświadczanie zła

Uczeń:

Rozumie przyczyny, dla których należy podejmować dysku-
sję na temat zła.

Dostrzega różnorod-
ność zła w świecie.

Wskazuje przykłady zła.

Zna pojęcie zło moralne.

Wyjaśnia, na czym polega zło we wska-
zanym przykładzie.

Rozumie, na czym polega właściwa postawa wobec zła.

Poznaje personalistyczne ujęcie zła moralnego.

Rozważa sens wiersza i obrazu.

Prezentuje własne poglądy, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie przyczyny, dla których należy podejmować dyskusję na temat zła.

Dostrzega różnorod-
ność zła w świecie.

Wskazuje i uzasadnia przykłady zła.

Zna pojęcia: zło mo-
ralne
oraz subiekty-
wizm
i obiektywizm
w opisie zła.

Wskazuje konsek-
wencje zła w odnie-
sieniu do konkretnego przykładu.

Rozumie, na czym polega właściwa postawa wobec zła.

Poznaje personalistyczne ujęcie zła moralnego.

Rozważa sens wiersza i obrazu.

Prezentuje własne poglądy, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia przyczyny, dla których należy podejmować dyskusję na temat zła.

Dostrzega różnorod-
ność zła w świecie
.

Wskazuje i uzasadnia przykłady zła, odwo-
łując się do własnych doświadczeń.

Posługuje się pojęcia-
mi:
subiektywizm
i obiektywizm w opisie zła.

Rozumie sformułowanie hierarchizacja zła.

Rozumie znaczenie pojęć: zło ontyczne
i zło moralne.

Omawia jedno
z wybranych kryteriów oceny zła.

Wskazuje konsek-
wencje zła w odnie-
sieniu do życia jednostki, zbiorowości i przyrody w kontek-
ście konkretnych przykładów.

Rozumie rolę wiedzy z zakresu etyki oraz świadomości moralnej w kształtowaniu właściwej postawy wobec zła.

Rozważa personalistyczne ujęcie zła moralnego.

Analizuje i interpretuje wiersz i obraz.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

 

Wyjaśnia przyczyny, dla których należy podejmować dyskusję na temat zła.

 

Dostrzega różnorodność zła
w świecie.

 

Wskazuje
i uzasadnia przykłady zła, odwołując się do własnych doświadczeń oraz wykorzystując informacje podawane za pośrednictwem środków masowego przekazu.

Posługuje się pojęciami: subiektywizm
i obiektywizm
w opisie zła oraz zło ontyczne i zło moralne, hierarchizacja zła.

Omawia różne kryteria oceny zła.

Wskazuje przykłady dowodzące różno-
rodnych konsek-
wencji zła w odnie-
sieniu do życia jednostki, zbioro-
wości i przyrody.

Rozumie rolę wiedzy z zakresu etyki oraz świadomości moral-
nej w kształtowaniu właściwej postawy wobec zła.

Interpretuje persona-
listyczne ujęcie zła moralnego.

Analizuje i interpre-
tuje wiersz i obraz.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

 

Wyjaśnia przyczyny, dla których należy podejmować dyskusję na temat zła.

 

Dostrzega różnorod-
ność zła w świecie.

Wskazuje i uzasadnia przykłady zła, odwołując się do własnych doświadczeń oraz wykorzystując informacje podawane za pośrednictwem środków masowego przekazu.

Posługuje się pojęciami: subiektywizm
i obiektywizm w opisie zła oraz zło ontyczne
i zło moralne, hierarchizacja zła.

Omawia różne kryteria oceny zła.

Wskazuje konsekwencje zła
w odniesieniu do życia jednostki, zbiorowości
i przyrody.

Rozumie rolę wiedzy
z zakresu etyki oraz świadomości moralnej w kształtowaniu właściwej postawy wobec zła.

Interpretuje personalistyczne ujęcie zła moralnego.

Analizuje i interpretuje wiersz i obraz.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje wiedzę
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki i filozofii.

 

2. Poznać, zrozumieć, „wymknąć się złu”
(J. Tischner). Czym jest zło?

Uczeń:

Dostrzega różnorodność zła
w świecie.

Rozważa problem źródeł zła, wskazuje przyczyny zła.

Analizuje pojęcia zła, odpowiada na pytanie: czym jest zło we wskazanym przykładzie. Rozumie istotę koncepcji zła jako braku bytu.

Zna pojęcia: teodycea, manicheizm.

Dostrzega znaczenie kształtowania właściwej postawy wobec zła.

Prezentuje własne poglądy, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Dostrzega różnorod-
ność zła w świecie.

Rozważa problem źródeł zła, wskazuje przyczyny zła.

Dokonuje interpretacji pojęcia zła, odpowia-
dając na pytanie: czym jest zło we wskazanym przykła-
dzie. Rozumie istotę koncepcji zła jako braku bytu.

Zna pojęcia: teodycea, manicheizm.

Rozumie znaczenie kształtowania właściwej postawy wobec zła.

Prezentuje poglądy, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Dostrzega różnorodność zła
w świecie.

Rozważa problem źródeł zła, wskazuje przyczyny zła.

Interpretuje pojęcie zła. Wyjaśnia koncepcję zła jako braku bytu.

Zna pojęcia: teodycea i manicheizm.

Uzasadnia rolę wiedzy z zakresu etyki oraz świadomości moralnej
w kształtowaniu właściwej postawy wobec zła.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Dostrzega różnorod-
ność zła w świecie.

Rozważa problem źródeł zła, wskazuje przyczyny zła.

Interpretuje pojęcie zła w kontekście aksjologicznym. Wyjaśnia koncepcję zła jako braku bytu.

Posługuje się pojęciami: teodycea, manicheizm.

Uzasadnia rolę wiedzy z zakresu etyki oraz świadomości moralnej
w kształtowaniu właściwej postawy wobec zła.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Dostrzega różnorod-
ność zła w świecie.

Rozważa problem źródeł zła, wskazuje przyczyny zła.

Interpretuje pojęcie zła w kontekście aksjologicznym. Wyjaśnia koncepcję zła jako braku bytu.

Posługuje się pojęciami: teodycea
i manicheizm.

Uzasadnia rolę wiedzy z zakresu etyki oraz świadomości moralnej w kształtowaniu właściwej postawy wobec zła.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozwa-
żaniach wykorzystuje wiedzę z lektury dodatkowych tekstów
z dziedziny etyki.

 

3. Człowiek wobec zła

Uczeń:

Czyta wiersz C.K. Norwida „Fatum”.

Rozumie związek wiersza z tematem lekcji.

Dostrzega różne typy zła w zależności od stopnia natężenia; rozważa wpływ zła na życie człowieka oraz na kształtowanie postaw życiowych; analizuje jeden ze wskazanych przykładów ilustrujących wpływ zła na zachowanie
i postawy ludzi.

Dokonuje interpretacji wybranego cytatu
z podręcznika, uzasadnia swój wybór.

Wskazuje przykład walki ze złem lub wyjaśnia, na czym polega walka ze złem we wskazanym przez uczniów lub nauczyciela przykładzie.

Rozumie, na czym polega rozbieżność między sformułowaniem zrozumieć człowieka a oceną moralną czynu.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyszukuje istotne treści w wierszu C.K. Norwida „Fatum”.

Dostrzega różne typy zła w zależności od stopnia natężenia; rozważa wpływ zła na życie człowieka oraz na kształtowanie postaw życiowych; analizuje jeden ze wskazanych przykładów ilustrujących wpływ zła na zachowanie
i postawy ludzi.

Dokonuje interpretacji wybranego cytatu
z podręcznika, uzasadnia swój wybór.

Wskazuje przykład walki ze złem lub wyjaśnia, na czym polega walka ze złem we wskazanym przez uczniów lub nauczyciela przykładzie.

Rozumie, na czym polega rozbieżność między sformułowaniem zrozumieć człowieka a oceną moralną czynu.

Prezentuje własne poglądy, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyszukuje istotne treści w wierszu C.K. Norwida „Fatum”.

Dostrzega różne typy zła w zależności od stopnia natężenia; omawia wpływ zła na życie człowieka oraz na kształtowanie postaw życiowych; analizuje wskazane przykłady ilustrujące wpływ zła na zachowanie i postawy ludzi.

Dokonuje interpretacji cytatów
z podręcznika.

Wskazuje przykłady potwierdzające słuszność myśli zawartych
w omawianych cytatach.

Podaje przykłady form walki ze złem
i uzasadnia swoje zdanie.

Rozumie, na czym polega rozbieżność między sformułowaniem zrozumieć człowieka a oceną moralną czynu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyszukuje istotne treści w wierszu C.K. Norwida „Fatum”
i odnajduje związek między wierszem
a tematem zajęć.

Dostrzega różne typy zła
w zależności od stopnia natężenia; omawia wpływ zła na życie człowieka oraz na kształtowanie postaw życiowych.

Odwołując się do własnych doświadczeń
i obserwacji rzeczywistości, podaje przykłady ilustrujące wpływ zła na zachowanie
i postawy ludzi.

Dokonuje interpretacji cytatów z podręcznika.

Wskazuje przykłady potwierdzające słuszność myśli zawartych
w omawianych cytatach.

Omawia i analizuje przykłady form walki ze złem.

Rozumie, na czym polega rozbieżność między sformułowaniem zrozumieć człowieka a oceną moralną czynu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyszukuje istotne treści w wierszu C.K. Norwida „Fatum”
i odnajduje związek między wierszem
a tematem zajęć.

Dostrzega różne typy zła w zależności od stopnia natężenia; omawia wpływ zła na życie człowieka oraz na kształtowanie postaw życiowych.

Odwołując się do własnych doświadczeń i obserwacji rzeczywistości, podaje przykłady ilustrujące wpływ zła na zachowanie i postawy ludzi.

Dokonuje interpretacji cytatów z podręcznika.

Wskazuje przykłady potwierdzające słuszność myśli zawartych
w omawianych cytatach.

Omawia i analizuje przykłady form walki ze złem.

Rozumie, na czym polega rozbieżność między sformułowaniem zrozumieć człowieka
a oceną moralną czynu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje wiedzę
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki i filozofii.

 

4. W zasadzie jestem w porządku, ale... Analiza tekstu „Nie mam czasu”
J. Filka

Uczeń:

Czyta tekst, zwracając szczególną uwagę na postępowanie bohatera (automatyzm).

Wyjaśnia znaczenie zwrotu człowiek jest wolny.

Omawia znaczenie zwrotu nie mam czasu.

Dostrzega wpływ współczesnej rzeczywistości na kształtowanie określonych postaw.

Dokonuje autorefleksji
w kontekście omawianych zagadnień: analizuje intencje, motywy
i konsekwencje działania; wykorzystuje znaczenie słowa usprawiedliwienie
w odniesieniu do podejmowanych przez siebie decyzji.

Prezentuje własne poglądy, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje i interpretuje tekst, zwracając szczególną uwagę na postępowanie bohatera (automatyzm).

Wyjaśnia znaczenie zwrotu człowiek jest wolny.

Interpretuje zwrot nie mam czasu w kontekście etycznym.

Ocenia postawę opisaną w tekście.

Dostrzega wpływ współczesnej rzeczywistości na kształtowanie określonych postaw.

Dokonuje autorefleksji w kontekście omawianych zagadnień: analizuje intencje, motywy
i konsekwencje działania; wykorzystuje znaczenie słowa usprawiedliwienie
w odniesieniu do podejmowanych przez siebie decyzji.

Prezentuje własne poglądy w sposób logiczny, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje i interpretuje tekst, zwracając szczególną uwagę na postępowanie bohatera (automatyzm).

Wyjaśnia znaczenie zwrotu człowiek jest wolny.

Interpretuje zwrot nie mam czasu
w kontekście etycznym.

Ocenia postawę opisaną w tekście, wykorzystując słowo hipokryzja
w odniesieniu do postawy bohatera.

Wskazuje elementy współczesnej rzeczywistości, które mają wpływ na kształtowanie określonych postaw.

Dokonuje autorefleksji w kontekście omawianych zagadnień: analizuje intencje, motywy
i konsekwencje działania; wykorzystuje znaczenie słowa usprawiedliwienie
w odniesieniu do podejmowanych przez siebie decyzji.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje i interpre-
tuje tekst, zwracając szczególną uwagę na postępowanie bohatera (automatyzm).

Omawia intencje, motywy i skutki podejmowanych przez niego decyzji.

Wyjaśnia znaczenie słowa hipokryzja
w odniesieniu do postępowania bohatera.

Interpretuje pojęcie wartość.

Wyjaśnia znaczenie zwrotów: ty jesteś czasem oraz człowiek jest wolny.

Interpretuje zwrot nie mam czasu
w kontekście etycznym.

Dokonuje oceny postawy opisanej
w tekście.

Wskazuje elementy współczesnej rzeczywistości, które mają wpływ na kształtowanie określonych postaw.

Dokonuje autorefleksji
w kontekście omawianych zagadnień: analizuje intencje, motywy
i konsekwencje działania; wykorzystuje znaczenie słowa usprawiedliwienie
w odniesieniu do podejmowanych przez siebie decyzji.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje i interpretuje tekst, zwracając szczególną uwagę na postępowanie bohatera (automatyzm).

Omawia intencje, motywy i skutki podejmowanych przez niego decyzji.

Wyjaśnia znaczenie słowa hipokryzja
w odniesieniu do postępowania bohatera tekstu.

Interpretuje pojęcie wartość.

Wyjaśnia znaczenie zwrotów: ty jesteś czasem oraz człowiek jest wolny.

Interpretuje zwrot nie mam czasu
w kontekście etycznym.

Dokonuje oceny postawy opisanej
w tekście.

Wskazuje elementy współczesnej rzeczywistości, które mają wpływ na kształtowanie określonych postaw.

Dokonuje autorefleksji w kontekście omawianych zagadnień: analizuje intencje, motywy
i konsekwencje działania; wykorzystuje znaczenie słowa usprawiedliwienie
w odniesieniu do podejmowanych przez siebie decyzji.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje wiedzę
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki lub filozofii.

 

5. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

2. Spojrzenie na rozwój moralności: od Kalego do trybunału w Norymberdze

 

6. O dojrzewaniu moralności

Uczeń:

Wskazuje ważność intersubiektywnej zgody moralnej.

Rozumie pojęcia: opłacalne, użyteczne, pożyteczne, przyjemne, dobre, słuszne, rozsądne. Wykazuje niejednoznaczność tych pojęć, analizując wskazany przykład.

Zna pojęcia: egoizm, altruizm, myślenie premoralne.

Dokonuje analizy
i właściwej oceny własnych działań,
a także zachowań innych ludzi.

Przyjmuje postawę krytyczną wobec zła moralnego.

Rozumie pojęcie dojrzałość moralna.

Prezentuje własne poglądy w sposób logiczny, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje ważność intersubiektywnej zgody moralnej.

Rozumie pojęcia: opłacalne, użyteczne, pożyteczne, przyjemne, dobre, słuszne, rozsądne. Analizuje przykłady, dostrzegając różne odcienie znaczeniowe ukazujące niejednoznaczność tych pojęć.

Zna pojęcia: egoizm, altruizm, myślenie premoralne, hedonizm.

Dokonuje analizy
i właściwej oceny własnych działań,
a także zachowań innych ludzi.

Przyjmuje postawę krytyczną wobec zła moralnego.

Rozumie pojęcie dojrzałość moralna.

Przedstawia własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcia: opłacalne, użyteczne, pożyteczne, przyjem-
ne, dobre, słuszne, rozsądne
, wskazując różne odcienie zna-
czeniowe ukazujące ich niejednoznacz-
ność. Podaje przyk-
łady, w których wyra-
ża się niejednoznacz-
ność tych pojęć.

Wyjaśnia pojęcia: egoizm, altruizm, myślenie premoralne, hedonizm.

Dokonuje analizy
i właściwej oceny własnych działań,
a także zachowań innych ludzi.

Przyjmuje postawę krytyczną wobec zła moralnego, uzasadniając jej wartość.

Wyjaśnia pojęcie dojrzałość moralna.

Rozumie, na czym polega teoria umowy społecznej. Zna poglądy T. Hobbesa.

Przedstawia własne poglądy, stawia tezy
i argumentuje.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcia: opłacalne, użyteczne, pożyteczne, przyjemne, dobre, słuszne, rozsądne, wskazując różne odcienie znaczeniowe ukazujące ich niejednoznaczność.

Wyjaśnia pojęcia: egoizm, altruizm, myślenie pre-
moralne, hedonizm.

Zna teorię umowy społecznej. Prezentuje poglądy T. Hobbesa.

Dokonuje analizy
i właściwej oceny własnych działań,
a także zachowań innych ludzi.

Przyjmuje postawę krytyczną wobec zła moralnego, uzasadniając jej wartość.

Wyjaśnia pojęcie dojrzałość moralna.

Przedstawia własne poglądy, stawia tezy i argumentuje.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcia: opłacalne, użyteczne, pożyteczne, przyjem-
ne, dobre, słuszne, rozsądne
, wskazując różne odcienie znacze-
niowe ukazujące ich niejednoznaczność.

Wyjaśnia pojęcia: egoizm, altruizm, myślenie premoralne, hedonizm.

Zna teorię umowy społecznej. Prezentuje poglądy T. Hobbesa.

Dokonuje analizy
i właściwej oceny własnych działań,
a także zachowań innych ludzi.

Przyjmuje postawę krytyczną wobec zła moralnego, uzasad-
niając jej wartość.

Wyjaśnia pojęcie dojrzałość moralna.

Przedstawia własne poglądy, stawia tezy
i argumentuje.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważa-
niach wykorzystuje wiedzę z lektury dodatkowych tekstów
z dziedziny etyki.

 

7. „Co to wszystko znaczy?” (T. Nagel). Konflikt motywacyjny

Uczeń:

Wie, jakie czynniki należy brać pod uwa-
gę, dokonując oceny moralnej czynu.

Wskazuje sprzeczne motywy w konfliktach motywacyjnych.

We wskazanym przykładzie dostrzega wartości określające motywy wyboru, dokonuje hierarchizacji tych wartości.

Rozumie, na czym polega różnica między opisem psychologicznym
a etycznym.

Odwołuje się do własnych doświadczeń.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie, na czym polega rozróżnienie czynników (intencje, motywy, konsekwencje)
w ocenie moralnej czynu.

Wyjaśnia, na czym polega sprzeczność motywów
w konfliktach motywacyjnych.

We wskazanym przykładzie dostrzega wartości określające motywy wyboru, dokonuje hierarchizacji tych wartości.

Rozumie, na czym polega różnica między opisem psychologicznym
a etycznym.

Odwołuje się do własnych doświadczeń.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie, na czym polega rozróżnienie czynników (intencje, motywy, konsekwencje)
w ocenie moralnej czynu.

Wyjaśnia, na czym polega trafna ocena moralna czynu. Wskazuje
i hierarchizuje wartości.

Trafnie określa sprzeczne motywy
w konfliktach motywacyjnych.

We wskazanym przykładzie dostrzega wartości określające motywy wyboru, dokonuje hierarchizacji tych wartości.

Odróżnia opis psychologiczny od etycznego.

Odwołuje się do własnych doświad-
czeń i obserwacji rzeczywistości.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

W ocenie moralnej czynu rozpatruje różne czynniki (intencje, motywy, konsekwencje), wskazuje i hierar-
chizuje wartości.

Trafnie określa sprzeczne motywy
w konfliktach motywacyjnych.

We wskazanym przykładzie dostrzega wartości określające motywy wyboru, dokonuje hierarchizacji tych wartości.

Odróżnia opis psychologiczny od etycznego.

Odwołuje się do własnych doświadczeń
i obserwacji rzeczywistości.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

W ocenie moralnej czynu rozpatruje różne czynniki (intencje, motywy, konsekwencje), wskazuje i hierar-
chizuje wartości.

Trafnie określa sprzeczne motywy
w konfliktach motywacyjnych.

We wskazanym przykładzie dostrzega wartości określające motywy wyboru, dokonuje hierarchizacji tych wartości.

Odróżnia opis psychologiczny od etycznego.

Odwołuje się do własnych doświadczeń i obserwacji rzeczywistości.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje wiedzę
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

8. Pytania o wartości moralne
w kontekście zbrodni ludobójstwa

Uczeń:

Zna pojęcia: ludobójstwo, Holocaust, totalitaryzm. Wie, co oznacza wyrażenie deformacja wartości w kontekście omawianych zagadnień.

Wskazuje cechy ideologii prowadzących do ludobójstwa.

Zna cel działań prowadzonych przez Trybunał Norymberski.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcia: ludobójstwo, Holo-
caust, totalitaryzm.
Interpretuje wyrażenie deformacja wartości
w kontekście omawia-
nych zagadnień.

Wskazuje cechy ideologii prowadzących do ludobójstwa, analizując wybrany przykład.

Zna informacje na temat działania Trybunału Norymberskiego.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje pojęcia: ludobójstwo, Holocaust, totalitaryzm i analizuje je w kontekście deformacji wartości.

Wskazuje i poddaje analizie cechy ideologii prowadzących do ludobójstwa, odwołując się do wskazanego przykładu.

Posługuje się konkret-
nymi, poprawnymi pod względem merytorycznym informacjami dotyczącymi omawianych wydarzeń.

Wskazuje cele i efekt działań Trybunału Norymberskiego oraz innych instytucji powołanych do osądzania zbrodni ludobójstwa.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje pojęcia: ludobójstwo, Holocaust, totalitaryzm
i analizuje je
w kontekście deformacji wartości.

Wskazuje i poddaje analizie cechy ideologii prowadzących do ludobójstwa, odwołując się do wybranego przez siebie przykładu.

Wykorzystuje wiedzę na temat współczesnych wydarzeń mających znamiona ludobójstwa. Analizuje je, posługując się konkretnymi, poprawnymi pod względem merytorycznym informacjami dotyczącymi omawianych wydarzeń.

Wskazuje cele
i efekt działań Trybunału Norymberskiego oraz innych instytucji powołanych do osądzania zbrodni ludobójstwa.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje pojęcia: ludobójstwo, Holocaust, totalitaryzm i analizuje je
w kontekście deformacji wartości.

Wskazuje i poddaje analizie cechy ideologii prowadzących do ludobójstwa, odwołując się do wybranego przez siebie przykładu.

Wykorzystuje wiedzę na temat współczesnych wydarzeń mających znamiona ludobójstwa. Analizuje je, posługując się konkretnymi, poprawnymi pod względem merytorycznym informacjami dotyczącymi omawianych wydarzeń.

Wskazuje cele i efekt działań Trybunału Norymberskiego oraz innych instytucji powołanych do osądzania zbrodni ludobójstwa.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje wiedzę
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

9. „[…] to jest gra
i tylko gra”? – interpretacja utworu J. Kaczmarskiego „Postmodernizm”

Uczeń:

Zna pojęcie postmodernizm.

Dostrzega kontekst etyczny postawy opisanej w utworze. Podaje argumenty przemawiające za wskazaną tezą
i przeciwko niej.

Prezentuje i uzasadnia własne poglądy na temat postawy opisanej
w tekście. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie pojęcie postmodernizm.

Interpretuje utwór. Dostrzega kontekst etyczny postawy opisanej w utworze. Wyjaśnia tezę utworu, podaje argumenty przemawiające za tezą i przeciwko niej.

Prezentuje i uzasadnia własne poglądy na temat postawy opisanej
w tekście. Słucha wypowiedzi innych osób.

 

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcie postmodernizm.

Interpretuje utwór. Odnajduje kontekst etyczny postawy opisanej w utworze. Prezentuje opinię autora wobec przedstawionego problemu, wskazując ironię jako klucz do jej odczytania. Wyodrębnia w tekście tezę. Podaje argumenty przemawiające za tezą i przeciwko niej.

Prezentuje
i uzasadnia w rzeczowy sposób własne poglądy na temat postawy opisanej w tekście.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje pojęcie postmodernizm
w różnych kontekstach.

Interpretuje utwór. Odnajduje kontekst etyczny postawy opisanej w utworze. Prezentuje opinię autora wobec przedstawionego problemu, wskazując ironię jako klucz do jej odczytania. Dostrzega związek między warstwą muzyczną a słowną. Wyodrębnia
w tekście tezę. Podaje argumenty przemawiające za tezą i przeciwko niej.

Prezentuje
i uzasadnia
w rzeczowy sposób własne poglądy na temat postawy opisanej w tekście.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje pojęcie postmodernizm
w różnych kontekstach.

Interpretuje utwór. Odnajduje kontekst etyczny postawy opisanej w utworze. Prezentuje opinię autora wobec przedstawionego problemu, wskazując ironię jako klucz do jej odczytania. Dostrzega związek między warstwą muzyczną
a słowną. Wyodrębnia w tekście tezę. Podaje argumenty przemawiające za tezą i przeciwko niej.

Prezentuje i uzasadnia w rzeczowy sposób własne poglądy na temat postawy opisanej w tekście.
Z uwagą słucha wypo-
wiedzi innych osób.

W swoich rozważa-
niach wykorzystuje wiedzę z lektury dodatkowych tekstów
z dziedziny etyki.

 

10. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

3. Strach, odwaga i sumienie

 

11. „Powiedz mi,
o co się boisz,
a powiem ci, kim jesteś” – strach jako wyzwanie etyczne

 

Uczeń:

Dostrzega wpływ strachu na ludzkie postawy i czyny.

Interpretuje wskazany przykład opisujący zachowanie wywołane strachem, wskazując przeżycie, przyczynę i obiekt strachu.

Rozumie, na czym polega hierarchia wartości jednostki
w zachowaniach wywołanych strachem.

Wie, na czym polega upadek moralny wywołany strachem.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Dostrzega wpływ strachu na ludzkie postawy i czyny.

Wskazuje przykład zachowania wywołanego strachem, trafnie interpretując przeżycie, przyczynę
i obiekt strachu.

Odczytuje właściwą hierarchię wartości jednostki
w zachowaniach wywołanych strachem.

Rozumie, na czym polega upadek moralny wywołany strachem.

Prezentuje własne poglądy w sposób logiczny. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje przykład zachowania wywoła-
nego strachem, trafnie interpretując przeżycie, przyczynę
i obiekt strachu.

Odczytuje właściwą hierarchię wartości jednostki
w zachowaniach wywołanych strachem.

Rozważa strach
w kategorii wyzwania etycznego.

Odwołując się do przykładów z różnych tekstów kultury, objaśnia, na czym polega upadek moralny wywołany strachem.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje przykłady zachowań wywoła-
nych strachem, trafnie interpretując przeżycie, przyczynę i obiekt strachu.

Odczytuje właściwą hierarchię wartości jednostki w zachowaniach wywołanych strachem.

Rozważa strach
w kategorii wyzwania etycznego.

Odwołując się do obserwacji rzeczywistości lub wybranych tekstów kultury, objaśnia, na czym polega upadek moralny wywołany strachem.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje przykłady zachowań wywołanych strachem, trafnie interpretując przeżycie, przyczynę i obiekt strachu.

Odczytuje właściwą hierarchię wartości jednostki
w zachowaniach wywołanych strachem. Rozważa strach
w kategorii wyzwania etycznego.

Odwołując się do obserwacji rzeczywistości lub wybranych tekstów kultury, objaśnia, na czym polega upadek moralny wywołany strachem.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje wiedzę
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

12. Odwaga

Uczeń:

Czyta wskazane teksty prasowe oraz analizuje przykłady omawiane na lekcji
w odniesieniu do rozważanych zagadnień.

Wie, na czym polega różnica między odwagą a brawurą.

Omawia kwestię działania opartego na uczuciach i rozumie.

Dostrzega kontekst etyczny pojęcia odwaga.

Interpretuje pojęcie odwagi chwalebnej.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje wskazane teksty prasowe oraz przykłady omawiane na lekcji w odniesieniu do rozważanych zagadnień.

Rozumie, na czym polega różnica między odwagą a brawurą.

Omawia kwestię działania opartego na uczuciach i rozumie.

Wie, że odwaga wiąże się z kategorią wartości etycznych.

Interpretuje pojęcie odwagi chwalebnej.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Odwołując się do tekstów prasowych oraz do własnych obserwacji
i doświadczeń, wskazuje i omawia przykłady zachowań nacechowanych odwagą i brawurą, uwypuklając różnice.

Omawia kwestię działania opartego na uczuciach i rozumie.

Rozważa odwagę
w kategoriach wartości etycznych.

Interpretuje pojęcie odwagi chwalebnej.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Odwołując się do tekstów prasowych
i do własnych obserwacji
i doświadczeń, wskazuje i omawia przykłady zachowań nacechowanych odwagą i brawurą, uwypuklając różnice.

Omawia kwestię działania opartego na uczuciach
i rozumie.

Rozważa odwagę
w kategoriach wartości etycznych.

Interpretuje pojęcie odwagi chwalebnej.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Odwołując się do tekstów prasowych
i do własnych obser-
wacji i doświadczeń, wskazuje i omawia przykłady zachowań nacechowanych odwagą i brawurą, uwypuklając różnice.

Omawia kwestię działania opartego na uczuciach i rozumie.

Rozważa odwagę
w kategoriach wartości etycznych.

Interpretuje pojęcie odwagi chwalebnej.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje wiedzę
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

13. „Oto sumienie” – struktura
i działanie sumienia

Uczeń:

Zna pojęcie sumienia.

Omawia przykład, wskazując, na czym polega przeżycie winy, odpowiedział-
ności, dumy moralnej.

Odróżnia wstyd moralny od lęku przed odrzuceniem.

Rozumie, na czym polega sumienie przeduczynkowe
i pouczynkowe.

Rozumie, na czym polegają zaburzenia sumienia.

Rozróżnia odpowie-
dzialność za coś
i przed kimś.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Interpretuje definicję sumienia.

Omawia przykład, wskazując, na czym polega przeżycie winy, odpowiedzial-
ności, dumy moralnej.

Odróżnia wstyd moralny od lęku przed odrzuceniem.

Rozumie, na czym polega sumienie przeduczynkowe
i pouczynkowe. Objaśnia zaburzenia sumienia.

Rozróżnia odpowie-
dzialność za coś
i przed kimś.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje pojęcie sumienia, ukazując jego strukturę.

Omawia przykłady, które ukazują przeżycie winy, odpowiedzialności, dumy moralnej.

Odróżnia wstyd moralny od lęku przed odrzuceniem.

Rozumie, na czym polega sumienie przeduczynkowe
i pouczynkowe.

Trafnie diagnozuje
i objaśnia zaburzenia sumienia.

Rozróżnia odpowie-
dzialność za coś
i przed kimś.

Interpretuje etyczne, religijne i potoczne ujęcie grzechu.

Prezentuje własne poglądy w logiczny sposób. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje pojęcie sumienia, ukazując jego strukturę.

Przytacza i omawia przykłady, które ukazują przeżycie winy, odpowiedzialności, dumy moralnej.

Wskazuje różnicę między wstydem moralnym a lękiem przed odrzuceniem.

Wskazuje i omawia przykład sumienia przeduczynkowego
i pouczynkowego.

Trafnie diagnozuje
i objaśnia zaburzenia sumienia.

Rozróżnia odpowiedzialność za coś i przed kimś.

Interpretuje etyczne, religijne i potoczne ujęcie grzechu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przytacza i omawia przykłady, które ukazują przeżycie winy, odpowiedzial-
ności, dumy moralnej.

Wskazuje różnicę między wstydem moralnym a lękiem przed odrzuceniem.

Wskazuje i omawia przykład sumienia przeduczynkowego
i pouczynkowego.

Definiuje pojęcie sumienia, ukazując jego strukturę.

Trafnie diagnozuje
i objaśnia zaburzenia sumienia.

Rozróżnia odpowie-
dzialność za coś
i przed kimś.

Interpretuje etyczne, religijne i potoczne ujęcie grzechu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypo-
wiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje wiedzę
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

14. Wewnętrzne przekonania moralne a jakość egzystencji człowieka

Uczeń:

Rozumie znaczenie wyrażenia poczucie własnej wartości oraz zwrotu mieć szacunek dla samego siebie.

Wskazuje wybrane cechy swojego cha-
rakteru i określa ich wpływ na postępo-
wannie w kontekście wartości moralnych.

Wskazuje swoje działania i ocenia je
w wymiarze etycznym.

Rozumie, na czym polega związek między przekonaniami moralnymi a jakością egzystencji.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie znaczenie wyrażenia poczucie własnej wartości oraz zwrotu mieć szacunek dla samego siebie.

Wskazuje wybrane cechy swojego charakteru i określa ich wpływ na postępowanie
w kontekście wartości moralnych.

Konfrontuje swoje działania
i zaniechania czynów.

Rozumie, na czym polega związek między przekonaniami moralnymi a jakością egzystencji.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Interpretuje wyrażenie poczucie własnej wartości oraz zwrot mieć szacunek dla samego siebie.

Wskazuje wybrane cechy swojego charakteru i określa ich wpływ na postępowanie
w kontekście wartości moralnych.

Konfrontuje swoje działania
i zaniechania czynów.

Rozumie, na czym polega związek między przekonaniami moralnymi a jakością egzystencji.

Prezentuje własne poglądy. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Interpretuje wyrażenie poczucie własnej wartości oraz zwrot mieć szacunek dla samego siebie.

Wskazuje wybrane cechy swojego cha-
rakteru i określa ich wpływ na postępo-
wannie w kontekście wartości moralnych.

Konfrontuje swoje działania
i zaniechania czynów.

Wyjaśnia związek między przekonaniami moralnymi
a jakością egzystencji.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Interpretuje wyrażenie poczucie własnej wartości oraz zwrot mieć szacunek dla samego siebie.

Wskazuje wybrane cechy swojego charakteru i określa ich wpływ na postępowanie
w kontekście wartości moralnych.

Konfrontuje swoje działania i zaniechania czynów.

Wyjaśnia związek między przekonaniami moralnymi i jakością egzystencji.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.

Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje wiedzę
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

15. „Bądź wierny Idź” – interpretacja utworu Z. Herberta „Przesłanie Pana Cogito”

Uczeń:

Rozumie, na czym polega postawa etyczna opisana przez Z. Herberta. Zdaje sobie sprawę
z konsekwencji przyjęcia takiej postawy.

Dostrzega różnicę znaczeniową pojęcia idealizm życiowy
w ujęciu etycznym i potocznym.

Rozważa argumenty za przyjęciem postawy, za którą opowiada się
Z. Herbert, oraz przeciwko jej przyjęciu.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie, na czym polega postawa etyczna opisana przez Z. Herberta. Zdaje sobie sprawę
z konsekwencji przyjęcia takiej postawy.

Rozumie różnicę znaczeniową pojęcia idealizm życiowy
w ujęciu etycznym
i potocznym.

Wypowiada się na temat argumentów za przyjęciem postawy, za którą opowiada się Z. Herbert, oraz przeciwko jej przyjęciu.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Interpretuje postawę etyczną opisaną przez Z. Herberta. Wskazuje, na czym polegają konsekwencje przyjęcia takiej postawy.

Wyjaśnia różnicę znaczeniową pojęcia idealizm życiowy
w ujęciu etycznym
a potocznym.

Analizuje argumenty za przyjęciem postawy, za którą opowiada się
Z. Herbert, oraz przeciwko jej przyjęciu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Interpretuje postawę etyczną opisaną przez Z. Herberta. Wskazuje, na czym polegają konsekwencje przyjęcia takiej postawy.

Wyjaśnia różnicę znaczeniową między pojęciem idealizm życiowy w ujęciu etycznym
a potocznym.

Podaje argumenty za przyjęciem postawy, za którą opowiada się
Z. Herbert, oraz przeciwko jej przyjęciu.

W interpretacji tekstu odwołuje się do własnych doświadczeń,
a także do wiedzy
z zakresu wiedzy
o świecie współczesnym oraz historii.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób. Bierze czynny udział w zajęciach.

Uczeń:

Interpretuje postawę etyczną opisaną przez Z. Herberta. Wskazuje, na czym polegają konsekwencje przyjęcia takiej postawy.

Wyjaśnia różnicę znaczeniową między pojęciem idealizm życiowy w ujęciu etycznym
a potocznym.

Podaje argumenty za przyjęciem postawy, za którą opowiada się Z. Herbert, oraz przeciwko jej przyjęciu.

W interpretacji tekstu odwołuje się do własnych doświadczeń, a także do wiedzy o świecie współczesnym oraz historii.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje wiedzę z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

16. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

4. Doświadczanie wartości i ich natura

 

17. Ważność tego, co nas otacza

Uczeń:

Rozumie pojęcie wartość i ma świadomość tego, że może ono przybierać różne znaczenia.

Wyjaśnia hierarchię wartości zawartą
w podanych przykładach.

Wykonuje ćwiczenia. Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Na podstawie wskazanych przykładów wyjaśnia pojęcie wartość
i wskazuje jego różne znaczenia.

Ma świadomość istnienia bogactwa wartości.

Wyjaśnia hierarchię wartości zawartą
w podanych przykładach.

Wykonuje ćwiczenia. Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób. Bierze czynny udział w zajęciach.

Uczeń:

Odwołując się do obserwacji rzeczy-
wistości oraz włas-
nych doświadczeń, interpretuje pojęcie wartość i wskazuje jego różne znaczenia.

W swoich wypowiedziach dowodzi istnienia bogactwa wartości.

Omawia hierarchię wartości w podanych przykładach.

Wykonuje ćwiczenia.

Prezentuje własne poglądy w logiczny sposób. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Odwołując się do obserwacji rzeczywistości oraz własnych doświadczeń, interpretuje pojęcie wartość i wskazuje jego różne znaczenia.

W swoich wypowiedziach dowodzi istnienia bogactwa wartości.

Omawia hierarchię wartości we wskazanych przez siebie przykładach.

Wykonuje ćwiczenia.

Posługuje się poznanymi na lekcji pojęciami z zakresu etyki.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Odwołując się do obserwacji rzeczy-
wistości oraz własnych doświadczeń, inter-
pretuje pojęcie wartość i wskazuje jego różne znaczenia.

W swoich wypowie-
dziach dowodzi istnie-
nia bogactwa wartości.

Omawia hierarchię wartości we wskazanych przez siebie przykładach.

Wykonuje ćwiczenia.

Posługuje się poznanymi na lekcji pojęciami z zakresu etyki.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważa-
niach wykorzystuje wiedzę z lektury dodatkowych tekstów
z dziedziny etyki.

 

18. Istnienie
i hierarchia wartości

Uczeń:

Rozumie, na czym polegają różne sposoby istnienia wartości.

Wie, na czym polega szczególny status ontyczny wartości.

Rozróżnia wartości autoteliczne
i instrumentalne oraz antywartości.

Rozumie, na czym polega wartość
i godność osoby.

Rozważa własną hierarchię wartości.

Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia wskazane przykłady, ukazujące różne sposoby istnienia wartości.

Rozumie, na czym polega szczególny status ontyczny wartości.

Rozróżnia wartości autoteliczne
i instrumentalne oraz antywartości.

Rozumie, na czym polega wartość
i godność osoby.

Zna poglądy na temat wartości M. Schelera oraz R. Ingardena.

Rozważa własną hierarchię wartości.

Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje stanowiska wobec pytania, jak istnieją wartości.

Dostrzega wartości jako cechy bytów
i jako idee normatywne.

Wyjaśnia szczególny status ontyczny wartości.

Zna pojęcie aksjologia.

Odróżnia wartości autoteliczne
i instrumentalne oraz antywartości.

Rozpoznaje wartość
i godność osoby.

Odtwarza poglądy na temat wartości
M. Schelera oraz
R. Ingardena.

Rozważa własną hierarchię wartości.

Prezentuje poglądy
w sposób logiczny.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje stanowiska wobec pytania, jak istnieją wartości.

Wyróżnia wartości jako cechy bytów
i jako idee normatywne, omawia szczególny status ontyczny wartości.

Definiuje pojęcie aksjologia.

Odróżnia wartości autoteliczne i instrumentalne oraz antywartości.

Rozpoznaje wartość i godność osoby.

W swoich wypowiedziach odwołuje się do poglądów na temat wartości M. Schelera oraz R. Ingardena.

Rozważa własną hierarchię wartości.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje stanowiska wobec pytania, jak istnieją wartości.

Wyróżnia wartości jako cechy bytów i jako idee normatywne, omawia szczególny status ontyczny wartości.

Definiuje pojęcie aksjologia.

Odróżnia wartości autoteliczne
i instrumentalne oraz antywartości.

Rozpoznaje wartość
i godność osoby.

W swoich wypowiedziach odwołuje się do poglądów na temat wartości M. Schelera oraz R. Ingardena.

Rozważa własną hierarchię wartości.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważa-
niach wykorzystuje wiedzę z lektury dodatkowych tekstów
z dziedziny etyki.

 

19. Zaburzenia
w postrzeganiu wartości

Uczeń:

Zapoznaje się
z przykładami ilustrującymi różne sposoby doświadczania wartości.

Rozważa przejawy postrzegania życia ludzkiego jako wartości.

Rozważa przykłady opisujące różnego typu zaburzenia postrzegania wartości.

Zna pojęcie resentyment.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia przykłady ilustrujące różne sposoby doświadczania wartości.

Rozważa przejawy postrzegania życia ludzkiego jako wartości.

Rozważa przykłady opisujące różnego typu zaburzenia postrzegania wartości. Uzasadnia, na czym one polegają.

Zna i rozumie pojęcie resentyment.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje przykłady ilustrujące różne sposoby doświadczania wartości.

Rozważa przejawy postrzegania życia ludzkiego jako wartości.

Określa istotę poznania wartości (analizuje założenia stanowiska personalistycznego).

Zna i rozumie pojęcia resentyment
i wrażliwość aksjologiczna.

Omawia przykłady niewrażliwości aksjologicznej.

Zna różnego typu zaburzenia postrzegania wartości.

Prezentuje własne poglądy w sposób logiczny. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje przykłady ilustrujące różne sposoby doświadczania wartości.

Rozważa przejawy postrzegania życia ludzkiego jako wartości.

Określa istotę poznania wartości (interpretuje założe-
nia stanowiska personalistycznego).

Wyjaśnia pojęcia resentyment
i wrażliwość aksjologiczna.

Omawia przykłady niewrażliwości aksjologicznej.

Wskazuje i analizuje przykłady różnego typu zaburzeń postrzegania wartości.

W argumentacji posługuje się poznanymi pojęciami.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje przykłady ilustrujące różne sposoby doświadczania wartości.

Rozważa przejawy postrzegania życia ludzkiego jako wartości.

Określa istotę poznania wartości (interpretuje założenia stanowiska personalistycznego).

Wyjaśnia pojęcia resentyment
i wrażliwość aksjologiczna.

Omawia przykłady niewrażliwości aksjologicznej.

Wskazuje i analizuje przykłady różnego typu zaburzeń postrzegania wartości.

W argumentacji posługuje się poznanymi pojęciami.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważa-
niach wykorzystuje wiedzę z lektury dodatkowych tekstów
z dziedziny etyki.

 

20. Urzeczywistnianie wartości

 

Uczeń:

Omawia przykład urzeczywistniania wartości.

Dostrzega związek hierarchizacji celów
z wcielaniem wartości.

Rozumie pojęcie obowiązek moralny.

Uzasadnia przykład zaistnienia dobra moralnego.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia przykład urzeczywistniania wartości.

Dostrzega związek hierarchizacji celów
z wcielaniem wartości.

Zna pojęcie obowiązek moralny.

Rozumie, na czym polega związek między pojęciami obowiązek moralny
i wartości.

Uzasadnia przykład zaistnienia dobra moralnego.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia przykłady urzeczywistniania wartości.

Dostrzega związek hierarchizacji celów
z wcielaniem wartości.

Wyjaśnia pojęcie obowiązek moralny.

Dostrzega związek między pojęciami obowiązek moralny
i wartości.

Przedstawia i omawia przykłady zaistnienia dobra moralnego.

Prezentuje własne poglądy w sposób logiczny. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje i omawia przykłady urzeczywistniania wartości.

Dostrzega związek hierarchizacji celów z wcielaniem wartości.

Wyjaśnia pojęcie obowiązek moralny. Uzasadnia związek między pojęciami obowiązek moralny
i wartości.

Przedstawia
i omawia przykłady zaistnienia dobra moralnego.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje i omawia przykłady urzeczy-
wistniania wartości.

Dostrzega związek hierarchizacji celów
z wcielaniem wartości.

Wyjaśnia pojęcie obowiązek moralny. Uzasadnia związek między pojęciami obowiązek moralny
i wartości.

Przedstawia i omawia przykłady zaistnienia dobra moralnego.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważa-
niach wykorzystuje informacje z lektury dodatkowych tekstów
z dziedziny etyki.

 

21. „Problem wartości” – analiza tekstu J. Tischnera

 

Uczeń:

Rozważa problem urzeczywistniania
i hierarchizacji wartości.

Czyta tekst
J. Tischnera.

Rozumie, że wskazany przykład
z życia lub literatury, filmu czy teatru potwierdza postawioną w tekście tezę.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozważa problem urzeczywistniania
i hierarchizacji wartości.

Rozumie tekst
J. Tischnera.

Wyjaśnia, że wskazany przykład
z życia lub literatury, filmu czy teatru potwierdza postawioną w tekście tezę.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozważa problem urzeczywistniania
i hierarchizacji wartości.

Analizuje i omawia tekst J. Tischnera; wyodrębnia tezę
i argumenty.

Wskazuje przykłady
z życia lub literatury, filmu czy teatru potwierdzające postawioną tezę.

Przedstawia poglądy w logiczny sposób.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozważa problem urzeczywistniania
i hierarchizacji wartości.

Analizuje i omawia tekst J. Tischnera, wyodrębnia tezę
i argumenty.

Wskazuje przykłady z życia lub literatury, filmu czy teatru potwierdzające postawioną tezę.

Przedstawia poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozważa problem urzeczywistniania
i hierarchizacji wartości.

Analizuje i omawia tekst J. Tischnera, wyodrębnia tezę
i argumenty.

Wskazuje przykład
 z życia lub literatury, filmu czy teatru potwierdzające postawioną tezę.

Przedstawia poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

22. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

 

5. Odpowiedzialność

 

23. Odpowiedzialność
i jej rodzaje

Uczeń:

Rozumie zwroty: być odpowiedzialnym przed samym sobą, za siebie oraz bać się odpowiedzialności.

Poznaje elementy warunkujące odpowiedzialność moralną.

Rozważa przykłady zachowań nacechowanych odpowiedzialnością moralną, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji, w których występują zewnętrzne naciski.

Rozumie zwrot człowiek jest powołany do odpowiedzialności.

Analizuje własne postępowanie
w kontekście odpowiedzialności.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia zwroty: być odpowiedzialnym przed samym sobą, za siebie oraz bać się odpowiedzialności.

Poznaje elementy warunkujące odpowiedzialność moralną.

Rozważa przykłady zachowań nacechowanych odpowiedzialnością moralną, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji, w których występują zewnętrzne naciski.

Wyjaśnia zwrot człowiek jest powołany do odpowiedzialności.

Analizuje własne postępowanie
w kontekście odpowiedzialności.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia różne rodzaje odpowie-
dzialności, wskazując różnice.

Wykorzystując przykłady, wyjaśnia na przykładach zwroty: być odpowiedzialnym przed samym sobą, za siebie oraz bać się odpowiedzialności.

Wskazuje elementy warunkujące odpowiedzialność moralną.

Rozważa przypadki podejmowania odpo-
wiedzialności w sytu-
acji zewnętrznych nacisków.

Interpretuje związek między obiektywnością wartości
a odpowiedzialnością moralną.

Wyjaśnia zwrot człowiek jest powołany do odpowiedzialności.

Analizuje własne postępowanie
w kontekście odpowiedzialności.

W swoich rozważaniach posługuje się poznanymi na zajęciach pojęciami
i sformułowaniami.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Na podstawie własnych doświadczeń
i obserwacji rzeczywistości definiuje pojęcie odpowiedzialność.

Omawia różne rodzaje odpowiedzialności, wykazując różnice.

Wyjaśnia zwroty: być odpowiedzial-
nym przed samym sobą, za siebie
oraz bać się odpowiedzialności.

Rozważa przypadki podejmowania odpowiedzialności
w sytuacji zewnętrznych nacisków.

Wskazuje elementy warunkujące odpowiedzialność moralną.

Objaśnia sformułowanie ontyczny warunek odpowiedzialności moralnej.

Interpretuje związek między obiektyw-
nością wartości
a odpowiedzial-
nością moralną.

Omawia wskazane przez siebie przykłady ilustrujące zwrot człowiek jest powołany do odpowiedzialności.

Analizuje własne postępowanie
w kontekście odpowiedzialności.

W swoich rozważaniach posługuje się poznanymi na zajęciach pojęciami
i sformułowaniami.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Na podstawie własnych doświadczeń i obserwacji rzeczywis-
tości definiuje pojęcie odpowiedzialność.

Omawia różne rodzaje odpowiedzialności, wykazując różnice.

Wyjaśnia zwroty: być odpowiedzialnym przed samym sobą, za siebie oraz bać się odpowiedzialności.

Rozważa przypadki podejmowania odpowiedzialności
w sytuacji zewnę-
trznych nacisków.

Wskazuje elementy warunkujące odpowiedzialność moralną.

Objaśnia sformułowanie ontyczny warunek odpowiedzialności moralnej.

Interpretuje związek między obiektywnością wartości a odpowie-
dzialnością moralną.

Omawia wskazane przez siebie przykłady ilustrujące zwrot człowiek jest powołany do odpowiedzialności.

Analizuje własne postępowanie
w kontekście odpowiedzialności.

W rozważaniach posługuje się poznanymi na zajęciach pojęciami
i sformułowaniami.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

24. „[…] cokolwiek uczynię, zamieni się na zawsze w to, co uczyniłam”
(W Szymborska). Kiedy możemy być odpowiedzialni?

Uczeń:

Wskazuje warunki ponoszenia odpowiedzialności
w wybranym przykładzie.

Rozumie pojęcie pole odpowiedzialności.

Rozumie znaczenie trafnego rozpoznawania zagrożonych wartości oraz analizy możliwości działania.

Spośród wielu przykładów wskazuje te, które dotyczą postaw osób realizujących czyny moralnie pozytywne.

Zna pojęcia dobra wola oraz cnota moralna.

Rozumie, na czym polegają zachowania nacechowane znieczulicą.

Zna wyrażenie praca nad sobą oraz pojęcie samowychowanie.

Dokonuje analizy własnego postępowania
w kontekście odpowiedzialności za siebie, wobec siebie, innych oraz wobec świata.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje warunki ponoszenia odpowiedzialności
w wybranym przykładzie.

Rozumie pojęcie pole odpowiedzialności.

Rozumie znaczenie trafnego rozpoznawania zagrożonych wartości oraz analizy możliwości działania.

Spośród wielu przykładów wskazuje te, które dotyczą postaw osób realizujących czyny moralnie pozytywne.

Wie, z jakimi wymaganiami wiąże się realizacja czynów moralnie pozytywnych.

Zna pojęcia dobra wola oraz cnota moralna.

Wskazuje przykłady zachowań nacechowanych znieczulicą.

Zna wyrażenie praca nad sobą oraz pojęcie samowychowanie. Rozumie ich związek z odpowiedzialnością.

Dokonuje analizy własnego postępowania
w kontekście odpowiedzialności za siebie, wobec siebie, innych oraz wobec świata.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Określa warunki ponoszenia odpowiedzialności we wskazanych przykładach.

Wyjaśnia pojęcie pole odpowiedzialności.

Dostrzega znaczenie trafnego rozpoznawania zagrożonych wartości oraz analizy możliwości działania.

Podaje przykłady postaw osób realizujących czyny moralnie pozytywne.

Zna wymagania dotyczące realizacji czynów moralnie pozytywnych.

Spośród przykładów wybiera te, które ilustrują pojęcia dobra wola oraz cnota moralna.

Omawia sytuacje obrazujące zachowania nacechowane znieczulicą.

Wyjaśnia wyrażenie praca nad sobą.

Dostrzega znaczenie samowychowania
w kontekście odpowiedzialności.

Rozumie sformułowanie samowychowanie jako powołanie do odpowiedzialności.

Dokonuje analizy własnego postępowania
w kontekście odpowiedzialności za siebie, wobec siebie, innych oraz wobec świata.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia warunki ponoszenia odpowiedzialności na podstawie wskazanych przez siebie przykładów.

Wyjaśnia pojęcie pole odpowiedzial-
ności.

Określa wymagania dotyczące realizacji czynów moralnie pozytywnych.

Dostrzega znaczenie trafnego rozpoznawania zagrożonych wartości oraz analizy możliwości działania.

Definiuje pojęcia dobra wola oraz cnota moralna
i odnajduje przykłady, które je ilustrują.

Interpretuje znaczenie zasady noblesse oblige
w kontekście współczesnej rzeczywistości.

Podaje przykłady postaw osób realizujących czyny moralnie pozytywne, zestawiając je
z zachowaniami nacechowanymi znieczulicą.

Określa warunki
i znaczenie pracy nad sobą.

Interpretuje sformułowanie samowychowanie jako powołanie do odpowiedzialności.

Dokonuje wnikliwej analizy własnego postępowania
w kontekście odpowiedzialności za siebie, wobec siebie, innych oraz wobec świata.

W swoich rozważaniach posługuje się poznanymi na zajęciach pojęciami
i sformułowaniami.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia warunki ponoszenia odpowiedzialności na podstawie wskazanych przez siebie przykładów.

Wyjaśnia pojęcie pole odpowiedzialności.

Określa wymagania dotyczące realizacji czynów moralnie pozytywnych.

Dostrzega znaczenie trafnego rozpoznawania zagrożonych wartości oraz analizy możliwości działania.

Definiuje pojęcia dobra wola oraz cnota moralna i odnajduje przykłady, które je ilustrują.

Interpretuje znaczenie zasady noblesse oblige w kontekście współczesnej rzeczywistości.

Podaje przykłady postaw osób realizujących czyny moralnie pozytywne, zestawiając je
z zachowaniami nacechowanymi znieczulicą.

Określa warunki
i znaczenie pracy nad sobą.

Interpretuje sformułowanie samowychowanie jako powołanie do odpowiedzialności.

Dokonuje wnikliwej analizy własnego postępowania
w kontekście odpowiedzialności za siebie, wobec siebie, innych oraz wobec świata.

W rozważaniach posługuje się poznanymi na zajęciach pojęciami
i sformułowaniami.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

25. „Teoria odpowiedzialności: podstawowe rozróżnienia” – analiza tekstu
H. Jonasa

 

Uczeń:

Rozumie znaczenie zwrotu odpowiedzialność za sprawę, która domaga się mojego działania w kontekście etycznym.

Dostrzega różnicę
w pojmowaniu odpowiedzialności za czyn i odpowiedzialności za rzeczywistość.

Stara się zrozumieć wyrażenie moc ponoszenia odpowiedzialności, analizując własne możliwości.

Rozważa własne postępowanie
w kontekście odpowiedzialności za siebie, wobec siebie, innych oraz wobec świata.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie znaczenie zwrotu odpowiedzialność za sprawę, która domaga się mojego działania w kontekście etycznym.

Wybiera przykłady pokazujące różnicę
w pojmowaniu odpowiedzialności za czyn i odpowiedzialności za rzeczywistość.

Rozumie sformułowanie moc ponoszenia odpowiedzialności
i stara się je odczytać w kontekście własnych możliwości.

Wypowiada się na temat przedstawionych treści, wykorzystując własne przemyślenia na temat współczesnego świata.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Interpretuje zwrot odpowiedzialność za sprawę, która domaga się mojego działania w kontekście etycznym.

Analizuje przykłady pokazujące różnicę
w pojmowaniu odpowiedzialności za czyn
i odpowiedzialności za rzeczywistość.

Omawia sformułowanie moc ponoszenia odpowiedzialności
i odnosi je do własnych możliwości.

Wskazuje w tekście tezę. Wypowiada się na temat przedstawionych treści, wykorzystując własne przemyślenia na temat współczesnego świata.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Interpretuje zwrot odpowiedzialność za sprawę, która domaga się mojego działania w kontekście etycznym.

Analizuje przykłady pokazujące różnicę w pojmowaniu odpowiedzialności za czyn
i odpowiedzialności za rzeczywistość.

Omawia sformułowanie moc ponoszenia odpowiedzialności
i analizuje je
w kontekście własnych możliwości.

Wskazuje w tekście tezę. Wypowiada się na temat przedstawionych treści, wykorzystując własne przemyślenia na temat współczesnego świata.

W swoich rozważaniach posługuje się poznanymi na zajęciach pojęciami
i sformułowaniami.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Interpretuje zwrot odpowiedzialność za sprawę, która domaga się mojego działania
w kontekście etycznym.

Analizuje przykłady pokazujące różnicę
w pojmowaniu odpowiedzialności za czyn i odpowie-
dzialności za rzeczywistość.

Omawia sformułowanie moc ponoszenia odpowiedzialności
i analizuje je
w kontekście własnych możliwości.

Wskazuje w tekście tezę. Wypowiada się na temat przedstawionych treści, wykorzystując własne przemyślenia na temat współ-
czesnego świata.

W swoich rozważaniach posługuje się poznanymi na zajęciach pojęciami
i sformułowaniami.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

26. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

6. Niełatwo jest mówić o dobru

 

27. Obyczaj, moralność, etyka

 

Uczeń:

Rozumie znaczenie pojęć dobro i zło
w kontekście rozważań o moralności.

Rozumie pojęcia: norma, obyczaj, moralność, etyka, amoralizm.

Dostrzega związek moralności
z nakazami i zakazami.

Rozumie, na czym polega rozwój moralny. Dostrzega jego rolę w życiu jednostki.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie znaczenie pojęć dobro i zło
w kontekście rozważań
o moralności.

Rozumie pojęcia: norma, obyczaj, moralność, etyka, amoralizm.

Dostrzega związek moralności
z nakazami i zakazami.

Rozumie, na czym polega rozwój moralny. Dostrzega jego rolę w życiu jednostki.

Dostrzega różnicę między etyką normatywną
a opisową.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia znaczenie pojęć dobro i zło
w kontekście rozważań o moralności.

Wyjaśnia pojęcia: norma, obyczaj, moralność, etyka, amoralizm.

Trafnie interpretuje wskazane przykłady ilustrujące te pojęcia.

Dostrzega związek moralności
z nakazami i zakazami.

Wskazuje czynniki wpływające na rozwój moralny i wyjaśnia jego znaczenie oraz rolę.

Objaśnia przedmiot rozważań etyki normatywnej
i opisowej.

Zna pojęcia psychologia
i socjologia moralności.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia znaczenie pojęć dobro i zło
w kontekście rozważań
o moralności.

Definiuje pojęcia: norma, obyczaj, moralność, etyka, amoralizm. Przytacza i omawia przykłady ilustrujące te pojęcia.

Wskazuje wartości chronione i cenione w przykładach prezentujących obyczaj.

Dostrzega związek moralności
z nakazami
i zakazami.

Wskazuje czynniki wpływające na rozwój moralny
i wyjaśnia jego znaczenie i rolę.

Objaśnia przedmiot rozważań etyki normatywnej
i opisowej.

Wyjaśnia pojęcia psychologia
i socjologia moralności.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia znaczenie pojęć dobro i zło
w kontekście rozważań o moralności.

Definiuje pojęcia: norma, obyczaj, moralność, etyka, amoralizm. Przytacza
i omawia przykłady ilustrujące te pojęcia.

Wskazuje wartości chronione i cenione
w przykładach prezentujących obyczaj.

Dostrzega związek moralności z nakazami i zakazami.

Wskazuje czynniki wpływające na rozwój moralny i wyjaśnia jego znaczenie i rolę.

Objaśnia przedmiot rozważań etyki normatywnej
i opisowej.

Wyjaśnia pojęcia psychologia
i socjologia moralności.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

28. Ocenianie
w wypowiedziach językowych

Uczeń:

Zna pojęcie podmiot moralny oraz warunki, jakie muszą być spełnione, aby wiedza podmiotu moralnego na temat wartości i norm moralnych przekładała się na właściwe działanie.

Rozumie, czym się różnią zdania opisujące od oceniających oraz osądzających.

Rozumie, na czym polega subiektywny charakter oceniania. Wie, jakie warunki należy wziąć pod uwagę, dokonując osądu moralnego. Rozumie, na czym polega wpływ pozytywnej
i negatywnej oceny na działanie.

Ma świadomość istnienia różnego typu sądów moralnych.

Rozważa własną postawę i swoje wypowiedzi
w kontekście omawianych zagadnień.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna pojęcie podmiot moralny oraz warunki, jakie muszą być spełnione, aby wiedza podmiotu moralnego na temat wartości
i norm moralnych przekładała się na właściwe działanie.

Rozumie, czym się różnią zdania opisujące od oceniających oraz osądzających.

Dostrzega cechę wartościowania wypowiedzi. Zna kryterium rozróżnienia ocen językowych (oceny praktyczne
i moralne).

Rozumie, na czym polega subiektywny charakter oceniania. Wie, jakie warunki należy wziąć pod uwagę, dokonując osądu moralnego.

Omawia wpływ pozytywnej
i negatywnej oceny na działanie.

Zna różne typy sądów moralnych.

Analizuje własną postawę i swoje wypowiedzi
w kontekście omawianych zagadnień.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna pojęcie podmiot moralny. Określa warunki, jakie muszą być spełnione, aby wiedza podmiotu moralnego na temat wartości i norm moralnych przekładała się na właściwe działanie.

Omawia przykłady zdań opisujących, oceniających, osądzających.

Dostrzega cechę wartościowania wypowiedzi. Wśród ocen językowych wskazuje oceny praktyczne i moralne.

Wyjaśnia, na czym polega subiektywny charakter oceniania
i jego konsekwencje. Objaśnia warunki, jakie należy wziąć pod uwagę, dokonując osądu moralnego.

Omawia wpływ pozytywnej
i negatywnej oceny na działanie.

Wyróżnia i analizuje różne typy sądów moralnych.

Analizuje własną postawę i swoje wypowiedzi
w kontekście omawianych zagadnień.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna pojęcie podmiot moralny. Określa warunki, jakie muszą być spełnione, aby wiedza podmiotu moralnego na temat wartości i norm moralnych przekładała się na właściwe działanie.

Wskazuje i omawia przykłady zdań opisujących, oceniających, osądzających.

Dostrzega cechę wartościowania wypowiedzi. Wśród ocen językowych wskazuje oceny praktyczne
i moralne.

Wyjaśnia, na czym polega subiektywny charakter oceniania
i jego konsekwencje. Objaśnia warunki, jakie należy wziąć pod uwagę, dokonując osądu moralnego.

Omawia wpływ pozytywnej
i negatywnej oceny na działanie.

Wyróżnia i analizuje różne typy sądów moralnych.

Analizuje własną postawę i swoje wypowiedzi
w kontekście omawianych zagadnień.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna pojęcie podmiot moralny. Określa warunki, jakie muszą być spełnione, aby wiedza podmiotu moralnego na temat wartości i norm moralnych przekładała się na właściwe działanie.

Wskazuje i omawia przykłady zdań opisujących, oceniających, osądzających.

Dostrzega cechę wartościowania wypowiedzi. Wśród ocen językowych wskazuje oceny praktyczne i moralne.

Wyjaśnia, na czym polega subiektywny charakter oceniania
i jego konsekwencje. Objaśnia warunki, jakie należy wziąć pod uwagę, dokonując osądu moralnego.

Omawia wpływ pozytywnej
i negatywnej oceny na działanie.

Wyróżnia i analizuje różne typy sądów moralnych.

Analizuje własną postawę i swoje wypowiedzi
w kontekście omawianych zagadnień.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

29. Spór o realność powinności moralnej

 

Uczeń:

Zna pytania metaetyczne.

Rozumie znaczenie słów wartość i dobro w różnych kontekstach.

Dostrzega różnicę między stwierdzeniami zawierającymi przekonania moralne a wypowiedzeniami wyrażającymi pewność prezentowanych poglądów.

Zna różne sposoby uzasadniania moralnego, zwłaszcza manipulację.

Rozumie, z czego wynikają pytania
o rację dobra (obiektywność zakazów i nakazów moralnych, wartość logiczna prawdy lub fałszu).

Rozumie, jakie konsekwencje wynikają z przyjęcia założenia uznającego wartości za szczególny rodzaj bytu.

Dostrzega argumenty przemawiające za przyjęciem założenia o obiektywności powinności moralnej
i przeciw niemu.

Dostrzega związek między możliwością wiedzy o dobru i złu
a wychowaniem moralnym.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna pytania metaetyczne.

Rozumie znaczenie słów wartość i dobro w różnych kontekstach.

Dostrzega różnicę między stwierdzeniami zawierającymi przekonania moralne a wypowiedzeniami wyrażającymi pewność prezentowanych poglądów.

Zna różne sposoby uzasadniania moralnego, zwłaszcza manipulację.

Rozumie, z czego wynikają pytania
o rację dobra (obiektywność zakazów i nakazów moralnych, wartość logiczna prawdy lub fałszu).

Rozumie argumenty przemawiające za przyjęciem założenia o obiektywności powinności moralnej
i przeciw niemu.

Zna pojęcia: kognitywizm
i nonkognitywizm etyczny oraz naturalizm metaetyczny
i antynaturalizm metaetyczny.

Rozumie, jakie konsekwencje wynikają z przyjęcia założenia uznającego wartości za szczególny rodzaj bytu.

Dostrzega związek między możliwością wiedzy o dobru i złu
a wychowaniem moralnym.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozpoznaje pytania metaetyczne.

Stosuje słowa wartość i dobro w różnych kontekstach.

Wskazuje stwierdzenia zawierające przekonania moralne oraz wypowiedzenia wyrażające pewność prezentowanych poglądów.

Omawia różne sposoby uzasadniania moralnego, zwracając szczególną uwagę na manipulację.

Wyjaśnia istotę pytań o rację dobra (obiektywność zakazów i nakazów moralnych, wartość logiczna prawdy lub fałszu).

Wypowiada się na temat argumentów przemawiających za przyjęciem założenia o obiektywności powinności moralnej
i przeciw niemu.

Wie, na czym polegają różnice między pojęciami: kognitywizm i nonkognitywizm etyczny oraz naturalizm metaetyczny
i antynaturalizm metaetyczny. Wyjaśnia ich znaczenie
w odniesieniu do rzeczywistości.

Dostrzega związek między możliwością wiedzy o dobru i złu
a wychowaniem moralnym.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Formułuje pytania metaetyczne.

Stosuje słowa wartość i dobro
w różnych kontekstach.

Podaje przykłady stwierdzeń zawierających przekonania moralne oraz wypowiedzeń wyrażających pewność prezentowanych poglądów.

Podaje przykłady różnych sposobów uzasadniania moralnego. Omawiając je, zwraca szczególną uwagę na manipulację.

Interpretuje pytania o rację dobra (obiektywność zakazów i nakazów moralnych, wartość logiczna prawdy lub fałszu).

Wskazuje argumenty przemawiające za przyjęciem założenia o obiektywności powinności moralnej i przeciw niej.

Wyjaśnia pojęcia: kognitywizm
i nonkognitywizm etyczny oraz naturalizm metaetyczny
i antynaturalizm metaetyczny. Uzasadniania ich znaczenie
w odniesieniu do rzeczywistości.

Dostrzega związek między możliwością wiedzy o dobru i złu a wychowaniem moralnym.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Formułuje pytania metaetyczne.

Stosuje słowa wartość i dobro w różnych kontekstach.

Podaje przykłady stwierdzeń zawierających przekonania moralne oraz wypowiedzeń wyrażających pewność prezentowanych poglądów.

Podaje przykłady różnych sposobów uzasadniania moralnego. Omawiając je, zwraca szczególną uwagę na manipulację.

Interpretuje pytania
o rację dobra (obiektywność zakazów i nakazów moralnych, wartość logiczna prawdy lub fałszu).

Wskazuje argumenty przemawiające za słusznością przekonania
o obiektywności powinności moralnej
i przeciw niej.

Wyjaśnia pojęcia: kognitywizm
i nonkognitywizm etyczny oraz naturalizm metaetyczny
i antynaturalizm metaetyczny
. Uzasadniania ich znaczenie
w odniesieniu do rzeczywistości.

Dostrzega związek między możliwością wiedzy o dobru i złu
a wychowaniem moralnym.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

30. „Mała etyka” – analiza fragmentu tekstu
L. Kołakowskiego

 

Uczeń:

Czyta tekst L. Kołakowskiego. Rozumie tezę tekstu, a także formułowane przez innych argumenty za jej przyjęciem i przeciw niej.

Rozważa przykłady ukazujące pojęcia dobro instrumentalne i dobro samo w sobie.

Rozumie, na czym polega problem empirycznego uzasadnienia powinności.

Dostrzega związek omawianych zagadnień z życiem codziennym.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje tekst
L. Kołakowskiego. Rozumie tezę tekstu, a także formułowane przez innych argumenty za jej przyjęciem i przeciw niej.

Wie, na czym polega rozróżnienie zagadnień z obszaru etyki normatywnej
i opisowej.

Rozważa przykłady ukazujące pojęcia dobro instrumentalne
i dobro samo w sobie.

Rozumie, na czym polega problem empirycznego uzasadnienia powinności.

Dostrzega związek omawianych zagadnień z życiem codziennym.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje tekst
L. Kołakowskiego. Wskazuje tezę tekstu, formułuje argumenty za jej przyjęciem
i przeciw niej.

Odnosi się do poruszanych
w tekście pojęć, omawiając wskazane przykłady; rozróżnia etykę normatywną
i opisową.

Omawia pojęcia dobro instrumentalne i dobro samo w sobie.

Przedstawia, na czym polega problem empirycznego uzasadnienia powinności.

Analizuje związek omawianych zagadnień z życiem codziennym.

Prezentuje własne poglądy w logiczny sposób. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje tekst
L. Kołakowskiego. Wskazuje tezę tekstu, formułuje argumenty za jej przyjęciem i przeciw niej.

Odnosi się do poruszanych
w tekście pojęć, omawiając wskazane przykłady; rozróżnia etykę normatywną
i opisową.

Omawia pojęcia dobro instrumentalne
i dobro samo w sobie.

Przedstawia, na czym polega problem empirycznego uzasadnienia powinności.

Analizuje związek omawianych zagadnień z życiem codziennym.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje tekst
L. Kołakowskiego. Wskazuje tezę tekstu, formułuje argumenty za jej przyjęciem
i przeciw niej.

Odnosi się do poruszanych w tekście pojęć, omawiając wskazane przykłady; rozróżnia etykę normatywną i opisową.

Omawia pojęcia dobro instrumentalne i dobro samo w sobie.

Przedstawia, na czym polega problem empirycznego uzasadnienia powinności.

Analizuje związek omawianych zagadnień z życiem codziennym.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

31. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

7. Normy moralne a rozwój człowieka

 

32. Normy moralne
a rozwój człowieka – struktura i rodzaje norm moralnych

 

Uczeń:

Rozumie rolę kształtowania podmiotowości moralnej w kontekście rozwoju osobowości.

Odczytuje ewokatywny charakter wskazanych zdań.

Zna definicję normy.

Zapoznaje się
z przykładami norm obyczajowych, prawnych, moralnych.

Dostrzega związek między normą
a wartością (w tym zaspokajaniem istotnych potrzeb).

Rozważa powody przestrzegania norm moralnych (nawyk, „intelektualna identyfikacja”, strach przed sankcjami).

Rozumie rolę, jaką odgrywają normy moralne w życiu społecznym.

Dostrzega związek prawa i moralności.

Rozumie konieczność znajomości
i praktycznego hierarchizowania norm moralnych
w życiu.

Zna pojęcie etyka zawodowa i rozumie jej cel.

Zapoznaje się
z przykładem kodeksu etyki zawodowej.

Zna Dekalog. Zapoznaje się
z tekstem Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Rozumie jej cel i znaczenie.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie rolę kształtowania podmiotowości moralnej w kontekście rozwoju osobowości.

Odczytuje ewokatywny charakter wskazanych zdań.

Zna definicję normy.

Rozróżnia normy obyczajowe, prawne, moralne. Wyróżnia normy moralne spośród norm postępowania.

Wyjaśnia rolę, jaką odgrywają normy moralne w życiu społecznym.

Zna pojęcia etyka heteronomiczna
i etyka autonomiczna.

Rozważa powody przestrzegania norm moralnych (nawyk, „intelektualna identyfikacja”, strach przed sankcjami).

Rozumie związek między normą
a wartością (w tym zaspokajaniem istotnych potrzeb).

Zna dwa znaczenia obowiązywania normy moralnej; odróżnia normy tetyczne
i teleologiczne.

Dostrzega związek prawa i moralności.

Zna kryteria podziału norm moralnych.

Rozumie konieczność znajomości
i praktycznego hierarchizowania norm moralnych
w życiu.

Zna pojęcie etyka zawodowa
i uzasadnia jej cel.

Omawia wskazany przykład kodeksu etyki zawodowej.

Zna Dekalog. Zna tekst Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Rozumie jej cel i znaczenie.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia rolę kształtowania podmiotowości moralnej w kontekście rozwoju osobowości.

Wskazuje zdania
o charakterze ewokatywnym.

Definiuje normę.

Wskazuje przykłady norm obyczajowych, prawnych, moralnych. Wyróżnia normy moralne spośród norm postępowania.

Wyjaśnia rolę, jaką odgrywają normy moralne w życiu społecznym.

Zna pojęcia etyka heteronomiczna
i etyka autonomiczna.

Rozważa powody przestrzegania norm moralnych (nawyk, „intelektualna identyfikacja”, strach przed sankcjami).

Rozumie związek między normą
a wartością (w tym zaspokajaniem istotnych potrzeb).

Zna dwa znaczenia obowiązywania normy moralnej; odróżnia normy tetyczne
i teleologiczne.

Dostrzega związek prawa i moralności.

Zna kryteria podziału norm moralnych.

Rozumie konieczność znajomości
i praktycznego hierarchizowania norm moralnych
w życiu.

Wyjaśnia pojęcie etyka zawodowa
i uzasadnia jej cel.

Omawia wskazany przykład kodeksu etyki zawodowej.

Zna Dekalog. Zna tekst Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Rozumie jej cel i znaczenie.

Prezentuje własne poglądy w logiczny sposób. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia rolę kształtowania podmiotowości moralnej
w kontekście rozwoju osobowości.

Podaje przykłady zdań o charakterze ewokatywnym.

Definiuje normę.

Podaje przykłady norm obyczajowych, prawnych, moralnych. Wyróżnia normy moralne spośród norm postępowania.

Wyjaśnia rolę, jaką odgrywają normy moralne w życiu społecznym.

Wyjaśnia pojęcia etyka heteronomiczna
i etyka autonomiczna.

Rozróżnia poglądy na temat pochodzenia norm moralnych zawarte w etyce heteronomicznej
i autonomicznej.

Omawia powody przestrzegania norm moralnych (nawyk, „intelektualna identyfikacja”, strach przed sankcjami).

Rozumie oraz ilustruje przykładami związek między normą a wartością (w tym zaspokajaniem istotnych potrzeb).

Zna dwa znaczenia obowiązywania normy moralnej; odróżnia normy tetyczne i teleologiczne.

Dostrzega związek prawa i moralności.

Zna klasyfikację
i kryteria podziału norm moralnych.

Omawia konieczność znajomości
i praktycznego hierarchizowania norm moralnych
w życiu.

Wyjaśnia pojęcie etyka zawodowa
i uzasadnia jej cel.

Wskazuje i omawia przykład kodeksu etyki zawodowej.

Zna i interpretuje Dekalog. Zna tekst Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Określa jej cel i wyjaśnia znaczenie.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia rolę kształtowania podmiotowości moralnej w kontekście rozwoju osobowości.

Podaje przykłady zdań o charakterze ewokatywnym.

Definiuje normę.

Podaje przykłady norm obyczajowych, prawnych, moralnych. Wyróżnia normy moralne spośród norm postępowania.

Wyjaśnia rolę, jaką odgrywają normy moralne w życiu społecznym.

Wyjaśnia pojęcia etyka heteronomiczna i etyka autonomiczna.

Rozróżnia poglądy na temat pochodzenia norm moralnych zawarte w etyce heteronomicznej
i autonomicznej.

Omawia powody przestrzegania norm moralnych (nawyk, „intelektualna identyfikacja”, strach przed sankcjami).

Rozumie oraz ilustruje przykładami związek między normą
a wartością (w tym zaspokajaniem istotnych potrzeb).

Zna dwa znaczenia obowiązywania normy moralnej; odróżnia normy tetyczne
i teleologiczne.

Dostrzega związek prawa i moralności.

Zna klasyfikację
i kryteria podziału norm moralnych.

Omawia konieczność znajomości
i praktycznego hierarchizowania norm moralnych w życiu.

Wyjaśnia pojęcie etyka zawodowa i uzasadnia jej cel.

Wskazuje i omawia przykład kodeksu etyki zawodowej.

Zna i interpretuje Dekalog. Zna tekst Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Określa jej cel i wyjaśnia znaczenie.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

33. Rozwój moralny człowieka

 

Uczeń:

Zastanawia się nad sformułowaniem rozwój moralny jako integralna część rozwoju psychicznego.

Zna składniki rozwoju moralnego (poznawczy
i behawioralny).

Rozumie, na czym polega rozwinięta moralność.

Zapoznaje się
z etapami rozwoju moralnego.

Rozpoznaje zjawiska niedorozwoju moralnego, demoralizacji
i upadku moralnego we wskazanych przykładach.

Rozumie wartość uczuć dla rozwoju moralnego.

Dokonuje autorefleksji
w kontekście omawianych zagadnień.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie sformułowanie rozwój moralny jako integralna część rozwoju psychicznego.

Zna składniki rozwoju moralnego (poznawczy
i behawioralny).

W podanych przykładach wskazuje różne składniki rozwiniętej moralności.

Zapoznaje się
z etapami rozwoju moralnego.

Wie, czego dotyczy spór na temat uwarunkowań rozwoju moralnego.

Rozpoznaje zjawiska niedorozwoju moralnego, demoralizacji i upadku moralnego we wskazanych przykładach.

Rozumie wartość uczuć dla rozwoju moralnego.

Dokonuje autorefleksji w kontekście omawianych zagadnień.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia sformułowanie rozwój moralny jako integralna część rozwoju psychicznego.

Wyróżnia składniki rozwoju moralnego (poznawczy
i behawioralny).

W podanych przykładach wskazuje różne składniki rozwiniętej moralności.

Zna etapy rozwoju moralnego.

Rozumie istotę sporu na temat uwarunkowań rozwoju moralnego.

Objaśnia zjawiska niedorozwoju moralnego, demoralizacji i upadku moralnego we wskazanych przykładach.

Wyjaśnia wartość uczuć dla rozwoju moralnego.

Dokonuje autorefleksji w kontekście omawianych zagadnień.

Prezentuje własne poglądy w logiczny sposób. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia sformułowanie rozwój moralny jako integralna część rozwoju psychicznego.

Wyróżnia składniki rozwoju moralnego (poznawczy
i behawioralny).

Podaje przykłady różnych składników rozwiniętej moralności.

Omawia etapy rozwoju moralnego.

Wyjaśnia spór na temat uwarunkowań rozwoju moralnego.

Podaje przykłady
i interpretuje zjawiska niedorozwoju moralnego, demoralizacji
i upadku moralnego.

Wyjaśnia wartość uczuć dla rozwoju moralnego.

Dokonuje autorefleksji
w kontekście omawianych zagadnień.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia sformułowanie rozwój moralny jako integralna część rozwoju psychicznego.

Wyróżnia składniki rozwoju moralnego (poznawczy
i behawioralny).

Podaje przykłady różnych składników rozwiniętej moralności.

Omawia etapy rozwoju moralnego.

Wyjaśnia spór na temat uwarunkowań rozwoju moralnego.

Podaje przykłady
i interpretuje zjawiska niedorozwoju moralnego, demoralizacji i upadku moralnego.

Wyjaśnia wartość uczuć dla rozwoju moralnego.

Dokonuje autorefleksji w kontekście omawianych zagadnień.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

34. „Dekalog zen”analiza tekstu

Uczeń:

Rozumie cel, dla którego J. Santorski wykorzystał fragmenty Dekalogu zen.

Czyta tekst; rozumie zawarte w nim zalecenia i ich zasadność
w kontekście doświadczeń codziennego życia.

Poznaje argumenty przemawiające za słusznością przedstawionych zasad lub przeciw nim.

Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie cel, dla którego J. Santorski wykorzystał fragmenty Dekalogu zen.

Analizuje tekst; rozumie zawarte
w nim zalecenia i ich zasadność
w kontekście doświadczeń codziennego życia.

Podaje argument przemawiający za słusznością przedstawionych zasad lub przeciw nim.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie cel, dla którego J. Santorski wykorzystał fragmenty Dekalogu zen.

Analizuje tekst; wskazuje tezy
i argumenty. Interpretuje zawarte
w nim zalecenia
i wyjaśnia ich zasadność
w kontekście doświadczeń codziennego życia.

Przedstawia argumenty przemawiające za słusznością przedstawionych zasad oraz przeciw nim.

Prezentuje własne poglądy. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia cel, dla którego J. Santorski wykorzystał fragmenty Dekalogu zen.

Analizuje tekst; wskazuje tezy
i argumenty. Interpretuje zawarte w nim zalecenia
i wyjaśnia ich zasadność
w kontekście doświadczeń codziennego życia.

Przedstawia argumenty przemawiające za słusznością przedstawionych zasad oraz przeciw nim.

Porównuje tekst Dekalogu zen
z chrześcijańskim Dekalogiem.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia cel, dla którego J. Santorski wykorzystał fragmenty Dekalogu zen.

Analizuje tekst; wskazuje tezy
i argumenty. Interpretuje zawarte w nim zalecenia
i wyjaśnia ich zasadność
w kontekście doświadczeń codziennego życia.

Przedstawia argumenty przemawiające za słusznością przedstawionych zasad oraz przeciw nim.

Porównuje tekst Dekalogu zen
z chrześcijańskim Dekalogiem.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

35. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

Dział II. AKTYWNE CZYTANIE DZIEDZICTWA ETYKI

8. W pogoni za cnotą

 

36. „Bezmyślnym życiem żyć człowiekowi nie warto” – w pogoni
za cnotą – sofiści

 

Uczeń:

Zna pytania wyróżniające filozofię spośród innych dziedzin nauki.

Rozumie, na czym polega praktyczny charakter etyki.

Zna stanowisko Protagorasa i zasadę homo-mensura.

Rozumie pojęcie relatywizm w etyce.

Zna argumenty przemawiające za słusznością stanowiska prezentowanego przez sofistów
i przeciwko niemu.

Przewiduje konsekwencje wynikające
z realizacji założeń relatywizmu w sferze etycznej.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Odróżnia pytania charakterystyczne dla filozofii od pytań wyróżniających inne dziedziny nauki.

Rozumie, na czym polega praktyczny charakter etyki.

Zna stanowisko Protagorasa i zasadę homo-mensura.

Wyjaśnia pojęcie relatywizm w etyce.

Zna argumenty przemawiające za słusznością stanowiska prezentowanego przez sofistów
i przeciwko niemu.

Przewiduje konsekwencje wynikające z realizacji założeń relatywizmu w sferze etycznej.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje cechy filozofii; wskazuje pytania wyróżniające filozofię spośród innych dziedzin nauki.

Analizuje praktyczny charakter etyki.

Omawia stanowisko Protagorasa. Wyjaśnia zasadę homo-mensura. Zna poglądy Gorgiasza.

Wyjaśnia pojęcie relatywizm w etyce.

Formułuje argumenty przemawiające za słusznością stanowiska prezentowanego przez sofistów
i przeciwko niemu.

Interpretuje stanowisko sofistów
w kontekście współczesnej rzeczywistości.

Przewiduje konsekwencje wynikające z realizacji założeń relatywizmu w sferze etycznej.

Prezentuje własne poglądy. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje cechy filozofii; stawia pytania wyróżniające filozofię spośród innych dziedzin nauki.

Analizuje praktyczny charakter etyki.

Omawia stanowisko Protagorasa oraz Gorgiasza. Wyjaśnia zasadę homo-mensura.

Charakteryzuje relatywizm w teorii poznania i w etyce.

Formułuje argumenty przemawiające za słusznością stanowiska prezentowanego przez sofistów
i przeciwko niemu.

Interpretuje stanowisko sofistów w kontekście współczesnej rzeczywistości.

Przewiduje konsekwencje wynikające
z realizacji założeń relatywizmu w sferze etycznej.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje cechy filozofii; stawia pytania wyróżniające filozofię spośród innych dziedzin nauki.

Analizuje na praktyczny charakter etyki.

Omawia stanowisko Protagorasa oraz Gorgiasza. Wyjaśnia zasadę homo-mensura.

Charakteryzuje relatywizm w teorii poznania i w etyce.

Formułuje argumenty przemawiające za słusznością stanowiska prezentowanego przez sofistów i przeciwko niemu.

Interpretuje stanowisko sofistów w kontekście współczesnej rzeczywistości.

Przewiduje konsekwencje wynikające z realizacji założeń relatywizmu
w sferze etycznej.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

37. „Bezmyślnym życiem żyć człowiekowi nie warto” – w pogoni
za cnotą – Sokrates

 

Uczeń:

Omawia życie
i postawę Sokratesa.

Rozumie, na czym polega intuicyjne rozpoznawanie dobra.

Rozumie pojęcie rachunek sumienia.

Zna poglądy Sokratesa dotyczące istoty człowieka i celu działania. Dostrzega troskę filozofa
o dobro człowieka
w kontekście dobra duszy.

Zna pojęcia cnota (arete) i daimonion.

Rozumie rolę
i wartość rozumu
i wiedzy w działaniu.

Zna pojęcie intelektualizm etyczny oraz argumenty przemawiające za słusznością tego stanowiska
i przeciwko niemu.

Rozumie znaczenie pojęcia wolność
w ujęciu Sokratesa i jej rolę w działaniu.

Zna pojęcia metoda elenktyczna i metoda majeutyczna.

W rozważaniach
o postawie i poglądach Sokratesa dostrzega współczesny kontekst.

Dokonuje autorefleksji
w odniesieniu do idei doskonalenia siebie.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie
i postawę Sokratesa.

Rozważa przykłady na intuicyjne rozpoznawanie dobra.

Rozumie pojęcie rachunek sumienia.

Zna poglądy Sokratesa dotyczące istoty człowieka i celu działania. Dostrzega troskę filozofa o dobro człowieka
w kontekście dobra duszy.

Zna pojęcia cnota (arete) i daimonion.

Rozumie rolę
i wartość rozumu
i wiedzy w działaniu.

Rozważa pojęcie intelektualizm etyczny oraz argumenty przemawiające za słusznością tego stanowiska
i przeciwko niemu.

Rozumie znaczenie pojęcia wolność
w ujęciu Sokratesa
i jej rolę w działaniu.

Rozumie pojęcie uwewnętrznienie szczęścia.

Zna pojęcia metoda elenktyczna i metoda majeutyczna.

W rozważaniach
o postawie
i poglądach Sokratesa dostrzega współczesny kontekst.

Dokonuje autorefleksji w odniesieniu do idei doskonalenia siebie.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie
i postawę Sokratesa.

Rozważa przykłady intuicyjnego rozpoznawania dobra.

Wyjaśnia pojęcie rachunek sumienia.

Omawia poglądy Sokratesa dotyczące istoty człowieka i celu działania. Dowodzi troski filozofa o dobro człowieka
w kontekście dobra duszy.

Objaśnia pojęcia cnota (arete)
i daimonion.

Analizuje rolę
i wartość rozumu
i wiedzy w działaniu.

Wyjaśnia pojęcie intelektualizm etyczny. Formułuje argumenty przemawiające za słusznością tego stanowiska
i przeciwko niemu.

Wyjaśnia znaczenie pojęcia wolność
w ujęciu Sokratesa
i określa jej wartość
w działaniu.

Rozumie pojęcie uwewnętrznienie szczęścia.

Wyjaśnia istotę
i wskazuje elementy metody elenktycznej. Zna pojęcie metoda majeutyczna.

W ocenie postawy
i poglądów Sokratesa bierze pod uwagę współczesny kontekst.

Dokonuje autorefleksji w odniesieniu do idei doskonalenia siebie.

Prezentuje własne poglądy. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie
i postawę Sokratesa.

Wskazuje i omawia przykłady intuicyjnego rozpoznawania dobra.

Definiuje pojęcie rachunek sumienia.

Omawia oraz interpretuje poglądy Sokratesa dotyczące istoty człowieka
i celu działania. Dowodzi troski filozofa o dobro człowieka
w kontekście dobra duszy.

Definiuje i wyjaśnia pojęcia cnota (arete) i daimonion.

Analizuje rolę
i wartość rozumu
i wiedzy w działaniu.

Definiuje
i interpretuje pojęcie intelektualizm etyczny. Formułuje argumenty przemawiające za słusznością tego stanowiska
i przeciwko niemu.

Wyjaśnia znaczenie pojęcia wolność
w ujęciu Sokratesa
i określa jej wartość w działaniu.

Rozumie pojęcie uwewnętrznienie szczęścia.

Wskazuje istotę
i elementy metody elenktycznej. Interpretuje metaforę zawartą w pojęciu metoda majeutyczna.

W ocenie postaw
i poglądów Sokratesa bierze pod uwagę współczesny kontekst.

Dokonuje autorefleksji
w odniesieniu do idei doskonalenia siebie.

W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie
i postawę Sokratesa.

Wskazuje i omawia przykłady intuicyjnego rozpoznawania dobra.

Definiuje pojęcie rachunek sumienia.

Omawia oraz interpretuje poglądy Sokratesa dotyczące istoty człowieka i celu działania. Dowodzi troski filozofa o dobro człowieka
w kontekście dobra duszy.

Definiuje i wyjaśnia pojęcia cnota (arete)
i daimonion.

Analizuje rolę i wartość rozumu i wiedzy
w działaniu. Definiuje
i interpretuje pojęcie intelektualizm etyczny. Formułuje argumenty przemawiające za słusznością tego stanowiska i przeciwko niemu.

Wyjaśnia znaczenie pojęcia wolność
w ujęciu Sokratesa
i określa jej wartość
w działaniu.

Rozumie pojęcie uwewnętrznienie szczęścia.

Wskazuje istotę
i elementy metody elenktycznej. Interpretuje metaforę zawartą w pojęciu metoda majeutyczna.

W ocenie postawy
i poglądów Sokratesa bierze pod uwagę współczesny kontekst.

Dokonuje autorefleksji w odniesieniu do idei doskonalenia siebie.

W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

38. Analiza fragmentu dzieła Platona „Obrona Sokratesa”

 

Uczeń:

Czyta fragment „Obrony Sokratesa”. Omawia wskazany fragment tekstu.

Rozumie intencje Sokratesa. Wyjaśnia postawę filozofa
z punktu widzenia słuszności jej przyjęcia.

Rozumie pojęcia moralizm i dzielność.

Rozumie współczesny kontekst rozważań na temat postawy Sokratesa.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje fragment „Obrony Sokratesa”. Interpretuje wskazany fragment tekstu.

Rozumie intencje Sokratesa. Wyjaśnia postawę filozofa z punktu widzenia słuszności jej przyjęcia.

Rozumie pojęcia moralizm i dzielność.

W interpretacji postawy Sokratesa bierze pod uwagę współczesny kontekst.

Odwołuje się do rozważań
z poprzednich zajęć.

Prezentuje poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia fragment „Obrony Sokratesa”, określa tezę tekstu.

Opisuje i analizuje postawę filozofa
z punktu widzenia słuszności jej przyjęcia.

Omawia pojęcia moralizm oraz dzielność.

Poddaje analizie intelektualizm etyczny.

W interpretacji postawy Sokratesa bierze pod uwagę współczesny kontekst.

Odwołuje się do rozważań
z poprzednich zajęć.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia fragment „Obrony Sokratesa”, określa tezę tekstu.

Opisuje i analizuje postawę filozofa
z punktu widzenia słuszności jej przyjęcia.

Omawia pojęcia moralizm i dzielność.

Poddaje analizie intelektualizm etyczny.

W interpretacji postawy Sokratesa bierze pod uwagę współczesny kontekst.

Odwołuje się do rozważań
z poprzednich zajęć, w wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia fragment „Obrony Sokratesa”, określa tezę tekstu.

Opisuje i analizuje postawę filozofa
z punktu widzenia słuszności jej przyjęcia.

Omawia pojęcia moralizm i dzielność.

Poddaje analizie intelektualizm etyczny.

W interpretacji postawy Sokratesa bierze pod uwagę współczesny kontekst.

Odwołuje się do rozważań
z poprzednich zajęć,
w wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.

Prezentuje poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

39. „Platon, czyli dlaczego”
(W. Szymborska)

 

Uczeń:

Zna najistotniejsze informacje dotyczące życia i dzieła Platona.

Zna pojęcia monizm oraz dualizm ontologiczny
(w opisie bytu
i człowieka).

Zna koncepcję idei
i koncepcję duszy.

Identyfikuje cnoty: mądrość, odwagę, umiarkowanie
i sprawiedliwość
w życiu codziennym.

Zapoznaje się
z platońską koncepcją miłości pojmowanej jako przyciąganie człowieka przez to, co wyższe (idealne).

Czyta fragmenty Państwa i Uczty.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna najistotniejsze informacje dotyczące życia i dzieła Platona.

Rozumie metaforę
z Diogenesa Laertiosa (sen Sokratesa).

Identyfikuje pojęcia monizm oraz dualizm ontologiczny (w opisie bytu i człowieka).

Rozumie koncepcję idei i koncepcję duszy.

Identyfikuje cnoty: mądrość, odwagę, umiarkowanie
i sprawiedliwość
w życiu codziennym.

Rozumie platońską koncepcję miłości pojmowanej jako przyciąganie człowieka przez to, co wyższe (idealne).

Zna mit jaskini.

Czyta fragmenty Państwa i Uczty, odnajdując w nich omawiane zagadnienia.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie i dzieło Platona.

Interpretuje metaforę z Diogenesa Laertiosa (sen Sokratesa).

Wyjaśnia pojęcia monizm oraz dualizm ontologiczny (w opisie bytu i człowieka).

Dostrzega nowatorskie ujęcie opisu świata dokonanego przez Platona.

Omawia koncepcję idei i koncepcję duszy; wskazuje cechy idei. Podaje przykłady postrzegania świata poprzez idee w życiu codziennym.

Omawia cnoty: mądrość, odwagę, umiarkowanie
i sprawiedliwość. Wykorzystuje sformułowania cnót platońskich
w odniesieniu do współczesnej rzeczywistości.

Interpretuje miłość pojmowaną jako przyciąganie człowieka przez to, co wyższe (idealne).

Opisuje mit jaskini.

Analizuje fragmenty Państwa i Uczty
w kontekście omawianych zagadnień.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie
i dzieło Platona.

Interpretuje metaforę z Diogenesa Laertiosa (sen Sokratesa).

Wyjaśnia pojęcia monizm oraz dualizm ontologiczny (w opisie bytu
i człowieka).

Wskazuje nowatorskie ujęcie opisu świata dokonanego przez Platona.

Omawia koncepcję idei i koncepcję duszy; wskazuje cechy idei. Podaje przykłady idei matematycznych
i moralnych. Wskazuje przykłady postrzegania świata poprzez idee w życiu codziennym.

Wyszczególnia
i interpretuje cnoty: mądrość, odwagę, umiarkowanie
i sprawiedliwość. Wyjaśnia intelektualistyczny charakter etyki Platona. Wykorzystuje sformułowania cnót platońskich
w odniesieniu do współczesnej rzeczywistości.

Interpretuje miłość pojmowaną jako przyciąganie człowieka przez to, co wyższe (idealne). Objaśnia mit jaskini.

Analizuje fragmenty Państwa i Uczty
w kontekście omawianych zagadnień.

W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie i dzieło Platona.

Interpretuje metaforę
z Diogenesa Laertiosa (sen Sokratesa).

Wyjaśnia pojęcia monizm oraz dualizm ontologiczny (w opisie bytu i człowieka).

Wskazuje nowatorskie ujęcie opisu świata dokonanego przez Platona.

Omawia koncepcję idei i koncepcję duszy; wskazuje cechy idei. Podaje przykłady idei matematycznych
i moralnych. Wskazuje przykłady postrzegania świata poprzez idee
w życiu codziennym.

Wyszczególnia
i interpretuje cnoty: mądrość, odwagę, umiarkowanie
i sprawiedliwość. Wyjaśnia intelektualistyczny charakter etyki Platona. Wykorzystuje sformułowania cnót platońskich
w odniesieniu do współczesnej rzeczywistości.

Interpretuje miłość pojmowaną jako przyciąganie człowieka przez to, co wyższe (idealne).

Objaśnia mit jaskini.

Analizuje fragmenty Państwa i Uczty
w kontekście omawianych zagadnień.

W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

40. Arystoteles

 

Uczeń:

Zna najważniejsze informacje dotyczące życia i dzieła Arystotelesa.

Poznaje arystotelesowską koncepcję duszy
i rozumie jej związek z etyką.

Rozpoznaje przykłady cnót etycznych
i dianoetycznych.

Wyjaśnia pojęcia eudajmonia (szczęście)
i phronesis (rozsądek). Rozumie wartość dobra moralnego
w osiągnięciu szczęścia.

Poznaje trzy drogi dochodzenia do szczęścia. Rozumie zasadę złotego środka. Analizuje argumenty przemawiające za przyjęciem zasady złotego środka oraz przeciwko jej realizacji.

Rozważa pojęcie sprawiedliwość.

Rozumie pojęcie hierarchizacja dobra.

Zna pojęcie dobro najwyższe
i dostrzega jego związek z istotą człowieka.

Analizuje arystotelesowską koncepcję szczęścia, odnosząc ją do własnych doświadczeń
i obserwacji rzeczywistości.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna najważniejsze informacje dotyczące życia i dzieła Arystotelesa.

Wyjaśnia arystotelesowską koncepcję duszy i jej związek z etyką.

Rozpoznaje przykłady cnót etycznych
i dianoetycznych.

Wyjaśnia pojęcia eudajmonia (szczęście)
i phronesis (rozsądek). Rozumie wartość dobra moralnego
w osiągnięciu szczęścia.

Zna trzy drogi dochodzenia do szczęścia. Tłumaczy zasadę złotego środka. Analizuje argumenty przemawiające za przyjęciem zasady złotego środka oraz przeciwko jej realizacji.

Rozważa pojęcie sprawiedliwość.

Rozumie pojęcie hierarchizacja dobra.

Zna pojęcie dobro najwyższe i dostrzega jego związek z istotą człowieka.

Analizuje arystotelesowską koncepcję szczęścia, odnosząc ją do własnych doświadczeń
i obserwacji rzeczywistości.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie i dzieło Arystotelesa.

Wyjaśnia arystotelesowską koncepcję duszy i jej związek z etyką.

Rozróżnia cnoty etyczne
i dianoetyczne.

Wyjaśnia pojęcia eudajmonia (szczęście) i phronesis (rozsądek). Wskazuje wartość dobra moralnego
w osiągnięciu szczęścia.

Objaśnia trzy drogi dochodzenia do szczęścia. Tłumaczy zasadę złotego środka. Wskazuje argumenty przemawiające za przyjęciem zasady złotego środka oraz przeciwko jej realizacji.

Rozważa pojęcie sprawiedliwość.

Wyjaśnia pojęcie hierarchizacja dobra.

Posługuje się pojęciem dobro najwyższe
i interpretuje jego związek z istotą człowieka.

Analizuje arystotelesowską koncepcję szczęścia, odnosząc ją do własnych doświadczeń
i obserwacji rzeczywistości.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie
i dzieło Arystotelesa.

Wyjaśnia arystotelesowską koncepcję duszy. Wykazuje podobieństwa
i różnice w pojmowaniu duszy przez Sokratesa, Platona
i Arystotelesa.

Omawia trzy poziomy duszy
i wyjaśnia związek tego pojęcia z etyką.

Omawia cnoty etyczne
i dianoetyczne oraz pojęcia eudajmonia (szczęście)
i phronesis (rozsądek). Wskazuje wartość dobra moralnego
w osiągnięciu szczęścia.

Objaśnia trzy drogi dochodzenia do szczęścia. Tłumaczy zasadę złotego środka. Wskazuje argumenty przemawiające za przyjęciem zasady złotego środka oraz przeciwko jej realizacji.

Analizuje pojęcie sprawiedliwość. Wyróżnia sprawiedliwość rozdzielczą
i równoważącą.

Wyjaśnia pojęcie hierarchizacja dobra.

Posługuje się pojęciem dobro najwyższe
i interpretuje jego związek z istotą człowieka.

Analizuje arystotelesowską koncepcję szczęścia, odnosząc ją do własnych doświadczeń
i obserwacji rzeczywistości.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie i dzieło Arystotelesa.

Wyjaśnia arystotelesowską koncepcję duszy. Wykazuje podobieństwa i różnice w pojmowaniu tego pojęcia przez Sokratesa, Platona
i Arystotelesa.

Omawia trzy poziomy duszy i wyjaśnia związek tego pojęcia
z etyką.

Omawia cnoty etyczne i dianoetyczne oraz pojęcia eudajmonia (szczęście) i phronesis (rozsądek). Wskazuje wartość dobra moralnego
w osiągnięciu szczęścia.

Objaśnia trzy drogi dochodzenia do szczęścia. Tłumaczy zasadę złotego środka. Wskazuje argumenty przemawiające za przyjęciem zasady złotego środka oraz przeciwko jej realizacji.

Rozważa pojęcie sprawiedliwość. Wyróżnia sprawiedliwość rozdzielczą
i równoważącą.

Wyjaśnia pojęcie hierarchizacja dobra.

Posługuje się pojęciem dobro najwyższe
i interpretuje jego związek z istotą człowieka.

Analizuje arystotelesowską koncepcję szczęścia, odnosząc ją do własnych doświadczeń i obserwacji rzeczywistości.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

41. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

9. W poszukiwaniu szczęścia

 

42. W poszukiwaniu najwyższego dobra – cynicy

 

Uczeń:

Poznaje stanowisko prezentowane przez Antystenesa
i Diogenesa jako czołowych przedstawicieli cynizmu.

Zna znaczenie pojęcia cynizm; na podanym przykładzie wskazuje zachowanie wyrażające postawę opartą na cynizmie.

Uczestniczy
w dyskusji na temat odczytania stylu życia kloszarda
w kontekście realizacji idei cynizmu.

Analizuje przeżycia oraz zachowania odsłaniające uzależnienie człowieka od otoczenia.

Zna współczesne, potoczne znaczenia słów cynik, cyniczny. Rozważa współczesne pojmowanie pojęcia cynizm; wskazuje negatywne konsekwencje wynikające
z przejęcia lub akceptacji postawy opartej na cynizmie (pojmowanym
w dzisiejszym znaczeniu).

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna stanowisko prezentowane przez Antystenesa
i Diogenesa jako czołowych przedstawicieli cynizmu.

Zna znaczenie pojęcia cynizm i jego związek z wartościami (m.in. obojętność na wartości wysokie).

Poznaje pojęcie indyferentyzm moralny i analizuje je na wskazanym przykładzie.

Dostrzega możliwość istnienia związku między stylem życia kloszarda a realizacją idei cynizmu.

Analizuje przeżycia oraz zachowania odsłaniające uzależnienie człowieka od otoczenia.

Rozumie potoczne znaczenia słów cynik, cyniczny. Rozważa współczesne pojmowanie pojęcia cynizm; wskazuje negatywne konsekwencje wynikające z przejęcia lub akceptacji postawy opartej na cynizmie (pojmowanym
w dzisiejszym znaczeniu).

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie, na czym polega rozwój myśli na temat dobra od Sokratesa do Arystotelesa.

Omawia stanowisko prezentowane przez Antystenesa
i Diogenesa jako czołowych przedstawicieli cynizmu.

Definiuje cynizm
i wyjaśnia to stanowisko
w kontekście wartości (m.in. obojętność na wartości wysokie).

Zna pojęcie indyferentyzm moralny i analizuje je na wskazanym przykładzie.

Opisuje styl życia kloszarda jako współczesnego przykładu realizacji idei cynizmu.

Analizuje przeżycia oraz zachowania odsłaniające uzależnienie człowieka od otoczenia.

Wyjaśnia potoczne znaczenia słów cynik, cyniczny. Rozważa współczesne pojmowanie pojęcia cynizm; wskazuje negatywne konsekwencje wynikające z przejęcia lub akceptacji postawy opartej na cynizmie (pojmowanym
w dzisiejszym znaczeniu).

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje rozwój myśli na temat dobra od Sokratesa do Arystotelesa.

Omawia stanowisko prezentowane przez Antystenesa
i Diogenesa jako czołowych przedstawicieli cynizmu.

Definiuje cynizm
i wyjaśnia to stanowisko
w kontekście wartości (m.in. obojętność na wartości wysokie).

Wyjaśnia pojęcie indyferentyzm moralny i podaje jego przykłady.

Interpretuje styl życia kloszarda jako współczesny przykład realizacji idei cynizmu.

Podaje przykłady
i analizuje przeżycia oraz zachowania odsłaniające uzależnienie człowieka od otoczenia.

Wyjaśnia potoczne znaczenia słów cynik, cyniczny. Rozważa współczesne pojmowanie pojęcia cynizm; wskazuje negatywne konsekwencje wynikające
z przejęcia lub akceptacji postawy opartej na cynizmie (pojmowanym
w dzisiejszym znaczeniu).

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje rozwój myśli na temat dobra od Sokratesa do Arystotelesa.

Omawia stanowisko prezentowane przez Antystenesa
i Diogenesa z Synopy jako czołowych przedstawicieli cynizmu.

Definiuje cynizm
i wyjaśnia to stanowisko
w kontekście wartości (m.in. obojętność na wartości wysokie).

Wyjaśnia pojęcie indyferentyzm moralny i podaje jego przykłady.

Interpretuje styl życia kloszarda jako współczesny przykład realizacji idei cynizmu.

Podaje przykłady
i analizuje przeżycia oraz zachowania odsłaniające uzależnienie człowieka od otoczenia.

Wyjaśnia potoczne znaczenia słów cynik, cyniczny. Rozważa współczesne pojmowanie pojęcia cynizm; wskazuje negatywne konsekwencje wynikające z przejęcia lub akceptacji postawy opartej na cynizmie (pojmowanym
w dzisiejszym znaczeniu).

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

43. W poszukiwaniu najwyższego dobra – cyrenaicy

 

Uczeń:

Zna informacje dotyczące Arystypa
z Cyreny jako twórcy hedonizmu.

Rozumie pojęcia sensualizm
i hedonizm.

Poznaje różnicę założeń etyki Sokratesa i Arystypa.

Wskazuje
i hierarchizuje przyjemności, omawia najwyższą wartość uznawaną przez hedonistów (przyjemności zmysłowe).

Wskazuje związek przyjemności zmysłowej
z zaspokojeniem potrzeb organizmu.

Analizuje współczesne przykłady hedonizmu. Rozumie, na czym polegają negatywne konsekwencje przyjęcia postawy hedonistycznej.

Rozumie, na czym polega manipulacja stosowana
w reklamie nakierowanej na zmysły potencjalnych klientów.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna informacje dotyczące Arystypa
z Cyreny jako twórcy hedonizmu.

Rozumie pojęcia sensualizm
i hedonizm.

Dostrzega różnicę założeń etyki Sokratesa i Arystypa.

Wskazuje
i hierarchizuje przyjemności, omawia najwyższą wartość uznawaną przez hedonistów (przyjemności zmysłowe).

Wskazuje związek przyjemności zmysłowej
z zaspokojeniem potrzeb organizmu.

Analizuje współczesne przykłady hedonizmu
i rozumie, na czym polegają negatywne konsekwencje przyjęcia postawy hedonistycznej.

Rozpoznaje manipulację stosowaną w reklamie nakierowanej na zmysły potencjalnych klientów.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje postać Arystypa z Cyreny jako twórcy hedonizmu.

Wyjaśnia pojęcia sensualizm
i hedonizm.

Dostrzega różnicę założeń etyki Sokratesa i Arystypa.

Wskazuje
i hierarchizuje przyjemności, omawia najwyższą wartość uznawaną przez hedonistów (przyjemności zmysłowe).

Wskazuje związek przyjemności zmysłowej
z zaspokojeniem potrzeb organizmu.

Przytacza współczesne przykłady hedonizmu
i ocenia negatywne konsekwencje przyjęcia postawy hedonistycznej.

Rozpoznaje manipulację stosowaną w reklamie nakierowanej na zmysły potencjalnych klientów.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje postać Arystypa
z Cyreny jako twórcy hedonizmu.

Rozważa pojęcia sensualizm
i hedonizm
w kontekście etyki Arystypa.

Dostrzega różnicę założeń etyki Sokratesa
i Arystypa.

Wskazuje
i hierarchizuje przyjemności, omawia najwyższą wartość uznawaną przez hedonistów (przyjemności zmysłowe).

Wskazuje związek przyjemności zmysłowej
z zaspokojeniem potrzeb organizmu. Wyjaśnia sprzeczności wewnętrzne
w doktrynie hedonistycznej.

Przytacza współczesne przykłady hedonizmu i ocenia negatywne konsekwencje przyjęcia postawy hedonistycznej.

Rozpoznaje manipulację stosowaną
w reklamie nakierowanej na zmysły potencjalnych klientów.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje postać Arystypa z Cyreny jako twórcy hedonizmu.

Rozważa pojęcia sensualizm i hedonizm w kontekście etyki Arystypa.

Dostrzega różnicę założeń etyki Sokratesa i Arystypa.

Wskazuje
i hierarchizuje przyjemności, omawia najwyższą wartość uznawaną przez hedonistów (przyjemności zmysłowe).

Wskazuje związek przyjemności zmysłowej
z zaspokojeniem potrzeb organizmu. Wyjaśnia sprzeczności wewnętrzne
w doktrynie hedonistycznej.

Przytacza współczesne przykłady hedonizmu i ocenia negatywne konsekwencje przyjęcia postawy hedonistycznej.

Rozpoznaje manipulację stosowaną w reklamie nakierowanej na zmysły potencjalnych klientów.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

44. W poszukiwaniu najwyższego dobra – „Ogród Epikura”
(J. Iwaszkiewicz)

 

Uczeń:

Zna poglądy Epikura oraz koncepcję szczęścia jako braku cierpienia.

Dostrzega problem błędnego myślenia jako źródła zbędnego cierpienia.

Poznaje sposób zapobiegający odczuwaniu zbędnego cierpienia według Epikura.

Wie, na czym polega słuszność stosowania zasady umiaru.

Rozumie wartość przyjemności naturalnych.

Poznaje argumenty przemawiające za tezą, że rozum pomaga w osiąganiu szczęścia.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna poglądy Epikura. Przedstawia koncepcję szczęścia jako braku cierpienia.

Rozumie problem błędnego myślenia jako źródła zbędnego cierpienia.

Zna sposób zapobiegający odczuwaniu zbędnego cierpienia według Epikura.

Wie, na czym polega słuszność stosowania zasady umiaru.

Rozumie wartość przyjemności naturalnych.

Poznaje argumenty przemawiające za tezą, że rozum pomaga w osiąganiu szczęścia.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje poglądy Epikura. Przedstawia koncepcję szczęścia jako braku cierpienia.

Wyjaśnia problem błędnego myślenia jako źródła zbędnego cierpienia.

Zna czwórmian leczniczy jako sposób zapobiegający odczuwaniu zbędnego cierpienia.

Omawia przykłady dowodzące słuszności stosowania zasady umiaru.

Interpretuje wartość przyjemności naturalnych.

Rozważa tezę, że rozum pomaga
w osiąganiu szczęścia. Dostrzega różnice między stanowiskiem Epikura a cyrenaików.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje poglądy Epikura. Przedstawia koncepcję szczęścia jako braku cierpienia.

Wyjaśnia problem błędnego myślenia jako źródła zbędnego cierpienia.

Omawia czwórmian leczniczy jako sposób zapobiegający odczuwaniu zbędnego cierpienia.

Wskazuje i omawia przykłady dowodzące słuszności stosowania zasady umiaru.

Interpretuje wartość przyjemności naturalnych.

Rozważa tezę, że rozum pomaga
w osiąganiu szczęścia. Omawia różnice między stanowiskiem Epikura
a cyrenaików.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje poglądy Epikura. Przedstawia koncepcję szczęścia jako braku cierpienia.

Wyjaśnia problem błędnego myślenia jako źródła zbędnego cierpienia.

Omawia czwórmian leczniczy jako sposób zapobiegający odczuwaniu zbędnego cierpienia.

Wskazuje i omawia przykłady dowodzące słuszności stosowania zasady umiaru.

Interpretuje wartość przyjemności naturalnych.

Rozważa tezę, że rozum pomaga
w osiąganiu szczęścia.

Omawia różnice między stanowiskiem Epikura a cyrenaików.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

45. W poszukiwaniu najwyższego dobra – analiza fragmentu dzieła Epikura „List do Menoikeusa

Uczeń:

Analizuje tezę tekstu
i omawia wskazane argumenty.

Interpretuje wybrane współczesne przykłady ilustrujące poglądy wyrażone
w tekście.

Rozumie argumenty przemawiające za realizacją (współcześnie) postawy opartej na założeniach przedstawionych
w tekście i przeciwko niej.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Dostrzega tezę tekstu i omawia wskazane argumenty.

Interpretuje wybrane współczesne przykłady ilustrujące poglądy wyrażone
w tekście.

Rozumie argumenty przemawiające za realizacją (współcześnie) postawy opartej na założeniach przedstawionych
w tekście i przeciwko niej.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje tezę
i argumenty w tekście.

Omawia współczesne przykłady ilustrujące poglądy wyrażone
w tekście.

Formułuje argumenty przemawiające za realizacją (współcześnie) postawy opartej na założeniach przedstawionych
w tekście i przeciwko niej.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje tezę
i argumenty
w tekście.

Wskazuje i omawia współczesne przykłady ilustrujące poglądy wyrażone
w tekście.

Formułuje argumenty przemawiające za realizacją (współcześnie) postawy opartej na założeniach przedstawionych
w tekście
i przeciwko niej.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje tezę
i argumenty w tekście.

Wskazuje i omawia współczesne przykłady ilustrujące poglądy wyrażone w tekście.

Formułuje argumenty przemawiające za realizacją (współcześnie) postawy opartej na założeniach przedstawionych
w tekście i przeciwko niej.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

46. W poszukiwaniu najwyższego dobra – stoicyzm

 

Uczeń:

Poznaje informacje dotyczące filozofów stoickich: Zenona
z Kition, Seneki
i Marka Aureliusza.

Zna stoicką wizję świata.

Rozumie znaczenie pojęcia panteizm.

Rozumie sformułowanie rozum jako istota ludzkiej natury.

Zna ideę stoickiej cnoty (wolność wewnętrzna).

Rozumie stoickie ujęcie uczuć sprawiających cierpienia
i prowadzących do złych czynów.

Poznaje pojęcia ataraksja i apatia.

Przedstawia postawę stoickiego spokoju.

Rozumie potrzebę poszukiwania ładu
w otaczającym świecie.

Rozważa postawę fatalistyczną i określa jej przyczyny. Omawia konsekwencje przyjęcia takiej postawy.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna poglądy wybranych filozofów stoickich: Zenona
z Kition, Seneki lub Marka Aureliusza.

Zna stoicką wizję świata.

Rozumie znaczenie pojęcia panteizm.

Rozumie sformułowanie rozum jako istota ludzkiej natury.

Zna ideę stoickiej cnoty (wolność wewnętrzna).

Rozumie stoickie ujęcie uczuć sprawiających cierpienia
i prowadzących do złych czynów.

Poznaje pojęcia ataraksja i apatia.

Przedstawia postawę stoickiego spokoju.

Analizuje potrzebę poszukiwania ładu
w otaczającym świecie.

Rozważa postawę fatalistyczną i określa jej przyczyny. Omawia konsekwencje przyjęcia takiej postawy.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje filozofów stoickich: Zenona z Kition, Senekę i Marka Aureliusza.

Przedstawia stoicką wizję świata.

Wyjaśnia pojęcie panteizm
w kontekście stoicyzmu.

Analizuje sformułowanie rozum jako istota ludzkiej natury.

Omawia ideę stoickiej cnoty (wolność wewnętrzna).

Omawia stoickie ujęcie uczuć sprawiających cierpienia
i prowadzących do złych czynów.

Wyjaśnia znaczenie pojęć ataraksja
i apatia.

Przedstawia postawę stoickiego spokoju.

Analizuje potrzebę poszukiwania ładu
w otaczającym świecie.

Rozważa postawę fatalistyczną i określa jej przyczyny. Omawia konsekwencje przyjęcia takiej postawy.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje filozofów stoickich: Zenona z Kition, Senekę i Marka Aureliusza.

Omawia stoicką wizję świata.

Wyjaśnia pojęcie panteizm
w kontekście stoicyzmu.

Omawia obszar znaczeniowy pojęcia rozumienie.

Wyjaśnia sformułowanie rozum jako istota ludzkiej natury.

Omawia ideę stoickiej cnoty (wolność wewnętrzna).

Interpretuje stoickie ujęcie uczuć sprawiających cierpienia
i prowadzących do złych czynów.

Definiuje pojęcia ataraksja i apatia.

Przedstawia
i interpretuje postawę stoickiego spokoju (wskazuje jej zalety i wady).

Analizuje potrzebę poszukiwania ładu
w otaczającym świecie.

Rozważa postawę fatalistyczną
i określa jej przyczyny. Omawia konsekwencje przyjęcia takiej postawy.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje filozofów stoickich: Zenona z Kition, Senekę i Marka Aureliusza.

Omawia stoicką wizję świata.

Wyjaśnia pojęcie panteizm w kontekście stoicyzmu.

Omawia obszar znaczeniowy pojęcia rozumienie.

Wyjaśnia sformułowanie rozum jako istota ludzkiej natury.

Omawia ideę stoickiej cnoty (wolność wewnętrzna).

Interpretuje stoickie ujęcie uczuć sprawiających cierpienia i prowadzących do złych czynów.

Definiuje pojęcia ataraksja i apatia.

Przedstawia
i interpretuje postawę stoickiego spokoju (wskazuje jej zalety
i wady). Analizuje potrzebę poszukiwania ładu w otaczającym świecie.

Rozważa postawę fatalistyczną i określa jej przyczyny. Omawia konsekwencje przyjęcia takiej postawy.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

47. W poszukiwaniu najwyższego dobra – sceptycyzm

Uczeń:

Poznaje problemy, jakie należy rozważyć, aby osiągnąć szczęście
w ujęciu sceptycyzmu.

Rozumie istotę sceptycyzmu (lęk przed niepewnością poznawczą). Poznaje różne formy sceptycyzmu.

Rozumie różnice znaczenia słów: ostrożność, nieufność, ufność, naiwność oraz stanowisk krytycyzmu i agnostycyzmu.

Dostrzega konsekwencje różnych form sceptycyzmu
(w sferze uczuć, komunikacji, moralności).

Rozważa potoczne użycie określeń: dobry człowiek, zły człowiek.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje problemy, jakie należy rozważyć, aby osiągnąć szczęście w ujęciu sceptycyzmu.

Rozumie istotę sceptycyzmu (lęk przed niepewnością poznawczą). Zna różne formy sceptycyzmu.

Rozumie różnice znaczenia słów: ostrożność, nieufność, ufność, naiwność oraz stanowisk krytycyzmu i agnostycyzmu.

Omawia konsekwencje różnych form sceptycyzmu
(w sferze uczuć, komunikacji, moralności).

Rozważa potoczne użycie określeń: dobry człowiek, zły człowiek.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia najistotniejsze założenia sceptycyzmu, wskazuje problemy, jakie należy rozważyć, aby osiągnąć szczęście.

Omawia istotę sceptycyzmu (lęk przed niepewnością poznawczą).

Zna pojęcie izostenia. Wyjaśnia pojęcie sceptycyzm
i wskazuje jego formy.

Spośród wielu wypowiedzeń wskazuje i omawia zdania wyrażające stanowisko sceptyków.

Analizuje tropy sceptyckie.

Wyjaśnia różnice znaczenia słów: ostrożność, nieufność, ufność, naiwność oraz stanowisk krytycyzmu i agnostycyzmu.

Omawia konsekwencje różnych form sceptycyzmu
(w sferze uczuć, komunikacji, moralności).

Rozważa potoczne użycie określeń: dobry człowiek, zły człowiek.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia najistotniejsze założenia sceptycyzmu, wskazuje problemy, jakie należy rozważyć, aby osiągnąć szczęście.

Omawia istotę sceptycyzmu (lęk przed niepewnością poznawczą).

Wyjaśnia pojęcie izostenia. Interpretuje pojęcie sceptycyzm
i wskazuje jego formy.

Spośród wielu wypowiedzeń wskazuje i omawia zdania wyrażające stanowisko sceptyków.

Analizuje tropy sceptyckie.

Wyjaśnia różnice znaczenia słów: ostrożność, nieufność, ufność, naiwność oraz stanowisk krytycyzmu
i agnostycyzmu.

Wskazuje przykłady i omawia konsekwencje różnych form sceptycyzmu
(w sferze uczuć, komunikacji, moralności).

Rozważa potoczne użycie określeń: dobry człowiek, zły człowiek.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia najistotniejsze założenia sceptycyzmu, wskazuje problemy, jakie należy rozważyć, aby osiągnąć szczęście.

Omawia istotę sceptycyzmu (lęk przed niepewnością poznawczą).

Wyjaśnia pojęcie izostenia. Interpretuje pojęcie sceptycyzm
i wskazuje jego formy.

Spośród wielu wypowiedzeń wskazuje i omawia zdania wyrażające stanowisko sceptyków.

Analizuje tropy sceptyckie.

Wyjaśnia różnice znaczenia słów: ostrożność, nieufność, ufność, naiwność oraz stanowisk krytycyzmu
i agnostycyzmu.

Wskazuje przykłady
i omawia konsekwencje różnych form sceptycyzmu
(w sferze uczuć, komunikacji, moralności).

Rozważa potoczne użycie różnych określeń: dobry człowiek, zły człowiek.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje wiadomości i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

48. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

10. Od Augustyna do Levinasa, czyli półtora tysiąca lat refleksji etycznej

 

49. Święty Augustyn

 

Uczeń:

Rozumie pojęcia etyka teistyczna
i etyka ateistyczna.

Zna najważniejsze informacje dotyczące życia i dzieła
św. Augustyna. Wie
o związkach filozofii św. Augustyna
z filozofią Platona.

Rozumie metaforę jaskini w ujęciu
św. Augustyna.

Zna zasady: miłości Boga, człowieka
i siebie samego.

Uzasadnia zło brakiem bytu (dobra).

Wie, że św. Augustyn uznawał życie wieczne za wartość najwyższą.

Rozumie pojęcie wewnętrzna walka
w człowieku
i etyczne aspekty pojęcia grzeszności.

Przedstawia przykłady miłosierdzia i skruchy moralnej.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie pojęcia etyka teistyczna
i etyka ateistyczna.

Zna najważniejsze informacje dotyczące życia i dzieła
św. Augustyna. Wie
o związkach filozofii św. Augustyna
z filozofią Platona.

Omawia metaforę jaskini w ujęciu
św. Augustyna.

Przedstawia zasady: miłości Boga, człowieka i siebie samego.

Uzasadnia zło brakiem bytu (dobra).

Wie, że św. Augustyn uznawał życie wieczne za wartość najwyższą.

Rozumie pojęcie wewnętrzna walka
w człowieku
i etyczne aspekty pojęcia grzeszności.

Omawia przykłady miłosierdzia i skruchy moralnej.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcia etyka teistyczna
i etyka ateistyczna.

Omawia życie i dzieło św. Augustyna, odwołuje się do filozofii Platona.

Interpretuje metaforę jaskini w ujęciu
św. Augustyna.

Omawia zasady: miłości Boga, człowieka i siebie samego.

Interpretuje teodyceę, uzasadnia zło brakiem bytu (dobra). Odwołuje się do przykładów.

Wskazuje, że według św. Augustyna życie wieczne jest wartością najwyższą.

Omawia pojęcie wewnętrznej walki
w człowieku
, rozważa etyczne aspekty grzeszności.

Wskazuje i omawia przykłady miłosierdzia i skruchy moralnej.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcia etyka teistyczna
i etyka ateistyczna.

Omawia życie
i dzieło
św. Augustyna, odwołuje się do filozofii Platona.

Omawia podobieństwa
i różnice
w interpretacji metafory jaskini
w ujęciu Platona
i św. Augustyna.

Wyjaśnia zasady: miłości Boga, człowieka i siebie samego.

Interpretuje teodyceę, uzasadnia zło brakiem bytu (dobra). Odwołuje się do przykładów.

Wskazuje, że według
św. Augustyna życie wieczne jest wartością najwyższą.

Omawia pojęcie wewnętrznej walki
w człowieku
, rozważa etyczne aspekty grzeszności.

Wskazuje i omawia przykłady miłosierdzia
i skruchy moralnej.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcia etyka teistyczna i etyka ateistyczna.

Omawia życie i dzieło św. Augustyna, odwołuje się do filozofii Platona.

Omawia podobieństwa i różnice w interpretacji metafory jaskini
w ujęciu Platona
i św. Augustyna.

Wyjaśnia zasady: miłości Boga, człowieka i siebie samego.

Interpretuje teodyceę, uzasadnia zło brakiem bytu (dobra). Odwołuje się do przykładów.

Wskazuje, że według św. Augustyna życie wieczne jest wartością najwyższą.

Omawia pojęcie wewnętrznej walki
w człowieku
, rozważa etyczne aspekty grzeszności.

Wskazuje i omawia przykłady miłosierdzia
i skruchy moralnej.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

50. Święty Tomasz

 

Uczeń:

Poznaje wiadomości dotyczące życia
i dzieła św. Tomasza.

Zna pojęcie teocentryzmu metafizyki
św. Tomasza oraz hierarchiczną budowę etyki.

Dostrzega znaczenie woli i rozumu
w rozwoju moralnym.

Zna koncepcję sumienia przeduczynkowego
i pouczynkowego.

Poznaje pojęcie prawo naturalne
i odróżnia je od prawa stanowionego.

Rozumie cechy
i funkcję cnót kardynalnych: wstrzemięźliwości, roztropności, sprawiedliwości
i męstwa.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia wiadomości dotyczące życia
i dzieła św. Tomasza.

Zna pojęcie teocentryzmu metafizyki
św. Tomasza oraz hierarchiczną budowę etyki.

Rozumie znaczenie woli i rozumu
w rozwoju moralnym.

Rozumie koncepcję sumienia przeduczynkowego
i pouczynkowego

Zna pojęcie prawo naturalne i odróżnia
je od prawa stanowionego.

Wymienia cnoty kardynalne: wstrzemięźliwość, roztropność, sprawiedliwość
i męstwo, ich cechy
i funkcję.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia najważniejsze zagadnienia dotyczące systemu św. Tomasza.

Wyjaśnia pojęcie teocentryzmu metafizyki
św. Tomasza.

Omawia hierarchiczną budowę etyki oraz znaczenie woli
i rozumu w rozwoju moralnym.

Omawia koncepcję sumienia przeduczynkowego
i pouczynkowego.

Zna pojęcie prawo naturalne i odróżnia je od prawa stanowionego.

Wyjaśnia cnoty kardynalne: wstrzemięźliwość, roztropność, sprawiedliwość
i męstwo, określa ich cechy i funkcję.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje życie i dzieło
św. Tomasza.

Wyjaśnia pojęcie teocentryzmu metafizyki
św. Tomasza.

Omawia hierarchiczną budowę etyki oraz znaczenie woli
i rozumu w rozwoju moralnym.

Omawia koncepcję sumienia przeduczynkowego
i pouczynkowego.

Rozróżnia prawo naturalne i prawo stanowione.

Wyjaśnia cnoty kardynalne: wstrzemięźliwość, roztropność, sprawiedliwość
i męstwo, określa ich cechy i funkcję.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje życie
i dzieło św. Tomasza.

Wyjaśnia pojęcie teocentryzmu metafizyki
św. Tomasza.

Omawia hierarchiczną budowę etyki oraz znaczenie woli
i rozumu w rozwoju moralnym.

Omawia koncepcję sumienia przeduczynkowego
i pouczynkowego.

Rozróżnia prawo naturalne i prawo stanowione.

Wyjaśnia cnoty kardynalne: wstrzemięźliwość, roztropność, sprawiedliwość
i męstwo, określa ich cechy i funkcję.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

51. „Resentyment
a moralność” – analiza fragmentu tekstu M. Schelera

Uczeń:

Rozumie, na czym polega szczególne ujęcie chrześcijańskiej koncepcji miłości.

Rozważa pojęcie godność osoby
w odniesieniu do uzasadnienia miłości.

Omawia różne aspekty miłości bliźniego, wykazując jej pozytywne działanie na podmiot.

Interpretuje sformułowanie większym szczęściem jest dawać niż brać.

Omawia problemy związane
z wcielaniem zasady miłości bliźniego.

Wskazuje tezę tekstu, rozumie argumenty, które ją uzasadniają.

W wypowiedziach odwołuje się do własnych doświadczeń, obserwacji. Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna podstawowe założenie starożytnej (klasycznej) koncepcji miłości („dążenie niższego do wyższego”).

Zna szczególne ujęcie chrześcijańskiej koncepcji miłości.

Rozważa pojęcie godność osoby
w odniesieniu do uzasadnienia miłości.

Omawia różne aspekty miłości bliźniego, wykazując jej pozytywne działanie na podmiot.

Interpretuje sformułowanie większym szczęściem jest dawać niż brać.

Omawia problemy związane
z wcielaniem zasady miłości bliźniego.

Wskazuje tezę tekstu, rozumie argumenty, które ją uzasadniają.

W wypowiedziach odwołuje się do własnych doświadczeń, obserwacji. Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie podstawowe założenie starożytnej (klasycznej) koncepcji miłości („dążenie niższego do wyższego”).

Wyjaśnia szczególne ujęcie chrześcijańskiej koncepcji miłości.

Rozważa pojęcie godność osoby
w odniesieniu do uzasadnienia miłości.

Omawia różne aspekty miłości bliźniego, wykazując jej pozytywne działanie na podmiot.

Interpretuje sformułowanie większym szczęściem jest dawać niż brać.

Omawia problemy związane
z wcielaniem zasady miłości bliźniego.

Wskazuje tezę tekstu, rozumie argumenty, które ją uzasadniają.

W wypowiedziach odwołuje się do własnych doświadczeń, obserwacji, a także wiedzy z zakresu literatury. Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje podstawowe założenie starożytnej (klasycznej) koncepcji miłości („dążenie niższego do wyższego”).

Wyjaśnia szczególne ujęcie chrześcijańskiej koncepcji miłości.

Wskazuje różnice
w ujęciu idei Boga.

Rozważa pojęcie godność osoby
w odniesieniu do uzasadnienia miłości.

Omawia różne aspekty miłości bliźniego, wykazując jej pozytywne działanie na podmiot.

Interpretuje sformułowanie większym szczęściem jest dawać niż brać.

Omawia problemy związane
z wcielaniem zasady miłości bliźniego.

Wskazuje tezę tekstu i argumenty. W wypowiedziach odwołuje się do własnych doświadczeń, obserwacji, a także wiedzy z zakresu literatury. Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje podstawowe założenie starożytnej (klasycznej) koncepcji miłości („dążenie niższego do wyższego”).

Wyjaśnia szczególne ujęcie chrześcijańskiej koncepcji miłości.

Wskazuje różnice
w ujęciu idei Boga.

Rozważa pojęcie godność osoby
i w odniesieniu do uzasadnienia miłości.

Omawia różne aspekty miłości bliźniego, wykazując jej pozytywne działanie na podmiot.

Interpretuje sformułowanie większym szczęściem jest dawać niż brać.

Omawia problemy związane z wcielaniem zasady miłości bliźniego.

Wskazuje tezę tekstu
i argumenty.

W wypowiedziach odwołuje się do własnych doświadczeń, obserwacji, a także wiedzy z zakresu literatury. Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

52. Baruch Spinoza

 

Uczeń:

Przedstawia postać Spinozy.

Definiuje panteizm.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia postać Spinozy.

Określa dwa rodzaje substancji, które wyróżnił Kartezjusz.

Definiuje panteizm.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia postać Spinozy.

Określa dwa rodzaje substancji, które wyróżnił Kartezjusz.

Definiuje panteizm.

Wyróżnia w przeżyciach człowieka pożądanie, radość
i smutek, analizuje je na przykładach.

W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia postać Spinozy.

Określa dwa rodzaje substancji, które wyróżnił Kartezjusz.

Definiuje panteizm.

Wyróżnia
w przeżyciach człowieka pożądanie, radość
i smutek, analizuje je na przykładach.

Przedstawia racjonalne podejście do własnych przeżyć.

W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia postać Spinozy.

Określa dwa rodzaje substancji, które wyróżnił Kartezjusz.

Definiuje panteizm.

Wyróżnia
w przeżyciach człowieka pożądanie, radość i smutek, analizuje je na przykładach.

Przedstawia racjonalne podejście do własnych przeżyć.

Argumentuje na rzecz racjonalnego samopoznania.

Podaje przykłady jego znaczenia dla dobra etycznego i własnego dobrostanu.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów kultury.

53. Fryderyk Nietzsche

 

Uczeń:

Zna najistotniejsze idee filozofii
F. Nietschego.

Zna pojęcia: amoralizm, relatywizm, witalizm, nihilizm.

Rozumie określenia dionizyjski
i arkadyjski nurt
w kulturze.

Wyjaśnia pojęcie resentyment.

Rozumie problem niesamodzielności intelektualnej współczesnego człowieka.

Zna etapy przemian ducha i koncepcję nadczłowieka według Nietzschego. Rozumie istotę jego krytyki chrześcijaństwa.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia dzieło
F. Nietzschego.

Zna pojęcia: amoralizm, relatywizm, witalizm, nihilizm.

Rozumie określenia dionizyjski i arkadyjski nurt w kulturze.

Wyjaśnia pojęcie resentyment.

Rozumie problem niesamodzielności intelektualnej współczesnego człowieka.

Zna etapy przemian ducha i koncepcję nadczłowieka według Nietzschego oraz istotę jego krytyki chrześcijaństwa.

Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia dzieło
F. Nietzschego.

Wyjaśnia pojęcia: amoralizm, relatywizm, witalizm, nihilizm.

Omawia dionizyjski
i arkadyjski nurt
w kulturze.

Wyjaśnia pojęcie resentyment.

Przedstawia problem niesamodzielności intelektualnej współczesnego człowieka.

Omawia etapy przemian ducha
i koncepcję nadczłowieka według Nietzschego oraz wyjaśnia istotę jego krytyki chrześcijaństwa.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia dzieło
F. Nietzschego.

Wyjaśnia pojęcia: amoralizm, relatywizm, witalizm, nihilizm.

Interpretuje dionizyjski
i arkadyjski nurt
w kulturze.

Wyjaśnia pojęcie resentyment.

Interpretuje problem niesamodzielności intelektualnej współczesnego człowieka.

Omawia etapy przemian ducha
i koncepcję nadczłowieka według Nietzschego oraz wyjaśnia istotę jego krytyki chrześcijaństwa.

Ocenia główne idee filozofii Nietzschego.

Prezentuje własne poglądy na temat głównych idei filozofii Nietzschego, stawiając tezy
i argumentując.

Dokonując opisu ludzkich postaw, wykorzystuje poznane pojęcia.

Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia dzieło
F. Nietzschego.

Wyjaśnia pojęcia: amoralizm, relatywizm, witalizm, nihilizm.

Interpretuje dionizyjski i arkadyjski nurt
w kulturze.

Wyjaśnia pojęcie resentyment.

Interpretuje problem niesamodzielności intelektualnej współczesnego człowieka.

Omawia etapy przemian ducha
i koncepcję nadczłowieka według Nietzschego oraz wyjaśnia istotę jego krytyki chrześcijaństwa.

Prezentuje własne poglądy na temat głównych idei filozofii Nietzschego, stawiając tezy i argumentując.

Dokonując opisu ludzkich postaw, wykorzystuje poznane pojęcia.

Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

54. Egzystencjalizm

 

Uczeń:

Zna najważniejsze informacje dotyczące życia i koncepcji
J.P. Sartre’a oraz
A. Camusa.

Rozumie istotę przewrotu egzystencjalistycz-
nego w pojmowaniu człowieka.

Rozumie konsekwencje ateizmu Sartre’a
w kontekście jego etyki.

Poznaje twierdzenie Sartre’a o egzystencji człowieka poprzedzającej esencję.

Dostrzega samotność człowieka.

Poznaje argumenty przemawiające za tezą Sartre’a
o samotności człowieka i przeciw niej.

Rozumie ideę człowieka w obliczu absurdu według
A. Camusa.

Zna mit Syzyfa według Camusa.

Rozumie pojęcie nihilizmu i jego konsekwencje.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna najważniejsze informacje dotyczące życia i koncepcji
J.P. Sartre’a oraz
A. Camusa.

Rozumie istotę przewrotu egzystencjalistycz-
nego w pojmowaniu człowieka.

Rozumie konsekwencje ateizmu Sartre’a
w kontekście jego etyki.

Rozumie twierdzenie Sartre’a o egzystencji człowieka poprzedzającej esencję.

Rozumie kwestię samotności człowieka.

Rozumie argumenty przemawiające za tezą Sartre’a
o samotności człowieka i przeciw niej.

Rozumie ideę człowieka w obliczu absurdu według
A. Camusa.

Zna mit Syzyfa według Camusa.

Rozumie pojęcie nihilizmu i jego konsekwencje.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje życie
i dzieło J.P. Sartre’a oraz A. Camusa.

Analizuje istotę
i znaczenie przewrotu egzystencjalistycz-
nego w pojmowaniu człowieka.

Omawia ateizm Sartre’a w kontekście jego etyki.

Wyjaśnia twierdzenie Sartre’a o egzystencji poprzedzającej esencję.

Dostrzega
i interpretuje ideę samotności człowieka.

Rozważa argumenty przemawiające za tezą Sartre’a
o samotności człowieka i przeciw niej.

Wyjaśnia sytuację człowieka w obliczu absurdu według
A. Camusa.

Omawia mit Syzyfa według Camusa.

Zna pojęcie nihilizmu
i wyjaśnia jego konsekwencje.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje życie i dzieło J.P. Sartre’a oraz A. Camusa.

Wyjaśnia istotę
i znaczenie przewrotu egzystencjalistycz-
nego w pojmowaniu człowieka.

Omawia ateizm Sartre’a
w kontekście jego etyki.

Wyjaśnia twierdzenie Sartre’a o egzystencji poprzedzającej esencję.

Dostrzega
i interpretuje ideę samotności człowieka.

Przedstawia argumenty przemawiające za tezą Sartre’a
o samotności człowieka i przeciw niej.

Wyjaśnia sytuację człowieka w obliczu absurdu według
A. Camusa.

Omawia
i interpretuje mit Syzyfa według Camusa.

Omawia pojęcie nihilizmu i jego konsekwencje.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Charakteryzuje życie
i dzieło J.P. Sartre’a oraz A. Camusa.

Wyjaśnia istotę
i znaczenie przewrotu egzystencjalistycz-
nego w pojmowaniu człowieka.

Omawia ateizm Sartre’a w kontekście jego etyki.

Wyjaśnia twierdzenie Sartre’a o egzystencji poprzedzającej esencję.

Dostrzega
i interpretuje ideę samotności człowieka.

Przedstawia argumenty przemawiające za tezą Sartre’a o samotności człowieka i przeciw niej.

Wyjaśnia sytuację człowieka w obliczu absurdu według
A. Camusa.

Omawia i interpretuje mit Syzyfa według Camusa.

Omawia pojęcie nihilizmu i jego konsekwencje.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
W wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

55. Emmanuel Levinas i twarz Innego

Uczeń:

Zna postać
E. Levinasa jako filozofa dialogu.

Zna twierdzenie Levinasa o twarzy Innego. Rozumie etyczne znaczenie twarzy; wie o tym, że twarz „mówi”: „nie zabijesz”.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna postać
E. Levinasa jako filozofa dialogu.

Rozumie ograniczenie życia człowieka przez jego cielesność
i skończoność.

Zna twierdzenie Levinasa o twarzy Innego. Rozumie etyczne znaczenie twarzy; wie o tym,
że twarz „mówi”:
„nie zabijesz”.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna postać
E. Levinasa jako filozofa dialogu.

Rozumie ograniczenie życia człowieka przez jego cielesność
i skończoność.

Zna twierdzenie Levinasa o twarzy Innego. Omawia ograniczenia, jakie etyczne postrzeganie Innego stawia jego swobodzie. Rozumie etyczne znaczenie twarzy; wie o tym, że twarz „mówi”: „nie zabijesz”.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna postać
E. Levinasa jako filozofa dialogu.

Rozumie ograniczenie życia człowieka przez jego cielesność
i skończoność.

Zna twierdzenie Levinasa o twarzy Innego. Omawia ograniczenia, jakie etyczne postrzeganie Innego stawia jego swobodzie. Rozumie etyczne znaczenie twarzy; wie o tym, że twarz „mówi”: „nie zabijesz”.

Rozumie dialog jako całość relacji
z Innym.

Podaje przykłady odpowiedzi na wezwanie twarzy.

Opisuje odpowiedzialność za innych, jaka jest naszym udziałem.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna postać
E. Levinasa jako filozofa dialogu.

Rozumie ograniczenie życia człowieka przez jego cielesność i skończoność.

Zna twierdzenie Levinasa o twarzy Innego. Omawia ograniczenia, jakie etyczne postrzeganie Innego stawia jego swobodzie. Rozumie etyczne znaczenie twarzy; wie o tym, że twarz „mówi”: „nie zabijesz”.

Rozumie dialog jako całość relacji z Innym.

Podaje przykłady odpowiedzi na wezwanie twarzy.

Opisuje odpowiedzialność za innych, jaka jest naszym udziałem.

Zna i opowiada pojęcie epifanii (przejawiania się) twarzy jako głosu Boga.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

56. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

11. Ocena moralna czynu. Od deontologii do utylitaryzmu

 

57. Ocena moralna czynu – etyki deontologiczne

 

Uczeń:

Zna elementy, jakie podlegają rozważeniu przy ocenie wartości moralnej czynu.

Zna cechy etyki deontologicznej
i etyki teleologicznej.

Rozumie sformułowanie krytykujące założenie etyki teleologicznej
o zawieszaniu sądów na dobrach pozamoralnych.

Rozpoznaje normy deontologiczne.

Analizuje pojęcia zaniechanie od umożliwienia zła
i przyczynienie się do zła.

Rozumie, na czym polega dylemat wynikający ze stosowania rygorów deontologicznych.

Rozumie rolę
i znaczenie etyki deontologicznej
w kontekście życia codziennego.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna elementy, jakie podlegają rozważeniu przy ocenie wartości moralnej czynu.

Zna cechy etyki deontologicznej i etyki teleologicznej.

Rozumie sformułowanie krytykujące założenie etyki teleologicznej
o zawieszaniu sądów na dobrach pozamoralnych.

Rozpoznaje normy deontologiczne.

Analizuje pojęcia zaniechanie od umożliwienia zła
i przyczynienie się
do zła.

Omawia wskazany przykład, w którym ujawnia się dylemat wynikający ze stosowania rygorów deontologicznych.

Rozumie rolę
i znaczenie etyki deontologicznej
w kontekście życia codziennego.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje elementy, jakie podlegają rozważeniu przy ocenie wartości moralnej czynu.

Wyjaśnia pojęcia etyka deontologiczna
i etyka teleologiczna.

Na wskazanym przykładzie objaśnia cechy etyki deontologicznej
i konsekwencjalis-
tycznej.

Interpretuje sformułowanie krytykujące założenie etyki teleologicznej
o zawieszaniu sądów na dobrach pozamoralnych.

Objaśnia istotę norm deontologicznych i je rozpoznaje.

Interpretuje deontologiczne ujęcie pojęcia zgodność
z normą
.

Analizuje pojęcia zaniechanie od umożliwienia zła
i przyczynienie się do zła.

Omawia wskazany przykład, w którym ujawnia się dylemat wynikający ze stosowania rygorów deontologicznych.

Interpretuje rolę
i znaczenie etyki deontologicznej
w kontekście życia codziennego.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Dokonuje analizy wybranego czynu, wskazując elementy, jakie podlegają rozważeniu przy ocenie jego wartości moralnej.

Wyjaśnia pojęcia etyka deontologiczna
i etyka teleologiczna.

Przytacza przykłady i na ich podstawie objaśnia cechy etyki deontologicznej
i konsekwencjalis-
tycznej.

Interpretuje sformułowanie krytykujące założenie etyki teleologicznej
o zawieszaniu sądów na dobrach pozamoralnych.

Objaśnia istotę norm deontologicznych i je rozpoznaje.

Interpretuje deontologiczne ujęcie pojęcia zgodność z normą.

Analizuje pojęcia zaniechanie od umożliwienia zła
i przyczynienie się do zła.

Omawia dylematy związane ze stosowaniem rygorów deontologicznych.

Interpretuje rolę
i znaczenie etyki deontologicznej
w kontekście życia codziennego.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. W swoich wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Dokonuje analizy wybranego czynu, wskazując elementy, jakie podlegają rozważeniu przy ocenie jego wartości moralnej.

Wyjaśnia pojęcia etyka deontologiczna i etyka teleologiczna.

Przytacza przykłady
i na ich podstawie objaśnia cechy etyki deontologicznej
i konsekwencjalis-
tycznej.

Interpretuje sformułowanie krytykujące założenie etyki teleologicznej
o zawieszaniu sądów na dobrach pozamoralnych.

Objaśnia istotę norm deontologicznych i je rozpoznaje.

Interpretuje deontologiczne ujęcie pojęcia zgodność
z normą
.

Analizuje pojęcie zaniechanie od umożliwienia zła
i przyczynienie się do zła.

Omawia dylematy związane ze stosowaniem rygorów deontologicznych.

Interpretuje rolę
i znaczenie etyki deontologicznej
w kontekście życia codziennego.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
W swoich wypowiedziach wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

58. Ocena moralna czynu – Immanuel Kant

 

Uczeń:

Zna najistotniejsze informacje dotyczące życia i dzieła I. Kanta.

Zna pojęcie obowiązek moralny.

Rozumie znaczenie sformułowań działanie zgodnie
z obowiązkiem

i działanie w imię obowiązku.

Zna imperatyw kategoryczny.

Rozumie konsekwencje niestosowania imperatywu praktycznego
I. Kanta.

Rozumie dylematy związane ze stosowaniem rygoryzmu moralnego.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna najistotniejsze informacje dotyczące życia i dzieła I. Kanta.

Zna pojęcie obowiązek moralny.

Rozumie znaczenie sformułowań działanie zgodnie
z obowiązkiem

i działanie w imię obowiązku.

Zna imperatyw kategoryczny.

Rozumie konsekwencje niestosowania imperatywu praktycznego I. Kanta.

Interpretuje przykłady z życia codziennego w kontekście poruszanych zagadnień.

Omawia przykłady dylematów związanych ze stosowaniem rygoryzmu moralnego.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie i dzieło I. Kanta.

Wyjaśnia pojęcie obowiązek moralny.

Analizuje sformułowania działanie zgodnie
z obowiązkiem

i działanie w imię obowiązku.

Wyjaśnia imperatyw kategoryczny.

Wskazuje konsekwencje niestosowania imperatywu praktycznego I. Kanta.

Interpretuje przykłady z życia codziennego, wykorzystując pojęcia skłonność
i obowiązek.

Omawia przykłady dylematów związanych ze stosowaniem rygoryzmu moralnego.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie
i dzieło I. Kanta.

Wyjaśnia pojęcie obowiązek moralny.

Analizuje sformułowania działanie zgodnie
z obowiązkiem

i działanie w imię obowiązku.

Omawia i interpretuje imperatyw kategoryczny.

Rozważa konsekwencje niestosowania imperatywu praktycznego
I. Kanta.

Interpretuje przykłady z życia codziennego, wykorzystując pojęcia skłonność
i obowiązek.

Wskazuje i omawia przykłady dylematów związanych ze stosowaniem rygoryzmu moralnego.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie i dzieło I. Kanta.

Wyjaśnia pojęcie obowiązek moralny.

Analizuje sformułowania działanie zgodnie
z obowiązkiem

i działanie w imię obowiązku.

Omawia i interpretuje imperatyw kategoryczny.

Rozważa konsekwencje niestosowania imperatywu praktycznego I. Kanta.

Interpretuje przykłady z życia codziennego, wykorzystując pojęcia skłonność i obowiązek.

Wskazuje i omawia przykłady dylematów związanych ze stosowaniem rygoryzmu moralnego.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

59. Ocena moralna czynu – konsekwencjalizm

 

Uczeń:

Zna ogólne założenia konsekwencjalizmu.

Rozumie zróżnicowanie pojęcia dobro oraz problem usankcjonowania kar.

Rozważa wskazane przykłady z życia codziennego z punktu widzenia konsekwencji czynów.

Rozumie wymóg kompetencji w ocenie potencjalnych konsekwencji czynu.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna ogólne założenia. konsekwencjalizmu.

Rozumie zróżnicowanie pojęcia dobro. Wyjaśnia kwestię usankcjonowania kar.

Rozważa wskazane przykłady z życia codziennego z punktu widzenia konsekwencji czynów.

Zna wymóg kompetencji w ocenie potencjalnych konsekwencji czynu.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia ogólne założenia. konsekwencjalizmu.

Objaśnia zróżnicowanie pojęcia dobro. Interpretuje kwestię usankcjonowania kar.

Stosuje zasadę prawdopodobieństwa w analizowaniu czynów ze względu na ich konsekwencje.

Wyjaśnia wymóg kompetencji w ocenie potencjalnych konsekwencji czynu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia ogólne założenia konsekwencjalizmu.

Objaśnia zróżnicowanie pojęcia dobro. Interpretuje kwestię usankcjonowania kar.

Stosuje zasadę prawdopodobieństwa w analizowaniu czynów ze względu na ich konsekwencje.

Analizuje
i interpretuje wymóg kompetencji
w ocenie potencjalnych konsekwencji czynu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia ogólne założenia konsekwencjalizmu.

Objaśnia zróżnicowanie pojęcia dobro. Interpretuje kwestię usankcjonowania kar.

Stosuje zasadę prawdopodobieństwa w analizowaniu czynów ze względu na ich konsekwencje.

Analizuje i interpretuje wymóg kompetencji
w ocenie potencjalnych konsekwencji czynu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

60. Ocena moralna czynu – utylitaryzm Jeremy’ego Benthama i Johna Stuarta Milla

 

Uczeń:

Zna najważniejsze informacje dotyczące poglądów
J. Benthama
i J.S. Milla.

Dostrzega oświeceniowe źródła utylitaryzmu.

Zna rachunek użyteczności
J. Benthama.

Rozumie różnice między utylitaryzmem hedonistycznym
a utylitaryzmem
J.S. Milla.

Zna zasadę użyteczności.

Dokonuje rozróżnienia przyjemności wyższych i niższych.

Rozważa przykłady
z życia codziennego, w których ujawnia się zasada utylitaryzmu.

Rozumie wpływ utylitaryzmu na współczesną kulturę.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna najważniejsze informacje dotyczące poglądów
J. Benthama
i J.S. Milla.

Dostrzega oświeceniowe źródła utylitaryzmu.

Zna rachunek przyjemnościowy
J. Benthama.

Rozumie różnice między utylitaryzmem hedonistycznym
a utylitaryzmem
J.S. Milla.

Rozumie zasadę użyteczności.

Dokonuje rozróżnienia przyjemności wyższych i niższych.

Rozważa przykłady z życia codziennego,
w których ujawnia się zasada utylitaryzmu.

Rozumie wpływ utylitaryzmu na współczesną kulturę.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie
i poglądy J. Benthama i J.S. Milla.

Dowodzi oświeceniowych źródeł utylitaryzmu.

Wyjaśnia rachunek przyjemnościowy
J. Benthama.

Wyjaśnia i omawia utylitaryzm hedonistyczny i utylitaryzm J.S. Milla.

Wyjaśnia zasadę użyteczności.

Dokonuje rozróżnienia przyjemności wyższych i niższych.

Omawia przykłady
z życia codziennego, w których ujawnia się zasada utylitaryzmu.

Omawia wpływ utylitaryzmu na współczesną kulturę.

Prezentuje poglądy przemawiające za uznaniem utylitaryzmu oraz przeciw niemu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie
i poglądy
J. Benthama
i J.S. Milla.

Dowodzi oświeceniowych źródeł utylitaryzmu.

Wyjaśnia rachunek przyjemnościowy
J. Benthama.

Wyjaśnia i omawia utylitaryzm hedonistyczny
i utylitaryzm
J.S. Milla.

Wyjaśnia zasadę użyteczności.

Dokonuje rozróżnienia przyjemności wyższych i niższych.

Wskazuje i omawia przykłady z życia codziennego,
w których ujawnia się zasada utylitaryzmu.

Omawia wpływ utylitaryzmu na współczesną kulturę.

Prezentuje poglądy przemawiające za uznaniem utylitaryzmu oraz przeciw niemu.

Wyjaśnia pogląd uznający utylitaryzm za teorię redukcjonistyczną.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia życie
i poglądy J. Benthama i J.S. Milla.

Dowodzi oświeceniowych źródeł utylitaryzmu.

Wyjaśnia rachunek przyjemnościowy
J. Benthama.

Wyjaśnia i omawia utylitaryzm hedonistyczny
i utylitaryzm J.S. Milla.

Wyjaśnia zasadę użyteczności.

Dokonuje rozróżnienia przyjemności wyższych i niższych.

Wskazuje i omawia przykłady z życia codziennego,
w których ujawnia się zasada utylitaryzmu.

Omawia wpływ utylitaryzmu na współczesną kulturę.

Prezentuje poglądy przemawiające za uznaniem utylitaryzmu oraz przeciw niemu.

Wyjaśnia pogląd uznający utylitaryzm za teorię redukcjonistyczną.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

61. „Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa” – analiza fragmentu dzieła J. Benthama

 

Uczeń:

Wskazuje tezę tekstu.

Rozumie związek między interesem jednostki a interesem społeczeństwa.

Zna zasadę użyteczności.

Omawia przykłady
z życia codziennego do zilustrowania treści tekstu.

Rozumie argumenty przemawiające za słusznością zasady
i przeciwko niej.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje tezę tekstu.

Rozumie związek między interesem jednostki a interesem społeczeństwa.

Zna zasadę użyteczności.

Omawia przykłady
z życia codziennego do zilustrowania treści tekstu.

Prezentuje poglądy przemawiające za słusznością zasady
i przeciwko niej, stawiając tezy
i argumentując.

Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje tezę
i argumenty w tekście.

Wyjaśnia związek między interesem jednostki a interesem społeczeństwa.

Wyjaśnia zasadę użyteczności.

Omawia przykłady
z życia codziennego do zilustrowania treści tekstu.

Prezentuje własne poglądy przemawiające za słusznością zasady
i przeciwko niej, stawiając tezy
i argumentując.

Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje tezę
i argumenty
w tekście.

Wyjaśnia związek między interesem jednostki
a interesem społeczeństwa.

Omawia zasadę użyteczności.

Podaje i omawia przykłady z życia codziennego do zilustrowania treści tekstu.

Prezentuje własne poglądy przemawiające za słusznością zasady
i przeciwko niej, stawiając tezy
i argumentując.

Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wskazuje tezę
i argumenty w tekście.

Wyjaśnia związek między interesem jednostki a interesem społeczeństwa.

Omawia zasadę użyteczności.

Podaje i omawia przykłady z życia codziennego do zilustrowania treści tekstu.

Prezentuje własne poglądy przemawiające za słusznością zasady
i przeciwko niej, stawiając tezy
i argumentując.

Wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

62. Renesans cnoty

Uczeń:

Zna pojęcie cnoty moralnej.

Podaje przykłady zachowań sprzecznych z cnotą.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje definicję cnoty moralnej.

Wymienia przykłady cnót z różnych epok.

Podaje przykłady zachowań sprzecznych z cnotą.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Stosuje pojęcie cnoty jako stałej dyspozycji do czynów moralnie pozytywnych.

Podaje przykłady cnót z różnych epok.

Podaje przykłady zachowań sprzecznych z cnotą.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Stosuje pojęcie cnoty jako stałej dyspozycji do czynów moralnie pozytywnych.

Podaje przykłady cnót z różnych epok.

Podaje przykłady zachowań sprzecznych
z cnotą.

Omawia trudności
w realizowaniu cnoty w życiu praktycznym.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Stosuje pojęcie cnoty jako stałej dyspozycji do czynów moralnie pozytywnych.

Podaje przykłady cnót z różnych epok.

Podaje przykłady zachowań sprzecznych z cnotą.

Analizuje przykłady postaci, które mogą służyć za wzór cnotliwego postępowania.

Omawia trudności
w realizowaniu cnoty
w życiu praktycznym.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

63. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

12. Między jednostką a zbiorowością. Etyka a polityka

 

64. Etyka a polityka – kodeks władcy według Nicollo Machiavellego

Uczeń:

Zna stanowisko
N. Machiavellego wyrażone w Księciu, dostrzega kontekst biograficzny.

Rozumie materialistyczny zwrot w myśleniu politycznym.

Zna pojęcie machiawelizm.

Dostrzega pragmatyzm koncepcji władcy
w ujęciu Machiavellego.

Wyjaśnia zasadę cel uświęca środki, wskazując amoralizm postawy opisanej
w Księciu.

Dostrzega przykłady ilustrujące zasadę cel uświęca środki we współczesnym świecie.

Zauważa związek etyki i polityki.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna stanowisko
N. Machiavellego wyrażone w Księciu, dostrzega kontekst biograficzny.

Rozumie materialistyczny zwrot w myśleniu politycznym.

Zna pojęcie machiawelizm.

Dostrzega pragmatyzm koncepcji władcy w ujęciu Machiavellego.

Wyjaśnia zasadę cel uświęca środki, wskazując amoralizm postawy opisanej
w Księciu.

Omawia przykład ilustrujący zasadę cel uświęca środki we współczesnym świecie.

Rozumie związek etyki i polityki.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia stanowisko N. Machiavellego wyrażone w Księciu, wskazując kontekst biograficzny.

Wyjaśnia materialistyczny zwrot w myśleniu politycznym.

Wyjaśnia pojęcie machiawelizm.

Podkreśla pragmatyzm koncepcji władcy w ujęciu Machiavellego.

Interpretuje pojęcie cnoty w Księciu, przywołując jej znaczenie w starożytnej, klasycznej koncepcji cnoty.

Omawia i interpretuje zasadę cel uświęca środki, wykazuje amoralizm postawy opisanej w Księciu.

Omawia przykłady ilustrujące zasadę cel uświęca środki we współczesnym świecie.

Wyjaśnia związek etyki i polityki.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia stanowisko N. Machiavellego wyrażone w Księciu, wskazując kontekst biograficzny.

Wyjaśnia materialistyczny zwrot w myśleniu politycznym.

Wyjaśnia pojęcie machiawelizm.

Wskazuje pragmatyzm koncepcji władcy
w ujęciu Machiavellego.

Interpretuje pojęcie cnoty w Księciu, przywołując jej znaczenie
w starożytnej, klasycznej koncepcji cnoty.

Omawia
i interpretuje zasadę cel uświęca środki, wykazuje amoralizm postawy opisanej
w Księciu.

Podaje i omawia przykłady ilustrujące zasadę cel uświęca środki we współczesnym świecie.

Wyjaśnia związek etyki i polityki.

Prezentuje własne poglądy przemawiające za słusznością zasady cel uświęca środki
i przeciwko niej, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia stanowisko
N. Machiavellego wyrażone w Księciu, wskazując kontekst biograficzny.

Wyjaśnia materialistyczny zwrot w myśleniu politycznym.

Wyjaśnia pojęcie machiawelizm.

Wskazuje pragmatyzm koncepcji władcy
w ujęciu Machiavellego.

Interpretuje pojęcie cnoty w Księciu, przywołując jej znaczenie
w starożytnej, klasycznej koncepcji cnoty.

Omawia i interpretuje zasadę cel uświęca środki, wykazuje amoralizm postawy opisanej w Księciu.

Podaje i omawia przykłady ilustrujące zasadę cel uświęca środki we współczesnym świecie.

Wyjaśnia związek etyki i polityki.

Prezentuje własne poglądy przemawiające za słusznością zasady cel uświęca środki
i przeciwko niej, stawiając tezy
i argumentując. Wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

65. Czy cel uświęca środki?

Uczeń:

Podaje przykłady działań niemoralnych uważanych za słuszne.

Zna zasadę cel uświęca środki.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady działań niemoralnych uważanych za słuszne.

Wyjaśnia pierwotne znaczenie zasady cel uświęca środki.

Przedstawia znaczenie pojęcia pragmatyzm w zakresie dotyczącym działania.

Prezentuje poglądy w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady działań niemoralnych uważanych za słuszne.

Wyjaśnia pierwotne znaczenie zasady cel uświęca środki.

Podaje i omawia przykłady ilustrujące zasadę cel uświęca środki we współczesnym świecie.

Przedstawia znaczenie pojęcia pragmatyzm
w zakresie dotyczącym działania.

Wyjaśnia pojęcie pragmatyzmu. Argumentuje za tą zasadą i przeciw niej.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady działań niemoralnych uważanych za słuszne.

Wyjaśnia pierwotne znaczenie zasady cel uświęca środki.

Podaje i omawia przykłady ilustrujące zasadę cel uświęca środki we współczesnym świecie.

Przedstawia znaczenie pojęcia pragmatyzm
w zakresie dotyczącym działania.

Wyjaśnia pojęcie pragmatyzmu. Argumentuje za tą zasadą i przeciw niej.

Analizuje problem, omawiając sytuacje z codziennego życia.

Omawia pojęcie fanatyzmu i podaje jego przykłady.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i je argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady działań niemoralnych uważanych za słuszne.

Wyjaśnia pierwotne znaczenie zasady cel uświęca środki.

Podaje i omawia przykłady ilustrujące zasadę cel uświęca środki we współczesnym świecie.

Przedstawia znaczenie pojęcia pragmatyzm
w zakresie dotyczącym działania.

Wyjaśnia pojęcie pragmatyzmu. Argumentuje za tą zasadą i przeciw niej.

Analizuje problem, omawiając sytuacje
z codziennego życia.

Omawia pojęcie fanatyzmu i podaje jego przykłady.

Podaje przykłady uwarunkowań psychicznych fanatyzmu.

Wskazuje możliwości negatywnych konsekwencji fanatyzmu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i je argumentując. Wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

66. Odpowiedzialność
w polityce

Uczeń:

Zna pojęcie polityka.

Na wskazanym przykładzie wyjaśnia problem odpowiedzialności moralnej polityka.

Zna standardy moralne, jakich powinni przestrzegać politycy.

Zna i rozumie obowiązki obywatela wobec państwa.

Rozumie pojęcie rzeczpospolita obywatelska.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie pojęcie polityka.

Omawia przykłady działań polityków wykazujące różne aspekty odpowiedzialności.

Na wskazanym przykładzie wyjaśnia problem odpowiedzialności moralnej polityka.

Zna standardy moralne, jakich powinni przestrzegać politycy.

Zna i rozumie obowiązki obywatela wobec państwa.

Rozumie pojęcie rzeczpospolita obywatelska.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje politykę.

Omawia przykłady działań polityków wykazujące różne aspekty odpowiedzialności.

Rozważa problem odpowiedzialności moralnej polityka, podając przykłady i je interpretując.

Wskazuje standardy moralne, jakich powinni przestrzegać politycy.

Omawia obowiązki obywatela wobec państwa.

Rozumie pojęcie rzeczpospolita obywatelska i stosuje je w swoich rozważaniach.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje politykę.

Wskazuje i omawia przykłady działań polityków wykazujące różne aspekty odpowiedzialności.

Rozważa problem odpowiedzialności moralnej polityka, podając przykłady
i je interpretując.

Wskazuje standardy moralne, jakich powinni przestrzegać politycy.

Omawia obowiązki obywatela wobec państwa.

Rozumie pojęcie rzeczpospolita obywatelska
i stosuje je w swoich rozważaniach.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i je argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje politykę.

Wskazuje i omawia przykłady działań polityków wykazujące różne aspekty odpowiedzialności.

Rozważa problem odpowiedzialności moralnej polityka, podając przykłady i je interpretując.

Wskazuje standardy moralne, jakimi powinni się kierować politycy.

Omawia obowiązki obywatela wobec państwa.

Rozumie pojęcie rzeczpospolita obywatelska i stosuje je w swoich rozważaniach.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i je argumentując. Wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

67. Powstanie państwa

Uczeń:

Zna stanowiska
T. Hobbesa,
J. Locke’a,
J.J. Rousseau
i K. Marksa w kwestii genezy powstania państwa i jego roli
w życiu jednostki.

Rozumie naturalizm koncepcji człowieka w ujęciu T. Hobbesa.

Zna i rozumie metaforę człowiek człowiekowi wilkiem. Rozważa argumenty za słusznością tej tezy oraz przeciwko niej.

Zna koncepcję wojny wszystkich przeciwko wszystkim oraz ideę Lewiatana.

Wyjaśnia zasadę umowy społecznej
w ujęciu J. Locke’a.

Zna krytyczne stanowisko
J.J. Rousseau na temat wpływu kultury na społeczeństwo.

Określa za Marksem państwo jako utwierdzające nierówności
w posiadaniu.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna stanowiska T. Hobbesa, J. Locke’a, J.J. Rousseau
i K. Marksa w kwestii genezy powstania państwa i jego roli
w życiu jednostki.

Rozumie naturalizm koncepcji człowieka
w ujęciu T. Hobbesa.

Interpretuje tezę człowiek człowiekowi wilkiem. Formułuje argumenty za słusznością tej tezy oraz przeciwko niej.

Zna koncepcję wojny wszystkich przeciwko wszystkim oraz ideę Lewiatana.

Wyjaśnia zasadę umowy społecznej
w ujęciu J. Locke’a.

Omawia krytyczne stanowisko
J.J. Rousseau na temat wpływu kultury na społeczeństwo.

Określa za Marksem państwo jako utwierdzające nierówności
w posiadaniu.

Omawia podział klasowy społeczeństwa.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia stanowiska T. Hobbesa, J. Locke’a, J.J. Rousseau
i K. Marksa w kwestii genezy powstania państwa i jego roli
w życiu jednostki.

Rozumie naturalizm koncepcji człowieka
w ujęciu T. Hobbesa.

Interpretuje tezę człowiek człowiekowi wilkiem. Formułuje argumenty za słusznością tej tezy oraz przeciwko niej.

Zna koncepcję wojny wszystkich przeciwko wszystkim oraz ideę Lewiatana.

Wyjaśnia zasadę umowy społecznej
w ujęciu J. Locke’a.

Omawia krytyczne stanowisko
J.J. Rousseau na temat wpływu kultury na społeczeństwo.

Określa za Marksem państwo jako utwierdzające nierówności
w posiadaniu. Przedstawia ekonomiczne konsekwencje podziału własności
w społeczeństwie według Marksa.

Omawia podział klasowy społeczeństwa.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia stanowiska T. Hobbesa,
J. Locke’a,
J.J. Rousseau
i K. Marksa w kwestii genezy powstania państwa i jego roli
w życiu jednostki.

Rozumie naturalizm koncepcji człowieka w ujęciu
T. Hobbesa.

Interpretuje tezę człowiek człowiekowi wilkiem. Formułuje argumenty za słusznością tej tezy oraz przeciwko niej.

Przedstawia koncepcję wojny wszystkich przeciwko wszystkim oraz ideę Lewiatana.

Wyjaśnia zasadę umowy społecznej|
w ujęciu J. Locke’a.

Omawia krytyczne stanowisko
J.J. Rousseau na temat wpływu kultury na społeczeństwo.

Określa za Marksem państwo jako utwierdzające nierówności
w posiadaniu. Przedstawia ekonomiczne konsekwencje podziału własności w społeczeństwie według Marksa.

Przedstawia koncepcję rewolucji prowadzącej do społecznej własności środków produkcji.

Omawia podział klasowy społeczeństwa.

Prezentuje poglądy w logiczny sposób.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia stanowiska
T. Hobbesa,
J. Locke’a,
J.J. Rousseau
i K. Marksa w kwestii genezy powstania państwa i jego roli
w życiu jednostki.

Rozumie naturalizm koncepcji człowieka w ujęciu T. Hobbesa.

Interpretuje tezę człowiek człowiekowi wilkiem. Formułuje argumenty za słusznością tej tezy oraz przeciwko niej.

Przedstawia koncepcję wojny wszystkich przeciwko wszystkim oraz ideę Lewiatana.

Wyjaśnia zasadę umowy społecznej
w ujęciu J. Locke’a.

Omawia krytyczne stanowisko
J.J. Rousseau na temat wpływu kultury na społeczeństwo.

Określa za Marksem państwo jako utwierdzające nierówności
w posiadaniu. Przedstawia ekonomiczne konsekwencje podziału własności
w społeczeństwie według Marksa.

Przedstawia koncepcję rewolucji prowadzącej do społecznej własności środków produkcji.

Omawia podział klasowy społeczeństwa.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

68. „Umawiamy się, że…” – analiza fragmentu tekstu
T. Hobbesa „Lewiatan”

 

Uczeń:

Wskazuje tezę tekstu i argumenty.

Zna założenia naturalistycznej koncepcji człowieka; rozumie argumenty przemawiające za jej słusznością
i przeciwko niej.

Wskazuje fragmenty budzące wątpliwości moralne. Rozumie, na czym polega ich amoralizm.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje tezę tekstu
i argumenty.

Zna założenia naturalistycznej koncepcji człowieka; rozważa argumenty przemawiające za jej słusznością
i przeciwko niej.

Wskazuje fragmenty budzące wątpliwości moralne. Rozumie, na czym polega ich amoralizm.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje tezę tekstu
i argumenty.

Omawia naturalistyczną koncepcję człowieka; przedstawia argumenty przemawiające za jej słusznością i przeciwko niej.

Wyszukuje w tekście fragmenty budzące wątpliwości moralne
i je wyjaśnia. Omawia, na czym polega ich amoralizm.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. W uzasadnieniu posługuje się przykładami z życia codziennego.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje tezę tekstu i argumenty.

Omawia
i interpretuje naturalistyczną koncepcję człowieka; przedstawia argumenty przemawiające za jej słusznością
i przeciwko niej.

Wyszukuje w tekście fragmenty budzące wątpliwości moralne i je wyjaśnia. Omawia, na czym polega ich amoralizm.

Przedstawia własne stanowisko wobec koncepcji
T. Hobbesa, stawiając tezę
i podając argumenty. W uzasadnieniu posługuje się przykładami z życia codziennego.

Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje tezę tekstu
i argumenty.

Omawia i interpretuje naturalistyczną koncepcję człowieka, przedstawia argumenty przemawiające za jej słusznością
i przeciwko niej. Wyszukuje w tekście fragmenty budzące wątpliwości moralne, wyjaśnia je.

Przedstawia własne stanowisko wobec koncepcji T. Hobbesa, stawiając tezę i podając argumenty.
W uzasadnieniu posługuje się przykładami z życia codziennego.

Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób. Ponadto uczeń w swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

69. Prawo
a moralność

Uczeń:

Podaje przykłady przepisów prawa
i zasad moralnych.

Wskazuje związki między przepisami prawa i zasadami moralnymi.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady przepisów prawa
i zasad moralnych.

Wskazuje związki między przepisami prawa i zasadami moralnymi.

W wypowiedziach posługuje się przykładami z życia codziennego. Prezentuje poglądy
w logiczny sposób

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady przepisów prawa
i zasad moralnych.

Wskazuje związki między przepisami prawa i zasadami moralnymi.

Odróżnia prawo stanowione i prawo naturalne. Przedstawia zasadę godności osobowej człowieka.

W wypowiedziach posługuje się przykładami z życia codziennego. Prezentuje poglądy
w logiczny sposób.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady przepisów prawa
i zasad moralnych.

Wskazuje związki między przepisami prawa i zasadami moralnymi.

Odróżnia prawo stanowione i prawo naturalne. Przedstawia zasadę godności osobowej człowieka.

Przedstawia koncepcję prawa naturalnego i podaje argumenty jej przeciwników.

W wypowiedziach posługuje się przykładami z życia codziennego. Prezentuje poglądy w logiczny sposób.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady przepisów prawa
i zasad moralnych.

Wskazuje związki między przepisami prawa i zasadami moralnymi.

Odróżnia prawo stanowione i prawo naturalne. Przedstawia zasadę godności osobowej człowieka.

Przedstawia koncepcję prawa naturalnego
i podaje argumenty jej przeciwników.

Uzasadnia na przykładach możliwość przeciwstawienia się prawu stanowionemu.

W wypowiedziach posługuje się przykładami z życia codziennego. Prezentuje poglądy
w logiczny sposób.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

70. Rola prawdy
i kłamstwa w życiu publicznym

Uczeń:

Podaje przykłady wypowiedzi prawdziwych
i fałszywych.

Wymienia możliwe przyczyny kłamstw.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady wypowiedzi prawdziwych
i fałszywych.

Wymienia możliwe przyczyny kłamstw
i ich konsekwencje
w przestrzeni publicznej.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady wypowiedzi prawdziwych
i fałszywych.

Wymienia możliwe przyczyny kłamstw
i ich konsekwencje
w przestrzeni publicznej.

Przedstawia znaczenie prawdziwości wypowiedzi dla zaufania w przestrzeni publicznej oraz omawia wartość tego zaufania dla społeczeństwa.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady wypowiedzi prawdziwych
i fałszywych.

Wymienia możliwe przyczyny kłamstw
i ich konsekwencje w przestrzeni publicznej.

Przedstawia znaczenie prawdziwości wypowiedzi dla zaufania
w przestrzeni publicznej oraz omawia wartość tego zaufania dla społeczeństwa.

Omawia sens
i przykłady propagandy.

Prezentuje poglądy w logiczny sposób. Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady wypowiedzi prawdziwych
i fałszywych.

Wymienia możliwe przyczyny kłamstw
i ich konsekwencje
w przestrzeni publicznej.

Przedstawia znaczenie prawdziwości wypowiedzi dla zaufania w przestrzeni publicznej oraz omawia wartość tego zaufania dla społeczeństwa.

Omawia sens
i przykłady propagandy.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób, podaje przykłady
z historii i współczesności. Argumentuje
i przyjmuje argumenty przeciwne. Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

 

71. Wolność słowa
i ekspresji artystycznej

Uczeń:

Przedstawia pojęcie wolności słowa oraz zasadę krzywdy.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia pojęcie wolności słowa oraz zasadę krzywdy.

Zna pojęcie mowa nienawiści.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia pojęcie wolności słowa oraz zasadę krzywdy.

Uzasadnia wolność słowa i analizuje jej konsekwencje.

Wyjaśnia pojęcie mowa nienawiści.

Omawia zagadnienie swobody artystycznej.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia pojęcie wolności słowa oraz zasadę krzywdy.

Uzasadnia wolność słowa i analizuje jej konsekwencje.

Wyjaśnia pojęcie mowa nienawiści.

Omawia zagadnienie swobody artystycznej.

Prezentuje poglądy w logiczny sposób. Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia pojęcie wolności słowa oraz zasadę krzywdy.

Uzasadnia wolność słowa i analizuje jej konsekwencje.

Wyjaśnia pojęcie mowa nienawiści
i przedstawia jej przykłady.

Zna pierwszą poprawkę do konstytucji amerykańskiej i jej praktyczne konsekwencje.

Omawia zagadnienie swobody artystycznej.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

 

72. Między liberalizmem
a konserwatyzmem

Uczeń:

Przedstawia pojęcia: konserwatyzm
i liberalizm.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia pojęcia: konserwatyzm
i liberalizm.

Podaje przykłady poglądów konserwatywnych
i liberalnych.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia pojęcia: konserwatyzm
i liberalizm.

Podaje przykłady poglądów konserwatywnych
i liberalnych. Przedstawia argumenty za tymi postawami
i przeciwko nim.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia pojęcia: konserwatyzm
i liberalizm.

Podaje przykłady poglądów konserwatywnych
i liberalnych. Przedstawia argumenty za tymi postawami
i przeciwko nim.

Opisuje spór jako konieczny składnik demokracji.

Prezentuje poglądy w logiczny sposób. Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Przedstawia pojęcia: konserwatyzm
i liberalizm.

Podaje przykłady poglądów konserwatywnych
i liberalnych. Przedstawia argumenty za tymi postawami i przeciwko nim.

Opisuje spór jako konieczny składnik demokracji.

Dokonuje osobistej oceny wymienionych postaw. Prezentuje poglądy w logiczny sposób. Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

 

73. Demokracja
i jej ograniczenia

Uczeń:

Definiuje demokrację.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje demokrację.

Przedstawia uzasadnienie demokracji dokonane przez J.S. Milla.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje demokrację.

Przedstawia uzasadnienie demokracji dokonane przez J.S. Milla oraz K. Poppera.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje demokrację.

Przedstawia uzasadnienie demokracji dokonane przez
J.S. Milla oraz
K. Poppera.

Wskazuje wady demokracji.

Prezentuje poglądy w logiczny sposób. Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje demokrację.

Przedstawia uzasadnienie demokracji dokonane przez J.S. Milla oraz
K. Poppera.

Wskazuje wady demokracji.

Przedstawia społeczne uwarunkowania osłabiające demokrację.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

 

74. Totalitaryzm
i jego konsekwencje

Uczeń:

Zna postaci
K. Marksa,
W. Lenina, J. Stalina, A. Hitlera oraz konsekwencje ich działań w kontekście ideologii totalitarnych.

Zna przyczyny, cele
i założenia oraz konsekwencje nazizmu.

Wyjaśnia przesłanki
i konsekwencje systemu opartego na ideologii marksistowskiej.

Zna zbrodnie nazizmu
i komunizmu.

Rozumie znaczenie zaniku podmiotowości
w systemie totalitarnym.

Rozważa przykłady, w których ujawnia się wielkość i upadek człowieka
w nieludzkich warunkach.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna postaci
K. Marksa, W. Lenina, J. Stalina, A. Hitlera oraz konsekwencje ich działań
w kontekście ideologii totalitarnych.

Zna przyczyny, cele
i założenia oraz konsekwencje nazizmu.

Wyjaśnia przesłanki
i konsekwencje systemu opartego na ideologii marksistowskiej.

Opisuje zbrodnie nazizmu i komunizmu.

Rozumie znaczenie zaniku podmiotowości w systemie totalitarnym.

Rozważa przykłady,
w których ujawnia się wielkość i upadek człowieka
w nieludzkich warunkach.

Prezentuje swoje poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna postaci
K. Marksa, W. Lenina, J. Stalina, A. Hitlera oraz konsekwencje ich działań w kontekście ideologii totalitarnych.

Wyjaśnia przyczyny, określa cele
i założenia oraz konsekwencje nazizmu.

Omawia przesłanki
i konsekwencje systemu opartego na ideologii marksistowskiej.

Opisuje zbrodnie nazizmu i komunizmu.

Interpretuje zjawisko zaniku podmiotowości w systemie totalitarnym.

Rozważa przykłady,
w których ujawnia się wielkość i upadek człowieka
w nieludzkich warunkach.

Prezentuje swoje poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna postaci
K. Marksa,
W. Lenina,
J. Stalina, A. Hitlera oraz konsekwencje ich działań
w kontekście ideologii totalitarnych.

Wyjaśnia przyczyny, określa cele
i założenia oraz konsekwencje nazizmu.

Omawia przesłanki
i konsekwencje systemu opartego na ideologii marksistowskiej.

Opisuje zbrodnie nazizmu
i komunizmu.

Interpretuje zjawisko zaniku podmiotowości
w systemie totalitarnym.

Wskazuje i rozważa przykłady (czerpane z doświadczeń rodzinnych, historii, literatury lub filmu), w których ujawnia się wielkość
i upadek człowieka w nieludzkich warunkach.

Prezentuje swoje poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia postaci
K. Marksa, W. Lenina, J. Stalina, A. Hitlera oraz konsekwencje ich działań w kontekście ideologii totalitarnych.

Wyjaśnia przyczyny, określa cele
i założenia oraz konsekwencje nazizmu.

Omawia przesłanki
i konsekwencje systemu opartego na ideologii marksistowskiej.

Opisuje zbrodnie nazizmu i komunizmu.

Interpretuje zjawisko zaniku podmiotowości w systemie totalitarnym.

Wskazuje i rozważa przykłady (czerpane
z doświadczeń rodzinnych, historii, literatury lub filmu),
w których ujawnia się wielkość i upadek człowieka
w nieludzkich warunkach.

Prezentuje swoje poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

75. Moralny wymiar wojen i terroryzmu

Podaje przykłady wojen i wskazuje ich negatywne konsekwencje.

Podaje przykłady aktów terrorystycznych.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Podaje przykłady wojen i wskazuje ich negatywne konsekwencje.

Omawia postawy ludzkie występujące podczas działań wojennych.

Podaje przykłady aktów terrorystycznych.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Podaje przykłady wojen i wskazuje ich negatywne konsekwencje.

Omawia postawy ludzkie występujące podczas działań wojennych oraz deprawację ludzi
w wyniku uczestniczenia w wojnie.

Określa pacyfizm.

Podaje przykłady aktów terrorystycznych; wskazuje wybrane przyczyny terroryzmu.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Podaje przykłady wojen i wskazuje ich negatywne konsekwencje.

Rozróżnia pojęcia wojny sprawiedliwej
i niesprawiedliwej.

Omawia postawy ludzkie występujące podczas działań wojennych oraz deprawację ludzi
w wyniku uczestniczenia
w wojnie.

Określa pacyfizm
i przedstawia argumentację za nim i przeciw niemu.

Podaje przykłady aktów terrorystycznych; wskazuje wybrane przyczyny terroryzmu. Ukazuje wątpliwości natury etycznej związane ze zwalczaniem terroryzmu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Podaje przykłady wojen i wskazuje ich negatywne konsekwencje.

Przeprowadza analizę wybranych przykładów działań wojennych pod kątem ich etycznego wymiaru.

Rozróżnia pojęcia wojny sprawiedliwej
i niesprawiedliwej. Omawia postawy ludzkie występujące podczas działań wojennych oraz deprawację ludzi
w wyniku uczestniczenia
w wojnie.

Określa pacyfizm
i przedstawia argumentację za nim
i przeciw niemu.

Podaje przykłady aktów terrorystycznych; wskazuje wybrane przyczyny terroryzmu. Ukazuje wątpliwości natury etycznej związane ze zwalczaniem terroryzmu i rozważa skalę dopuszczalności środków zwalczania terroryzmu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

 

76. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

Dział III. CZŁOWIEK WSPÓŁCZESNY W ŚWIETLE DOBRA I W CIENIU ZŁA

13. Etyczny wymiar codzienności

 

77. „Siedzimy nigdzie, pijemy nic” (G. Ritzer) – jednostka
w cywilizacji konsumpcyjnej

Uczeń:

Rozumie cel edukacji etycznej w kontekście wybranych warunków współczesnej rzeczywistości.

Zna pojęcie cywilizacja konsumpcyjna.

Rozważa znaczenie pojęcia podmiot moralny w obszarze cywilizacji konsumpcyjnej.

Rozumie istotę problemu zniewolenia.

Rozróżnia wolność negatywną
i pozytywną, zewnętrzną
i wewnętrzną.

Analizuje podane przykłady sytuacji,
w których ujawniają się różne rodzaje wolności.

Rozróżnia wolność od nieposłuszeństwa (swawoli).

Zna pojęcie postmodernizm.

Zna pojęcie etyka ekologiczna i wie, na czym polega jej wartość we współczesnym świecie.

Zna pojęcia autonomia
i heteronomia moralna.

Rozumie argumenty wykorzystywane
w dyskusji na temat wolności (woli).

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie cel edukacji etycznej w kontekście wybranych warunków współczesnej rzeczywistości.

Zna pojęcie cywilizacja konsumpcyjna. Określa jej cechy.

Rozważa znaczenie pojęcia podmiot moralny w obszarze cywilizacji konsumpcyjnej.

Rozumie istotę problemu zniewolenia.

Rozróżnia wolność negatywną
i pozytywną, zewnętrzną
i wewnętrzną.

Analizuje podane przykłady sytuacji,
w których ujawniają się różne rodzaje wolności i je omawia.

Rozróżnia wolność od nieposłuszeństwa (swawoli).

Zna pojęcie postmodernizm, wyjaśnia konsekwencje wynikające
z akceptacji i przyjęcia postawy postmodernistycznej.

Zna pojęcie etyka ekologiczna i rozumie, na czym polega jej wartość we współczesnym świecie.

Zna pojęcia autonomia
i heteronomia moralna. Rozważa argumenty wykorzystywane
w dyskusji na temat wolności (woli).

Prezentuje poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia cel edukacji etycznej w kontekście wybranych warunków współczesnej rzeczywistości.

Definiuje pojęcie cywilizacja konsumpcyjna. Określa jej cechy, analizując wskazane przykłady.

Rozważa znaczenie pojęcia podmiot moralny w obszarze cywilizacji konsumpcyjnej.

Określa istotę problemu zniewolenia.

Rozróżnia wolność negatywną
i pozytywną, zewnętrzną
i wewnętrzną.

Rozważa podane przykłady sytuacji,
w których ujawniają się różne rodzaje wolności; omawia je, dowodząc trafności przykładów.

Rozróżnia wolność od nieposłuszeństwa (swawoli).

Wyjaśnia pojęcie postmodernizm. Omawia przykłady realizacji postawy postmodernistycznej, określa jej konsekwencje.

Wyjaśnia pojęcie etyka ekologiczna
w kontekście omawianych zagadnień.

Znajduje uzasadnienie powstania i rozwoju etyki ekologicznej.

Wyjaśnia pojęcia autonomia
i heteronomia moralna. Formułuje argumenty wykorzystywane
w dyskusji na temat wolności (woli).

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia cel edukacji etycznej
w kontekście wybranych warunków współczesnej rzeczywistości.

Definiuje pojęcie cywilizacja konsumpcyjna. Określa jej cechy, wskazując odpowiednie przykłady.

Rozważa znaczenie pojęcia podmiot moralny w obszarze cywilizacji konsumpcyjnej.

Określa istotę problemu zniewolenia.

Rozróżnia wolność negatywną
i pozytywną, zewnętrzną
i wewnętrzną.

Podaje przykłady sytuacji, w których ujawniają się różne rodzaje wolności, omawia je, dowodząc trafności przykładów.

Dokonuje rozróżnienia wolności od nieposłuszeństwa (swawoli).

Wyjaśnia pojęcie postmodernizm, odwołuje się do treści omawianych na zajęciach, których przedmiotem była analiza utworu J. Kaczmarskiego.

Wskazuje przykłady realizacji postawy postmodernistycz-
nej, określa jej konsekwencje.

Wyjaśnia pojęcie etyka ekologiczna
w kontekście omawianych zagadnień.

Znajduje uzasadnienie powstania i rozwoju etyki ekologicznej.

Wyjaśnia pojęcia autonomia
i heteronomia moralna. Formułuje argumenty wykorzystywane
w dyskusji na temat wolności (woli).

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia cel edukacji etycznej w kontekście wybranych warunków współczesnej rzeczywistości.

Definiuje pojęcie cywilizacja konsumpcyjna. Określa jej cechy, wskazując odpowiednie przykłady.

Rozważa znaczenie pojęcia podmiot moralny w obszarze cywilizacji konsumpcyjnej.

Określa istotę problemu zniewolenia.

Rozróżnia wolność negatywną i pozytywną, zewnętrzną i wewnętrzną.

Podaje przykłady sytuacji, w których ujawniają się różne rodzaje wolności; omawia je, dowodząc trafności przykładów.

Dokonuje rozróżnienia wolności od nieposłuszeństwa (swawoli).

Wyjaśnia pojęcie postmodernizm, odwołuje się do treści omawianych na zajęciach, których przedmiotem była analiza utworu
J. Kaczmarskiego.

Wskazuje przykłady realizacji postawy postmodernistycznej, określa jej konsekwencje.

Wyjaśnia pojęcie etyka ekologiczna
w kontekście omawianych zagadnień.

Znajduje uzasadnienie powstania i rozwoju etyki ekologicznej.

Wyjaśnia pojęcia autonomii
 i heteronomia moralna. Formułuje argumenty wykorzystywane
w dyskusji na temat wolności (woli).

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

78. Złożony problem tolerancji

Uczeń:

Omawia przykłady nietolerancji obyczajowej
i religijnej.

Rozumie przyczyny
i strukturę nietolerancji.

Zna pojęcia: ksenofobia, homofobia, rasizm.

Zna pojęcie tolerancja.

Rozumie rolę
i znaczenie pojęć wolność i godność
w interpretacji tolerancji.

Rozważa argumenty przemawiające za tezą o tolerancji jako istotnym elemencie współżycia społecznego.

Rozumie wartość prawnego uznania tolerancji jako potwierdzenia jej znaczenia i roli.

Zna pojęcie globalizacja.

Rozważa przykłady, w których ujawniają się dylematy dotyczące tolerancji we współczesnym, zglobalizowanym świecie.

Zna warunki sprzyjające upowszechnianiu tolerancji.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia przykłady nietolerancji obyczajowej
i religijnej.

Wyjaśnia przyczyny
i strukturę nietolerancji.

Zna pojęcia: ksenofobia, homofobia, rasizm
i rozważa je
w kontekście omawianych zagadnień.

Zna pojęcie tolerancja. Rozróżnia tolerancję pozytywną
i negatywną.

Rozumie rolę
i znaczenie pojęć wolność i godność
w interpretacji tolerancji.

Rozważa argumenty przemawiające za tezą o tolerancji jako istotnym elemencie współżycia społecznego.

Rozumie wartość prawnego uznania tolerancji jako potwierdzenia jej znaczenia i roli.

Rozumie sformułowanie tolerancja jest naczelną cnotą współczesnego człowieka.

Zna pojęcie globalizacja.

Omawia przykłady,
w których ujawniają się dylematy dotyczące tolerancji we współczesnym, zglobalizowanym świecie.

Zna warunki sprzyjające upowszechnianiu tolerancji.

Prezentuje poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje i omawia przykłady nietolerancji obyczajowej
i religijnej.

Wskazuje przyczyny
i strukturę nietolerancji.

Wyjaśnia pojęcia: ksenofobia, homofobia, rasizm
i wykorzystuje je
w kontekście omawianych zagadnień.

Definiuje pojęcie tolerancja. Rozróżnia tolerancję pozytywną
i negatywną.

Wskazuje rolę
i znaczenie pojęć wolność i godność
w interpretacji tolerancji.

Podaje argumenty przemawiające za tezą o tolerancji jako istotnym elemencie współżycia społecznego.

Interpretuje wartość prawnego uznania tolerancji jako potwierdzenia jej znaczenia i roli.

Wyjaśnia sformułowanie tolerancja jest naczelną cnotą współczesnego człowieka.

Wyjaśnia pojęcie globalizacja. Omawia przykłady, w których ujawniają się dylematy dotyczące tolerancji we współczesnym, zglobalizowanym świecie.

Wskazuje warunki sprzyjające upowszechnianiu tolerancji.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje i omawia przykłady nietolerancji obyczajowej
i religijnej.

Wskazuje przyczyny i strukturę nietolerancji.

Wyjaśnia pojęcia: ksenofobia, homofobia, rasizm
i wykorzystuje je
w kontekście omawianych zagadnień.

Definiuje pojęcie tolerancja. Rozróżnia tolerancję pozytywną
i negatywną.

Wskazuje rolę
i znaczenie pojęć wolność i godność
w interpretacji tolerancji.

Podaje argumenty przemawiające za tezą o tolerancji jako istotnym elemencie współżycia społecznego.

Interpretuje wartość prawnego uznania tolerancji jako potwierdzenia jej znaczenia i roli.

Wyjaśnia sformułowanie tolerancja jest naczelną cnotą współczesnego człowieka.

Definiuje pojęcie globalizacja. Podaje i omawia przykłady, w których ujawniają się dylematy dotyczące tolerancji we współczesnym, zglobalizowanym świecie.

Wskazuje warunki sprzyjające upowszechnianiu tolerancji.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje i omawia przykłady nietolerancji obyczajowej i religijnej.

Wskazuje przyczyny
i strukturę nietolerancji.

Wyjaśnia pojęcia: ksenofobia, homofobia, rasizm
i wykorzystuje je
w kontekście omawianych zagadnień.

Definiuje pojęcie tolerancja. Rozróżnia tolerancję pozytywną
i negatywną.

Wskazuje rolę
i znaczenie pojęć wolność i godność
w interpretacji tolerancji.

Podaje argumenty przemawiające za tezą o tolerancji jako istotnym elemencie współżycia społecznego.

Interpretuje wartość prawnego uznania tolerancji jako potwierdzenia jej znaczenia i roli.

Wyjaśnia sformułowanie tolerancja jest naczelną cnotą współczesnego człowieka.

Definiuje pojęcie globalizacja. Podaje
i omawia przykłady,
w których ujawniają się dylematy dotyczące tolerancji we współczesnym, zglobalizowanym świecie.

Wskazuje warunki sprzyjające upowszechnianiu tolerancji.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

79. Odcienie miłości

Uczeń:

Rozważa przykłady dowodzące wpływu uczuć na myślenie
i zachowanie; dostrzega oddziaływanie uczuć
i emocji na rozwój człowieka i rozumie ich wpływ na rozwój moralny.

Zna różne poziomy potrzeb, poznaje piramidę potrzeb
A. Maslowa.

Rozumie, na czym polega konflikt między zaspokajaniem potrzeb niższych
i wyższych.

Podaje przykłady rozwoju i niedorozwoju uczuciowego.

Przyjaźń: wskazuje cechy przyjaźni, wyróżnia jej rodzaje. Dostrzega wartość przyjaźni dla rozwoju uczuciowego
i moralnego człowieka.

Miłość rodzinna: podaje przykłady zaburzonych
i pozytywnych relacji w rodzinie.

Miłość erotyczna: rozumie różnice między pojęciami: seks, erotyzm, miłość erotyczna. Zna
i stosuje pojęcia spontaniczność
i odpowiedzialność. Omawia znaczenie małżeństwa.

Miłość braterska (miłość bliźniego): zna pojęcie miłości bliźniego. Podaje przykłady altruizmu
i egoizmu.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Określa pojęcie konfliktu emocjonalnego
i przedstawia jego przykłady.

Rozważa przykłady dowodzące wpływu uczuć na myślenie
i zachowanie; dostrzega oddziaływanie uczuć
i emocji na rozwój człowieka i rozumie ich wpływ na rozwój moralny.

Rozróżnia potrzeby wyższe i niższe, podaje ich przykłady; poznaje piramidę potrzeb A. Maslowa.

Rozumie, na czym polega konflikt między zaspokajaniem potrzeb niższych
i wyższych.

Podaje przykłady rozwoju
i niedorozwoju uczuciowego.

Dostrzega różne rodzaje więzi międzyludzkich
i rozumie ich wartość w wymiarze etycznym:

Przyjaźń: wskazuje cechy przyjaźni, wyróżnia jej rodzaje. Dostrzega wartość przyjaźni dla rozwoju uczuciowego
i moralnego człowieka.

Miłość rodzinna: podaje przykłady zaburzonych
i pozytywnych relacji w rodzinie. Analizuje uczucia pozytywne
i negatywne. Dostrzega wpływ miłości rodzinnej na rozwój uczuciowy człowieka. Określa rolę odpowiedzialności. Rozumie stereotypowe postrzeganie miłości matczynej
i ojcowskiej.

Miłość erotyczna: rozumie różnice między pojęciami: seks, erotyzm, miłość erotyczna. Zna
i stosuje pojęcia spontaniczność
i odpowiedzialność. Wskazuje przykłady zachowań odpowiedzialnych
i nieodpowiedzialnych w życiu płciowym. Omawia znaczenie małżeństwa.

Miłość braterska (miłość bliźniego): zna pojęcie miłości bliźniego. Określa cechy egoizmu
i altruizmu oraz ocenia wpływ tych postaw na relacje międzyludzkie. Odwołując się do własnych doświadczeń
i obserwacji, omawia przykłady trudności
w realizacji miłości braterskiej.

Prezentuje poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Określa pojęcie konfliktu emocjonalnego
i przedstawia jego przykłady.

Omawia wpływ uczuć na przeżycia
i zachowania moralne.

Omawia przykłady dowodzące wpływu uczuć na myślenie
i zachowanie; wykazuje oddziaływanie uczuć
i emocji na rozwój człowieka
i interpretuje ich wpływ na rozwój moralny.

Wyjaśnia pojęcie uczuciowo-dążeniowa aktywność człowieka.

Wskazuje różne poziomy potrzeb, przedstawia piramidę potrzeb A. Maslowa.

Analizując podane przykłady, wyjaśnia konflikt między zaspokajaniem potrzeb niższych
i wyższych.

Wyjaśnia, czym są rozwój i niedorozwój uczuciowy. Podaje przykłady rozwoju
i niedorozwoju uczuciowego.

Podkreśla wartość samoświadomości
w rozwoju uczuciowym
i moralnym.

Omawia różne rodzaje więzi międzyludzkich. Dostrzega ich wartość w wymiarze etycznym:

Przyjaźń: wskazuje cechy przyjaźni, wyróżnia jej rodzaje. Omawia wartość przyjaźni dla rozwoju uczuciowego
i moralnego człowieka.

Miłość rodzinna: podaje przykłady zaburzonych
i pozytywnych relacji w rodzinie. Podaje przykłady uczuć pozytywnych
i negatywnych oraz analizuje je z różnych perspektyw. Opisuje zasadę nieoceniającej obserwacji. Dostrzega wpływ miłości rodzinnej na rozwój uczuciowy człowieka. Omawia pojęcie dojrzałość emocjonalna
w kontekście podmiotowości moralnej. Określa rolę odpowiedzialności. Omawia stereotypowe postrzeganie miłości matczynej
i ojcowskiej. Omawia przykłady problemów rodziny w cywilizacji konsumpcyjnej.

Miłość erotyczna: wyjaśnia różnice między pojęciami: seks, erotyzm, miłość erotyczna. Omawia kwestię dojrzałości
w miłości wg
E. Fromma. Zna
i stosuje pojęcia spontaniczność
i odpowiedzialność. Wskazuje przykłady zachowań odpowiedzialnych
i nieodpowiedzialnych w życiu płciowym. Omawia znaczenie małżeństwa.

Miłość braterska (miłość bliźniego): definiuje pojęcie miłości bliźniego, wskazuje jego źródła. Interpretuje wartość etyczną miłości bliźniego. Określa cechy egoizmu
i altruizmu i ocenia wpływ tych postaw na relacje międzyludzkie. Odwołując się do własnych doświadczeń
i obserwacji, omawia przykłady trudności
w realizacji miłości braterskiej.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Określa pojęcie konfliktu emocjonalnego
i przedstawia jego przykłady.

Omawia wpływ uczuć na przeżycia
i zachowania moralne.

Odwołując się do własnych doświadczeń
i obserwacji, wskazuje i omawia przykłady dowodzące wpływu uczuć na myślenie
i zachowanie; wykazuje oddziaływanie uczuć i emocji na rozwój człowieka
i interpretuje ich wpływ na rozwój moralny.

Wyjaśnia pojęcie uczuciowo-
-dążeniowa aktywność człowieka.

Wskazuje różne poziomy potrzeb, objaśnia piramidę potrzeb A. Maslowa.

Podając przykłady, wyjaśnia konflikt między zaspokajaniem potrzeb niższych
i wyższych.

Wprowadza pojęcia z dziedziny psychologii do rozważań na temat uczuć.

Wyjaśnia, czym są rozwój i niedorozwój uczuciowy. Podaje przykłady rozwoju
i niedorozwoju uczuciowego.

Podkreśla wartość samoświadomości
w rozwoju uczuciowym
i moralnym.

Omawia różne rodzaje więzi międzyludzkich. Dostrzega ich wartość w wymiarze etycznym:

Przyjaźń: wskazuje cechy przyjaźni, wyróżnia jej rodzaje. Omawia wartość przyjaźni dla rozwoju uczuciowego
i moralnego człowieka.

Miłość rodzinna: podaje przykłady zaburzonych
i pozytywnych relacji w rodzinie. Podkreśla rolę refleksji i wiedzy dotyczącej uczuć
w tworzeniu zdrowych więzi emocjonalnych
i dojrzałej postawy moralnej. Podaje przykłady uczuć pozytywnych
i negatywnych oraz analizuje je
z różnych perspektyw. Wyjaśnia zasadę nieoceniającej obserwacji. Wyjaśnia znaczenie miłości rodzinnej dla rozwoju uczuciowego człowieka. Omawia pojęcie dojrzałość emocjonalna
w kontekście podmiotowości moralnej. Określa rolę odpowiedział-
ności. Omawia kwestię miłości rodzinnej i przyjaźni. Wyjaśnia stereotypowe postrzeganie miłości matczynej
i ojcowskiej. Podaje
i omawia przykłady problemów rodziny w cywilizacji konsumpcyjnej.

Miłość erotyczna: wyjaśnia różnice między pojęciami: seks, erotyzm, miłość erotyczna. Omawia sformułowanie dojrzałość w miłości wg E. Fromma. Analizuje różnice między działaniem opartym na spontaniczności oraz na odpowiedzialności
w obszarze seksualności. Rozważa problem odpowiedzialności
w życiu płciowym
i jego związek
z realizacją wartości. Rozważa sformułowanie odpowiedzialne myślenie o życiu seksualnym
w kontekście wartości. Interpretuje tezę o znaczeniu małżeństwa.

Miłość braterska (miłość bliźniego): definiuje pojęcie miłości bliźniego, wskazuje jego źródła. Interpretuje wartość etyczną miłości bliźniego. Wskazuje obszary uczuciowy i etyczny jako elementy łączące wszystkich ludzi. Określa cechy egoizmu i altruizmu
i ocenia wpływ tych postaw na relacje międzyludzkie. Wyjaśnia znaczenie stosunku podmiotu do samego siebie
i do innych. Odwołując się do własnych doświadczeń
i obserwacji, podaje przykłady trudności w realizacji miłości braterskiej. Dostrzega różnicę
w postrzeganiu miłości braterskiej jako faktu i jako ideału.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Określa pojęcie konfliktu emocjonalnego
i przedstawia jego przykłady.

Omawia wpływ uczuć na przeżycia
i zachowania moralne.

Odwołując się do własnych doświadczeń i obserwacji, wskazuje i omawia przykłady dowodzące wpływu uczuć na myślenie
i zachowanie; wykazuje oddziaływanie uczuć
i emocji na rozwój człowieka i interpretuje ich wpływ na rozwój moralny.

Wyjaśnia pojęcie uczuciowo-dążeniowa aktywność człowieka.

Wskazuje różne poziomy potrzeb, objaśnia piramidę potrzeb A. Maslowa.

Podając przykłady, wyjaśnia konflikt między zaspokajaniem potrzeb niższych
i wyższych.

Wprowadza pojęcia
z dziedziny psychologii do rozważań na temat uczuć.

Wyjaśnia, czym są rozwój i niedorozwój uczuciowy. Podaje przykłady rozwoju
i niedorozwoju uczuciowego.

Podkreśla wartość samoświadomości
w rozwoju uczuciowym i moralnym.

Omawia różne rodzaje więzi międzyludzkich. Dostrzega ich wartość w wymiarze etycznym:

Przyjaźń: wskazuje cechy przyjaźni, wyróżnia jej rodzaje. Omawia wartość przyjaźni dla rozwoju uczuciowego
i moralnego człowieka.

Miłość rodzinna: podaje przykłady zaburzonych
i pozytywnych relacji
w rodzinie. Podkreśla rolę refleksji i wiedzy dotyczącej uczuć
w tworzeniu zdrowych więzi emocjonalnych
i dojrzałej postawy moralnej. Podaje przykłady uczuć pozytywnych
i negatywnych oraz analizuje je z różnych perspektyw. Wyjaśnia zasadę nieoceniającej obserwacji. Wyjaśnia znaczenie miłości rodzinnej dla rozwoju uczuciowego człowieka. Omawia pojęcie dojrzałość emocjonalna
w kontekście podmiotowości moralnej. Określa rolę odpowiedzialności. Omawia kwestię miłości rodzinnej
i przyjaźni. Wyjaśnia stereotypowe postrzeganie miłości matczynej i ojcowskiej. Podaje i omawia przykłady problemów rodziny w cywilizacji konsumpcyjnej.

Miłość erotyczna: wyjaśnia różnice między pojęciami: seks, erotyzm, miłość erotyczna. Omawia sformułowanie dojrzałość w miłości wg E. Fromma. Analizuje różnice między działaniem opartym na spontaniczności oraz na odpowiedzialności w obszarze seksualności. Rozważa problem odpowiedzialności
w życiu płciowym
i jego związek
z realizacją wartości. Rozważa sformułowanie odpowiedzialne myślenie o życiu seksualnym
w kontekście wartości. Interpretuje tezę
o znaczeniu małżeństwa.

Miłość braterska (miłość bliźniego): definiuje pojęcie miłości bliźniego, wskazuje jego źródła. Interpretuje wartość etyczną miłości bliźniego. Wskazuje obszary uczuciowy
i etyczny jako elementy łączące wszystkich ludzi. Określa cechy egoizmu i altruizmu
i ocenia wpływ tych postaw na relacje międzyludzkie. Wyjaśnia znaczenie stosunku podmiotu do samego siebie i do innych. Odwołując się do własnych doświadczeń
i obserwacji, podaje przykłady trudności
w realizacji miłości braterskiej. Dostrzega różnicę w postrzeganiu miłości braterskiej jako faktu i jako ideału.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

80. „O sztuce miłości” – analiza fragmentu książki
E. Fromma

Uczeń:

Rozumie pojęcie dojrzała miłość. Wskazuje cechy miłości dojrzałej.

Rozumie sens zdania, że miłość jest działaniem, a nie biernym doznawaniem.

Rozumie metaforę nie jest bogaty ten, co dużo ma, lecz ten, kto dużo daje.

Dostrzega sferę ludzkich uczuć jako najistotniejszą
w relacji dawania
i rozumie jej wartość.

Analizuje sformułowanie miłość jako akt dawania.

Wskazuje elementy określające charakter miłości.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie pojęcie dojrzała miłość. Wskazuje cechy miłości dojrzałej.

Rozważa znaczenie słowa działanie ze względu na osiągnięcie zewnętrznych celów
i działanie „wewnętrzne”.

Rozumie sens zdania, że miłość jest działaniem, a nie biernym doznawaniem.

Rozważa wartość dawania, analizując tę kwestię z różnych perspektyw.

Rozumie metaforę nie jest bogaty ten, co dużo ma, lecz ten, kto dużo daje.

Dostrzega sferę ludzkich uczuć jako najistotniejszą
w relacji dawania
i rozumie jej wartość.

Analizuje sformułowanie miłość jako akt dawania.

Wskazuje elementy określające charakter miłości.

Wyodrębnia tezę tekstu i dostrzega argumenty.

Prezentuje poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcie dojrzała miłość. Wskazuje cechy miłości dojrzałej.

Interpretuje znaczenie słowa działanie ze względu na osiągnięcie zewnętrznych celów
i działanie „wewnętrzne”.

Dowodzi, że miłość jest działaniem, a nie biernym doznawaniem.

Interpretuje wartość dawania, analizując tę kwestię z różnych perspektyw.

Wyjaśnia metaforę nie jest bogaty ten, co dużo ma, lecz ten, kto dużo daje.

Wskazuje sferę ludzkich uczuć jako najistotniejszą
w relacji dawania
i omawia jej wartość.

Interpretuje sformułowanie miłość jako akt dawania.

Wskazuje elementy określające charakter miłości.

Wyodrębnia tezę tekstu i dostrzega argumenty.

Formułuje tezy
i argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcie dojrzała miłość. Wskazuje cechy miłości dojrzałej.

Interpretuje znaczenie słowa działanie ze względu na osiągnięcie zewnętrznych celów i działanie „wewnętrzne”.

Odwołując się do własnych doświadczeń
i obserwacji, dowodzi, że miłość jest działaniem,
a nie biernym doznawaniem
.

Interpretuje wartość dawania, analizując tę kwestię z różnych perspektyw.

Wyjaśnia metaforę nie jest bogaty ten, co dużo ma, lecz ten, kto dużo daje.

Wskazuje sferę ludzkich uczuć jako najistotniejszą
w relacji dawania
i omawia jej wartość.

Interpretuje sformułowanie miłość jako akt dawania.

Wskazuje elementy określające charakter miłości.

Wyodrębnia tezę tekstu i dostrzega argumenty. Podaje przykłady z życia na poparcie prezentowanych poglądów.

Formułuje tezy
i argumenty.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcie dojrzała miłość. Wskazuje cechy miłości dojrzałej.

Interpretuje znaczenie słowa działanie ze względu na osiągnięcie zewnętrznych celów
i działanie „wewnętrzne”.

Odwołując się do własnych doświadczeń i obserwacji, dowodzi, że miłość jest działaniem, a nie biernym doznawaniem.

Interpretuje wartość dawania, analizując tę kwestię z różnych perspektyw.

Wyjaśnia metaforę nie jest bogaty ten, co dużo ma, lecz ten, kto dużo daje.

Wskazuje sferę ludzkich uczuć jako najistotniejszą w relacji dawania i omawia jej wartość.

Interpretuje sformułowanie miłość jako akt dawania.

Wskazuje elementy określające charakter miłości.

Wyodrębnia tezę tekstu i dostrzega argumenty. Podaje przykłady z życia na poparcie prezentowanych poglądów.

Formułuje tezy
i argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

81. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

14. Dobrze żyć i dobrze się mieć

 

82. Dylematy etyczne

 

Uczeń:

Eutanazja: zna pojęcie dylemat etyczny. Wskazuje różnice między wyborem
a dylematem etycznym. Rozważa pojęcie jakość życia
i warunki, jakie się na nie składają. Wyjaśnia pojęcie stan terminalny. Zna pojęcie eutanazja i jej odmiany. Analizuje sytuacje życiowe, które skłaniają do myślenia o eutanazji. Dostrzega konflikt między etyką lekarską a eutanazją (przysięga Hipokratesa).

Zna pojęcia etyka absolutystyczna
i etyka konsekwencjalis-
tyczna.

Dostrzega konflikt
(w kontekście eutanazji) między uznaniem życia za wartość bezwzględną a poszanowaniem wolności.

Samobójstwo: stwierdza konflikt między postulatem wolności (dorosłego) człowieka a zasadą świętości życia. Szanuje trudną sytuację potencjalnego samobójcy.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Aborcja: definiuje aborcję, podaje przykłady różnych motywów prowadzących do aborcji.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Karanie: zna pojęcie kary, podaje przykłady kar
i czynów karalnych.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Bezpłatność studiów wyższych: wyjaśnia znaczenie nauki dla rozwoju (także moralnego) jednostki. Dostrzega znaczenie odpowiedzialności jednostki za własny rozwój. Rozumie istotę sporu w kwestii płatności za studia. Zna pojęcia elitaryzm i egalitaryzm.

Rozumie różnicę między pojęciami państwo a państwo opiekuńcze
|w kontekście rozwoju jednostki.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Eutanazja: zna pojęcie dylemat etyczny. Wskazuje różnice między wyborem
a dylematem etycznym. Rozumie istotę aksjologicznego i etycznego poglądu na świat. Rozważa pojęcie jakość życia, wymienia warunki, jakie się na nie składają. Wyjaśnia pojęcie stan terminalny. Zna pojęcie eutanazja i jej odmiany. Analizuje sytuacje życiowe, które skłaniają do myślenia o eutanazji. Dostrzega konflikt między etyką lekarską a eutanazją (przysięga Hipokratesa).

Zna pojęcia etyka absolutystyczna
i etyka konsekwencjalis-
tyczna.
Rozważa prawne rozwiązania (również światowe) wobec eutanazji.

Dostrzega konflikt
(w kontekście eutanazji) między uznaniem życia za wartość bezwzględną a poszanowaniem wolności. Rozumie argumenty przemawiające za słusznością obu stanowisk i przeciw nim.

Samobójstwo: stwierdza konflikt między postulatem wolności (dorosłego) człowieka a zasadą świętości życia. Szanuje trudną sytuację potencjalnego samobójcy. Opisuje stan psychiki potencjalnego samobójcy.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Aborcja: definiuje aborcję, podaje przykłady różnych motywów prowadzących do aborcji. Przedstawia zderzenie dwóch praw: wolności kobiety i prawa płodu do życia.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Karanie: zna pojęcie kary, podaje przykłady kar i czynów karalnych. Określa na przykładach podmiot kary i osobę karaną.

Określa podmiot kary
i osobę karaną.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Bezpłatność studiów wyższych: rozumie pogląd ujmujący edukację
w kontekście aksjologicznym. Wyjaśnia znaczenie nauki dla rozwoju (także moralnego) jednostki. Dostrzega znaczenie odpowiedzialności jednostki za rozwój. Rozumie istotę sporu w kwestii płatności za studia. Zna pojęcia elitaryzm
i egalitaryzm.

Wskazuje różnicę między pojęciami państwo a państwo opiekuńcze
w kontekście rozwoju jednostki.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Eutanazja: wyjaśnia pojęcie dylemat etyczny. Odnosząc się do wskazanych przykładów, dokonuje rozróżnienia sytuacji, w których opisano wybór oraz dylemat moralny. Omawia konsekwencje aksjologicznego
i etycznego poglądu na świat. Wyjaśnia pojęcie jakość życia, wymienia warunki, jakie się na nie składają. Objaśnia pojęcie stan terminalny. Definiuje eutanazję, wskazuje
i omawia jej odmiany. Omawia sytuacje życiowe, które skłaniają do myślenia o eutanazji. Dostrzega konflikt między etyką lekarską a eutanazją (przysięga Hipokratesa).

Wyjaśnia pojęcia etyka absolutystyczna i etyka konsekwencjalis-
tyczna.
Analizuje przykłady prawnych rozwiązań (również światowych) wobec eutanazji.

Dostrzega konflikt (w kontekście eutanazji) między uznaniem życia za wartość bezwzględną a poszanowaniem wolności. Wskazuje argumenty przemawiające za słusznością obu stanowisk i przeciw nim.

Samobójstwo: stwierdza konflikt między postulatem wolności (dorosłego) człowieka a zasadą świętości życia. Szanuje trudną sytuację potencjalnego samobójcy. Opisuje stan psychiki potencjalnego samobójcy.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Aborcja: definiuje aborcję, podaje przykłady różnych motywów prowadzących do aborcji. Przedstawia zderzenie dwóch praw: wolności kobiety i prawa płodu do życia. Omawia spór dotyczący uznania płodu za byt chroniony. Przedstawia argumenty przeciwników
i zwolenników aborcji.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Karanie: zna pojęcie kary, podaje przykłady kar i czynów karalnych. Określa na przykładach podmiot kary i osobę karaną. Podaje stanowiska dotyczące sensu kary: wymierzenie sprawiedliwości, zapobieganie przestępstwom
i resocjalizację przestępców.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Bezpłatność studiów wyższych: ujmuje problem edukacji
w kontekście aksjologicznym. Wskazuje znaczenie nauki dla rozwoju (także moralnego) jednostki. Omawia kwestię odpowiedzialności jednostki za własny rozwój. Wyjaśnia istotę sporu w kwestii płatności za studia. Charakteryzuje elitaryzm
i egalitaryzm.

Wskazuje różnicę między pojęciami państwo a państwo opiekuńcze
w kontekście rozwoju jednostki.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Eutanazja: definiuje pojęcie dylemat etyczny. Podając właściwe przykłady, dokonuje rozróżnienia sytuacji, w których opisano wybór oraz dylemat moralny. Wyjaśnia konsekwencje aksjologicznego
i etycznego poglądu na świat. Omawia pojęcie jakość życia, wymienia warunki, jakie się na nie składają. Wyjaśnia pojęcie stan terminalny. Definiuje eutanazję, wskazuje i omawia jej odmiany. Podaje
i analizuje sytuacje życiowe, które skłaniają do myślenia
o eutanazji. Dostrzega konflikt między etyką lekarską a eutanazją (przysięga Hipokratesa).

Na podstawie analizy przykładów definiuje etykę absolutystyczną
i etykę konsekwencjalis-
tyczną.
Analizuje
i uzasadnia przykłady prawnych rozwiązań (również światowych) wobec eutanazji.

Dostrzega konflikt
(w kontekście eutanazji) między uznaniem życia za wartość bezwzględną
a poszanowaniem wolności. Wskazuje argumenty przemawiające za słusznością obu stanowisk i przeciw nim.

Samobójstwo: stwierdza konflikt między postulatem wolności (dorosłego) człowieka a zasadą świętości życia. Szanuje trudną sytuację potencjalnego samobójcy. Opisuje stan psychiki potencjalnego samobójcy. Analizuje problem wolności człowieka w sytuacji kryzysy psychicznego. Przedstawia argumenty za
i przeciw samobójstwu.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Aborcja: definiuje aborcję, podaje przykłady różnych motywów prowadzących do aborcji. Przedstawia zderzenie dwóch praw: wolności kobiety i prawa płodu do życia. Omawia spór dotyczący uznania płodu za byt chroniony. Przedstawia argumenty przeciwników
i zwolenników aborcji.

Dokonuje własnej oceny problemu popartej argumentacją.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Karanie: zna pojęcie kary, podaje przykłady kar
i czynów karalnych. Określa na przykładach podmiot kary i osobę karaną. Podaje stanowiska dotyczące sensu kary: wymierzenie sprawiedliwości, zapobieganie przestępstwom
i resocjalizację przestępców. Przedstawia argumentację dotyczącą skuteczności karania. Podaje argumenty za karą śmierci i przeciw niej.

Rozumuje logicznie
i precyzyjnie.

Bezpłatność studiów wyższych: ujmuje problem edukacji
w kontekście aksjologicznym. Wskazuje znaczenie nauki dla rozwoju (także moralnego) jednostki. Omawia kwestię odpowiedzialności jednostki za własny rozwój. Wyjaśnia istotę sporu
w kwestii płatności za studia. Charakteryzuje
i uzasadnia elitaryzm
i egalitaryzm.

Wskazuje różnicę między pojęciami państwo a państwo opiekuńcze
w kontekście rozwoju jednostki.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Eutanazja: definiuje pojęcie dylemat etyczny. Podając właściwe przykłady, dokonuje rozróżnienia sytuacji, w których opisano wybór oraz dylemat moralny. Wyjaśnia konsekwencje aksjologicznego
i etycznego poglądu na świat. Omawia pojęcie jakość życia, wymienia warunki, jakie się na nie składają. Wyjaśnia pojęcie stan terminalny. Definiuje eutanazję, wskazuje
i omawia jej odmiany. Podaje i analizuje sytuacje życiowe, które skłaniają do myślenia o eutanazji. Dostrzega konflikt między etyką lekarską a eutanazją (przysięga Hipokratesa).

Na podstawie analizy przykładów definiuje etykę absolutystyczną
i etykę konsekwen-
cjalistyczną.
Analizuje
i uzasadnia przykłady prawnych rozwiązań (również światowych) wobec eutanazji.

Dostrzega konflikt (w kontekście eutanazji) między uznaniem życia za wartość bezwzględną
a poszanowaniem wolności. Wskazuje argumenty przemawiające za słusznością obu stanowisk i przeciw nim.

Samobójstwo: stwierdza konflikt między postulatem wolności (dorosłego) człowieka a zasadą świętości życia. Szanuje trudną sytuację potencjalnego samobójcy. Opisuje stan psychiki potencjalnego samobójcy. Formułuje postulaty dotyczące zachowania wobec ludzi, których dotknęło samobójstwo bliskiej osoby. Analizuje problem wolności człowieka w sytuacji kryzysy psychicznego. Przedstawia argumenty za i przeciw samobójstwu.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Aborcja: definiuje aborcję, podaje przykłady różnych motywów prowadzących do aborcji. Przedstawia zderzenie dwóch praw: wolności kobiety
i prawa płodu do życia. Omawia spór dotyczący uznania płodu za byt chroniony. Przedstawia argumenty przeciwników
i zwolenników aborcji. Dokonuje własnej oceny problemu popartej argumentacją. Przedstawia społeczno-
-ideologiczne uwarunkowania sporu wokół aborcji.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Karanie: zna pojęcie kary, podaje przykłady kar i czynów karalnych. Określa na przykładach podmiot kary i osobę karaną. Podaje stanowiska dotyczące sensu kary: wymierzenie sprawiedliwości, zapobieganie przestępstwom
i resocjalizację przestępców. Przedstawia argumentację dotyczącą skuteczności karania. Podaje argumenty za karą śmierci i przeciw niej. Omawia społeczne uwarunkowania przestępczości.

Rozumuje logicznie
i precyzyjnie.

Bezpłatność studiów wyższych: ujmuje problem edukacji
w kontekście aksjologicznym. Wskazuje znaczenie nauki dla rozwoju (także moralnego) jednostki. Omawia kwestię odpowiedzialności jednostki za własny rozwój. Wyjaśnia istotę sporu w kwestii płatności za studia. Charakteryzuje
i uzasadnia elitaryzm
i egalitaryzm.

Wskazuje różnicę między pojęciami państwo a państwo opiekuńcze
w kontekście rozwoju jednostki.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

83. Etyka a nauka
i technika

Uczeń:

Podaje przykłady wpływu (pozytywnego i negatywnego) osiągnięć nauki
i techniki na życie społeczeństwa.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady wpływu (pozytywnego i negatywnego) osiągnięć nauki
i techniki na życie społeczeństwa.

Wskazuje konflikt między możliwościami nauki i techniki
a możnością kontrolowania przez człowieka skutków działalności technicznej.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady wpływu (pozytywnego i negatywnego) osiągnięć nauki
i techniki na życie społeczeństwa.

Wskazuje konflikt między możliwościami nauki i techniki
a możnością kontrolowania przez człowieka skutków działalności technicznej.

Krytycznie ocenia uzależnienie człowieka od techniki
i oraz wpływ cywilizacji cyfrowej na życie jednostki
i relacje międzyludzkie.

Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady wpływu (pozytywnego
i negatywnego) osiągnięć nauki
i techniki na życie społeczeństwa.

Wskazuje konflikt między możliwościami nauki i techniki
a możnością kontrolowania przez człowieka skutków działalności technicznej.

Podaje argumenty za postępem technicznym
i przeciw niemu.

Krytycznie ocenia uzależnienie człowieka od techniki i oraz wpływ cywilizacji cyfrowej na życie jednostki
i relacje międzyludzkie.

Przedstawia problem transhumanizmu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady wpływu (pozytywnego
i negatywnego) osiągnięć nauki
i techniki na życie społeczeństwa.

Wskazuje konflikt między możliwościami nauki i techniki
a możnością kontrolowania przez człowieka skutków działalności technicznej.

Podaje argumenty za postępem technicznym i przeciw niemu.

Krytycznie ocenia uzależnienie człowieka od techniki i oraz wpływ cywilizacji cyfrowej na życie jednostki i relacje międzyludzkie.

Przedstawia problem transhumanizmu.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów naukowych.

 

84. Dobrze żyć
i dobrze się mieć – człowiek wobec świata przyrody

Uczeń:

Rozumie słuszność podejmowania dyskusji na temat stosunku człowieka do przyrody, poznaje argumenty aksjologiczne
i etyczne.

Rozumie pojęcie odpowiedzialność człowieka
w odniesieniu do przyrody.

Rozważa podane przykłady odpowiedzialności
i braku odpowiedzialności człowieka wobec przyrody.

Zastanawia się nad własną postawą wobec przyrody.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie słuszność podejmowania dyskusji na temat stosunku człowieka do przyrody, analizuje argumenty aksjologiczne
i etyczne.

Rozumie pojęcie odpowiedzialność człowieka
w odniesieniu do przyrody.

Rozważa podane przykłady odpowiedzialności
i braku odpowiedzialności człowieka wobec przyrody.

Analizuje własną postawę wobec przyrody.

Prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Dostrzega słuszność podejmowania dyskusji na temat stosunku człowieka do przyrody, analizuje argumenty aksjologiczne
i etyczne.

Interpretuje pojęcie odpowiedzialność człowieka
w odniesieniu do przyrody.

Wskazuje i omawia odpowiednie przykłady odpowiedzialności
i braku odpowiedzialności człowieka wobec przyrody.

Analizuje własną postawę wobec przyrody.

Wykorzystuje pojęcia: rozwój moralny, intuicja i wrażliwość moralna, dylemat etyczny.

Prezentuje własne poglądy. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia słuszność podejmowania dyskusji na temat stosunku człowieka do przyrody, wykorzystuje argumenty aksjologiczne
i etyczne.

Interpretuje pojęcie odpowiedzialność człowieka
w odniesieniu do przyrody.

Wskazuje i omawia odpowiednie przykłady odpowiedzialności
i braku odpowiedzialności człowieka wobec przyrody.

Analizuje własną postawę wobec przyrody.

Wykorzystuje pojęcia: rozwój moralny, intuicja
i wrażliwość moralna, dylemat etyczny.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia słuszność podejmowania dyskusji na temat stosunku człowieka do przyrody, wykorzystuje argumenty aksjologiczne
i etyczne.

Interpretuje pojęcie odpowiedzialność człowieka
w odniesieniu do przyrody.

Wskazuje i omawia odpowiednie przykłady odpowiedzialności
i braku odpowiedzialności człowieka wobec przyrody.

Analizuje własną postawę wobec przyrody.

Wykorzystuje pojęcia: rozwój moralny, intuicja i wrażliwość moralna, dylemat etyczny.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

85. Dobrze żyć
i dobrze się mieć –
o korupcji

 

Uczeń:

Zna pojęcie etyka zawodowa.

Zapoznaje się
z tekstem wybranego kodeksu etycznego.

Dostrzega kontekst aksjologiczny
w rozważaniach
o pracy urzędników państwowych.

Zna pojęcia korupcja
i nepotyzm.

Zapoznaje się
z przykładami korupcji i nepotyzmu, analizuje ich uwarunkowania, rozumie aspekt etyczny i społeczne konsekwencje przedstawionych zachowań.

Rozumie znaczenie postawy wyrażającej sprzeciw wobec społecznej aprobaty tych zjawisk i rozumie rolę podmiotu moralnego
w propagowaniu tej postawy.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna pojęcie etyka zawodowa.

Analizuje tekst wybranego kodeksu etycznego.

Dostrzega kontekst aksjologiczny
w rozważaniach
o pracy urzędników państwowych.

Zna pojęcia korupcja
i nepotyzm.

Omawia przykłady korupcji i nepotyzmu, opisuje ich uwarunkowania, wskazuje aspekt etyczny i społeczne konsekwencje przedstawionych zachowań.

Rozumie znaczenie postawy wyrażającej sprzeciw wobec społecznej aprobaty tych zjawisk i wyjaśnia rolę podmiotu moralnego
w propagowaniu tej postawy.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcie etyka zawodowa.

Analizuje tekst wybranego kodeksu etycznego.

Wskazuje kontekst aksjologiczny
w rozważaniach
o pracy urzędników państwowych.

Wyjaśnia pojęcia korupcja i nepotyzm.

Omawia przykłady korupcji i nepotyzmu, opisuje ich uwarunkowania, wskazuje aspekt etyczny i społeczne konsekwencje przedstawionych zachowań.

Omawia znaczenie postawy wyrażającej sprzeciw wobec społecznej aprobaty tych zjawisk i wyjaśnia rolę podmiotu moralnego
w propagowaniu tej postawy.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje pojęcie etyka zawodowa.

Analizuje tekst wybranego kodeksu etycznego.

Wskazuje kontekst aksjologiczny
w rozważaniach
o pracy urzędników państwowych.

Definiuje pojęcia korupcja i nepotyzm.

Przytacza i omawia przykłady korupcji
i nepotyzmu, opisuje ich uwarunkowania, wskazuje aspekt etyczny i społeczne konsekwencje przedstawionych zachowań.

Omawia znaczenie postawy wyrażającej sprzeciw wobec społecznej aprobaty tych zjawisk
i wyjaśnia rolę podmiotu moralnego w propagowaniu tej postawy.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Definiuje pojęcie etyka zawodowa.

Analizuje tekst wybranego kodeksu etycznego.

Wskazuje kontekst aksjologiczny
w rozważaniach
o pracy urzędników państwowych.

Definiuje pojęcia korupcja i nepotyzm.

Przytacza i omawia przykłady korupcji
i nepotyzmu, opisuje ich uwarunkowania, wskazuje aspekt etyczny i społeczne konsekwencje przedstawionych zachowań.

Omawia znaczenie postawy wyrażającej sprzeciw wobec społecznej aprobaty tych zjawisk i wyjaśnia rolę podmiotu moralnego
w propagowaniu tej postawy.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

86. Etyka zawodowa dziennikarza

Uczeń:

Zna podstawową zasadę rzetelnego informowania.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna podstawową zasadę rzetelnego informowania.

Odróżnia informacje od interpretacji i opinii.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna podstawową zasadę rzetelnego informowania.

Odróżnia informacje od interpretacji i opinii.

Podaje przykłady działań dziennikarskich zgodnych
i niezgodnych z etyką dziennikarską.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna podstawową zasadę rzetelnego informowania.

Odróżnia informacje od interpretacji
i opinii.

Podaje przykłady działań dziennikarskich zgodnych z etyką dziennikarską
i niezgodnych.

Przedstawia przyczyny nierzetelnego dziennikarstwa.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna podstawową zasadę rzetelnego informowania.

Odróżnia informacje od interpretacji i opinii.

Podaje przykłady działań dziennikarskich zgodnych
i niezgodnych z etyką dziennikarską.

Przedstawia przyczyny nierzetelnego dziennikarstwa.

Wykorzystuje różnorodne źródła informacji oraz inspiracji do analizy świata medialnego.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

87. Etyczny wymiar życia szkolnego

Uczeń:

Rozumie zasadność rozważań z zakresu etyki w odniesieniu do rzeczywistości szkolnej.

Zna pojęcie etos szkoły.

Rozumie, na czym polegają trudności w ustaleniu i przyjęciu zasad przyczyniających się do tworzenia wspólnoty uczniów
i nauczycieli.

Dostrzega uczciwość i szacunek jako elementy stanowiące podstawę systemu wartości łączącego społeczność szkolną.

Zna pojęcie etyka zawodu.

Rozumie wartość
i rolę odpowiedzialności nauczyciela
w procesie rozwoju uczniów.

Rozważa kwestię odpowiedzialności moralnej uczniów.

Analizuje problem ściągania
w kontekście etycznym.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie zasadność rozważań z zakresu etyki w odniesieniu do rzeczywistości szkolnej.

Zna pojęcie etos szkoły.

Rozumie, na czym polegają trudności
w ustaleniu i przyjęciu zasad przyczyniających się do tworzenia wspólnoty uczniów
i nauczycieli.

Wskazuje uczciwość
i szacunek jako elementy stanowiące podstawę systemu wartości łączącego społeczność szkolną.

Zna pojęcie etyka zawodu.

Dostrzega wartość
i rolę odpowiedzialności nauczyciela
w procesie rozwoju uczniów.

Rozważa kwestię odpowiedzialności moralnej uczniów.

Analizuje problem ściągania
w kontekście etycznym.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Dostrzega zasadność rozważań z zakresu etyki w odniesieniu do rzeczywistości szkolnej.

Objaśnia pojęcie etos szkoły.

Wyjaśnia trudności
w ustaleniu i przyjęciu zasad przyczyniających się do tworzenia wspólnoty uczniów
i nauczycieli.

Wskazuje uczciwość
i szacunek jako elementy stanowiące podstawę systemu wartości łączącego społeczność szkolną.

Wyjaśnia pojęcie etyka zawodu.

Wskazuje wartość
i rolę odpowiedzialności nauczyciela
w procesie rozwoju uczniów.

Omawia kwestię odpowiedzialności moralnej uczniów.

Analizuje problem ściągania
w kontekście etycznym.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia zasadność rozważań z zakresu etyki w odniesieniu do rzeczywistości szkolnej.

Objaśnia pojęcie etos szkoły.

Wyjaśnia trudności w ustaleniu
i przyjęciu zasad przyczyniających się do tworzenia wspólnoty uczniów
i nauczycieli.

Wskazuje uczciwość i szacunek jako elementy stanowiące podstawę systemu wartości łączącego społeczność szkolną.

Wykorzystuje wiedzę na temat pojęcia etyka zawodu
z poprzednich zajęć i omawia je
w kontekście pracy nauczyciela.

Wskazuje wartość
i rolę odpowiedzialności nauczyciela
w procesie rozwoju uczniów.

Omawia kwestię odpowiedzialności moralnej uczniów.

Analizuje problem ściągania
w kontekście etycznym.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia zasadność rozważań z zakresu etyki w odniesieniu do rzeczywistości szkolnej.

Objaśnia pojęcie etos szkoły.

Wyjaśnia trudności
w ustaleniu i przyjęciu zasad przyczyniających się do tworzenia wspólnoty uczniów
i nauczycieli.

Wskazuje uczciwość
i szacunek jako elementy stanowiące podstawę systemu wartości łączącego społeczność szkolną.

Wykorzystuje wiedzę na temat pojęcia etyka zawodu z poprzednich zajęć i omawia je
w kontekście pracy nauczyciela.

Wskazuje wartość
i rolę odpowiedzialności nauczyciela w procesie rozwoju uczniów.

Omawia kwestię odpowiedzialności moralnej uczniów.

Analizuje problem ściągania w kontekście etycznym.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

88. Człowiek wobec śmierci

Uczeń:

Zna cztery wymiary śmierci.

Docenia wagę szacunku wobec śmierci.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna cztery wymiary śmierci.

Docenia wagę szacunku wobec śmierci.

Rozróżnia biologiczny i etyczny wymiar śmierci.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna cztery wymiary śmierci.

Docenia wagę szacunku wobec śmierci.

Rozróżnia biologiczny i etyczny wymiar śmierci.

Analizuje różne postawy wobec śmierci spotykane
u ludzi.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna cztery wymiary śmierci.

Docenia wagę szacunku wobec śmierci.

Rozróżnia biologiczny i etyczny wymiar śmierci.

Analizuje różne postawy wobec śmierci spotykane
u ludzi.

Rozważa problem sensu śmierci.

Spostrzega współczesne uwarunkowani
a stosunku do śmierci.

Rozumuje precyzyjnie
i logicznie.

Uczeń:

Zna cztery wymiary śmierci.

Docenia wagę szacunku wobec śmierci.

Rozróżnia biologiczny
i etyczny wymiar śmierci.

Analizuje różne postawy wobec śmierci spotykane u ludzi.

Rozważa problem sensu śmierci.

Spostrzega współczesne uwarunkowania stosunku do śmierci.

Wykorzystuje różnorodne teksty kultury dla analizy ludzkich postaw oraz interpretacji sensu śmierci.

Rozumuje precyzyjnie
i logicznie.

 

89. Szczęście

 

Uczeń:

Dostrzega wieloznaczność
i uniwersalność pojęcia szczęście.

Rozróżnia pojęcia: przyjemność, zadowolenie
i szczęście.

Wyjaśnia wpływ cierpienia na człowieka.

Rozumie konsekwencje postawy określonej jako ucieczka od cierpienia.

Rozróżnia szczęście krótkotrwałe
i długotrwałe.

Wyjaśnia znaczenie pojęcia szczęście
w kontekście subiektywnych
i obiektywnych uwarunkowań.

Zna warunki sprzyjające osiągnięciu szczęścia.

Dostrzega znaczenie poszukiwania sensu życia, poczucia własnej wartości, sumienia
i właściwych relacji
z innymi ludźmi
w osiągnięciu szczęścia długotrwałego.

Rozważa myśl: szczęście jako sztuka życia.

Podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie: czy dzisiaj dążenie do szczęścia i jego osiągnięcie jest łatwiejsze niż
w odległej przeszłości.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Dostrzega wieloznaczność
i uniwersalność pojęcia szczęście.

Rozumie celowość zastosowania perspektywy etycznej do rozważań na temat szczęścia.

Rozróżnia pojęcia: przyjemność, zadowolenie
i szczęście.

Wyjaśnia wpływ cierpienia na człowieka.

Rozumie konsekwencje postawy określonej jako ucieczka od cierpienia.

Rozważa tezę, że
w stosunku człowieka do cierpienia przejawia się jego dojrzałość.

Rozróżnia szczęście krótkotrwałe
i długotrwałe.

Wyjaśnia znaczenie pojęcia szczęście
w kontekście subiektywnych
i obiektywnych uwarunkowań.

Analizuje dążenie do szczęścia poprzez pryzmat poszukiwania sensu życia.

Zna warunki sprzyjające osiągnięciu szczęścia.

Dostrzega znaczenie poczucia własnej wartości, sumienia
i właściwych relacji
z innymi ludźmi
w osiągnięciu szczęścia długotrwałego.

Rozważa myśl: szczęście jako sztuka życia.

Podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie: czy dzisiaj dążenie do szczęścia i jego osiągnięcie jest łatwiejsze niż
w odległej przeszłości.

Prezentuje poglądy|
w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia kwestię wieloznaczności pojęcia szczęście. Dostrzega jego uniwersalność.

Uzasadnia celowość zastosowania perspektywy etycznej do rozważań na temat szczęścia.

Omawia przykłady ilustrujące pojęcia: przyjemność, zadowolenie
i szczęście.

Wyjaśnia wpływ cierpienia na człowieka.

Wskazuje konsekwencje postawy określonej jako ucieczka od cierpienia.

Interpretuje tezę, że
w stosunku człowieka do cierpienia przejawia się jego dojrzałość.

Rozróżnia szczęście krótkotrwałe
i długotrwałe.

Wyjaśnia znaczenie pojęcia szczęście
w kontekście subiektywnych
i obiektywnych uwarunkowań.

Analizuje dążenie do szczęścia poprzez pryzmat poszukiwania sensu życia.

Określa warunki sprzyjające osiągnięciu szczęścia.

Dostrzega znaczenie poczucia własnej wartości, sumienia
i właściwych relacji
z innymi ludźmi
w osiągnięciu szczęścia długotrwałego.

Rozważa myśl: szczęście jako sztuka życia.

Podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie: czy dzisiaj dążenie do szczęścia i jego osiągnięcie jest łatwiejsze niż
w odległej przeszłości.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia kwestię wieloznaczności pojęcia szczęście. Dostrzega jego uniwersalność.

Uzasadnia celowość zastosowania perspektywy etycznej do rozważań na temat szczęścia.

Wskazuje i rozróżnia przykłady ilustrujące pojęcia: przyjemność, zadowolenie
i szczęście.

W rozważaniach odwołuje się do poznanych stanowisk filozoficznych wobec szczęścia.

Omawia wpływ cierpienia na człowieka.

Wyjaśnia konsekwencje postawy określonej jako ucieczka od cierpienia.

Interpretuje tezę, że w stosunku człowieka do cierpienia przejawia się jego dojrzałość.

Rozróżnia szczęście krótkotrwałe
i długotrwałe.

Wyjaśnia znaczenie pojęcia szczęście
w kontekście subiektywnych
i obiektywnych uwarunkowań.

Analizuje dążenie do szczęścia poprzez pryzmat poszukiwania sensu życia.

Określa warunki sprzyjające osiągnięciu szczęścia.

Dostrzega znaczenie poczucia własnej wartości, sumienia
i właściwych relacji
z innymi ludźmi
w osiągnięciu szczęścia długotrwałego.

Interpretuje myśl: szczęście jako sztuka życia.

Podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie: czy dzisiaj dążenie do szczęścia i jego osiągnięcie jest łatwiejsze niż
w odległej przeszłości.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia kwestię wieloznaczności pojęcia szczęście. Dostrzega jego uniwersalność.

Uzasadnia celowość zastosowania perspektywy etycznej do rozważań na temat szczęścia.

Wskazuje i rozróżnia przykłady ilustrujące pojęcia: przyjemność, zadowolenie
i szczęście.

W rozważaniach odwołuje się do poznanych stanowisk filozoficznych wobec szczęścia.

Omawia wpływ cierpienia na człowieka.

Wyjaśnia konsekwencje postawy określonej jako ucieczka od cierpienia.

Interpretuje tezę, że
w stosunku człowieka do cierpienia przejawia się jego dojrzałość.

Rozróżnia szczęście krótkotrwałe
i długotrwałe.

Wyjaśnia znaczenie pojęcia szczęście
w kontekście subiektywnych
i obiektywnych uwarunkowań.

Analizuje dążenie do szczęścia poprzez pryzmat poszukiwania sensu życia.

Określa warunki sprzyjające osiągnięciu szczęścia.

Dostrzega znaczenie poczucia własnej wartości, sumienia
i właściwych relacji
z innymi ludźmi
w osiągnięciu szczęścia długotrwałego.

Interpretuje myśl: szczęście jako sztuka życia.

Podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie: czy dzisiaj dążenie do szczęścia i jego osiągnięcie jest łatwiejsze niż
w odległej przeszłości.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki. Odwołuje się do różnych tekstów kultury.

 

90. „O szczęściu” – analiza fragmentu „Etyki Nikomachejskiej” Arystotelesa

 

Uczeń:

Interpretuje autonomiczną wartość szczęścia.

Rozważa określenie dobre życie.

Zna pojęcie dzielność etyczna.

Wskazuje tezę tekstu i wyszukuje argumenty.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozumie autonomiczną wartość szczęścia.

Wskazuje trzy rodzaje dóbr i czynniki sprzyjające osiągnięciu szczęścia (dobre życie
i powodzenie).

Rozważa określenie dobre życie.

Zna pojęcie dzielność etyczna.

Rozróżnia dyspozycję i działanie oraz określa ich wpływ na osiągnięcie szczęścia.

Wskazuje tezę tekstu
i rozważa argumenty.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia określenie najostateczniejsza rzecz w odniesieniu do szczęścia.

Wyjaśnia autonomiczną wartość szczęścia.

Wyróżnia trzy rodzaje dóbr. Wskazuje czynniki sprzyjające osiągnięciu szczęścia (dobre życie
i powodzenie).

Interpretuje określenie dobre życie.

Objaśnia pojęcie dzielność etyczna.

Rozróżnia dyspozycję i działanie oraz określa ich wpływ na osiągnięcie szczęścia.

Wskazuje tezę tekstu
i analizuje argumenty.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia określenie najostateczniejsza rzecz w odniesieniu do szczęścia.

Interpretuje autonomiczną wartość szczęścia.

Wyróżnia trzy rodzaje dóbr. Objaśnia czynniki sprzyjające osiągnięciu szczęścia (dobre życie i powodzenie).

Interpretuje określenie dobre życie.

Objaśnia pojęcie dzielność etyczna.

Rozróżnia dyspozycję
i działanie oraz określa ich wpływ na osiągnięcie szczęścia.

Wskazuje tezę tekstu i analizuje argumenty.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Wyjaśnia określenie najostateczniejsza rzecz w odniesieniu do szczęścia.

Interpretuje autonomiczną wartość szczęścia.

Wyróżnia trzy rodzaje dóbr. Objaśnia czynniki sprzyjające osiągnięciu szczęścia (dobre życie
i powodzenie).

Interpretuje określenie dobre życie.

Objaśnia pojęcie dzielność etyczna.

Rozróżnia dyspozycję
i działanie oraz określa ich wpływ na osiągnięcie szczęścia.

Wskazuje tezę tekstu
i analizuje argumenty.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

91. Idą święta… – refleksja etyczna wobec dni szczególnych

Uczeń:

Analizuje przykłady najważniejszych świąt celebrowanych w rodzinie.

Dostrzega cechy pojęcia święto.

Rozumie, na czym polega wielowymiarowe znaczenie Wigilii.

Analizuje znaczenie Wigilii w wymiarze etycznym (składanie życzeń, spotkanie
z innymi ludźmi).

Rozumie etyczny wymiar uczestnictwa w Wigilii (przekraczanie podziałów, dążenie do rozwiązania konfliktów).

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Analizuje przykłady najważniejszych świąt celebrowanych
w rodzinie.

Dostrzega cechy pojęcia święto.

Rozumie, na czym polega wielowymiarowe znaczenie Wigilii.

Rozważa przykłady dowodzące różnorodnych uczuć związanych
z uczestnictwem
w święcie, rozumie związek uczuć
z aktem woli.

Analizuje znaczenie Wigilii w wymiarze etycznym (składanie życzeń, spotkanie
z innymi ludźmi).

Rozumie etyczny wymiar uczestnictwa w Wigilii (przekraczanie podziałów, dążenie do rozwiązania konfliktów).

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady najważniejszych świąt celebrowanych
w rodzinie.

Wskazuje cechy pojęcia święto.

Wyjaśnia wielowymiarowe znaczenie Wigilii.

Interpretuje przykłady dowodzące różnorodnych uczuć związanych
z uczestnictwem
w święcie, wyjaśnia związek uczuć
z aktem woli.

Omawia znaczenie Wigilii w wymiarze etycznym (składanie życzeń, spotkanie
z innymi ludźmi).

Interpretuje etyczny wymiar uczestnictwa w Wigilii (przekraczanie podziałów, dążenie do rozwiązania konfliktów).

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady najważniejszych świąt celebrowanych w rodzinie.

Omawia istotę
i wskazuje cechy pojęcia święto.

Wyjaśnia wielowymiarowe znaczenie Wigilii.

Interpretuje przykłady dowodzące różnorodnych uczuć związanych
z uczestnictwem
w święcie, wyjaśnia związek uczuć
z aktem woli.

Omawia znaczenie Wigilii w wymiarze etycznym (składanie życzeń, spotkanie
z innymi ludźmi).

Interpretuje etyczny wymiar uczestnictwa w Wigilii (przekraczanie podziałów, dążenie do rozwiązania konfliktów).

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Wykorzystuje poznane pojęcia.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Podaje przykłady najważniejszych świąt celebrowanych
w rodzinie.

Omawia istotę
i wskazuje cechy pojęcia święto.

Wyjaśnia wielowymiarowe znaczenie Wigilii.

Interpretuje przykłady dowodzące różnorodnych uczuć związanych
z uczestnictwem
w święcie, wyjaśnia związek uczuć z aktem woli.

Omawia znaczenie Wigilii w wymiarze etycznym (składanie życzeń, spotkanie
z innymi ludźmi).

Interpretuje etyczny wymiar uczestnictwa
w Wigilii (przekraczanie podziałów, dążenie do rozwiązania konfliktów).

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Wykorzystuje poznane pojęcia. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny filozofii i etyki.

 

92. „Pamiętasz, poległy przyjacielu?” (Z. Stroiński) – refleksja etyczna wobec dni szczególnych – powstanie warszawskie

 

Uczeń:

Zna najważniejsze fakty dotyczące Powstania Warszawskiego.

Dostrzega wartości wyznawane przez uczestników powstania
i motywacje, którymi się kierowali.

Wskazuje istotę pojęcia patriotyzm
i zna jego różne odcienie znaczeniowe.

Definiuje szowinizm
i nacjonalizm.

Odpowiada na pytania. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Zna najważniejsze fakty dotyczące Powstania Warszawskiego.

Dostrzega wartości wyznawane przez uczestników powstania
i motywacje, którymi się kierowali.

Rozumie, na czym polega spór dotyczący współczesnej oceny powstania
(w wymiarze aksjologicznym
i etycznym).

Wskazuje istotę pojęcia patriotyzm
i zna jego różne odcienie znaczeniowe.

Definiuje szowinizm
i nacjonalizm.

Analizuje przykłady przejawów szowinizmu
i nacjonalizmu.

Rozumie etyczną istotę krytycznej oceny tych postaw.

Prezentuje poglądy
w logiczny sposób. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia fakty dotyczące Powstania Warszawskiego.

Charakteryzuje wartości wyznawane przez uczestników powstania i wyjaśnia motywacje, którymi się kierowali.

Omawia spór dotyczący współczesnej oceny powstania
(w wymiarze aksjologicznym
i etycznym).

Wskazuje istotę pojęcia patriotyzm
i prezentuje jego różne odcienie znaczeniowe.

Definiuje szowinizm
i nacjonalizm.

Analizuje przykłady przejawów szowinizmu
i nacjonalizmu.

Wyjaśnia etyczną istotę krytycznej oceny tych postaw.

Prezentuje własne poglądy, stawia tezy
i formułuje argumenty. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia fakty dotyczące Powstania Warszawskiego.

Charakteryzuje wartości wyznawane przez uczestników powstania i wyjaśnia motywacje, którymi się kierowali.

Omawia spór dotyczący współczesnej oceny powstania
(w wymiarze aksjologicznym
i etycznym).

Wskazuje istotę pojęcia patriotyzm
i prezentuje jego różne odcienie znaczeniowe.

Definiuje szowinizm
i nacjonalizm.

Odwołując się do obserwacji
i doświadczeń, podaje przykłady przejawów szowinizmu
i nacjonalizmu.

Wyjaśnia etyczną istotę krytycznej oceny tych postaw.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Omawia fakty dotyczące Powstania Warszawskiego.

Charakteryzuje wartości wyznawane przez uczestników powstania i wyjaśnia motywacje, którymi się kierowali.

Omawia spór dotyczący współczesnej oceny powstania
(w wymiarze aksjologicznym
i etycznym).

Wskazuje istotę pojęcia patriotyzm
i prezentuje jego różne odcienie znaczeniowe.

Definiuje szowinizm
i nacjonalizm.

Odwołując się do obserwacji
i doświadczeń, podaje przykłady przejawów szowinizmu
i nacjonalizmu.

Wyjaśnia etyczną istotę krytycznej oceny tych postaw.

Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki, historii
i literatury.

 

93. Wybór drogi – „Warto być przyzwoitym”
(W. Bartoszewski) – podsumowanie

Uczeń:

Czyta tekst utworu.

Dostrzega w tekście odniesienia do własnego życia.

Rozważa własną postawę, cele i środki służące do ich realizacji.

Wykonuje zadania. Odpowiada na pytania, słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Rozważa tekst utworu.

Rozumie kontekst aksjologiczny
i etyczny tekstu.

Dostrzega w tekście odniesienia do własnego życia.

Analizuje własną postawę, cele i środki służące do ich realizacji.

Wykonuje zadania, prezentuje własne poglądy. Słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Interpretuje tekst utworu.

Dostrzega kontekst aksjologiczny
i etyczny tekstu.

Znajduje w tekście odniesienia do własnego życia.

Wykorzystuje
w rozważaniach poznane pojęcia.

Analizuje własną postawę, cele i środki służące do ich realizacji.

Wykonuje zadania, prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Interpretuje tekst utworu.

Objaśnia kontekst aksjologiczny
i etyczny tekstu.

Znajduje w tekście odniesienia do własnego życia.

Wykorzystuje
w rozważaniach poznane pojęcia.

Analizuje własną postawę, cele
i środki służące do ich realizacji.

Wykonuje zadania bez zarzutu. Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy i argumentując. Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

Uczeń:

Interpretuje tekst utworu.

Objaśnia kontekst aksjologiczny i etyczny tekstu.

Znajduje w tekście odniesienia do własnego życia.

Wykorzystuje
w rozważaniach poznane pojęcia.

Analizuje własną postawę, cele i środki służące do ich realizacji.

Wykonuje zadania bez zarzutu. Prezentuje własne poglądy, stawiając tezy
i argumentując.
Z uwagą słucha wypowiedzi innych osób.

W swoich rozważaniach wykorzystuje informacje i wnioski
z lektury dodatkowych tekstów z dziedziny etyki.

 

94. Powtórzenie wiadomości

 

 

 

 

 

 

 

Plan dydaktyczny przedmiotu etyka w zakresie podstawowym dla szkół ponadpodstawowych, uwzględniający kształcone umiejętności i treści podstawy programowej

 

Temat (rozumiany jako lekcja)

Liczba godzin

Treści nauczania zgodne z podstawą programową

Cele ogólne

Kształcone umiejętności

 

Propozycje metod nauczania

Propozycje środków dydaktycz-
nych

Uwagi

Dział I. WPROWADZENIE DO ETYKI

1. Doświadczenie zła

1. Poznać, zrozumieć, „wymknąć się złu” (J. Tischner). Doświadczanie zła

2

Wskazywanie
i uzasadnianie przykładów obecności zła w świecie; różnorodne źródła zła; subiektywizm
i obiektywizm
w opisie zła; hierarchia zła, kryteria oceny
zła; rozbieżności między sformuło-
waniami: „zrozumieć człowieka” i „doko-
nanie moralnej oceny jego czynu”; konsekwencje zła
w odniesieniu do życia jednostki, zbiorowości

Zło ontyczne i zło moralne

Rola wiedzy z zakresu etyki oraz świadomości moralnej w kształtowaniu właściwej postawy wobec zła

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych

Zaznajomienie
z wybranymi pojęciami
z zakresu etyki

Uczeń:

Uzasadnia przyczyny, dla których należy mówić o złu. Wskazuje i analizuje przykłady zła, wyjaśnia subiektywizujący
i obiektywizujący opis zła.

Różnicuje przeżywanie zła od obiektywnej oceny faktu uz-
nanego za zły (bez względu na indywidualne odczucia
i wrażenia); identyfikuje zło ontyczne i zło moralne. Defi-
niuje pojęcie zła moralnego.

Interpretuje personalistyczne ujęcie zła moralnego.

Omawia przejawy zła, odwołując się do konkretnych przykładów zaczerpniętych
z obserwacji i osobistych doświadczeń.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu poglądów.

Słucha innych uczestników rozmowy. Prezentuje własne poglądy i wykazuje ich słusz-
ność. Stawia tezy, formułuje argumenty i wnioski.

burza mózgów

graffiti

definiowanie pojęć

studium przypadku

mapa pojęciowa

schemat ćwiczenia do metody definiowania pojęć

arkusze papieru

flamastry

 

 

2. Poznać, zrozumieć, „wymknąć się złu” (J. Tischner). Czym jest zło?

3

Interpretacja pojęć: zło, teodycea, manicheizm

Rola wiedzy z zakresu etyki oraz świadomości moralnej w kształtowaniu właściwej postawy wobec zła

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Przygotowanie do analizy i oceny własnych działań w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zaznajomienie
z wybranymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Dostrzega różnorodność zła
w świecie; rozważa problem źródeł zła, zwraca uwagę na przyczyny zła.

Charakteryzuje zło jako brak bytu. Interpretuje pojęcie zła w kontekście aksjologicznym.

Definiuje pojęcia: teodycea
i manicheizm.

Interpretuje pojęcie zła
w odniesieniu do konkretnych zdarzeń i sytuacji.

Doskonali umiejętność słuchania i prezentowania poglądów oraz formułowania tez, argumentów i pytań.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

burza mózgów

rozmowa kierowana

kula śniegowa

praca
z tekstem

podręcznik

arkusze papieru

flamastry

 

3. Człowiek wobec zła

3

Wpływ zła na życie człowieka oraz na kształtowanie określonych postaw życiowych – analiza przykładów

Różne formy walki ze złem

Rozwijanie wrażliwości emocjonalnej

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła

Uczeń:

Podaje i omawia przykłady ilustrujące wpływ zła na zachowanie i postawy ludzi.

Omawia przykłady form walki ze złem.

Wyjaśnia rozbieżność między sformułowaniem „zrozumieć człowieka” a oceną moralną czynu.

Interpretuje teksty literackie.

Wykorzystuje własne doświadczenia i obserwacje rzeczywistości do formułowania wniosków.

Doskonali umiejętność słuchania i prezentowania poglądów oraz formułowania tez i argumentów.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

drama

podręcznik

 

Punktem wyjścia do dyskusji
o wpływie zła na postawy ludzi może być fragment wybranego filmu.

 

4. W zasadzie jestem
w porządku, ale...

Analiza tekstu „Nie mam czasu” J. Filka

1

Wieloznaczność zwrotu „nie mam czasu”

Analiza opisanej postawy z wykorzys-
taniem pojęć: pod-
miot, czynność, inten-
cje, motywy i skutki oraz okoliczności

Interpretacja zwrotu „nie mam czasu”
w kontekście etycznym

Wpływ elementów życia codziennego (m.in. automatyzmu) na kształtowanie określonych postaw etycznych; wykorzystanie pojęć: zniewolenie i wolność

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań oraz decyzji własnych i innych w świetle war-
tości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Podjęcie się samokontroli
i pracy nad sobą oraz przejmowanie odpowiedział-
ności za swoje słowa i czyny

Uczeń:

Wskazuje elementy współczesnej rzeczywistości, które mają wpływ na kształtowanie określonych postaw.

Analizuje i interpretuje tekst, zwracając szczególną uwagę na postępowanie bohatera (dominacja automatyzmu).

Charakteryzuje intencje, motywy i skutki decyzji podjętych przez bohatera.

Dokonuje moralnej oceny postawy opisanej w tekście. Interpretuje pojęcie hipokryzji w odniesieniu do decyzji bohatera.

Definiuje pojęcie wolność
i odnosi je do analizy postawy bohatera.

Wskazuje elementy często wykorzystywane jako usprawiedliwienie własnego postępowania.

Interpretuje tekst, wyszukuje istotne treści.

Dokonuje autorefleksji, oce-
nia intencje, motywy i skutki własnego postępowania.

Doskonali umiejętności słuchania i prezentowania poglądów, formułowania tez
i argumentów.

dyskusja

drama

różne perspektywy

praca
z tekstem

 

podręcznik

 

 

5. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

2. Spojrzenie na rozwój moralności: od Kalego do trybunału w Norymberdze

6. O dojrzewaniu… moralności

2

Myślenie premoralne; rozważania na temat postaw (egoizm, altruizm); moralność intersubiektywna i jej źródła; dojrzałość moralna

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Charakteryzuje intersubiektywność postaw.

Wyjaśnia i omawia na przykładach pojęcia: myślenie premoralne, hedonizm.

Analizuje działania nacecho-
wane egoizmem i altruizmem.

Uzasadnia wartość przyjmowania krytycznej postawy wobec zła moralnego.

Wyjaśnia pojęcie dojrzałości moralnej.

Analizuje przykłady prezentujące konkretne postawy i konsekwencje czynów nacechowanych egoizmem i altruizmem.

Wykorzystuje poznane pojęcia w wypowiedziach.

Doskonali umiejętności słuchania i prezentowania poglądów oraz formułowania tez i argumentów.

circept

rozmowa kierowana

praca
z tekstem

 

podręcznik

karty pracy

 

7. „Co to wszystko znaczy?”
(T. Nagel). Konflikt motywacyjny

2

Wyjaśnienie pojęcia „konflikt motywacyjny” – analiza przykładów; dokonywanie wyborów w aspekcie psychologicznym
i etycznym; hierarchizacja wartości

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych, odróżnianie dobra i zła

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności trafnego oceniania pod względem moralnym dokonywanych czynów

Uczeń:

Wskazuje i wyjaśnia sprzecz-
ne motywy w konfliktach motywacyjnych.

Rozróżnia opis psychologiczny od etycznego.

Charakteryzuje wartości odnoszące się do motywów dokonywanych wyborów, hierarchizuje te wartości.

Omawia zagadnienie konfliktów motywacyjnych na podstawie własnych doświadczeń i obserwacji.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje swoje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania i prezentowania poglądów oraz formułowania tez i argumentów.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

metaplan

dylematy

 

podręcznik

arkusz papieru

flamastry

 

 

8. Pytania
o wartości moralne
w kontekście zbrodni ludobójstwa

3

Doświadczanie zła jako doświadczenie moralne; ludobójstwo jako zło moralne

Zaburzenie pojmowania wartości moralnych
w ideologiach totalitarnych (moralność „rasy panów”)

Trybunał Norymberski – istota i znaczenie

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Dokonywanie etycznej analizy
i oceny działań
w świetle wartości moralnych

Uczeń:

Definiuje pojęcia: ludobójstwo, Holocaust, totalitaryzm.

Omawia przykłady ludobójstwa (historyczne
i współczesne).

Analizuje cechy ideologii prowadzących do ludobójstwa.

Wyjaśnia zagadnienie sądzenia zbrodni ludobójstwa. Omawia specyfikę osądzania prawa hitlerowskich Niemiec.

Analizuje i interpretuje teksty.

Wyszukuje istotne treści
w tekstach.

Słucha innych uczestników rozmowy. Prezentuje własne poglądy, dowodząc ich słuszności.

Stawia tezy, formułuje argumenty i wnioski.

Wykorzystuje poznane pojęcia w rozważaniach na temat omawianych zagadnień.

wykład
z prezentacją

mapa myśli

praca
z tekstem

ja-bohater

rozmowa kierowana

fragmenty wybranych filmów i (lub) tekstów, np.: „Opowiada-
nia” T. Borow-
skiego i „Inny świat”
G. Herlinga-
-Grudzińskiego lub innych tekstów dotyczących omawianych problemów

karty pracy

W podsumo-
waniu zajęć można wykorzystać fragmenty książki
J. Hołówki „Etyka
w działaniu”.

W klasach,
w których uczniowie odznaczają się dojrzałością moralną, można też wykorzystać fragment książki J. Graya „Słomiane psy”, w którym znajdują się cytaty prowokujące do dyskusji
o moralności.

9. „[…] to jest gra i tylko gra”? – interpretacja utworu
J. Kaczmarskiego „Postmoder-
nizm

1

Postmodernizm
w ujęciu etycznym

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moral-
nych oraz zdol-
ności odróżniania dobra od zła

Doskonalenie umiejętności lepszego poznania siebie

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji włas-
nych oraz innych osób w świetle wartości moral-
nich i tworzenia hierarchii wartości

Podjęcie się samokontroli
i pracy nad sobą

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami etycznymi

Uczeń:

Omawia pojęcie postmodernizmu.

Charakteryzuje kontekst etyczny postawy opisanej
w utworze.

Przedstawia stanowisko autora wobec zaprezentowanego problemu (dostrzega znaczenie ironii
w interpretacji).

Podaje argumenty przema-
wiające za tezą postawioną w tekście i przeciwko niej.

Analizuje tekst.

Interpretuje poznane zagadnienia w odniesieniu do współczesnej rzeczywistości.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je ze stanowiskami prezentowanymi na lekcji.

Stawia tezy oraz formułuje argumenty i wnioski.

Słucha wypowiedzi innych uczestników zajęć.

rozmowa kierowana

bezludna wyspa lub/i różne perspektywy

praca
z tekstem

praca
z utworem muzycznym

podręcznik

płyta
z utworem
J. Kaczmar-
skiego

schematy ćwiczeń do zastosowa-
nych metod

 

10. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

3. Strach, odwaga i sumienie

11. „Powiedz mi, o co się boisz,
a powiem ci, kim jesteś” – strach jako wyzwanie etyczne

2

Przeżywanie strachu – przykłady; definiowanie strachu
i określanie jego wpływu na ludzkie zachowania; wykroczenia spowodowane strachem

Odpowiedzialność za czyny

Konflikty emocjonalne jako źródło informacji o uznawanych wartościach

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Kształtowanie
i doskonalenie umiejętności samokontroli oraz pracy nad sobą

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami etycznymi

Uczeń:

Omawia problem strachu, rozważa przeżycie, przyczynę i obiekt strachu. Charakte-
ryzuje wpływ strachu na zachowania i postawy ludzi. Wykrywa hierarchię wartości jednostki wyrażoną
w zachowaniach wywołanych strachem. Objaśnia problem upadku moralnego wywołanego strachem.

Analizuje konkretne zdarzenia i sytuacje w kontekście omawianych zagadnień.

Doskonali umiejętności słuchania i prezentowania poglądów oraz formułowania tez i argumentów.

Słucha wypowiedzi innych uczestników rozmowy.

Prezentuje własne poglądy.

Stawia tezy, formułuje argumenty i wnioski.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

drama

drzewko decyzyjne

 

arkusze papieru

flamastry

 

12. Odwaga

2

Odwaga jako pokonanie strachu; odwaga a inne wartości; odwaga jako wartość samoistna
i wartość instrumentalna

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Kształtowanie
i doskonalenie umiejętności samokontroli oraz pracy nad sobą

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami etycznymi

Uczeń:

Omawia przykłady zachowań nacechowanych odwagą
i brawurą, uwypukla różnice. Omawia kwestię działania opartego na uczuciach
i rozumie. Rozważa odwagę
w kategoriach wartości etycznych. Interpretuje pojęcie odwagi chwalebnej.

Wyszukuje istotne treści
w tekstach.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je ze stanowiskami prezentowanymi na lekcji.

Doskonali umiejętności słuchania i prezentowania poglądów oraz formułowania tez i argumentów.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

drzewko decyzyjne

prezentacja

 

artykuły prasowe dotyczące omawianych zagadnień

 

 

13. „Oto sumienie” – struktura
i działanie sumienia

2

Odczuwanie
i przeżywanie winy, odpowiedzialności, dumy moralnej, wstydu (także wstydu moralnego); sumienie – struktura
i funkcjonowanie

Rozróżnienie pojęć: sumienie przeduczynkowe
i pouczynkowe

Zaburzenia działania sumienia, nadwrażliwość
i wrażliwość selektywna, niewrażliwość, sumienie błędne; odpowiedzialność przed kimś i za coś

Rozwijanie umiejętności lepszego poznawania siebie

Dokonywanie etycznej analizy
i oceny działań oraz decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami etycznymi

Uczeń:

Analizuje przykłady ze względu na przeżycie winy, odpowiedzialności, dumy moralnej.

Rozróżnia wstyd moralny i lęk przed odrzuceniem.

Omawia przykład, w którym ujawnia się sumienie przeduczynkowe
i pouczynkowe.

Definiuje pojęcie sumienia, omawia jego strukturę, objaśnia zaburzenia sumienia.

Rozróżnia odpowiedzialność za coś i odpowiedzialność przed kimś.

Interpretuje różne ujęcia pojęcia grzechu.

Analizuje teksty.

Wykorzystuje własne doświadczenia i obserwacje
w interpretacji przykładów.

Doskonali umiejętności słuchania i prezentowania poglądów oraz formułowania tez i argumentów.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

burza mózgów

mapa myśli

debata

rozmowa kierowana

podręcznik

arkusz papieru flamastry

Na początku lekcji poświęconej sumieniu można nawiązać do fragmentów wybranych filmów (np. „Misji”
R. Joffe).

14. Wewnętrzne przekonania moralne a jakość egzystencji człowieka

2

Poczucie własnej wartości – struktura; wewnętrzne przekonania moralne
a jakość egzystencji

Kształtowanie umiejętności lepszego pozna-
wania siebie
i rozwijania własnej tożsamości

Dokonywanie etycznej analizy
i oceny działań oraz decyzji własnych
w świetle wartości moralnych

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami etycznymi

Uczeń:

Wyjaśnia wyrażenie „poczucie własnej wartości” oraz zwrot „mieć szacunek dla samego siebie”. Omawia je w odniesieniu do własnej osoby.

Wyróżnia cechy swojego charakteru i wykazuje ich wpływ na postępowanie
w kontekście wartości moralnych (analiza przykładów dokonanych działań i zaniechania działań). Omawia związek między własnymi przekonaniami moralnymi a jakością życia.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je
z poglądami prezentowanymi na lekcji.

Słucha innych uczestników rozmowy. Prezentuje własne poglądy i wykazuje ich słuszność. Stawia tezy oraz formułuje argumenty
i wnioski.

Wykorzystuje poznane pojęcia w prezentowaniu
i uzasadnianiu poglądów.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

 

kartki papieru

długopisy

 

15. „Bądź wierny Idź” – interpretacja utworu
Z. Herberta „Przesłanie Pana Cogito”

1

Podmiot liryczny – etyczny wymiar postawy; idealizm życiowy, trudności
w realizacji postawy idealistycznej; godność w różnych systemach sprawowania władzy (m.in. w czasach realnego socjalizmu)

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji włas-
nych oraz innych osób w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Uczeń:

Przedstawia i interpretuje postawę etyczną opisaną przez Z. Herberta, omawia konsekwencje przyjęcia takiej postawy.

Rozważa pojęcie idealizmu życiowego, wyjaśnia potoczne rozumienie tego pojęcia. Wskazuje argumenty za przyjęciem postawy, za którą opowiada się Z. Herbert, oraz przeciwko jej przyjęciu. Wskazuje w tekście tezę
i argumenty.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je
z poglądami prezentowanymi na lekcji.

Słucha innych uczestników rozmowy. Prezentuje własne poglądy i wykazuje ich słuszność.

Stawia tezy oraz formułuje argumenty i wnioski.

metoda problemowa

rozmowa kierowana

praca
z tekstem

podręcznik

slajdy

Nauczyciel może wykorzystać slajdy pokazujące konsekwencje przyjęcia postawy opisanej
w utworze, które odnoszą się nie tylko do rzeczywistości czasów PRL-u, lecz także do wydarzeń dziejących się współcześnie w systemach totalitarnych.

16. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

4. Doświadczanie wartości i ich natura

17. Ważność tego, co nas otacza

3

Różna wartość elementów świata, wieloznaczność pojęcia „wartość”, doświadczanie konieczności dokonywania
wyboru, gradacja wartości, bogactwo świata wartości; stanowiska wobec pytania: jak istnieją wartości

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła

Rozwijanie umiejętności lepszego poznawania siebie

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami etycznymi

Uczeń:

Interpretuje pojęcie wartości, wskazuje jego różne znaczenia.

Wyjaśnia kwestię bogactwa wartości, omawia hierarchię wartości.

Interpretuje poznane zagadnienia w odniesieniu
do współczesnej rzeczywistości.

Interpretuje obraz (i/lub) tekst literacki.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je
z poglądami prezentowanymi na lekcji.

Słucha innych uczestników rozmowy. Prezentuje własne poglądy i wykazuje ich słuszność.

Stawia tezy oraz formułuje argumenty i wnioski.

burza mózgów

rozmowa kierowana

praca
z obrazem

praca
z tekstem

 

podręcznik

obraz
J. Vermeera „Ważąca perły” („Kobieta
z wagą”)

fragment tekstu literackiego, np.
K. Wierzyński, „Miasta
i ludzie”

karty pracy

Na tej lekcji można omówić zasady przygo-
towywania projektu na temat wartości.

18. Istnienie
i hierarchia wartości

3

Istnienie jako problem filozoficzny, pojęcie aksjologii; hierarchia wartości, poglądy na sposób istnienia wartości: subiektywizm, relatywizm, obiektywizm, absolutyzm aksjologiczny; wartości autoteliczne
i instrumentalne; antywartości, wartość
i godność osoby, poglądy na temat wartość M. Schelera
i R. Ingardena

Kształtowanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Omawia stanowiska wobec pytania, jak istnieją
wartości.

Wyróżnia wartości jako cechy bytów i jako idee normatywne.

Definiuje aksjologię. Wyróżnia wartości autoteliczne, wartości instrumentalne oraz antywartości.

Wyjaśnia pojęcia wartość
i godność osoby.

Prezentuje poglądy
M. Schelera oraz R. Ingardena na temat wartości.

Wykorzystuje obserwacje
i własne doświadczenia do rozważań na temat różnych sposobów istnienia wartości.

Wyszukuje istotne treści
w tekście.

Formułuje sądy oraz argumentuje.

Umiejętnie posługuje się poznanymi pojęciami
z zakresu omawianych zagadnień.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

 

metoda problemowa

definiowanie pojęć

analiza SWOT

schemat ram tekstowych

formularze do zastosowa-
nych metod

arkusz papieru

flamastry

 

19. Zaburzenia
w postrzeganiu wartości

2

Sposoby doświadczania wartości, wrażliwość aksjologiczna, uczucia wyższe w doświadczaniu wartości, zaburzenia postrzegania wartości: tzw. ślepota aksjologiczna, błędna hierarchizacja, resentyment

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Analizuje przykłady ilustrujące różne sposoby doświadczania wartości. Rozważa przejawy postrzegania życia ludzkiego jako wartości.

Określa istotę poznania wartości. (Interpretuje założenia stanowiska personalistycznego). Wyjaśnia pojęcie wrażliwość aksjologiczna. Wskazuje
i uzasadnia przykłady niewrażliwości aksjologicznej.

Omawia przykłady różnego typu zaburzeń postrzegania wartości, w tym resentymentu.

Analizuje współczesną rzeczywistość w kontekście omawianych zagadnień.

Wykorzystuje poznane pojęcia w prezentowaniu
i uzasadnianiu poglądów.

Słucha innych uczestników dyskusji.

Stawia tezy, formułuje argumenty i wnioski.

metoda problemowa

dyskusja

 

przykłady sytuacji stanowiących punkt wyjścia do dyskusji

 

20. Urzeczywistnia-
nie wartości

1

Realizacja wartości jako sposób urzeczywistnienia hierarchii celów

Dobro moralne
w kontekście wcielania wartości postrzeganych jako wyższe

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności dokonywania trafnej oceny moralnej podejmowanych działań w życiu jednostki
i zbiorowości

Zaznajomienie
z wybranymi pojęciami etycznymi

Uczeń:

Omawia przykłady urzeczywistniania wartości (wykazuje związek hierarchizacji celów
z wcielaniem wartości).

Wyjaśnia pojęcie obowiązku moralnego i dowodzi związku tego pojęcia z wartościami. Określa pojęcie dobra moralnego, podaje przykłady zaistnienia dobra moralnego
i je uzasadnia.

Analizuje rzeczywistość
w kontekście obecności
i urzeczywistniania wartości.

Wyszukuje przykłady dobra moralnego.

Doskonali umiejętność słuchania i prezentowania poglądów oraz formułowania tez i argumentów.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

kolaż

prezentacja

 

materiały zgromadzone przez poszczególne zespoły (artykuły prasowe, notatki informacyjne, fotografie)

arkusze papieru

klej

flamastry

 

 

21. „Problem wartości” – analiza tekstu
J. Tischnera

2

Doświadczanie wartości w życiu codziennym, hierarchizacja wartości

Rozwijanie wraż-
liwości moralnej

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji włas-
nych oraz innych osób w świetle wartości moralnych

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Analizuje tekst J. Tischnera, wskazuje tezę i argumenty. Podaje argumenty uzasad-
niające tezę. W rozważaniach o doświadczaniu i hierarchi-
zacji wartości odwołuje się do przykładów z własnych doświadczeń i obserwacji.

Wyszukuje istotne treści
w tekście.

Wykorzystuje poznane poję-
cia dotyczące wartości w for-
mułowanych wypowiedziach.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

praca
z tekstem

podręcznik

 

 

22. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

5. Odpowiedzialność

23. Odpowie-
dzialność i jej rodzaje

2

Przeżycie odpowiedzialności, rodzaje odpowiedzialności; odpowiedzialność jako przymus i jako wezwanie; elementy warunkujące odpowiedzialność; ontyczny kontekst odpowiedzialności moralnej

Rozwijanie wrażliwości moralnej oraz umiejętności lepszego poznania siebie

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Przejmowanie odpowiedzial-
ności za swoje słowa i czyny

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami etycznymi

Uczeń:

Interpretuje pojęcie odpowiedzialności. Wskazuje różne typy odpowiedzialności (formalną, moralną
i ontyczną). Omawia problem poczucia odpowiedzialności. Dostrzega wpływ rozmaitych sytuacji życiowych na posta-
nacechowaną odpowie-
dzialnością lub jej brakiem.

Rozważa kwestię obiektywności wartości
i istnienia odpowiedzialności moralnej.

Analizuje własne poczucie odpowiedzialności (również
w sytuacji zewnętrznego nacisku).

Rozważa własne przekonania moralne i konfrontuje je
z prezentowanymi stanowiskami.

Słucha innych uczestników rozmowy. Prezentuje własne poglądy, stawia tezy, formułuje argumenty
i wnioski.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

problemowa

studium przypadku

drzewo decyzyjne

przykłady sytuacji zawierających treści dotyczące omawianych zagadnień

arkusze papieru

flamastry

 

24. „[…] cokolwiek uczynię, zamieni się na zawsze
w to, co uczyniłam”
(W. Szymborska). Kiedy możemy być odpowiedzialni?

2

Warunki odpowiedzialności moralnej, pole odpowiedzialności, świadomość odpowiedzialności, wrażliwość aksjologiczna, sprawność moralna (cnota), dobra wola, odpowiedzialność za siebie i innych, bezsilność moralna, przyczyny braku odpowiedzialności, wychowanie
i samowychowanie do odpowiedzialności

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Podjęcie się samokontroli
i pracy nad sobą oraz przejmowanie odpowiedzial-
ności za swoje słowa i czyny

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Analizuje problem odpowiedzialności moralnej w kontekście zagrożonych wartości, omawia pozycję podmiotu odpowiedzialności oraz pojęcie pola odpowiedzialności
w odniesieniu do codziennego życia.

Wyjaśnia znaczenie właściwego rozpoznawania zagrożonych wartości. Rozważa przykłady bezsilności moralnej.

Określa znaczenie dobrej woli w zapobiegania złu, wyjaśnia pojęcie cnoty moralnej. Wskazuje przykłady,
w których ujawniają się dobra wola i cnota moralna.

Interpretuje samowychowanie jako formę realizacji „powołania do odpowiedzialności”.

Analizuje własną postawę
i możliwości.

Interpretuje omawiane zagadnienia, odnosząc się do swoich doświadczeń
i obserwacji.

Doskonali umiejętności słuchania i prezentowania poglądów oraz formułowania tez i argumentów.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

metaplan

 

arkusze papieru

długopisy

 

 

25. „Teoria odpowie-
dzialności: podstawowe rozróżnienia” – analiza tekstu
H. Jonasa

1

Odpowiedzialność za podjęte działania i ich skutki, chronienie wartości, obowiązek mocy; zależność odpowiedzialności od możliwości (mocy) podmiotu

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Podjęcie się samokontroli
i pracy nad sobą oraz przejmowanie odpowiedzial-
ności za swoje słowa i czyny

Uczeń:

Rozważa problem konsek-
wencji czynu w odniesieniu do ochrony wartości. Wskazuje i omawia przykłady wykazujące istnienie różnic w pojmowaniu odpowiedzialności za czyn
a odpowiedzialnością za rzeczywistość (wartości).

Interpretuje sformułowanie „moc ponoszenia odpowiedzialności”. Omawia je w odniesieniu do własnej osoby.

Analizuje tekst i wskazuje tezę.

Interpretuje omawiane zagadnienia w odniesieniu do współczesnej rzeczywistości.

Wyszukuje istotne treści
w tekście.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

praca
z tekstem

 

 

podręcznik

 

 

26. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

6. Niełatwo jest mówić o dobru

27. Obyczaj, moralność, etyka

2

Norma, obyczaje, prawo, moralność; amoralizm, rozwój moralny; moralność
a etyka; etyka jako dziedzina filozofii; etyka normatywna
i opisowa; psychologia i socjologia moralności

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w kontekście wartości moralnych

Zapoznanie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Definiuje pojęcia: norma, obyczaj, amoralizm; rozważa je na wskazanych przykładach.

Omawia wartości chronione przez obyczaje. Rozróżnia opis, ocenę, normę.

Wyjaśnia pojęcia: etyka opisowa i normatywna.

Wykorzystuje poznane pojęcia do rozważania zagadnień dotyczących współczesnej rzeczywistości.

Słucha innych uczestników rozmowy. Prezentuje własne poglądy, stawia tezy, formułuje argumenty
i wnioski.

sieć dyskusji

rozmowa kierowana

podręcznik

flamastry

arkusz papieru z naryso-
wanym schematem sieci dyskusji

karta pracy

 

28. Ocenianie
w wypowiedziach językowych

2

Podmiot moralny, ocena moralna; zdania opisowe i oceniające; podstawowe rodzaje sądów moralnych, sądy moralne
w kontekście łatwości ich wydawania

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Podjęcie się samokontroli
i pracy nad sobą oraz przejmowanie odpowiedzial-
ności za swoje słowa i czyny

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Rozróżnia zdania opisujące, oceniające, osądzające. Omawia problem świadomego osądu moralnego (dokonuje go
w odniesieniu do przykładów konkretnych postaw
i czynów). Posługuje się pojęciem „podmiot moralny”, określa cechy, jakimi podmiot moralny powinien się odznaczać, i warunki, jakie powinien spełniać. Omawia różnice między opisem, wyjaśnieniem i osądzeniem.

Redaguje i omawia wypowiedzi opisujące
i oceniające.

Analizuje wybrane przepisy prawne w kontekście etycznym.

Formułuje opinie dotyczące zagadnień etycznych, oparte na rzetelnej analizie rzeczywistości.

problemowa

dylematy

przykłady zdań opisowych
i oceniających, sądów moralnych oraz przepisów prawnych

schemat ram tekstowych

taśma klejąca

 

 

29. Spór
o realność powinności moralnej

 

2

Etyka jako dyscyplina filozoficzna, metaetyka; dobro
a wartość

Problem uzasadnienia powinności moralnej oraz słuszności czynów

Manipulacja, prawdziwość
i fałszywość sądów etycznych

Poglądy na możliwość wiedzy o dobru: kognitywizm i nonkognitywizm metaetyczny, naturalizm
i antynaturalizm metaetyczny, intuicjonizm etyczny; byt a powinność

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła

Rozwijanie umiejętności dokonywania trafnej oceny moralnej działań podejmowanych w życiu osobistym,
w grupie, szkole, społeczności lokalnej

Podjęcie się samokontroli
i pracy nad sobą oraz przejmowanie odpowiedzial-
ności za swoje słowa i czyny

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Zna pojęcia: metaetyka, kognitywizm, nonkogni-
tywizm metaetyczny, naturalizm i antynaturalizm metaetyczny, intuicjonizm.
W rozważaniach wykorzystuje wybrane pojęcia.

Wskazuje przekonania moralne i odróżnia je od wiedzy moralnej.

Analizuje sposoby uzasadniania moralnego. Wyjaśnia pojęcie manipulacji w odniesieniu do omawianego problemu.

Wskazuje argumenty za przekonaniem
o obiektywności powinności moralnej i przeciw niemu.

Rozważa kwestie obiektyw-
ności zakazów i nakazów moralnych oraz wartości logicznej prawdy lub fałszu.

Dostrzega związek między możliwością wiedzy o dobru
i złu a wychowaniem moralnym.

Formułuje opinie na temat zagadnień dotyczących „sporu o realność powinności moralnej”: stawia tezy
i formułuje argumenty.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

sieć dyskusji

rozmowa kierowana

praca
z tekstem

wykład

arkusze papieru

flamastry

 

30. „Mała etyka” – analiza fragmentu tekstu L. Kołakowskiego

1

Etyka jako opis
i analiza oraz jako określanie dobra
i powinności; dobro instrumentalne
a dobro samo w sobie; relacja między dobrem a słusznym zachowaniem; związek między tym, co ludzie czynią, a tym, co czynić należy; możliwość empirycznego uzasadnienia treści powinności moralnej

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moral-
nych oraz zdol-
ności odróżniania dobra od zła

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Analizuje tekst L. Kołakow-
skiego. Wskazuje tezę, formu-
łuje argumenty za jej przyję-
ciem i przeciw niej. Wyszuku-
je istotne treści w tekście.

Rozróżnia etykę normatywną i opisową, dowodzi różnic, wskazując odpowiednie przykłady. Analizuje pojęcia: dobro instrumentalne i dobro samo w sobie oraz problem empirycznego uzasadnienia powinności.

Wykorzystuje poznane pojęcia w wypowiadanych opiniach o problemach moralnych.

Stawia tezy i formułuje argumenty.

Doskonali umiejętności słuchania i prezentowania własnych poglądów.

rozmowa kierowana

praca
z tekstem

podręcznik

arkusze papieru

flamaster

 

31. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

7. Normy moralne a rozwój człowieka

32. Normy moralne a rozwój człowieka – struktura
i rodzaje norm moralnych

3

Normy obyczajowe, prawne i moralne, przeżycie powinności moralnej, etyka heteronomiczna
i etyka autonomiczna; normy moralne: struktura, typy, uzasadnienia i podział, normy moralne
a wartości, normy subiektywistyczne
i obiektywistyczne, kodeksy etyczne
(w tym Dekalog), etyka zawodowa jako przykład wykorzystania etyki ogólnej w obszarze rzeczywistości; cel
i znaczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zapoznanie
z wybranymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Definiuje normę. Podaje przykłady norm obyczajowych, prawnych, moralnych. Wyróżnia normy moralne spośród norm postępowania. Omawia rolę, jaką odgrywają normy moralne w życiu społecznym. Analizuje poglądy na temat pochodzenia norm moralnych w etyce heteronomicznej
i etyce autonomicznej. Omawia powody przestrzegania norm moralnych (nawyk, „intelektualna identyfikacja”, strach przed sankcjami). Omawia na przykładach związek między normą
a wartością. Omawia dwa znaczenia obowiązywania normy moralnej. Rozróżnia normy tetyczne
i teleologiczne.

Dostrzega związek prawa
i moralności. Zna klasyfikację
i kryteria podziału norm moralnych. Omawia koniecz-
ność znajomości i praktycz-
nego hierarchizowania norm moralnych w życiu. Wyjaśnia pojęcie etyki zawodowej. Uzasadnia jej cel. Wskazuje
i omawia przykład kodeksu etyki zawodowej. Zna
i interpretuje Dekalog. Określa cel i wyjaśnia znaczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.

Interpretuje poznane zagadnienia w odniesieniu do współczesnej rzeczywistości.

Stawia tezy, formułuje argumenty.

Słucha innych uczestników rozmowy.

wykład

metoda „od kłębka do nitki”

rozmowa kierowana

schemat ćwiczenia do zastosowanej metody

 

 

33. Rozwój moralny człowieka

3

Rozwój moralny i jego etapy: anomia, heteronomia, socjonomia
i autonomia moralna, spór na temat źródeł rozwoju moralnego (czynników wrodzonych
i wpływów doświadczenia), niedorozwój, demoralizacja i upadek moralny, znaczenie zasad moralnych dla współżycia społecznego; intelekt
a rozwój moralny – koncepcja
L. Kohlberga, znaczenie rozwoju emocjonalnego (w tym emocjonalnego nastawienia do świata), samowiedza
i samoświadomość

Rozwijanie wrażliwości moralnej oraz umiejętności lepszego poznania siebie
i rozwijania własnej tożsamości

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zapoznanie
z wybranymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Dostrzega znaczenie rozwoju moralnego jako istotnej części rozwoju psychicznego.

Wyróżnia składniki rozwoju moralnego (poznawczy
i behawioralny).

Omawia składniki rozwiniętej moralności.

Charakteryzuje etapy rozwoju moralnego.

Wyjaśnia spór na temat źródeł rozwoju moralnego.

Omawia przykłady niedoroz-
woju moralnego, demorali-
zacji i upadku moralnego.

Wyjaśnia wartość uczuć dla rozwoju moralnego.

Dokonuje autorefleksji
w kontekście omawianych zagadnień.

Interpretuje poznane zagadnienia w odniesieniu do współczesnej rzeczywistości.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów (stawianie tez, argumentowanie).

Wykorzystuje poznane pojęcia w dyskusji.

rozmowa kierowana

burza mózgów

metoda sztuka streszczania

praca
z tekstem

karty indeksowe do metody sztuka streszczania

 

34. „Dekalog zen” – analiza tekstu

1

Pojęcie kodeksu moralnego, wskazania ładu i współistnienia Thich Nhat Hahna: ich rozumienie i znaczenie stosowania w życiu codziennym

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności lepszego poznania siebie

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Analizuje tekst. Wskazuje tezy i argumenty. Interpretuje treści przedstawione
w tekście.

Wyjaśnia zasadność zaleceń moralnych w kontekście doświadczeń codziennego życia.

Przedstawia argumenty przemawiające za słusznością przedstawionych zasad oraz przeciw nim.

Porównuje tekst „Dekalogu zen” z chrześcijańskim Dekalogiem.

Dostrzega związek między treścią tekstu i współczesną rzeczywistością.

Rozważa tezy zawarte w tek-
ście w odniesieniu do włas-
nych przekonań moralnych.

Dostrzega znaczenie budowania relacji ze światem w oparciu o wzajemny szacunek, zrozumienie
i tolerancję.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

graffiti

dyskusja

praca
z tekstem

podręcznik

arkusze papieru

flamastry

 

 

35. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

Dział II. AKTYWNE CZYTANIE DZIEDZICTWA ETYKI

8. W pogoni za cnotą

36. „Bezmyślnym życiem żyć człowiekowi nie warto” – w pogoni za cnotą – sofiści

2

Praktycyzm nauczania sofistów, Protagoras
i jego homo-mensura, istota sofistycznego relatywizmu etycznego, podobieństwa między moralnością sofistów
i współczesnymi przekonaniami moralnymi

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz odróżniania dobra od zła

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Zaznajomienie
z pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Wyjaśnia praktyczny charakter etyki na podstawie interpretacji sofistycznego stanowiska. Omawia znaczenie relatywizmu
w epistemologii i etyce.

Charakteryzuje stanowisko Protagorasa oraz Gorgiasza, omawia zasadę homo-mensura.

Formułuje argumenty przemawiające za słusznością stanowiska prezentowanego przez sofistów i przeciwko niemu. Interpretuje stanowisko sofistów
w kontekście współczesnej rzeczywistości.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je
z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

wykład

labirynty słów

rozmowa kierowana

 

schemat ćwiczenia do zastosowanej metody

słownik języka polskiego

 

37. „Bezmyślnym życiem żyć człowiekowi nie warto” – w pogoni za cnotą – Sokrates

3

Zmiana etosu greckiego od bohatera do obywatela, pitagorejski „rachunek sumienia”, moralizm, arete jako dzielność szczególna dla danego człowieka, życie i śmierć Sokratesa, sokratejski przewrót
w pojmowaniu cnoty, metoda elenktyczna
i majeutyczna, intelektualizm etyczny, daimonion, sokratejska troska
o duszę i jej współczesna interpretacja, intuicja moralna, samowystarczalność etyczna a szczęście, argumenty za intelektualizmem etycznym i przeciw niemu, definiowanie pojęć moralnych

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz odróżniania dobra od zła

Rozwijanie wrażliwości moralnej oraz umiejętności lepszego poznawania siebie
i rozwijania własnej tożsamości

Podjęcie się samokontroli
i pracy nad sobą

Zaznajomienie
z pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Wskazuje i omawia przykłady intuicyjnego rozpoznawania dobra. Definiuje pojęcie rachunku sumienia. Objaśnia ideę doskonalenia siebie, wskazuje jej źródła. Charakteryzuje oraz interpretuje postawę
i poglądy Sokratesa dotyczące istoty człowieka i celu działania.

Dowodzi troski filozofa o dobro człowieka w kontekście dobra duszy. Definiuje pojęcia: cnota (arete), daimonion.

Omawia intelektualizm etyczny. Formułuje argumenty przemawiające za słusznością tego stanowiska
i przeciwko niemu. Zna
i rozumie pojęcie uwewnętrznienia szczęścia. Wskazuje istotę i elementy metody elenktycznej. Interpretuje metaforę zawartą w pojęciu: metoda majeutyczna. Omawia pojęcie moralizmu. Ocenia wartość postawy i poglądów Sokratesa, również
w odniesieniu do współczesnej rzeczywistości.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je
z prezentowanymi stanowiskami.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu i uzasadnianiu poglądów.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

wykład
z prezentacją

piramida wniosków

wywiad

formularz piramidy wniosków dostosowany do omawianych treści

 

38. Analiza fragmentu dzieła Platona „Obrona Sokratesa”

1

Argumenty za postawą Sokratesa i przeciwko niej, dzielność według Sokratesa, intelektualizm etyczny i moralizm, samotność jako cecha ludzi wybitnych

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz odróżnianie dobra i zła

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Uczeń:

Analizuje tekst „Obrona Sokratesa”. Wskazuje tezę
i argumenty. Omawia postawę filozofa, podaje argumenty za jej przyjęciem
i przeciwko niej. Wyjaśnia pojęcia: moralizm i dzielność. Poddaje analizie intelektualizm etyczny. Wykorzystuje wiadomości omawiane na poprzedniej lekcji.

Wyszukuje istotne treści
w tekście.

Interpretuje poznane zagadnienia w kontekście współczesnej rzeczywistości.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

„I ja tam byłem”

drama

praca
z tekstem

podręcznik

ewentualnie kartki
z dodatkowym tekstem do analizy

 

W zależności od tempa pracy
i możliwości grupy można wykorzystać dodatkowo inne fragmenty dzieł Platona, istotnych
z punktu widzenia zagadnień omawianych na lekcji.

39. „Platon, czyli dlaczego”
(W. Szymborska)

3

Platon – życie i dzieło; monizm i dualizm ontologiczny, koncepcja idei
i koncepcja duszy; cnoty: mądrość, odwaga, umiarkowanie i sprawiedliwość; znaczenie Dobra, Piękna i Prawdy; miłość według Platona; metafizyczne uzasadnienie powinności moralnej; metafora jaskini jako opis kondycji człowieka; idealizm jako przyrównywanie rzeczywistości do idei; analiza fragmentów „Państwa” (metafora jaskini) i „Uczty” (opowieść Diotymy
o miłości)

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz odróżniania dobra od zła

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Omawia życie i dzieło Platona.

Wyjaśnia pojęcia: monizm oraz dualizm ontologiczny
(w opisie bytu i człowieka). Wskazuje nowatorskie ujęcie opisu świata dokonanego przez Platona. Omawia koncepcję idei i koncepcję duszy. Wskazuje cechy idei. Podaje przykłady idei matematycznych i moralnych. Wskazuje przykłady postrzegania świata poprzez idee w życiu codziennym.

Wyszczególnia i interpretuje cnoty: mądrość, odwagę, umiarkowanie i sprawiedliwość. Wykorzystuje sformułowania cnót platońskich w odniesieniu do współczesnej rzeczywistości. Interpretuje mit jaskini.

Objaśnia koncepcję miłości pojmowanej jako przyciąganie człowieka przez to, co wyższe (idealne).

Interpretuje fragmenty „Państwa” i „Uczty”
w kontekście omawianych zagadnień.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu i uzasadnianiu poglądów.

wykład
z prezentacją

piramida wniosków

wywiad

praca
z tekstem

podręcznik

formularz piramidy wniosków dostosowany do omawianych treści

fragmenty tekstów dotyczących Platona

arkusz papieru

flamastry

 

40. Arystoteles

 

4

Życie i dzieło Arystotelesa, trzy poziomy duszy: roślinna, zwierzęca
i rozumna, cnoty etyczne i dianoetyczne, eudajmonia (szczęście), phronesis (rozsądek), trzy drogi dochodzenia do szczęścia, zasada złotego środka, sprawiedliwość rozdzielcza
i równoważąca, wychowanie człowieka dla cnoty, godzenie moralnego dobra
i osobistego powodzenia, współczesne trudności ze stosowaniem zasady eudajmonii

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz odróżniania dobra i zła

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Omawia życie i dzieło Arystotelesa. Wyjaśnia pojęcie duszy. Wyróżnia
trzy poziomy duszy
i wyjaśnia ich związek
z etyką. Omawia cnoty etyczne i dianoetyczne oraz pojęcia: eudajmonia (szczęście), phronesis (rozsądek). Wskazuje
wartość dobra moralnego
w osiąganiu szczęścia.

Objaśnia trzy drogi dochodzenia do szczęścia. Tłumaczy zasadę złotego środka. Wskazuje
argumenty przemawiające za przyjęciem zasady złotego środka oraz przeciwko jej realizacji.

Rozważa pojęcie sprawiedliwość (sprawiedliwość rozdzielcza
i równoważąca).

Wyjaśnia pojęcie hierarchizacji dobra. Posługuje się pojęciem dobra najwyższego i interpretuje jego związek z istotą człowieka.

Analizuje arystotelesowską koncepcję szczęścia, odnosząc ją do własnych doświadczeń
i obserwacji rzeczywistości.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

wykład
z prezentacją

piramida wniosków

wywiad

formularz piramidy wniosków dostosowany do omawianych treści

fragmenty tekstów dotyczących Arystotelesa

 

 

41. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

9. W poszukiwaniu szczęścia

42. W poszukiwaniu najwyższego dobra – cynicy

 

1

Postaci Antystenesa
i Diogenesa z Synopy, struktura potrzeb jako źródeł cierpienia, szczęście jako niepotrzebowanie niczego, wolność od moralności i religii, współczesna interpretacja cynizmu, indyferentyzm moralny, aktualność cynickich rozpoznań
w czasach uzależnienia jednostki od uznania otoczenia i konsumpcji

Rozwijanie wrażliwości moralnej oraz umiejętności lepszego poznania siebie

Rozwijanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz odróżniania dobra od zła

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i stanowiskami etycznymi

Uczeń:

Omawia stanowisko prezentowane przez Antystenesa i Diogenesa
z Synopy jako czołowych przedstawicieli cynizmu. Definiuje i interpretuje cynizm, wyjaśnia to stanowisko w kontekście wartości (m.in. obojętność na wartości wysokie). Omawia poglądy oparte na cynizmie. Interpretuje styl życia kloszarda w odniesieniu do idei cynizmu. Wyjaśnia indyferentyzm moralny
i podaje jego przykłady. Wyszukuje i omawia przykłady postaw wynikających z uzależnienia człowieka od otoczenia.

Rozważa współczesne rozumienie pojęcia cynizm, wskazuje negatywne konsekwencje wynikające
z przejęcia lub akceptacji postawy opartej na cynizmie (pojmowanym w dzisiejszym znaczeniu).

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je
z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

rozmowa kierowana

metoda garnituru

praca
z tekstem

podręcznik

fragmenty tekstów
o Antystenesie i Diogenesie
z Synopy

plansza do metody garnituru

kartki samoprzy-
lepne w trzech kolorach

flamastry

 

43. W poszukiwaniu najwyższego dobra – cyrenaicy

 

1

Postać Arystypa
z Cyreny, sensualizm, hedonizm, przyjemność zmysłowa, maksymalna, natychmiastowa jako wartość najwyższa, współczesne przykłady hedonizmu, wynaturzenie zachowań jako konsekwencja postawy hedonistycznej, wpływ reklam konsumpcyjnych na potencjalnych odbiorców

Rozwijanie wrażliwości moralnej oraz umiejętności lepszego poznania siebie

Rozwijanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz odróżniania dobra od zła

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i stanowiskami etycznymi

Uczeń:

Charakteryzuje postać Arystypa z Cyreny jako twórcy hedonizmu. Rozważa sensualizm hedonizmu
w kontekście etyki Arystypa.

Wskazuje i hierarchizuje przyjemności, omawia najwyższą wartość uznawaną przez hedonistów (przyjemności zmysłowe).

Wskazuje związek przyjemności zmysłowej
z zaspokojeniem potrzeb organizmu. Wyjaśnia sprzeczności wewnętrzne
w doktrynie hedonistycznej.

Przytacza współczesne przykłady hedonizmu i ocenia negatywne konsekwencje przyjęcia postawy hedonistycznej.

Dostrzega manipulację stosowaną w reklamie.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je
z prezentowanymi stanowiskami.

Interpretuje hasła i spoty reklamowe.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

rozmowa kierowana

metoda garnituru

praca
z tekstem

 

podręcznik

fragmenty tekstów na temat Arystypa
z Cyreny

plansza do metody garnituru

 

44. W poszukiwaniu najwyższego dobra –„Ogród Epikura”
(J. Iwaszkiewicz)

 

2

Życie i poglądy Epikura, materializm, brak bólu i przyjemność jako źródło szczęścia, ataraksja (spokój duszy) jako wartość najwyższa, zbędne cierpienia wynikające
z błędnego myślenia, czwórmian leczniczy Epikura jako rozumna metoda radzenia sobie ze zbytecznymi lękami, przyjemność jako wartość podstawowa
i najwyższa, droga do szczęścia poprzez realizację zasady umiaru, wartość przyjemności naturalnych płynących z zaspokojenia potrzeb za pomocą prostych sposobów

Rozwijanie wrażliwości moralnej, umiejętności lepszego poznania siebie

Rozwijanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz odróżniania dobra od zła

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i stanowiskami etycznymi

Uczeń:

Charakteryzuje postać Epikura. Omawia koncepcję szczęścia jako braku cierpienia. Wyjaśnia problem błędnego myślenia jako źródła zbędnego cierpienia. Omawia czwórmian leczniczy jako sposób zapobiegający odczuwaniu zbędnego cierpienia.

Wskazuje i omawia przykłady dowodzące słuszności stoso-
wania zasady umiaru. Inter-
pretuje wartość przyjemności naturalnych. Rozważa tezę, że rozum pomaga w osiąganiu szczęścia.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu i uzasad-
nianiu stanowisk i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je
z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

rozmowa kierowana

metoda garnituru

 

podręcznik

fragmenty tekstów dotyczących epikureizmu

plansze do metody garnituru

 

 

45. W poszukiwaniu najwyższego dobra – analiza fragmentu dzieła Epikura „List do Menoikeusa

1

Znaczenie przyjemności dla poczucia szczęścia
(w tym szczególnie przyjemności prostych); uzasadnienie umiarkowania, znaczenie mądrości dla zrównoważenia przyjemności i cnót moralnych

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz odróżniania dobra od zła

Podjęcie się samokontroli
i pracy nad sobą

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i stanowiskami etycznymi

Uczeń:

Analizuje tekst. Wskazuje tezę i argumenty. Wyszukuje istotne treści w tekście.

Przytacza i omawia współczesne przykłady ilustrujące poglądy wyrażone w tekście.

Formułuje argumenty przemawiające za realizacją (współcześnie) postawy opartej na założeniach przedstawionych w tekście
i przeciwko niej.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je
z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

interaktywne czytanie

 

podręcznik

schemat interaktyw-
nego czytania

 

 

46. W poszukiwaniu najwyższego dobra – stoicyzm

 

2

Postaci: Zenona
z Kition, Seneki, Marka Aureliusza; sens wydarzenia i sens świata oraz jego rozumność; cnota jako realizacja rozumnej natury człowieka; podział dóbr na pozytywne
i negatywne oraz obojętne: godne wyboru i godne odrzucenia; cnota stoicka, cztery rodzaje afektów – bezrozumnych poruszeń duszy; wady
i zalety stoickiego spokoju

Rozwijanie wrażliwości moralnej; kształtowanie umiejętności lepszego poznawania siebie

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i stanowiskami etycznymi

Uczeń:

Charakteryzuje filozofów stoickich: Zenona z Kition, Senekę i Marka Aureliusza. Przedstawia stoicką wizję świata. Wyjaśnia panteizm
w kontekście stoicyzmu. Wyjaśnia pojęcie rozumienia. Interpretuje sformułowanie „rozum jako istota ludzkiej natury”. Uzasadnia ideę stoickiej cnoty jako wolności wewnętrznej. Interpretuje stoickie ujęcie uczuć jako źródła cierpienia i przyczyn złych czynów. Definiuje pojęcia ataraksja i apatia. Przedstawia i interpretuje postawę stoickiego spokoju (wskazuje jej zalety i wady). Rozważa zagadnienie ludzkiej potrzeby poszukiwania ładu
i sensu w otaczającej rzeczy-
wistości. Charakteryzuje postawę fatalistyczną
i określa jej przyczyny. Omawia konsekwencje przyjęcia takiej postawy.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je
z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

wykład
z prezentacją

analiza SWOT

podręcznik

arkusze papieru

karty pracy

flamastry

 

47. W poszukiwaniu najwyższego dobra – sceptycyzm

 

2

Życie i poglądy Pyrrona; niepoznawalność rzeczywistości i niemożność ustalenia obowiązujących norm; możliwość poznania człowieka i jej ograniczenia; potrzeba afazji (niewyrokowania o niczym) – zdystansowania do rzeczywistości; przyczyny zwątpienia; tropy sceptyckie

Rozwijanie wrażliwości moralnej; kształtowanie umiejętności lepszego poznawania siebie

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i stanowiskami etycznymi

Uczeń:

Przedstawia najistotniejsze założenia sceptycyzmu. Omawia istotę sceptycyzmu (lęk przed niepewnością poznawczą). Analizuje tropy sceptyckie. Wyjaśnia różnice znaczenia słów: ostrożność, nieufność, ufność, naiwność oraz pojęć: krytycyzm
i agnostycyzm.

Wskazuje przykłady i omawia konsekwencje różnych form sceptycyzmu (w sferze uczuć, komunikacji, moralności).

Rozważa potoczne użycie określeń: dobry człowiek, zły człowiek.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je
z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

mapa myśli

metoda bliźniaki – zasada analogii

podręcznik

schemat zasady analogii

fragmenty tekstów dotyczących sceptycyzmu

 

 

48. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

10. Od Augustyna do Levinasa, czyli półtora tysiąca lat refleksji etycznej

49. Święty Augustyn

 

2

Życie i dzieło
św. Augustyna; elementy platonizmu w augustiańskiej filozofii, iluminacja, koncepcja człowieka: grzeszność, pierwszeństwo zbawienia jako celu życia doczesnego, konieczność Bożej łaski jako umożliwiającej poznanie prawdy; zło jako brak dobra; podporządkowanie moralności zbawieniu jako wartości najwyższej; miłość Boga jako naczelna zasada woli prowadząca do dobra; miłosierdzie jako najwyższa forma miłości, zjawisko nawrócenia moralnego, rola skruchy w pracy nad sobą

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i stanowiskami etycznymi

Uczeń:

Omawia życie i dzieło
św. Augustyna.

Wyjaśnia zasady: miłości Boga, drugiego człowieka
i siebie samego.

Interpretuje teodyceę, uzasadnia zło brakiem bytu (dobra). (Odwołuje się do przykładów).

Wskazuje życie wieczne jako wartość najwyższą.

Omawia wewnętrzną walkę
w człowieku, rozważa etyczne aspekty grzeszności. Wskazuje i omawia przykłady miłosierdzia i skruchy moralnej.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania i obrony własnych poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je
z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

wykład
z prezentacją

tablica pytań

praca
z tekstem

wybrane fragmenty „Wyznań” świętego Augustyna”

formularz do metody tablica pytań

fragmenty tekstów dotyczących św. Augustyna

 

50. Święty Tomasz

 

3

Życie i dzieło
św. Tomasza; konieczność aktywności rozumu wyznaczającego właściwe cele, teocentryzm metafizyki i etyki
św. Tomasza, cnoty jako sprawności do wyćwiczenia, cnoty kardynalne: roztropność, męstwo, umiarkowanie
i sprawiedliwość; prawo naturalne; sumienie przeduczynkowe
i pouczynkowe

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i stanowiskami etycznymi

Uczeń:

Charakteryzuje życie i dzieło św. Tomasza. Wyjaśnia pojęcie teocentryzmu metafizyki św. Tomasza.

Omawia hierarchiczną budowę etyki, znaczenie woli i rozumu w rozwoju moralnym, koncepcję sumienia przeduczynkowego
i pouczynkowego.

Rozróżnia prawo naturalne
i prawo stanowione.

Wyjaśnia cnoty kardynalne: wstrzemięźliwość, roztropność, sprawiedliwość
i męstwo; określa ich cechy
i funkcję.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania i obrony własnych poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

wykład
z prezentacją

tablica pytań

praca
z tekstem

podręcznik

arkusz papieru z naryso-
wanym schematem do metody tablica pytań

kartki samoprzy-
lepne
w dwóch kolorach

wybrane fragmenty tekstów pre-
zentujących życie i dzieło św. Tomasza
z Akwinu

 

51. „Resentyment
a moralność” – analiza fragmentu tekstu M. Schelera

1

Przeciwstawienie starożytnej (klasycznej)
i chrześcijańskiej koncepcji miłości; uzasadnienie miłości bliźniego poprzez wskazanie jego godności, przeszkody utrudniające realizację zasady miłości bliźniego

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Omawia chrześcijańską koncepcję miłości, zestawiając ją z koncepcją starożytną. Wyjaśnia pojęcie godności osoby w odniesieniu do miłości.

Omawia różne aspekty miłości bliźniego, wykazując jej pozytywne działanie na podmiot.

Wyjaśnia problemy wynikające z wcielania zasady miłości bliźniego.

Analizuje tekst. Wyszukuje istotne treści.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

praca
z tekstem

podręcznik

 

 

52. Baruch Spinoza

1

Postać Spinozy, panteizm, racjonalizm w traktowaniu siebie

Zrozumienie racjonalności świata
i człowieka, postulat rozumnego samodoskona-
lenia

Uczeń:

Charakteryzuje panteizm, odróżnia cechy pożyteczne
i szkodliwe dla rozwoju człowieka.

Prezentuje racjonalne podejście do samopoznania
i docenia jego wartość.

wykład
z prezentacją

mapa myśli

 

podręcznik

 

53. Fryderyk Nietzsche

 

2

Postać i dzieło
F. Nietzschego, dionizyjski i apolliński nurt w kulturze, relatywizm, witalizm
i amoralizm Nietzschego, moralność panów
i niewolników, przewartościowanie wszystkich wartości, krytyka kultury europejskiej
i moralności chrześcijańskiej, koncepcja resentymentu oraz jej konsekwencje; znaczenie myśli Nietzschego dla kultury współczesnej

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Omawia główne tezy filozofii F. Nietzschego. Wyjaśnia pojęcia: amoralizm, relatywizm, witalizm, nihilizm, resentyment.

Interpretuje dionizyjski
i arkadyjski nurt w kulturze oraz problem niesamodzielności intelektualnej współczesnego człowieka. Omawia etapy przemian ducha i koncepcję nadczłowieka. Wyjaśnia krytykę moralności chrześcijańskiej.
W rozważaniach wykorzystuje poznane pojęcia (m.in. amoralizm, relatywizm, witalizm, nihilizm, resentyment).

Analizuje tekst.

Wyszukuje istotne treści.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

wykład
z prezentacją

mapa myśli

rozmowa kierowana

nagłówki
z pierwszej strony

prezentacja

fragmenty „Historii filozofii”
F. Coplestona lub „Encyklopedii filozoficznej” pod red.
T. Hondericha

arkusze papieru

klej

flamastry

 

54. Egzystencjalizm

 

4

Sylwetki J.P. Sartre’a
i A. Camusa;
XX-wieczne kulturowe uwarunkowania egzystencjalizmu; istota egzystencjalizmu ateistycznego; problem uzasadnienia etyki wobec odrzucenia pojęcia Boga jako prawodawcy; nihilizm Sartre’a; szczególna wartość człowieka jako bytu, w którym „egzystencja poprzedza esencję”, istnienie „w sobie”
i „dla siebie”; samotność
i odpowiedzialność człowieka; analiza doświadczenia absurdu świata; postawa jednostki wobec absurdu rzeczywistości, analiza sformułowania Sartre’a, że „piekło to inni”; mit Syzyfa według A. Camusa

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób w świetle wartości moralnych

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Charakteryzuje życie i dzieło J.P. Sartre’a i A. Camusa. Wyjaśnia istotę i znaczenie przewrotu egzystencjalistycznego
w pojmowaniu człowieka. Omawia ateizm Sartre’a
w kontekście jego etyki.

Wyjaśnia twierdzenie Sartre’a: „egzystencja poprzedza esencję”. Dostrzega i interpretuje ideę samotności człowieka. Przedstawia argumenty przemawiające za tezą Sartre’a o samotności człowieka i przeciw niej.

Wyjaśnia ideę absurdu według A. Camusa. Interpretuje mit Syzyfa według Camusa. Omawia pojęcie nihilizmu i jego konsekwencje.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

wykład
z prezentacją

rozmowa kierowana

tablica pytań

drama

praca
z tekstem

podręcznik

A. Camus „Mit Syzyfa”

arkusz papieru z nary-
sowanym schematem do metody tablica pytań

kartki samo-
przylepne
w dwóch kolorach

wybrane fragmenty tekstów prezen-
tujących poglądy
J.P. Sartre’a

 

55. Emmanuel Levinas i twarz Innego

3

Postać E. Levinasa, metafora twarzy, odpowiedzialność etyczna za drugiego człowieka

Zrozumienie ograniczenia człowieka przez jego cielesność
i skończoność

Zrozumienie metafory twarzy
i jej znaczenia dla osobistej etyki

Uczeń:

Przedstawia postać
E. Levinasa. Pokazuje przykłady tego, jak postrzeganie twarzy innego hamuje czynienia zła.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

wykład

studium przypadku

cytaty z dzieł E. Levinasa

przykłady zaczerpnięte
z lektur szkolnych oraz z sieci

 

56. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

11. Ocena moralna czynu. Od deontologii do utylitaryzmu

57. Ocena moralna czynu – etyki deontologiczne

 

1

Elementy czynu moralnego: podmiot, intencja, czynność, konsekwencje
i okoliczności; rozróżnienie etyki deontologicznej
i konsekwencja-
listycznej, istota nakazów bezwzględnych, czyli rygorów deontologicznych, różnice między: powodowaniem, zaniechaniem, umożliwianiem
i przyczynieniem się; problemy związane
z bezwarunkowym przestrzeganiem danego rygoru

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Dokonuje analizy wybranego czynu, wskazując elementy, jakie podlegają rozważeniu przy ocenie jego wartości moralnej.

Wyjaśnia pojęcia: etyka deontologiczna i etyka teleologiczna. Omawia cechy etyki deontologicznej
i konsekwencjalistycznej.

Objaśnia istotę norm deontologicznych i je rozpoznaje. Analizuje zaniechanie od umożliwienia zła i przyczynienie się do zła. Omawia dylematy związane ze stosowaniem rygorów deontologicznych. Analizuje przykłady zaniechania, umożliwienia zła
i przyczynienia się do zła.

Interpretuje rolę i znaczenie etyki deontologicznej w kon-
tekście życia codziennego.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

metoda akwarium

rozmowa kierowana

 

podręcznik

 

58. Ocena moralna czynu – Immanuel Kant

 

3

Życie i dzieło I. Kanta; motyw skłonności
i motyw obowiązku moralnego; dobro moralne i rygoryzm moralny, formalizm etyczny, imperatyw hipotetyczny oraz imperatyw kategoryczny, znaczenia imperatywu kategorycznego; człowieczeństwo jako cel sam w sobie, dobra wola; konsekwencje etyki Kanta dla kultury

Rozwijanie wrażliwości moralnej oraz umiejętności lepszego poznania siebie
i rozwijania własnej tożsamości

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Omawia życie i dzieło I. Kanta. Wyjaśnia pojęcie obowiązku moralnego. Analizuje sformułowania: działanie zgodnie z obowiązkiem
i działanie w imię obowiązku. Omawia i interpretuje imperatyw kategoryczny. Rozważa konsekwencje niestosowania imperatywu praktycznego I. Kanta.

Interpretuje przykłady z życia codziennego, wykorzystując pojęcia: skłonność
i obowiązek.

Wskazuje i omawia przykłady dylematów związanych ze stosowaniem rygoryzmu moralnego.

Wykorzystuje poznane poję-
cia i koncepcje w prezento-
waniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

metoda akwarium

metaplan

analiza SWOT

podręcznik

fragmenty tekstów dotyczących
I. Kanta

arkusze papieru

flamastry, długopisy

formularz do analizy SWOT

W zależności od możliwości
i zainteresowań grupy można wprowadzić analizę
i interpretację wybranego fragmentu dzieła I. Kanta.

59. Ocena moralna czynu – konsekwencja-
lizm

 

1

Konsekwencje czynu jako kryterium jego wartości moralnej, trudności w ocenie wartości konsekwencji czynu, zasada prawdopodobieństwa w ocenianiu konsekwencji, wymóg posiadania kompetencji w ocenie konsekwencji czynu
i ograniczenia tego wymogu

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Przedstawia założenia konsekwencjalizmu. Objaśnia zróżnicowanie pojęcia dobra. Interpretuje kwestię usan-
kcjonowania kar. Omawia zasadę prawdopodobieństwa w analizowaniu czynów ze względu na ich konsekwencje. Analizuje i interpretuje wymóg kompetencji w ocenie konsekwencji czynu.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezen-
towaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

studium przypadku

dyskusja

rozmowa kierowana

 

podręcznik

arkusze papieru

flamastry

 

60. Ocena moralna czynu – utylitaryzm Jeremy’ego Benthama
i Johna Stuarta Milla

2

Poglądy J. Benthama
i J.S. Milla, zasada użyteczności, rachunek przyjemnościowy Benthama (pojęcia: intensywność, trwanie, pewność, bliskość, płodność, czystość, zasięg); utylitaryzm, zróżnicowanie jakościowe przyjemności według Milla, dominacja utylitaryzmu w świecie współczesnym, dylematy moralne wynikające z przyjęcia utylitaryzmu

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Omawia życie i poglądy
J. Benthama i J.S. Milla. Wskazuje oświeceniowe źródła utylitaryzmu.

Wyjaśnia rachunek przyjemnościowy
J. Benthama. Omawia utylitaryzm hedonistyczny
i utylitaryzm J.S. Milla.

Dokonuje rozróżnienia przyjemności wyższych
i niższych.

Wyjaśnia termin: zasada użyteczności.

Wskazuje i omawia przykłady z życia codziennego,
w których ujawnia się zasada utylitaryzmu.

Omawia wpływ utylitaryzmu na współczesny świat. Prezentuje poglądy przemawiające za uznaniem utylitaryzmu oraz przeciw niemu.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

studium przypadku

rozmowa kierowana

mapa myśli

nagłówki
z pierwszej strony

podręcznik

arkusze papieru

flamastry

 

61. „Wprowadzenie do zasad moralności
i prawodawstwa” – analiza fragmentu dzieła J. Benthama

1

Definicja interesu jednostki w kontekście zwiększania sumy jej przyjemności; zasada użyteczności i jej społeczne konsekwencje

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

 

Uczeń:

Analizuje tekst. Wskazuje
w nim tezę i argumenty. Wyszukuje istotne treści. Omawia zasadę użyteczności. Wyjaśnia związek między interesem jednostki
a interesem społeczeństwa. Podaje i omawia przykłady
z życia codziennego do zilustrowania treści tekstu
i oceny konsekwencji zasady użyteczności.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

rozmowa kierowana

praca
z tekstem

podręcznik

 

 

62. Renesans cnoty

2

Pojęcie cnoty; przyczyny mogące utrudniać wcielanie postawy cnoty

Rozwijanie cnoty jako dyspozycji do czynów moralnie pozytywnych

Uczeń:

Omawia cnotę jako stałą dyspozycję do czynów moralnie pozytywnych.

Podaje przykłady czynów cnotliwych i niezgodnych
z cnotą.

Omawia czynniki sprzyjające cnocie i ją utrudniających.

rozmowa kierowana

analiza przykładów

studium przypadku

podręcznik

przykłady
z poznanych lektur szkolnych oraz zapożyczone
z sieci

 

63. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

12. Między jednostką a zbiorowością. Etyka a polityka

64. Etyka
a polityka – kodeks władcy według Niccolo Machiavellego

1

Poglądy
N. Machiavellego, materialistyczna
i pragmatyczna koncepcja władania ukazana w „Księciu”; zasada amoralnej skuteczności władcy („cel uświęca środki”)

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i stanowiskami etycznymi

Uczeń:

Omawia stanowisko
N. Machiavellego wyrażone
w „Księciu”, wskazując kontekst biograficzny.

Wyjaśnia sformułowanie „materialistyczny zwrot
w myśleniu politycznym”. Wskazuje pragmatyzm koncepcji władcy w ujęciu Machiavellego. Omawia
i interpretuje zasadę „cel uświęca środki”, wykazuje amoralizm postawy opisanej w „Księciu”. Wyjaśnia pojęcie makiawelizmu.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

praca
z tekstem

rozmowa kierowana

elementy graffiti

sieć dyskusji

 

podręcznik

fragmenty „Księcia”
N. Machia-
vellego

schemat do metody sieć dyskusji

arkusze papieru

flamastry

 

65. Czy cel uświęca środki?

1

Rozróżnienie celu
i środka do celu; pragmatyzm działania; czyny nieetyczne jako środki do pozytywnego celu

Rozwijanie krytycznego stosunku do postawy pragmatycznej

Kształtowanie wrażliwości moralnej

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcie pragmatyzmu. Argumentuje za tą zasadą i przeciw niej. Objaśnia powiedzenie „cel uświęca środki”.

Podaje i omawia przykłady ilustrujące zasadę „cel uświęca środki” we współczesnym świecie.

Analizuje problem, omawiając sytuację z praktycznego życia.

rozmowa kierowana

dyskusja

przykłady
z tekstów kultury i z sieci

 

66. Odpowiedzial-
ność w polityce

 

3

Polityka w aspekcie odpowiedzialności, istota polityki
w demokracji, różne znaczenia pojęcia odpowiedzialność
w polityce, wartość polityki w aspekcie odpowiedzialności moralnej, przykłady niemoralnych postaw polityków, obowiązek obywatelski
w demokracji

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Uczeń:

Wyjaśnia pojęcie polityki. Wskazuje i omawia przykłady działań polityków wykazujące różne aspekty odpowiedzialności. Rozważa problem odpowiedzialności moralnej polityka, podając przykłady i je interpretując. Wskazuje i omawia standardy moralne, jakimi powinni się kierować politycy. Omawia obowiązki obywatela wobec państwa demokratycznego.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

graffiti

rozmowa kierowana

arkusze papieru

flamastry

Omawiając kwestię odpowiedzialności obywatelskiej, można wykorzystać informacje
i materiały dotyczące wybranych organizacji pozarządowych, np. Centrum Edukacji Obywatelskiej.

67. Powstanie państwa

 

3

Istota, rola, znaczenie państwa, poglądy
T. Hobbesa (państwo
a natura człowieka, wojna wszystkich przeciwko wszystkim, Lewiatan), J. Locke’a (stan pokoju, umowa społeczna) oraz
J.-J. Rousseau (stan natury a kultura)

Społeczeństwo klasowe według Marksa i wyzysk pracy; pojęcie rewolucji komunistycznej

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Charakteryzuje stanowiska
T. Hobbesa, J. Locke’a,
J.-J. Rousseau, wskazując podobieństwa i różnice
w kwestii genezy powstania państwa i jego roli w życiu jednostki. Wskazuje natura-
lizm koncepcji człowieka
w ujęciu T. Hobbesa. Interpretuje tezę „człowiek człowiekowi wilkiem”. Formułuje argumenty za słusznością tezy oraz przeciwko niej. Omawia idee wojny wszystkich przeciwko wszystkim oraz Lewiatana.

Wyjaśnia zasadę umowy społecznej J. Locke’a. Omawia krytyczne stanowisko
J.-J. Rousseau na temat wpływu kultury na społeczeństwo.

Przedstawia teorię podziału klasowego społeczeństwa oraz koncepcję rewolucji komunistycznej.

Interpretuje poznane zagadnienia w kontekście współczesnej rzeczywistości.

Wykorzystuje poznane poję-
cia i koncepcje w prezento-waniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.

wykład
z prezentacją

rozmowa kierowana

mapa pojęciowa

schemat do metody mapa pojęciowa

arkusze papieru

flamastry

tekst wiersza E. Stachury „Człowiek człowiekowi…”

 

68. „Umawiamy się, że…” – analiza fragmentu tekstu T. Hobbesa „Lewiatan”

1

Stan naturalnej rywalizacji ludzi – przyczyny i sposoby przezwyciężenia, teoria wojny wszystkich ze wszystkimi, konsekwencje stanu zagrożenia i strachu, uzasadnienie konieczności przyjęcia umowy

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Analizuje tekst. Wskazuje tezę i argumenty.

Omawia i interpretuje naturalistyczną koncepcję człowieka, przedstawia argumenty przemawiające za jej słusznością i przeciwko niej. Wyszukuje w tekście fragmenty budzące wątpliwości moralne i je wyjaśnia.

Przedstawia własne stanowis-
ko wobec koncepcji T. Hobbe-
sa, stawiając tezę i podając argumenty. W uzasadnieniu posługuje się przykładami
z życia codziennego.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w pre-
zentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

przewodnik interaktyw-
nego czytania

 

podręcznik

formularz przewodnika interaktyw-
nego czytania

 

69. Prawo
a moralność

3

Związki między przepisami prawa
i zasadami moralnymi; prawo naturalne
a prawo stanowione; godność człowieka

Kształtowanie umiejętności analizowania związków między moralnością
a prawem

 

Uczeń:

Pokazuje genezę moralną wybranych przepisów kodeksowych.

Analizuje różnice miedzy prawem stanowionym
a naturalnym, rozważa godność człowieka na praktycznych przykładach.

Podaje przykłady sytuacji,
w których prawo stanowione w rażący sposób jest niezgod-
ne z prawem naturalnym.

wykład

analiza fragmentów z kodeksów prawa

podręcznik, wybrane fragmenty Kodeksu cywilnego
i Kodeksu karnego

wypisy
z historii współczesnej

 

70. Rola prawdy
i kłamstwa
w życiu publicznym

4

Prawda i fałsz wypowiedzi, postprawda, znaczenie prawdy dla funkcjonowania przestrzeni publicznej, propaganda

Rozwijanie wrażliwości na wartość prawdy
i szkodliwość kłamstwa w życiu osobistym
i społecznym

Uczeń:

Podaje różnicę między wypowiedzią prawdziwą
a fałszywą.

Charakteryzuje znaczenie prawdziwości wypowiedzi dla budowania zaufania społecznego. Podaje przykłady propagandy.

rozmowa kierowana

analiza wypowiedzi funkcjonu-
jących
w przestrzeni publicznej

dyskusja

podręcznik

wypowiedzi prasowe
i sieciowe

 

71. Wolność słowa i ekspresji artystycznej

3

Wolność słowa
i zasada krzywdy, mowa nienawiści, pojęcie swobody artystycznej

Zrozumienie zasady wolności słowa jako fundamentu demokracji

Zrozumienie konsekwencji nadużywania wolności słowa

Uczeń:

Rozumie zasadę wolności słowa i ogranicza negatywne konsekwencje jej stosowania.

Stosuje się do zasady szano-
wania cudzych poglądów
i wypowiedzi. Komentuje krytycznie wypowiedzi artystyczne pod kątem potencjalnego naruszania wartości wysokich.

rozmowa kierowana

praca
z tekstem

podręcznik

wypowiedzi sieciowe

wybrane dzieła sztuki (prezentacja wideo)

 

72. Między liberalizmem
a konserwatyz-
mem

3

Liberalizm, konserwatyzm – społeczne konsekwencje
i obszary sporu; tradycja

Zrozumienie dwóch skrajnych postaw dotyczących stosunku do utrwalonych zwyczajów
i stosunków społecznych

Zrozumienie znaczenia tradycji dla poczucia bezpieczeństwa jednostki

Uczeń:

Przedstawia liberalny
i konserwatywny punkt widzenia na różne kwestie sporne.

Podaje przykłady tradycji, które uznaje za pozytywne lub negatywne i argumentuje za swoją oceną.

rozmowa kierowana

dyskusja

analiza wypowiedzi publicznych

podręcznik

przykłady
z sieci

 

73. Demokracja
i jej ograniczenia

2

Sens demokracji, demokracja bezpośrednia
i demokracja przedstawicielska; zalety demokracji według J.S. Milla
i K. Poppera

Czynniki szkodliwe
dla demokracji

 

Zrozumienie wartości demokracji
i tego, co jest konieczne dla jej sprawnego funkcjonowania

Uczeń:

Charakteryzuje zalety i wady demokracji.

Przedstawia, jakie cechy ludzkie i zachowania sprzyjają demokracji, a jakie jej szkodzą.

Analizuje teksty o demokracji.

rozmowa kierowana

wykład

praca
z tekstem

fragmenty wybranych tekstów
J.S. Milla
i K. Poppera

 

74. Totalitaryzm
i jego konsekwencje

3

Nazizm – przyczyny, cele, założenia; główne założenia komunizmu, komunizm radziecki; poglądy i działalność
K. Marksa, F. Engelsa, W. Lenina, J. Stalina,
A. Hitlera; konsekwencje ideologii totalitarnych – zbrodnie nazizmu
i komunizmu (przyczyny i opis); problem zaniku podmiotowości moralnej w systemach totalitarnych, godność człowieka

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Omawia postaci: K. Marksa,
F. Engelsa, W. Lenina,
J. Stalina, A. Hitlera
i konsekwencje ich działań
w kontekście ideologii totalitarnych.

Wyjaśnia przyczyny, określa cele i założenia oraz konsekwencje nazizmu. Omawia zasady
i konsekwencje systemu opartego na ideologii marksistowskiej. Opisuje zbrodnie nazizmu
i komunizmu. Interpretuje zjawisko zaniku podmiotowości w systemie totalitarnym.

Wskazuje i rozważa przykłady (czerpane z doświadczeń rodzinnych, historii, literatury lub filmu), w których ujawnia się wielkość i upadek człowieka w nieludzkich warunkach.

Wykorzystuje wiedzę
z zakresu historii i literatury
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk.

Interpretuje poznane zagadnienia w kontekście współczesnej rzeczywistości.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania i obrony własnych poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

rozmowa kierowana

mapa pojęciowa

nagłówki
z pierwszej strony

fragmenty wybranych filmów lub tekstów poruszających tematykę omawianą na lekcji

arkusze papieru
i flamastry

kartki
w formacie A5

klej

 

75. Moralny wymiar wojen
i terroryzmu

3

Przyczyny wojen
i terroryzmu; rodzaje zła związane
z wojnami
i terroryzmem

Wzbudzanie postawy rozumiejącej wobec konfliktów zbrojnych
i terroryzmu

Rozpoznawanie zła ontycznego
i moralnego związanego
z wojną
i terroryzmem

Uczeń:

Podaje przykłady konfliktów zbrojnych i ataków terrorystycznych.

Analizuje przyczyny tychże oraz opisuje stany umysłu
i przekonanie występujące
u ich uczestników.

Wypowiada i argumentuje poglądy na wojnę i ataki terrorystyczne.

wykład

rozmowa kierowana

dyskusja

teksty kultury

wiadomości sieciowe

 

76. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

Dział III. CZŁOWIEK WSPÓŁCZESNY W ŚWIETLE DOBRA I W CIENIU ZŁA

13. Etyczny wymiar codzienności

77. „Siedzimy nigdzie, pijemy nic” (G. Ritzer) – jednostka
w cywilizacji konsumpcyjnej

4

Podmiot moralny we współczesnym świecie, cywilizacja konsumpcyjna, różne formy i przyczyny zniewolenia (ograniczenie wolności, presja zewnętrzna, uzależnienie; niedostateczny poziom wiedzy
i samoświadomości); wolność (negatywna, pozytywna; zewnętrzna
i wewnętrzna), wolność
a nieposłuszeństwo (swawola), etyka ekologiczna, postmodernizm – istota i konsekwencje; autonomia i heteronomia moralna; różne formy wolności (wolność woli)

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Definiuje pojęcie cywilizacji konsumpcyjnej. Określa jej cechy, wskazując odpowiednie przykłady.

Odwołując się do poznanej na wcześniejszych lekcjach definicji podmiotu moralnego, rozważa jego znaczenie w obszarze cywilizacji konsumpcyjnej. Określa istotę problemu zniewolenia. Rozróżnia wolność negatywną
i pozytywną, zewnętrzną
i wewnętrzną. Podaje przykłady sytuacji, w których ujawniają się różne rodzaje wolności, omawia je, dowodząc trafności przykładów. Dokonuje rozróżnienia wolności od nieposłuszeństwa (swawoli). Wyjaśnia pojęcie postmodernizmu. Odwołuje się do treści omawianych na zajęciach, których przedmiotem była analiza utworu J. Kaczmarskiego. Wskazuje przykłady realizacji postawy postmodernistycznej, określa jej konsekwencje. Wyjaśnia pojęcie etyki ekologicznej
w kontekście omawianych zagadnień. Znajduje uzasadnienie powstania
i rozwoju etyki ekologicznej. Wyjaśnia pojęcia autonomii
i heteronomii moralnej. Formułuje argumenty wykorzystywane w dyskusji na temat wolności (woli).

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

definiowanie pojęć

elementy graffiti

rozmowa kierowana

 

arkusze papieru

flamastry

fragment tekstu
E. Fromma

 

Cykl trzech zajęć poświęconych problematyce cywilizacji konsumpcyjnej można zamknąć kolejną, czwartą lekcją, podczas której uczniowie będą analizowali fragmenty wybranych tekstów, np.
E. Fromma „Ucieczka od wolności” (fragmenty rozdziału „Wolność
i sponta-
niczność”) lub wypowiedzi
G. Ritzera na temat cywilizacji konsumpcyjnej (wywiad
J. Żakowskiego
z G. Ritzerem
w „Polityce”).

78. Złożony problem tolerancji

3

Rodzaje i przyczyny nietolerancji, nietolerancja uzasadniona
i niesłuszna, skrajny moralizm, istota tolerancji (prymat godności, wolności), tolerancja negatywna
i pozytywna, ksenofobia, homofobia, rasizm, tolerancja
a pobłażanie, tolerancja a rozwój jednostki
i społeczeństwa; definicja globalizacji, dylematy dotyczące tolerancji w świecie globalizacji (między ksenofobią
a amoralizmem, tolerancja
w kontekście odmiennych norm kulturowych), warunki sprzyjające upowszechnianiu tolerancji

Rozwijanie wrażliwości moralnej oraz umiejętności lepszego poznawania siebie

Kształtowanie umiejętności dokonywania trafnej oceny moralnej działań podejmowanych w życiu osobistym,
w grupie, szkole, społeczności lokalnej

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami etycznymi

Uczeń:

Podaje i omawia przykłady nietolerancji obyczajowej
i religijnej. Wskazuje przyczyny i strukturę nietolerancji. Wyjaśnia pojęcia: ksenofobia, homofobia, rasizm i stosuje je w kontekście omawianych zagadnień.

Definiuje pojęcie tolerancji. Dokonuje rozróżnienia tolerancji pozytywnej
i negatywnej. Wskazuje rolę
i znaczenie pojęć: wolność
i godność w interpretacji tolerancji.

Podaje argumenty przemawiające za tezą
o tolerancji jako istotnym elemencie współżycia społecznego.

Interpretuje wartość prawnego uznania tolerancji jako potwierdzenia jej znaczenia i roli.

Definiuje pojęcie globalizacji. Podaje i omawia przykłady,
w których ujawniają się problemy dotyczące tolerancji we współczesnym, zglobalizowanym świecie.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

burza mózgów

rozmowa kierowana

metoda problemowa

podręcznik

taśma klejąca

kartki ze schematem ćwiczenia do metody labirynty słów

słownik języka polskiego

 

 

 

79. Odcienie miłości

6

Sposoby ujmowania miłości (emocje, uczucia, poglądy moralne); aktywność emocjonalna (uczucia
i dążenia), uczucia
w aspekcie subiektywnym i jako siła mająca wpływ na działanie; potrzeby – definicja i hierarchia, piramida potrzeb według A. Maslowa; funkcje podziału potrzeb; uczucia
w ujęciu wybranych koncepcji psychologicznych, wpływ uczuć na moralny obszar życia człowieka; wiedza, odpowiedzialność, samoświadomość
w rozwoju uczuciowym jednostki, uczucia pozytywne
i negatywne

Przyjaźń jako szczegól-
ny typ więzi między-
ludzkiej, znaczenie przyjaźni (zaspoko-
jenie uczuciowych potrzeb i impuls do samorozwoju)

Miłość rodzinna – uczucia pozytywne
i negatywne, znaczenie zasady nieoceniającej obserwacji, wartość edukacji w sferze uczuć, wpływ miłości rodzinnej na rozwój uczuciowy człowieka, wartość i znaczenie miłości rodzicielskiej (odpowiedzialność), stereotyp miłości matczynej i ojcowskiej, miłość rodzicielska
i przyjaźń, wpływ doświadczeń uczuciowych na postępowanie człowieka, dojrzałość emocjonalna jako ważny składnik podmiotowości moralnej, wolność jednostki a powinności w kontekście rodziny, rodzina w cywilizacji konsumpcyjnej

Miłość erotyczna – seksualność, hierarchizacja przeżyć
i zachowań (seks, erotyzm, miłość erotyczna), miłość
w kontekście rozwoju jednostki, dojrzałość
w miłości według
E. Fromma, spontaniczność
a odpowiedzialność moralna w obszarze seksualności, wartości w odpowiedzialnym myśleniu o życiu seksualnym, miłość erotyczna
a małżeństwo

Miłość braterska – wartość etyczna chrześcijańskiej postawy miłości bliźniego, miłość braterska jako akt woli i „zwieńczenie rozwoju etycznego jednostki
i ludzkości”, przeszkody w realizacji wartości miłości bliźniego, podmiot moralny wobec innych i wobec siebie; altruizm, egoizm

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Zachęcenie do podejmowania samokontroli
i pracy nad sobą oraz przyjmowania odpowiedzialności za swoje słowa i czyny

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Omawia przykłady dowodzące wpływu sprzecznych uczuć na emocje, wykazuje oddziaływanie uczuć i emocji na rozwój człowieka (w tym również tzw. negatywnych uczuć)
i interpretuje ich wpływ na rozwój moralny. Wyjaśnia pojęcie uczuciowo-dążeniowej aktywności emocjonalnej. Wyróżnia różne poziomy potrzeb, objaśnia piramidę potrzeb
A. Maslowa. Wyjaśnia na przykładach konflikt między zaspokajaniem potrzeb niższych i wyższych. Wyjaśnia, czym są rozwój i niedorozwój uczuciowy. Podkreśla wartość samoświadomości w rozwoju uczuciowym i moralnym. Omawia różne rodzaje więzi międzyludzkich. Dostrzega ich wartość w wymiarze etycznym.

Przyjaźń: wskazuje cechy przyjaźni, wyróżnia jej rodzaje. Omawia wartość przyjaźni dla rozwoju uczuciowego i moralnego człowieka.

Miłość rodzinna: podkreśla rolę refleksji i wiedzy dotyczącej uczuć w tworzeniu zdrowych więzi emocjonalnych i dojrzałej postawy moralnej. Omawia znaczenie miłości rodzinnej dla rozwoju uczuciowego człowieka. Podaje i omawia przykłady problemów rodziny w cywilizacji konsumpcyjnej.

Miłość erotyczna: wyjaśnia różnice między pojęciami: seks, erotyzm, miłość erotyczna. Omawia kwestię miłości dojrzałej E. Fromma. Analizuje różnice między działaniem opartym na spontaniczności oraz na odpowiedzialności w obszarze seksualności. Interpretuje tezę o znaczeniu małżeństwa. Omawia relację między seksualizmem
a urzeczywistnianiem wartości.

Miłość braterska (miłość bliźniego): definiuje to pojęcie, wskazuje jego źródła. Interpretuje wartość etyczną miłości bliźniego. Wskazuje obszary uczuciowy i etyczny jako elementy wspólne wszystkim ludziom. Określa cechy egoizmu i altruizmu oraz ocenia wpływ tych postaw na relacje międzyludzkie. Wyjaśnia znaczenie stosunku podmiotu do samego siebie i do innych. Podaje przykłady trudności
w realizacji miłości braterskiej. Dostrzega różnicę w postrzeganiu miłości braterskiej jako faktu i jako ideału.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

studium przypadku

metaplan

metoda trójkąta

metoda prezentacji różnych perspektyw

nagłówki
z pierwszej strony

arkusze papieru

flamastry

kartki ze schematem ćwiczeń do zastosowa-
nych metod

 

 

 

 

80. „O sztuce miłości” – analiza fragmentu książki E. Fromma

1

Miłość dojrzała jako „zjednoczenie uwarunkowane zachowaniem […] indywidualności” człowieka; rozróżnienie różnych rodzajów działania (działanie i bierne doznawanie), różnice w pojmowaniu wartości dawania (nastawienie nieproduktywne
i produktywne), wartość dawania
w kontekście poczucia własnej wartości; najistotniejszy element dawania w relacjach międzyludzkich, miłość jako postawa „dawania”, cechy miłości dojrzałej
E. Fromma

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Uczeń:

Analizuje tekst. Wyodrębnia tezę i argumenty. Wyszukuje istotne treści. Wyjaśnia pojęcie miłości dojrzałej
i wskazuje jej cechy. Interpretuje znaczenie słowa „działanie” ze względu na osiągnięcie zewnętrznych celów i działanie „wew-
nętrzne”. Odwołując się do własnych doświadczeń
i obserwacji, dowodzi, że „miłość jest działaniem, a nie biernym doznawaniem”. Interpretuje wartość dawa-
nia, analizując tę kwestię
z różnych perspektyw. Interpretuje sformułowanie miłości jako aktu dawania.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

praca
z tekstem

podręcznik

 

81. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

14. Dobrze żyć i dobrze się mieć

82. Dylematy etyczne

 

5

Eutanazja: dylemat etyczny jako trudny wybór między dwoma tak samo ważnymi racjami; jakość życia; eutanazja – odmiany, uwarunkowania, formy; stan terminalny w ocenie medycznej
i etycznej; etyka lekarska; rzeczywistość w aspekcie aksjologicznym
i etycznym; wartość życia a eutanazja; etyka absolutystyczna
i konsekwencja-
listyczna i jej wpływ na poglądy i działanie człowieka; wartość wolności (indywidualizm)
a wartość życia
w sporze o eutanazję; prawo na świecie wobec eutanazji

Samobójstwo: konflikt między wartością życia ludzkiego i prawem podmiotu do decydowania o sobie; psychiczne uwarunkowania samobójstwa

Aborcja: akt aborcji jako przerwania życia, problemy
z definiowaniem początku człowieczeństwa, uwarunkowania psychiczne i społeczne decyzji o aborcji

Karanie: pojęcie kary, funkcje kary: wymierzanie sprawiedliwości, odstraszanie i naprawa przestępcy; argumenty za karą śmierci
i przeciwko niej; społeczne uwarunkowania przestępczości

Bezpłatne studia: wykształcenie jako wartość i jeden
z warunków rozwoju człowieka; elitaryzm
i egalitaryzm – konflikt postaw, argumenty za bezpłatną nauką
i przeciwko niej; odpowiedzialność jednostki za własny rozwój, w tym także
w państwie opiekuńczym

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Eutanazja: definiuje pojęcie dylematu etycznego. Podając właściwe przykłady, dokonuje rozróżnienia sytuacji,
w których opisano wybór oraz dylemat moralny. Wyjaśnia konsekwencje aksjologicznego i etycznego poglądu na świat.

Omawia pojęcie jakości życia, wymienia warunki, jakie się na nie składają. Wyjaśnia pojęcie stanu terminalnego. Definiuje eutanazję, wskazuje i omawia jej odmiany. Podaje i analizuje sytuacje życiowe, które skłaniają do myślenia
o eutanazji. Dostrzega konflikt między etyką lekarską a eutanazją (przysięga Hipokratesa). Na podstawie analizy przykładów definiuje etykę absolutystyczną i etykę konsekwencjalistyczną. Analizuje i uzasadnia przykłady prawnych rozwiązań (również światowych) wobec eutanazji. Dostrzega konflikt między uznaniem życia za wartość bezwzględną
a poszanowaniem wolności. Wskazuje argumenty przemawiające za słusznością obu stanowisk i przeciw nim (ze szczególnym uwzględnieniem konsekwencji).

Samobójstwo: Kształci wrażliwość na dylematy ludzkiej egzystencji. Analizuje motywy ludzkich działań.

Aborcja: Poznaje argumenty wysuwane za aborcją
i przeciw niej. Uwrażliwia się na stan psychiczny
i uwarunkowania społeczne decyzji o aborcji. Rozpoznaje jako problem zderzenie praw nowego życia oraz praw matki. Uznaje świętość życia.

Karanie: Rozumie wpływ kar na zachowanie jednostki. Rozróżnia trzy funkcje kary. Argumentuje na rzecz kary śmierci i przeciw niej.

Bezpłatność studiów: Ujmuje problem edukacji
w kontekście aksjologicznym. Wskazuje znaczenie nauki dla rozwoju (także moralnego) jednostki. Omawia kwestię odpowiedzialności jednostki za własny rozwój. Wyjaśnia istotę sporu w kwestii płatności za studia. Charakteryzuje i uzasadnia elitaryzm i egalitaryzm. Wskazuje różnicę między pojęciami państwa i państwa opiekuńczego w kontekście rozwoju jednostki.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

metoda problemowa

rozmowa kierowana

studium przypadku

dyskusja

Artykuły
i fragment filmu dotyczące omawianych zagadnień

arkusz papieru

flamastry

 

83. Etyka a nauka i technika

1

Wpływ rozwoju tech-
niki na życie społe-
czeństwa; problemy związane z rozwojem świata cyfrowego; cyberprzemoc
i ochrona prywatności

Odpowiedzialność społeczeństwa za skutki rozwoju techniki; problem transhumanizmu

Uświadomienie konsekwencji rozwoju techniki dla jednostki
i społeczeństwa

Uczeń: interesuje się rozwojem techniki i jej wpływem na życie praktyczne. Zauważa potencjalne zagrożenia dla bezpieczeństwa i dobrostanu ludzi.

Odpowiedzialnie wykorzystuje nowoczesne narzędzia komunikacji.

rozmowa kierowana

analiza przypadku

podręcznik

informacje
z sieci

 

84. Dobrze żyć
i dobrze się mieć – człowiek wobec świata przyrody

 

1

Wartości, rozwój moralny, intuicja
i wrażliwość moralna; odpowiedzialność, dylemat etyczny

Rozwijanie wrażliwości moralnej oraz kształtowanie umiejętności lepszego poznawania siebie

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Uczeń:

Wyjaśnia słuszność podejmo-
wania dyskusji na temat stosunku człowieka do przyrody. W rozważaniach wykorzystuje argumenty aksjologiczne i etyczne. Inter-
pretuje pojęcie odpowiedział-
ności człowieka w odniesieniu do przyrody. Wskazuje
i omawia odpowiednie przykłady odpowiedzialności
i braku odpowiedzialności. Analizuje własną postawę wobec przyrody.

Wykorzystuje pojęcia: rozwój moralny, intuicja i wrażliwość moralna, dylemat etyczny.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

burza mózgów

rozmowa kierowana

punkt widzenia

praca
z obrazem
i tekstem

Obraz
P. Bruegla „Dwie małpy”

rzutnik pisma

wiersz
W. Szymbor-
skiej „Dwie małpy Bruegla”

karty pracy

schemat do metody punkt widzenia

Temat lekcji nie stanowi osobnego podrozdziału
w podręczniku.

85. Dobrze żyć
i dobrze się mieć – o korupcji

 

1

Moralne aspekty różnych dziedzin życia publicznego; etyka zawodowa

Praca urzędników państwowych w kon-
tekście aksjologicznym

Korupcja i nepotyzm – istota pojęć, uwarunkowania, aspekt etyczny
i konsekwencje społeczne

Wpływ konsumpcjonizmu
i zasady skuteczności na przekonania moralne

Rola podmiotu moralnego we właściwej ocenie zjawiska korupcji

Kształtowanie zdolności odróżniania dobra od zła

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych

Uczeń:

Definiuje pojęcie etyki zawodowej i analizuje tekst wybranego kodeksu etycznego. Wskazuje kontekst aksjologiczny w rozważaniach o pracy urzędników państwowych. Definiuje pojęcia: korupcja i nepotyzm. Przytacza i omawia przykłady korupcji i nepotyzmu, opisuje ich uwarunkowania, wskazuje aspekt etyczny i społeczne konsekwencje przedstawionych zachowań. Omawia znaczenie postawy wyrażającej sprzeciw wobec społecznej aprobaty tych zjawisk i wyjaśnia rolę podmiotu moralnego
w propagowaniu tej postawy.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu stanowisk
i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

definiowanie pojęć

kartki ze schematami ćwiczeń do zastosowa-
nych metod

Realizacja wszystkich metod zależy od tempa pracy uczniów.

86. Etyka zawodowa dziennikarza

1

Rzetelne informowanie, znaczenie prawdziwej informacji dla życia społecznego, informacja
a interpretacja lub komentarz

Kształtowanie postawy uczciwości
w komunikacji społecznej

Zrozumienie mechanizmów dezinformacji
i manipulacji
w świadomości społecznej

Uczeń:

Zna wagę przekazywanych informacji, interesuje się mechanizmami tworzenia
i obiegu informacji oraz poglądów.

Rozróżnia informację, interpretację i komentarz.

Rozumie zasadę obiektywizmu i rzetelności dziennikarskiej.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

rozmowa kierowana

dyskusja

analiza przypadku

 

teksty sieciowe

arkusz papieru, flamastry

 

87. Etyczny wymiar życia szkolnego

 

2

Etyczny wymiar życia szkolnego, etos szkoły – istota (zbiór wartości) i trudności
w doprecyzowaniu pojęcia, wartość i rola wspólnego tworzenia
i przyjęcia systemu wartości
w społeczności szkolnej; uczciwość
i szacunek jako wartości szczególnie cenne w procesie tworzenia właściwych relacji; etyka zawodu nauczyciela
w kontekście wartości etycznych wykorzystanych
w konkretnym obszarze działalności człowieka; odpowiedzialność
i samodoskonalenie nauczycieli, odpowiedzialność moralna uczniów, problem ściągania
w kontekście etycznym

Kształtowanie zdolności odróżniania dobra od zła

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych

Zachęcenie do Podjęcie się samokontroli
i pracy nad sobą oraz przejmowanie odpowiedział-
ności za swoje słowa i czyny

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami etycznymi

Uczeń:

Objaśnia pojęcie etosu szkoły. Wyjaśnia trudności w ustale-
niu i przyjęciu zasad przyczy-
niających się do tworzenia wspólnoty uczniów i nauczy-
cieli. Wskazuje uczciwość
i szacunek jako elementy stanowiące podstawę systemu wartości łączącego społeczność szkolną.

Wykorzystuje wiedzę na temat pojęcia etyki zawodu
z poprzednich zajęć i omawia je w kontekście pracy nauczyciela.

Wskazuje wartość i rolę odpowiedzialności nauczyciela w procesie rozwoju uczniów. Omawia kwestię odpowiedzialności moralnej uczniów. Analizuje problem ściągania
w kontekście etycznym.

Wykorzystuje poznane poję-
cia i koncepcje w prezento-
waniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

graffiti

rozmowa kierowana

Film
K. Zanussiego „Zaliczenie”

arkusze papieru

flamastry

 

88. Człowiek wobec śmierci

2

Cztery wymiary śmierci, biologiczny
i etyczny wymiar śmierci, uwarunkowania współczesnego stosunku do śmierci

Zaznajomienie
z różnymi aspektami śmierci

Kształtowanie racjonalnej postawy wobec śmierci

Uczeń:

Uznaje potrzebę szacunku wobec śmierci.

Omawia biologiczny i etyczny wymiar śmierci.

Zna różnorodne postawy wobec śmierci i ich współczesne uwarunkowania.

wykład

rozmowa kierowana

mapa myśli

podręcznik

informacje
i komentarze sieciowe

 

 

89. Szczęście

 

4

Pojemność znaczeniowa pojęcia „szczęście”; dążenie do szczęścia
w wymiarze aksjologicznym
i funkcjonalnym; różne definicje szczęścia, subiektywne
i obiektywne uwarunkowania szczęścia, rozróżnienie szczęścia krótkotrwałego
i długotrwałego

Hierarchie celów, rozróżnienie typów
i określenie roli przyjemności w życiu człowieka; formy odczuwania
i przeżywania przykrości i ich konsekwencje; przyjemność, zadowolenie, szczęście – różnice znaczeniowe, hierarchizacja pozytywnych przeżyć; wpływ pozytywnych przeżyć na samopo-
czucie; cierpienie
i jego wpływ na osiągnięcie szczęścia, różnorodność cierpień (fizyczne i psychiczne), stosunek do cierpienia a dojrzałość człowieka, konsekwencje unikania cierpienia
w dążeniu do szczęścia; rola świadomości sensu życia, poczucia własnej wartości, sumienia
w dążeniu do szczęścia, warunki sprzyjające osiągnięciu szczęścia, szczęście jako sztuka życia

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moral-
nych oraz zdol-
ności odróżniania dobra od zła

Rozwijanie umiejętności lepszego poznawania siebie

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji włas-
nych i innych
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Rozwijanie wrażliwości moralnej

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Dostrzega znaczenie przyjemności (a także przykrości) dla motywacji człowieka. Wyjaśnia i omawia kwestię wieloznaczności pojęcia szczęścia. Wskazuje
i rozróżnia przykłady ilustrujące przyjemność, zadowolenie i szczęście. Rozróżnia szczęście krótkotrwałe i długotrwałe. Omawia wpływ cierpienia na człowieka. Wyjaśnia konsekwencje postawy określanej jako ucieczka od cierpienia.

Wyjaśnia znaczenie pojęcia szczęście w kontekście subiektywnych
i obiektywnych uwarunkowań. Analizuje dążenie do szczęścia poprzez pryzmat poszukiwania sensu życia. Wskazuje i omawia warunki sprzyjające osiągnięciu szczęścia. Dostrzega znaczenie poczucia własnej wartości, sumienia
i właściwych relacji z innymi ludźmi w osiągnięciu szczęścia długotrwałego.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w pre-
zentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

praca
z tekstem oparta na metodzie zawartej
w programie edukacyjnym „Filozoficzne dociekania
z dziećmi
i młodzieżą”

burza mózgów

mapa myśli

definiowanie pojęć

podręcznik

arkusze papieru

flamastry

kartki ze schematami ćwiczeń do zastosowa-
nych metod

 

90. „O szczęściu” – analiza fragmentu „Etyki Nikomachejskiej” Arystotelesa

1

Szczęście jako „najstateczniejsze” dobro, do którego człowiek dąży dla niego samego; pragnienie posiadania a szczęście, samowystarczalność szczęścia, szczęście jako cel działań, trzy rodzaje dobra, cechy szczęścia: dobre życie
i powodzenie, różne sposoby pojmowania szczęścia, dzielność etyczna, dyspozycja
a działanie

Zaznajomienie
z podstawowymi pojęciami
i koncepcjami etycznymi

Uczeń:

Analizuje tekst. Wskazuje tezę i analizuje argumenty.

Interpretuje autonomiczną wartość szczęścia.

Wyróżnia trzy rodzaje dóbr. Objaśnia czynniki sprzyjające osiągnięciu szczęścia (dobre życie i powodzenie). Interpretuje określenie: dobre życie.

Objaśnia pojęcie dzielności etycznej. Rozróżnia dyspozycję i działanie oraz określa ich wpływ na osiągnięcie szczęścia.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w pre-
zentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

rozmowa kierowana

praca
z tekstem

podręcznik

 

91. Idą święta… – refleksja etyczna wobec dni szczególnych

 

1

Istota i cechy pojęcia „święto”; znaczenie
i funkcja Wigilii
w wymiarze kulturowym, etycznym, religijnym; trudności wcielania obyczaju w praktyce (nakaz składania życzeń i przymus uczestnictwa); etyczny wymiar życzeń, hierarchia uczuć, dobra wola jako źródło doskonalenia, znaczenie aktu woli

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji własnych oraz innych osób
w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Rozwijanie wrażliwości moralnej oraz podjęcie się pracy nad sobą

Uczeń:

Omawia istotę i wskazuje cechy święta. Wyjaśnia znaczenie Wigilii (kulturowe, etyczne, religijne). Interpre-
tuje przykłady dowodzące różnorodnych uczuć związanych z uczestnictwem w święcie, wyjaśnia związek uczuć z aktem woli osób biorących udział w celebro-
waniu święta. Omawia zna-
czenie Wigilii w wymiarze etycznym (składanie życzeń, spotkanie z ludźmi). Interpre-
tuje etyczny wymiar uczest-
nictwa w Wigilii (przekracza-
nie podziałów, dążenie do rozwiązania konfliktów).

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

burza mózgów

rozmowa kierowana

akwarium

przedmioty związane
z omawianym świętem (np. siano, ozdoby choinkowe)

arkusze papieru

flamastry

 

92. „Pamiętasz, poległy przyjacielu?”
(Z. Stroiński) – refleksja etyczna wobec dni szczególnych – powstanie warszawskie

 

1

Powstanie warszawskie, wartość odległych w czasie wydarzeń historycznych
w ocenie współczesnych ludzi, spory na temat oceny powstania, etyczna perspektywa osądu (liczba ofiar
i zniszczeń); istota
i formy pojmowania pojęcia „patriotyzm”, aksjologiczny wymiar patriotyzmu, indywidualistyczne
i wspólnotowe myślenie moralne, definicja i ocena etyczna nacjonalizmu
i szowinizmu; wartość myślenia etycznego
w kontekście wydarzeń szczególnych

Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy
i oceny działań
i decyzji włas-
nych oraz innych osób w świetle wartości moralnych
i tworzenia hierarchii wartości

Rozwijanie wrażliwości moralnej oraz umiejętności rozwijania własnej tożsamości

Kształtowanie zdolności odróżniania dobra od zła

Uczeń:

Omawia fakty dotyczące powstania warszawskiego. Charakteryzuje wartości
i wyjaśnia motywacje uczestników powstania. Omawia spór dotyczący współczesnej oceny powstania (w wymiarze aksjologicznym i etycznym). Wskazuje istotę pojęcia patriotyzmu i prezentuje jego różne odcienie znaczeniowe. Definiuje szowinizm
i nacjonalizm. Wyjaśnia etyczną istotę krytycznej oceny tych postaw.

Interpretuje teksty literackie i/lub film.

Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

wykład
z prezentacją

rozmowa kierowana

praca
z tekstem
i utworem muzycznym

Kartki
z tekstami opisującymi tragizm codzienności w czasie powstania warszawskiego

slajdy prezentujące zniszczoną Warszawę

film A. Wajdy „Kanał” (lub jego fragmenty)

nagranie utworu zespołu Lao Che „Tramwajem jadę na wojnę”

arkusz szarego papieru

paski białego papieru

flamastry

 

93. Wybór drogi – „Warto być przyzwoitym” (W. Bartoszewski) – podsumowanie

1

Podmiot moralny, ocena moralna czynu, wartości moralne, rozwój moralny; intuicja i wrażliwość moralna; roztropność; podejmowanie decyzji, dylematy moralne, odpowiedzialność

Rozwijanie wrażliwości moralnej, kształ-
towanie umiejętności lepszego poznawania siebie i rozwija-
nia własnej tożsamości

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych

Podjęcie się samokontroli
i pracy nad sobą oraz przejmowanie odpowiedział-
ności za swoje słowa i czyny

Uczeń:

Interpretuje tekst utworu. Objaśnia kontekst aksjolo-
giczny i etyczny tekstu. Znajduje w tekście odniesie-
nia do własnego życia. Analizuje własną postawę.

Wykorzystuje w rozważaniach poznane pojęcia.

Przekłada treści wyrażone słowami na język obrazu.

Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje
w prezentowaniu
i uzasadnianiu poglądów.

Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i ich uzasadniania.

Dba o jakość językową
i merytoryczną własnych wypowiedzi.

mapa myśli

praca
z tekstem

praca
z utworem muzycznym

rozmowa kierowana

rzutnik pisma

płyta
z nagraniem utworu „Idź swoją drogą” w wykonaniu zespołu Raz Dwa Trzy

karty pracy

arkusz papieru

farby lub flamastry

 

94. Powtórzenie wiadomości

1

 

Powtórzenie wiedzy
i umiejętności

 

 

 

 

Godziny do dyspozycji nauczyciela

38