WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY
z fizyki w
zakresie podstawowym dla liceum ogólnokształcšcego i technikum Odkryć fizykę,
częć 1 klasa 1 ABCDEP
Rok szkolny 2022/2023
Propozycje wymagań programowych na poszczególne oceny przygotowane na podstawie
treci zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz w częci 1. podręcznika
dla liceum ogólnokształcšcego i technikum Odkryć
fizykę 1, zakres podstawowy. Opracowanie według wydawnictwa Nowa Era.
Ocena |
|||
Stopień dopuszczajšcy |
Stopień dostateczny |
Stopień dobry |
Stopień bardzo dobry |
Wprowadzenie |
|||
Uczeń: wyjania, jakie
obiekty stanowiš przedmiot
zainteresowania fizyki i astronomii; wskazuje ich przykłady przelicza wielokrotnoci i podwielokrotnoci,
korzystajšc z tabeli przedrostków jednostek wskazuje podstawowe
sposoby badania otaczajšcego
wiata w fizyce i innych naukach przyrodniczych; wyjania na
przykładach różnicę między obserwacjš a dowiadczeniem wymienia, posługujšc
się wybranym przykładem, podstawowe etapy dowiadczenia; wyróżnia kluczowe kroki i sposób postępowania posługuje się pojęciem
niepewnoci pomiaru wielkoci prostych; zapisuje wynik pomiaru wraz z jego jednostkš, z uwzględnieniem informacji o niepewnoci
rozwišzuje proste zadania zwišzane z opracowaniem wyników pomiarów; wykonuje obliczenia
i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokršglania,
z zachowaniem liczby cyfr znaczšcych
wynikajšcej z dokładnoci pomiaru lub
danych analizuje tekst
popularnonaukowy dotyczšcy zastosowań fizyki w wielu dziedzinach nauki
i życia (pod kierunkiem
nauczyciela); wyodrębnia z tekstu informacje kluczowe i przedstawia je w różnych postaciach |
Uczeń: porównuje rozmiary
i odległoci we Wszechwiecie, korzystajšc z infografiki
zamieszczonej w podręczniku opisuje budowę Układu
Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce; opisuje inne galaktyki opisuje budowę materii wykorzystuje
informacje o rozmiarach i odległociach we Wszechwiecie do rozwišzywania zadań wymienia podstawowe
wielkoci fizyczne i ich jednostki w układzie SI, wskazuje
przyrzšdy służšce do ich pomiaru wyjania (na
przykładzie) podstawowe metody
opracowywania wyników pomiarów wykonuje wybrane
pomiary wielokrotne (np. długoci
ołówka) i wyznacza redniš jako końcowy wynik pomiaru rozwišzuje zadania
zwišzane z opracowaniem wyników pomiarów; wykonuje obliczenia i zapisuje wynik
zgodnie z zasadami zaokršglania, z zachowaniem liczby cyfr
znaczšcych wynikajšcej z dokładnoci pomiaru lub danych przedstawia własnymi
słowami główne tezy tekstu (zamieszczonego w podręczniku) Fizyka komu
się przydaje lub innego o podobnej tematyce wykorzystuje
informacje pochodzšce z analizy tekstu popularnonaukowego do rozwišzywania zadań |
Uczeń: podaje rzšd wielkoci
rozmiarów wybranych obiektów i odległoci we Wszechwiecie wykorzystuje
informacje o rozmiarach i odległociach we Wszechwiecie do rozwišzywania problemów wykorzystuje
informacje pochodzšce
z analizy tekstu popularnonaukowego do rozwišzywania problemów |
Uczeń: samodzielnie wyszukuje
(np. w internecie) i analizuje tekst popularnonaukowy dotyczšcy powišzań fizyki z innymi
dziedzinami nauki; przedstawia wyniki analizy; posługuje się informacjami
pochodzšcymi z analizy tego tekstu |
1. Przyczyny i opis
ruchu prostoliniowego |
|||
Uczeń: rozróżnia wielkoci
wektorowe i wielkoci skalarne; wskazuje ich przykłady posługuje się pojęciem
siły wraz z jej jednostkš; okrela cechy wektora siły; wskazuje przyrzšd
służšcy do pomiaru siły; przedstawia siłę za pomocš wektora dowiadczalnie
ilustruje trzeciš zasadę dynamiki,
korzystajšc z opisu dowiadczenia opisuje wzajemne
oddziaływanie ciał, posługujšc się trzeciš zasadš dynamiki rozpoznaje
i nazywa siły, podaje ich przykłady w różnych sytuacjach
praktycznych (siły: ciężkoci, nacisku,
sprężystoci, wyporu, oporów ruchu);
rozróżnia siłę wypadkowš i siłę równoważšcš
posługuje się pojęciem siły
wypadkowej; wyznacza i rysuje siłę wypadkowš dla sił o jednakowych kierunkach;
opisuje i rysuje siły, które się równoważš opisuje
i wskazuje przykłady względnoci
ruchu; rozróżnia pojęcia: tor i droga stosuje
w obliczeniach zwišzek prędkoci z drogš i czasem,
w jakim ta droga została
przebyta; przelicza jednostki prędkoci nazywa ruchem
jednostajnym prostoliniowym ruch, w którym droga przebyta
w jednostkowych przedziałach
czasu jest stała i tor jest liniš prostš; wskazuje w otoczeniu
przykłady ruchu jednostajnego prostoliniowego wyznacza wartoć
prędkoci i drogę z wykresów zależnoci prędkoci i drogi od
czasu dla ruchu prostoliniowego odcinkami jednostajnego; sporzšdza te wykresy
na podstawie podanych informacji analizuje zachowanie
się ciał na podstawie pierwszej
zasady dynamiki nazywa ruchem
jednostajnie przyspieszonym ruch, w którym wartoć prędkoci ronie
w jednostkowych przedziałach czasu o takš samš wartoć,
a ruchem jednostajnie opónionym ruch,
w którym wartoć prędkoci maleje
w jednostkowych przedziałach czasu o takš samš wartoć stosuje w obliczeniach
zwišzek przyspieszenia ze zmianš prędkoci
i czasem, w jakim ta zmiana nastšpiła posługuje się pojęciem
masy jako miary bezwładnoci ciał wskazuje stałš siłę
jako przyczynę ruchu jednostajnie
zmiennego; formułuje drugš zasadę dynamiki stosuje
w obliczeniach zwišzek między siłš
i masš a przyspieszeniem analizuje zachowanie
się ciał na podstawie drugiej
zasady dynamiki rozróżnia opory ruchu
(opory orodka i tarcie);
opisuje, jak siła tarcia i opory orodka wpływajš na ruch ciał wskazuje
w otoczeniu przykłady szkodliwoci i użytecznoci tarcia wskazuje przykłady
zjawisk będšcych skutkami
działania sił bezwładnoci analizuje tekst Przyspieszenie pojazdów lub inny o podobnej tematyce; wyodrębnia z tekstu informacje
kluczowe, posługuje się nimi i przedstawia je w różnych postaciach przeprowadza dowiadczenia: jak porusza się ciało,
kiedy nie działa na nie żadna siła
albo kiedy wszystkie działajšce nań siły się
równoważš bada czynniki
wpływajšce na siłę tarcia; bada,
od czego zależy opór powietrza, korzystajšc z opisu dowiadczenia;
przedstawia wyniki dowiadczenia, formułuje
wnioski rozwišzuje proste
zadania lub problemy: z wykorzystaniem
trzeciej zasady dynamiki zwišzane z wyznaczaniem siły wypadkowej z wykorzystaniem
zwišzku prędkoci z drogš
i czasem, w jakim ta droga została
przebyta zwišzane z opisem
ruchu jednostajnego
prostoliniowego, wykorzystujšc pierwszš zasadę dynamiki zwišzane z ruchem jednostajnie zmiennym z wykorzystaniem
drugiej zasady dynamiki zwišzane z ruchem
ciał, uwzględniajšc opory ruchu
i wykorzystujšc drugš zasadę dynamiki zwišzane z siłami bezwładnoci, w szczególnoci: wyodrębnia z tekstów
i ilustracji informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bšd problemu,
przedstawia je w różnych postaciach, przelicza wielokrotnoci i podwielokrotnoci,
przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami
zaokršglania, z zachowaniem liczby cyfr
znaczšcych wynikajšcej z dokładnoci pomiaru lub z danych |
Uczeń: przedstawia
dowiadczenie ilustrujšce trzeciš
zasadę dynamiki na schematycznym rysunku
wyjania na przykładach z otoczenia wzajemnoć
oddziaływań; analizuje i opisuje siły na przedstawionych ilustracjach stosuje trzeciš zasadę
dynamiki do opisu zachowania się ciał wyznacza graficznie
siłę wypadkowš dla sił
działajšcych w dowolnych kierunkach na płaszczynie rozróżnia pojęcia:
położenie, tor i droga posługuje
się do opisu ruchów
wielkociami wektorowymi: przemieszczenie i prędkoć wraz z ich jednostkami; przestawia graficznie i opisuje wektory prędkoci
i przemieszczenia porównuje wybrane
prędkoci występujšcew przyrodzie
na podstawie infografiki Prędkoci w przyrodzie
lub innych
materiałów ródłowych rozróżnia prędkoć
redniš i prędkoć chwilowš nazywa ruchem
jednostajnym prostoliniowym ruch,
w którym nie zmieniajš się wartoć, kierunek i zwrot prędkoci opisuje ruch
prostoliniowy jednostajny, posługujšc się zależnociami położenia
i drogi od czasu analizuje wykresy
zależnoci dla ruchu
jednostajnego prostoliniowego stosuje pierwszš
zasadę dynamiki do opisu
zachowania się ciał analizuje tekst
z podręcznika Zasada bezwładnoci; na tej podstawie przedstawia informacje z historii
formułowania zasad dynamiki, zwłaszcza pierwszej zasady opisuje ruch jednostajnie
zmienny, posługujšc się pojęciem przyspieszenia jako wielkoci wektorowej,
wraz z jego jednostkš; okrela cechy wektora przyspieszenia, przedstawia go graficznie opisuje ruch
jednostajnie zmienny, posługujšc
się zależnociami położenia, wartoci prędkoci i drogi od czasu wyznacza zmianę
prędkoci i przyspieszenie z wykresów zależnoci prędkoci od czasu dla ruchu prostoliniowego jednostajnie zmiennego (przyspieszonego lub opónionego) interpretuje zwišzek
między siłš i masš a przyspieszeniem; opisuje zwišzek jednostki
siły (1 N) z jednostkami podstawowymi
stosuje drugš zasadę dynamiki do opisu zachowania się ciał rozróżnia
i porównuje tarcie statyczne i tarcie kinetyczne; wyjania, jakie
czynniki wpływajš na siłę tarcia
i od czego zależy
opór powietrza omawia rolę tarcia na
wybranych przykładach
analizuje wyniki dowiadczalnego badania
czynników wpływajšcych na siłę tarcia; zaznacza na schematycznym
rysunku wektor siły tarcia i okrela jego cechy;
opracowuje wyniki dowiadczenia domowego, uwzględniajšc niepewnoci
pomiarowe; przedstawia wyniki na wykresie posługuje się pojęciem
siły bezwładnoci, okrela cechy
tej siły dowiadczalnie demonstruje
działanie siły bezwładnoci,
m.in. na przykładzie gwałtownie hamujšcych
pojazdów rozróżnia układy
inercjalne i układy nieinercjalne wykorzystuje
informacje pochodzšce z analizy tekstu popularnonaukowego do rozwišzywania zadań lub problemów dowiadczalnie bada: równoważenie siły
wypadkowej, korzystajšc
z opisu dowiadczenia jak porusza się ciało,
kiedy nie działa na nie żadna siła albo wszystkie działajšce nań siły się równoważš; analizuje siły
działajšce na ciało (za pomocš programów
komputerowych) ruch ciała pod wpływem niezrównoważonej
siły, korzystajšc z jego opisu (za pomocš programów komputerowych) zależnoć przyspieszenia od masy ciała i wartoci siły oraz
obserwuje skutki działania siły, korzystajšc z ich opisów;
przedstawia, analizuje i opracowuje
wyniki dowiadczenia, uwzględniajšc niepewnoci pomiarów;
formułuje wnioski rozwišzuje typowe
zadania i problemy: z wykorzystaniem
trzeciej zasady dynamiki zwišzane
z wyznaczaniem siły wypadkowej z wykorzystaniem
zwišzku prędkoci z drogš
i czasem, w jakim ta droga została przebyta
zwišzane z opisem ruchu jednostajnego prostoliniowego,
z wykorzystaniem pierwszej
zasady dynamiki zwišzane z ruchem
jednostajnie zmiennym z wykorzystaniem
drugiej zasady dynamiki zwišzane z ruchem
ciał, uwzględniajšc opory ruchu zwišzane z siłami
bezwładnoci i opisem zjawisk w układach inercjalnych i nieinercjalnych, w szczególnoci: posługuje się materiałami
pomocniczymi i kalkulatorem, tworzy teksty i rysunki schematyczne
w celu zilustrowania zjawiska lub problemu, wykonuje obliczenia
szacunkowe i poddaje analizie otrzymany wynik
dokonuje syntezy wiedzy
o przyczynach i opisie
ruchu prostoliniowego, uwzględniajšc opory ruchu i układ odniesienia;
przedstawia najważniejsze pojęcia, zasady i zależnoci, porównuje ruchy jednostajny i jednostajnie zmienny |
Uczeń: wyznacza wartoć siły
wypadkowej dla sił działajšcych w dowolnych kierunkach na płaszczynie wyjania na wybranym
przykładzie praktyczne wykorzystanie wyznaczania
siły wypadkowej dla sił działajšcych
w dowolnych kierunkach na płaszczynie wyjania na wybranym
przykładzie sposób okrelania prędkoci chwilowej wyjania, dlaczego wykresem zależnoci dla ruchu jednostajnego prostoliniowego jest
linia prosta porównuje ruchy jednostajny i jednostajnie zmienny sporzšdza i interpretuje wykresy zależnoci wartoci prędkoci i przyspieszenia w ruchu
prostoliniowym jednostajnie zmiennym od czasu analizuje siły
działajšce na spadajšce ciało, na
przykładzie skoku na spadochronie; ilustruje je schematycznym rysunkiem wyjania na
przykładach różnice między opisami
zjawisk obserwowanych w pojazdach
poruszajšcych się ruchem jednostajnie zmiennym, w układach inercjalnych
i nieinercjalnych posługuje się
informacjami pochodzšcymi z analizy materiałów ródłowych, w tym
tekstów popularnonaukowych lub zaczerpniętych
z internetu, dotyczšcych: oddziaływań prędkoci występujšcych w przyrodzie występowania
i skutków sił bezwładnoci rozwišzuje złożone
(typowe) zadania i problemy: zwišzane
z wyznaczaniem siły
wypadkowej z wykorzystaniem
zwišzku prędkoci z drogš
i czasem, w jakim ta droga została
przebyta zwišzane z opisem
ruchu jednostajnego, wykorzystujšc
pierwszš zasadę dynamiki zwišzane z ruchem jednostajnie zmiennym zwišzane
z wykorzystaniem drugiej
zasady dynamiki zwišzane
z ruchem, uwzględniajšc opory ruchu zwišzane
z siłami bezwładnoci i opisem zjawisk w układach inercjalnych
i nieinercjalnych planuje
i modyfikuje przebieg
dowiadczeń dotyczšcych: badania równoważenia
siły wypadkowej; Rprzedstawia graficznie
i opisuje rozkład sił w dowiadczeniu badania ruchu ciała
pod wpływem niezrównoważonej siły (za pomocš
programów komputerowych) badania zależnoci
przyspieszenia od masy ciała
i wartoci działajšcej siły (za pomocš programów komputerowych) oraz
obserwacji skutków działania siły badania czynników
wpływajšcych na siłę tarcia demonstracji
działania siły bezwładnoci samodzielnie wyszukuje
i analizuje materiały ródłowe, w tym teksty popularnonaukowe
dotyczšce treci rozdziału Przyczyny i opis
ruchu prostoliniowego, np. historii formułowania zasad dynamiki; posługuje się informacjami
pochodzšcymi z analizy tych materiałów realizuje
i prezentuje projekt zwišzany
z badaniem ruchu (opisany
w podręczniku); prezentuje wyniki dowiadczenia domowego |
Uczeń: rozwišzuje nietypowe,
złożone zadania i problemy zwišzane
z: -
wyznaczaniem siły wypadkowej -
wykorzystaniem zwišzku prędkoci
z drogš i czasem, w jakim ta droga została przebyta -
opisem ruchu jednostajnego, -
z wykorzystaniem pierwszej zasady dynamiki -
ruchem jednostajnie zmiennym -
wykorzystaniem drugiej zasady
dynamiki -
ruchem, z uwzględnieniem
oporów ruchu -
siłami bezwładnoci oraz opisami
zjawisk w układach inercjalnychi
nieinercjalnych ˇ
realizuje i prezentuje własny projekt zwišzany
z badaniem ruchu (inny niż
opisany w podręczniku) |
2. Ruch
po okręgu i grawitacja |
|||
Uczeń: rozróżnia ruchy prostoliniowy i krzywoliniowy;
wskazuje w otoczeniu przykłady ruchu krzywoliniowego, w szczególnoci
ruchu po okręgu posługuje się
pojęciami okresu i częstotliwoci
wraz z ich jednostkami; opisuje zwišzek jednostki częstotliwoci (1 Hz)
z jednostkš czasu (1 s) wyjania (na
przykładach), jaki skutek wywołuje siła działajšca prostopadle do kierunku ruchu wskazuje siłę
dorodkowš jako przyczynę ruchu
jednostajnego po okręgu posługuje się pojęciem
siły ciężkoci; stosuje w obliczeniach zwišzek między siłš ciężkoci, masš
i przyspieszeniem grawitacyjnym wskazuje
w otoczeniu i opisuje przykłady
oddziaływania grawitacyjnego stwierdza, że funkcję
siły dorodkowej w ruchu ciał niebieskich pełni siła grawitacji;
wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę ruchu krzywoliniowego ciał
niebieskich (planet, księżyców); okrela
wpływ siły grawitacji na tor ruchu tych ciał
wskazuje siłę grawitacji jako siłę dorodkowš w ruchu
satelitów wokół Ziemi Rwie, jak i gdzie
można przeprowadzać obserwacje
astronomiczne; wymienia i przestrzega
zasad bezpieczeństwa podczas obserwacji nieba stwierdza, że wagi sprężynowa i elektroniczna
bezporednio mierzš siłę nacisku ciała, które się na nich znajduje opisuje, jak poruszajš
się po niebie gwiazdy i planety, gdy obserwujemy je z Ziemi;
wskazuje przyczynę pozornego ruchu nieba przeprowadza obserwacje i dowiadczenia,
korzystajšc z ich opisów: obserwację skutków
działania siły dorodkowej dowiadczenia modelowe
lub obserwacje faz Księżyca i ruchu Księżyca wokół Ziemi; opisuje wyniki
dowiadczeń i obserwacji rozwišzuje proste
zadania i problemy zwišzane z: opisem ruchu
jednostajnego po okręgu wykorzystaniem zwišzku
między siłš dorodkowš a masš i prędkociš liniowš ciała oraz
promieniem okręgu opisem oddziaływania grawitacyjnego ruchem planet
i księżyców ruchem satelitów wokół Ziemi, z wykorzystaniem wzoru na
prędkoć satelity opisywaniem stanów nieważkoci i przecišżenia konsekwencjami
prostoliniowego rozchodzenia się wiatła oraz ruchu Księżyca i Ziemi w Układzie Słonecznym budowš Układu Słonecznego, w szczególnoci: wyodrębnia z tekstów
i ilustracji informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bšd problemu,
przedstawia je w różnych postaciach, przelicza wielokrotnoci
i podwielokrotnoci, przeprowadza
obliczenia i zapisuje wynik zgodnie
z zasadami zaokršglania,
z zachowaniem liczby cyfr znaczšcych wynikajšcej z dokładnoci
danych analizuje tekst
Nieoceniony towarzysz; wyodrębnia informacje kluczowe, posługuje się nimi
i przedstawia je
w różnych postaciach |
Uczeń: opisuje ruch
jednostajny po okręgu, posługujšc
się pojęciami: okresu, częstotliwoci
i prędkoci liniowej, wraz z ich jednostkami rysuje i opisuje
wektor prędkoci liniowej w ruchu
jednostajnym po okręgu, okrela jego cechy oblicza okres
i częstotliwoć w ruchu jednostajnym po okręgu; opisuje zwišzek między prędkociš liniowš
a promieniem okręgu i okresem lub
częstotliwociš porównuje okresy
i częstotliwoci w ruchu po
okręgu wybranych ciał; posługuje się informacjami pochodzšcymi z analizy
materiałów ródłowych (infografiki zamieszczonej w podręczniku)
wskazuje siłę dorodkowš jako przyczynę ruchu jednostajnego po
okręgu, okrela jej cechy (kierunek
i zwrot); wskazuje przykłady sił
pełnišcych funkcję siły
dorodkowej ilustruje na
schematycznym rysunku wyniki obserwacji skutków działania siły dorodkowej interpretuje zwišzek
między siłš dorodkowš a masš,
prędkociš liniowš i promieniem w ruchu jednostajnym po okręgu (na
podstawie wyników dowiadczenia); zapisuje wzór na wartoć siły dorodkowej analizuje jakociowo
(na wybranych przykładach ruchu) siły pełnišce funkcję siły dorodkowej,
np. siły: tarcia, elektrostatycznš,
naprężenia nici nazywa obracajšcy się
układ odniesienia układem nieinercjalnym wskazuje siłę
grawitacji jako przyczynę
spadania ciał formułuje prawo
powszechnego cišżenia; posługuje się prawem powszechnego cišżenia do opisu oddziaływania grawitacyjnego;
ilustruje na rysunku schematycznym siły oddziaływania grawitacyjnego podaje i interpretuje
wzór na siłę grawitacji w postaci
; posługuje się
pojęciem stałej grawitacji; podaje jej wartoć, korzystajšc z materiałów pomocniczych wskazuje siłę
grawitacji jako siłę dorodkowš w ruchu po orbicie kołowej; wyjania, dlaczego planety kršżš wokół Słońca,
a księżyce wokół planet,
a nie odwrotnie wyjania, dlaczego
Księżyc nie spada na Ziemię; ilustruje na rysunku schematycznym siły oddziaływania
grawitacyjnego między tymi ciałami
przedstawia wybrane informacje z historii odkryć
zwišzanych z grawitacjš, w szczególnoci teorię ruchu Księżyca, na
podstawie analizy tekstów z podręcznika: Jak można zmierzyć masę Ziemi i Działo Newtona Ropisuje wyglšd nieba
nocš oraz widomy obrót nieba
w cišgu doby, wyjania z czego on wynika; posługuje się pojęciami:
Gwiazda Polarna, gwiazdozbiory omawia ruch satelitów
wokół Ziemi; posługuje się pojęciem satelity geostacjonarnego, omawia jego ruch i możliwoci wykorzystania podaje
i interpretuje wzór na prędkoć satelity;
oblicza wartoć prędkoci na orbicie kołowej o dowolnym promieniu przedstawia
najważniejsze fakty z historii lotów
kosmicznych i wymienia przykłady zastosowania satelitów (na podstawie
informacji zamieszczonych w podręczniku) opisuje stan
nieważkoci i stan przecišżenia; podaje warunki i przykłady ich występowania Ropisuje warunki
i i podaje przykłady
występowania stanu niedocišżenia opisuje wyglšd
powierzchni Księżyca oraz jego
miejsce i ruch w Układzie Słonecznym wyjania mechanizm
powstawania faz Księżyca
i zaćmień jako konsekwencje prostoliniowego rozchodzenia się wiatła
w orodku jednorodnym opisuje budowę Układu
Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce; posługuje się pojęciami jednostki astronomicznej
i roku wietlnego opisuje budowę planet
Układu Słonecznego oraz innych
obiektów Układu Słonecznego opisuje rozwój
astronomii od czasów Kopernika do
czasów Newtona przeprowadza
dowiadczenia i obserwacje: dowiadczalnie bada zwišzek między siłš dorodkowš a masš, prędkociš liniowš i promieniem w ruchu
jednostajnym po okręgu obserwuje stan
przecišżenia i stan nieważkoci oraz pozorne zmiany ciężaru w windzie, korzystajšc z ich opisu; przedstawia,
opisuje, analizuje i opracowuje wyniki dowiadczeń i obserwacji,
uwzględniajšc niepewnoci pomiarów; formułuje wnioski rozwišzuje typowe
zadania i problemy zwišzane z: opisem ruchu
jednostajnego po okręgu wykorzystaniem zwišzku
między siłš dorodkowš a masš i prędkociš liniowš ciała oraz promieniem okręgu oddziaływaniem
grawitacyjnym oraz ruchem planet
i księżyców Robserwacjami nieba ruchem satelitów wokół Ziemi, z wykorzystaniem wzoru
na prędkoć satelity opisywaniem stanów nieważkoci i przecišżenia konsekwencjami
prostoliniowego rozchodzenia się wiatła oraz ruchu Księżyca i Ziemi
w Układzie Słonecznym budowš Układu Słonecznego, w szczególnoci: posługuje się materiałami
pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi oraz kartš wybranych wzorów
i stałych fizykochemicznych; wykonuje obliczenia szacunkowe i poddaje
analizie otrzymany wynik; przeprowadza obliczenia liczbowe, posługujšc się
kalkulatorem wykorzystuje
informacje pochodzšce z analizy tekstu Nieoceniony
towarzysz do rozwišzywania zadań i problemów dokonuje syntezy
wiedzy o ruchu po okręgu
i grawitacji; przedstawia najważniejsze pojęcia, zasady
i zależnoci |
Uczeń: Rstosuje
w obliczeniach zwišzek między prędkociš liniowš a promieniem okręgu i okresem lub częstotliwociš wyjania (na wybranym
przykładzie), jak wartoć siły dorodkowej zależy od masy i prędkoci ciała oraz promienia okręgu analizuje (na
wybranych przykładach ruchu) siły
pełnišce funkcję siły dorodkowej Rstosuje
w obliczeniach zwišzek między
siłš dorodkowš a masš ciała, jego prędkociš liniowš i promieniem okręgu posługuje się pojęciem
siły odrodkowej jako siły
bezwładnoci działajšcej w układzie
obracajšcym się Ropisuje siły w układzie
nieinercjalnym zwišzanym z obracajšcym się ciałem; Romawia różnice między
opisem ruchu ciał w układach inercjalnych i nieinercjalnych na
przykładzie obracajšcej się tarczy stosuje
w obliczeniach wzór na siłę gwawitacji w postaci przedstawia
wybrane z historii informacje odkryć zwišzanych z grawitacjš,
w szczególnoci teorię ruchu Księżyca,
na podstawie analizy tekstu wybranego
samodzielnie ilustruje właciwoci
siły grawitacji, posługujšc się analogiš porównuje ruch piłeczki przyczepionej do sznurka z ruchem Księżyca wokół Ziemi opisuje wzajemne
okršżanie się dwóch
przycišgajšcych się ciał na przykładzie podwójnych układów gwiazd Rkorzysta ze stron internetowych pomocnych podczas
obserwacji astronomicznych Rwyjania, jak
korzystać z papierowej lub
internetowej mapy nieba wyprowadza wzór na prędkoć satelity; rozróżnia
prędkoci kosmiczne pierwszš i drugš przedstawia
najważniejsze fakty z historii lotów kosmicznych; podaje przykłady
zastosowania satelitów (na podstawie samodzielnie wybranych materiałów
ródłowych) wyjania, czym jest
nieważkoć panujšca w statku kosmicznym analizuje siły
działajšce na ciało poruszajšce się z przyspieszeniem skierowanym
pionowo (na przykładzie windy); ilustruje je na schematycznym rysunku Ropisuje jakociowo
stan niedocišżenia, opisuje warunki i podaje przykłady jego występowania analizuje
i oblicza wskazania wagi
w windzie ruszajšcej w górę wyjania, kiedy
następuje zaćmienie Księżyca, a kiedy zaćmienie Słońca; ilustruje to na rysunkach schematycznych Rwymienia prawa
rzšdzšce ruchem planet wokół Słońca i ruchem księżyców wokół planet posługuje się
informacjami pochodzšcymi z analizy materiałów
ródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych i internetu,
dotyczšcymi: ruchu po okręgu występowania faz
Księżyca oraz zaćmień Księżyca
i Słońca rozwoju astronomii rozwišzuje złożone
(typowe) zadania i problemy
zwišzane z:
opisem ruchu jednostajnego po okręgu wykorzystaniem zależnoci
między siłš dorodkowš a masš i prędkociš ciała oraz promieniem okręgu opisem oddziaływania grawitacyjnego ruchem planet
i księżyców ruchem satelitów wokół Ziemi, z wykorzystaniem wzoru na
prędkoć satelity opisywaniem stanów: nieważkoci, przecišżenia i Rniedocišżenia konsekwencjami ruchu Księżyca i Ziemi w Układzie Słonecznym budowš Układu
Słonecznego oraz ruchem planet
wokół Słońca, a księżyców
wokół planet planuje
i modyfikuje przebieg dowiadczalnego badania zwišzku między siłš
dorodkowš a masš, prędkociš liniowš i promieniem w ruchu
jednostajnym po okręgu przeprowadza
obserwacje astronomiczne, np. faz Wenus, księżyców Jowisza
i piercieni Saturna; opisuje
wyniki obserwacji realizuje i prezentuje
projekt Satelity (opisany w podręczniku) samodzielnie wyszukuje
i analizuje tekst
popularnonaukowy dotyczšcy ruchu po okręgu i grawitacji, posługuje się
informacjami pochodzšcymi z jego analizy |
Uczeń: Romawia różnice między
opisami ruchu ciał w układach inercjalnych
i nieinercjalnych (na przykładzie innym niż obracajšca się tarcza) analizuje siły
działajšce na ciało poruszajšce się z przyspieszeniem skierowanym
pionowo (na przykładzie innym niż
poruszajšca się winda) Ranalizuje
i oblicza wskazania wagi
w windzie ruszajšcej w dół Rprzeprowadza wybrane obserwacje nieba za pomocš smartfona
lub korzystajšc z mapy nieba i ich
opisu; (planuje i modyfikuje ich
przebieg) Rstosuje
w obliczeniach trzecie prawo
Keplera dla orbit kołowych; interpretuje to prawo jako konsekwencję
powszechnego cišżenia rozwišzuje nietypowe,
złożone zadania i problemy zwišzane
z: opisem ruchu
jednostajnego po okręgu wykorzystaniem zwišzku między siłš dorodkowš a masš
i prędkociš ciała oraz promieniem okręgu opisem oddziaływania grawitacyjnego ruchem planet
i księżyców ruchem satelitów wokół Ziemi, z wykorzystaniem wzoru na
prędkoć satelity opisywaniem stanów: nieważkoci, przecišżenia i Rniedocišżenia konsekwencjami ruchu Księżyca i Ziemi w Układzie Słonecznym budowš Układu
Słonecznego oraz ruchem planet
wokół Słońca i ruchem księżyców
wokół planet realizuje
i prezentuje własny projekt
zwišzany z ruchem po okręgu
i grawitacjš |
3.
Praca, moc, energia |
|||
Uczeń: posługuje się
pojęciami: pracy mechanicznej, energii kinetycznej, energii potencjalnej
grawitacji, energii potencjalnej
sprężystoci, energii wewnętrznej, wraz
z ich jednostkami; wskazuje przykłady wykonywania pracy w życiu
codziennym i w sensie fizycznym; opisuje wykonanš pracę jako zmianę
energii stosuje w obliczeniach
zwišzek pracy z siłš i drogš, na jakiej ta praca została wykonana, gdy kierunek
działania siły jest zgodny z kierunkiem ruchu ciała dowiadczalnie
wyznacza wykonanš pracę, korzystajšc z opisu dowiadczenia opisuje różne formy
energii, posługujšc się
przykładami z otoczenia; wykazuje, że energię wewnętrznš układu można
zmienić, wykonujšc nad nim pracę lub przekazujšc doń energię w postaci ciepła posługuje się
pojęciami: energii kinetycznej, energii potencjalnej i energii
mechanicznej, wraz z ich jednostkami opisuje sposoby
obliczania energii potencjalnej i energii kinetycznej; wyznacza zmianę
energii potencjalnej grawitacji posługuje się
pojęciami: energii kinetycznej, energii potencjalnej, energii mechanicznej
i energii wewnętrznej, wraz
z ich jednostkami formułuje zasadę
zachowania energii formułuje zasadę zachowania
energii mechanicznej; wyjania, kiedy można
jš stosować wskazuje
i opisuje przykłady przemian energii na podstawie własnych obserwacji oraz infografiki Przykłady przemian energii (lub innych materiałów ródłowych) posługuje się pojęciem
mocy wraz z jej jednostkš; porównuje moce różnych urzšdzeń podaje
i interpretuje wzór na obliczanie mocy; stosuje w obliczeniach
zwišzek mocy z pracš i czasem, w jakim ta praca została wykonana analizuje tekst Nowy rekord zapotrzebowania na moc; wyodrębnia z niego informacje
kluczowe, posługuje się nimi i przedstawia je w różnych postaciach rozwišzuje proste
zadania i problemy zwišzane z: energiš i pracš mechanicznš obliczaniem energii potencjalnej i energii kinetycznej przemianami energii i wykorzystaniem zasady
zachowania energii mechanicznej mocš i wykorzystaniem zwišzku
mocy z pracš lub energiš
i czasem, w szczególnoci: wyodrębnia z tekstów
i ilustracji informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bšd problemu,
przedstawia je w różnych postaciach, przelicza wielokrotnoci i podwielokrotnoci
oraz jednostki czasu,
wykonuje obliczenia
i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokršglania,
z zachowaniem liczby cyfr znaczšcych wynikajšcej z dokładnoci
pomiaru lub danych |
Uczeń: wykazuje na
przykładach, że siła działajšca przeciwnie do kierunku ruchu wykonuje pracę
ujemnš, a gdy siła jest prostopadła do
kierunku ruchu, praca jest równa zero opracowuje
i analizuje wyniki dowiadczalnego
wyznaczania wykonanej pracy, uwzględniajšc niepewnoci pomiarowe analizuje
przekazywanie energii (na wybranym
przykładzie) stosuje
w obliczeniach wzory na energię potencjalnš i energię kinetycznš
oraz zwišzek między siłš ciężkoci, masš i przyspieszeniem grawitacyjnym porównuje ciężar
i energię potencjalnš na różnych ciałach niebieskich, korzystajšc z tabeli
wartoci przyspieszenia grawitacyjnego wykorzystuje zasadę
zachowania energii do opisu
zjawisk zachodzšcych w otoczeniu stosuje
w obliczeniach zasadę zachowania energii mechanicznej; wykazuje jej użytecznoć w opisie spadku swobodnego analizuje przemiany
energii (na wybranym przykładzie) opisuje zwišzek
jednostki mocy z jednostkami podstawowymi wyjania zwišzek
energii zużytej przez dane urzšdzenie w okrelonym czasie z mocš tego urzšdzenia, stosuje ten zwišzek w obliczeniach; posługuje
się pojęciem kilowatogodziny wykorzystuje
informacje zawarte w tekcie Nowy rekord
zapotrzebowania na moc do rozwišzywania zadań lub problemów posługuje się
informacjami pochodzšcymi
z analizy zamieszczonych w podręczniku tekstów dotyczšcych mocy i energii przeprowadza dowiadczenia: bada przemiany energii mechanicznej bada przemiany
energii, korzystajšc z ich opisów; przedstawia i analizuje wyniki
dowiadczeń, formułuje wnioski rozwišzuje
typowe zadania i problemy zwišzane z: energiš i pracš mechanicznš obliczaniem energii
potencjalnej i energii kinetycznej przemianami energii i wykorzystaniem zasady zachowania energii mechanicznej mocš i wykorzystaniem zwišzku
mocy z pracš lub energiš
i czasem, w szczególnoci: posługuje się materiałami
pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi oraz kartš wybranych wzorów
i stałych fizykochemicznych, wykonuje obliczenia szacunkowe
i poddaje analizie otrzymany wynik, wykonuje obliczenia liczbowe,
posługujšc się kalkulatorem dokonuje syntezy wiedzy o pracy, mocy i energii; przedstawia
najważniejsze pojęcia, zasady i zależnoci, porównuje ruchy jednostajny
i jednostajnie zmienny |
Uczeń:
Ranalizuje zależnoć pracy od kšta między wektorem siły
a kierunkiem ruchu ciała posługuje się
informacjami pochodzšcymi z analizy materiałów ródłowych, w tym
tekstów popularnonaukowych, lub z internetu, dotyczšcych energii,
przemian energii i pracy
mechanicznej oraz historii odkryć z nimi zwišzanych rozwišzuje złożone
(typowe) zadania i problemy
zwišzane z: energiš i pracš mechanicznš obliczaniem energii potencjalnej i energii kinetycznej przemianami energii, z wykorzystaniem zasady
zachowania energii mechanicznej mocš i wykorzystaniem zwišzku mocy z pracš lub energiš
i czasem planuje
i modyfikuje przebieg dowiadczalnego badania przemian energii mechanicznej planuje
i przeprowadza dowiadczenie
wyznacza moc swojego organizmu podczas rozpędzania się na rowerze; opracowuje
wyniki dowiadczenia, uwzględniajšc niepewnoci pomiarowe samodzielnie wyszukuje
i analizuje materiały ródłowe, w tym teksty popularnonaukowe
dotyczšce mocy i energii;
posługuje się informacjami pochodzšcymi
z analizy tych materiałów realizuje i prezentuje projekt Pożywienie to też energia (opisany w podręczniku);
prezentuje wyniki dowiadczenia domowego Moc rowerzysty |
Uczeń: rozwišzuje nietypowe,
złożone zadania i problemy zwišzane
z: energiš i pracš mechanicznš obliczaniem energii potencjalnej i energii kinetycznej przemianami
energii
i wykorzystaniem zasady zachowania energii mechanicznej mocš i wykorzystaniem zwišzku mocy z pracš
lub energiš i czasem realizuje
i prezentuje własny projekt
zwišzany z pracš, mocš i energiš (inny niż opisany
w podręczniku) |
Ocenę celujšcš otrzymuje uczeń, który:
-
ma
wiadomoci i umiejętnoci znacznie wykraczajšce poza program nauczania,
-
stosuje
wiadomoci w sytuacjach nietypowych (problemowych),
-
formułuje
problemy oraz dokonuje analizy i syntezy nowych zjawisk,
-
proponuje
rozwišzania nietypowe,
-
osišga
sukcesy w konkursach fizycznych na szczeblu wyższym niż szkolny.