WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY

z fizyki w zakresie rozszerzonym dla liceum ogólnokształcącego i technikum – Fizyka 4 – klasa 4 F

Rok szkolny 2022/2023

Propozycje wymagań programowych na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz w części 4. podręcznika dla liceum ogólnokształcącego i technikum Fizyka 4, zakres rozszerzony.

Opracowanie według wydawnictwa WSiP.

Temat według programu	Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Uczeń potrafi:	Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) Uczeń sprostał wymaganiom na niższy stopień oraz potrafi:	Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Uczeń sprostał wymaganiom na niższe stopnie oraz potrafi:	Wymagania dopełniające (oceny bardzo dobra i celująca) Uczeń sprostał wymaganiom na niższe stopnie oraz potrafi:
Dział 18. Dualna natura promieniowania i materii
1–2. Fale elektromagnetyczne	omówić widmo fal elektromagnetycznych, podać źródła i zastosowania wybranych zakresów widma	podać definicję fali elektromagnetycznej	omówić doświadczenie Hertza	wyprowadzić wzór na okres drgań własnych obwodu LC, przygotować prezentację na temat oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego na organizmy
Pomiar wartości prędkości światła			opisać jedną z metod pomiaru wartości prędkości światła	opisać wszystkie wymienione w podręczniku metody pomiaru wartości prędkości światła
3. Doświadczenie Younga. Światło jako fala elektromagnetyczna	wyjaśnić powstawanie prążków interferencyjnych w doświadczeniu Younga, wyjaśnić historyczne znaczenie doświadczenia Younga	obserwować zjawisko dyfrakcji i interferencji światła oraz opisać obrazy otrzymane na ekranie, na podstawie opisu w podręczniku wyprowadzić związek między długością fali, odległością sąsiednich prążków na ekranie, wzajemną odległością szczelin i odległością szczelin od ekranu	wyjaśnić pojęcie spójności fal
4–5. Siatka dyfrakcyjna	opisać i objaśnić obraz powstający po przejściu światła przez siatkę dyfrakcyjną	podać warunki maksymalnego wzmocnienia i całkowitego wygaszenia fal	zastosować do obliczeń warunki maksymalnego wzmocnienia i całkowitego wygaszenia fal, porównać obrazy otrzymane na ekranie po przejściu przez siatkę dyfrakcyjną światła monochromatycznego i światła białego	wyprowadzić i skomentować warunki maksymalnego wzmocnienia i całkowitego wygaszenia światła przechodzącego przez siatkę dyfrakcyjną, opisać metodę wyznaczania długości fali świetlnej za pomocą siatki dyfrakcyjnej
6. Interferencja światła w cienkich warstwach	wymienić obserwowalne skutki interferencji światła odbitego od dwóch powierzchni cienkiej warstwy	sporządzić rysunek przedstawiający odbicie światła od dwóch powierzchni cienkiej warstwy	wyjaśnić przyczynę powstawania efektów świetlnych spowodowanych interferencją światła odbitego od dwóch powierzchni cienkiej warstwy	wyprowadzić wzory na powstawanie obszarów jasnych i ciemnych, obliczyć długość fali, dla której w wyniku interferencji światła odbitego od dwóch powierzchni cienkiej warstwy zachodzi maksymalne wzmocnienie lub całkowite wygaszenie
7. Dyfrakcja światła na szczelinie	zaobserwować i objaśnić obraz powstający po przejściu światła przez szczelinę	podać i nazwać wielkości występujące we wzorach na kąt ugięcia, pod którym widzimy pierwszy ciemny prążek, w przypadku szczeliny i kolistego otworka	interpretować warunek na pierwsze minimum, czyli związek kąta ugięcia z szerokością szczeliny i długością fali padającej na szczelinę oraz – w przypadku kolistego otworka – z jego średnicą i długością fali padającej na otworek
8–9. Zdolność rozdzielcza przyrządów zawierających soczewki lub zwierciadła. Zdolność rozdzielcza siatki dyfrakcyjnej	wyjaśnić własnymi słowami, co to jest zdolność rozdzielcza przyrządu, uzasadnić dążenie naukowców do jej zwiększania	podać definicję zdolności rozdzielczej przyrządu, wymienić wielkości, od których zależy zdolność rozdzielcza przyrządu	analizować obrazy dyfrakcyjne obiektów znajdujących się w różnych odległościach od siebie, podać warunek rozróżnialnoś-ci obiektów jako oddzielnych	analizować zdolność rozdzielczą siatki dyfrakcyjnej, uzasadnić stwierdzenie, że im większy rząd widma uzyskanego za pomocą siatki dyfrakcyjnej, tym większa jest zdolność rozdzielcza siatki
10–11. Polaryzacja światła	obserwować zmiany natężenia światła po przejściu przez dwa polaryzatory ustawione równolegle i prostopadle, wymienić praktyczne zastosowania zjawiska polaryzacji	zademonstrować zjawisko polaryzacji przez podwójne załamanie i przez odbicie, podać przykład naturalnego polaryzatora	opisać światło jako falę elektromagnetyczną poprzeczną, wyjaśnić zjawisko polaryzacji światła, opisać jakościowo zjawisko polaryzacji przez odbicie, zdefiniować kąt Brewstera, wyprowadzić związek:	zapisać i objaśnić prawo Malusa, przeanalizować i opisać matematycznie skutek przejścia światła przez kilka polaryzatorów umieszczo-nych na wspólnej osi, wyjaśnić zasadę działania kina 3D
12–14. Zjawisko fotoelektryczne	obserwować i objaśnić zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne, posługiwać się pojęciem kwantu energii – fotonu, wymienić praktyczne zastosowania fotokomórki	wyjaśnić pojęcie pracy wyjścia elektronu z metalu, sformułować warunek zajścia efektu fotoelektrycznego dla metalu o pracy wyjścia W, uzasadnić pogląd, że światło ma naturę dualną, zapisać i objaśnić zasadę zachowania energii w zjawisku fotoelektrycznym	przeprowadzić rozumowanie dowodzące, że maksymalna energia kinetyczna fotoelektronów zależy od częstotliwości promieniowania wywołującego zjawisko fotoelektryczne i nie zależy od natężenia tego promieniowania, przeprowadzić rozumowanie dowodzące, że liczba fotoelektronów zależy od natężenia promieniowania, analizować wykresy dotyczące zależności wielkości fizycznych opisujących zjawisko fotoelektryczne, omówić teorię Einsteina wyjaśniającą zjawisko fotoelektryczne	sporządzić wykres zależności natężenia I prądu płynącego przez fotokomórkę od napięcia U między anodą i katodą, oświetlaną kolejno światłem o różnych natężeniach, sporządzać wykresy zależności I(U) dla promieniowania o takim samym natężeniu, ale o różnych częstotliwościach, sporządzać wykresy zależności maksymalnej energii kinetycznej od częstotliwości promienio-wania dla różnych metali, wyznaczyć pracę wyjścia i stałą Plancka na podstawie wykresu zależności napięcia hamowania od częstotliwości i oszacować niepewności pomiarowe
15–17. Promieniowa-nie ciał. Widma	rozróżnić widmo ciągłe i widmo liniowe, wyjaśnić różnice między widmem emisyjnym i absorpcyjnym, opisać widmo promieniowa-nia ciał stałych i cieczy, wyjaśnić, jak powstają linie Fraunhofera w widmie słonecznym	opisać metodę analizy widmowej i podać przykłady jej zastosowania, obserwować i opisać widma gazów jednoatomowych oraz par pierwiastków, otrzymane za pomocą siatki dyfrakcyjnej, opisać jakościowo zależność natężenia promieniowania ciała od temperatury, opisać jakościowo zależność długości fali emitowanej przez ciało od temperatury tego ciała	sformułować i wyjaśnić hipotezę Maxa Plancka, wyjaśnić pojęcie ciała doskonale czarnego, posługiwać się wzorem Rydberga (zwanym też uogólnionym wzorem Balmera)	zapisać i objaśnić prawo Stefana–Boltzmanna i prawo Wiena, opisać szczegółowo widmo atomu wodoru i objaśnić wzór Rydberga (serie widmowe)
18–20. Model Bohra budowy atomu wodoru	wyjaśnić, co to znaczy, że promienie orbit i energia atomu wodoru są skwantowane, opisać atom wodoru według teorii Bohra i wskazać, że energia atomu, w którym elektron znajduje się na wyższej orbicie, jest większa, wyjaśnić skutki absorpcji i emisji kwantu energii przez atom wodoru, wyjaśnić zjawisko jonizacji atomu	sformułować i zapisać postulaty Bohra, obliczyć całkowitą energię atomu wodoru, wyjaśnić, co to znaczy, że energia jest skwantowana, skorzystać z modelu Bohra i wyjaśnić, jak powstają serie widmowe, opisać światło laserowe jako spójne i monochromatyczne	wyjaśnić, dlaczego nie można wytłumaczyć powstawania liniowego widma atomu wodoru na gruncie fizyki klasycznej, wyjaśnić, dlaczego model Bohra atomu wodoru był modelem rewolucyjnym i jest do dziś stosowany do intuicyjnego wyjaśniania niektórych wyników doświadczalnych, interpretować linie widmowe jako skutek przejść między poziomami energetycznymi w atomach z emisją lub absorpcją kwantu światła, rozróżnić stan podstawowy i stany wzbudzone atomu, stosować zasady zachowania energii i pędu do opisu emisji i absorpcji fotonu przez swobodne atomy, opisać odrzut atomu emitują-cego foton; porównać energię odrzutu atomu z energią emitowanego fotonu	wyjaśnić, dlaczego bez dodatkowych założeń (bez postulatów Bohra) atom zbudowany zgodnie z modelem Bohra nie mógłby istnieć, wyprowadzić wzór na serie widmowe na podstawie teorii Bohra budowy atomu wodoru, opisać zasadę działania żagla słonecznego
21–23. Promieniowa-nie rentgenowskie	· opisać właściwości promieni X, · wymienić przykłady zastosowania promieniowania rentgenowskiego	opisać widmo promieniowania rentgenowskiego, omówić zjawisko dyfrakcji promieni X na kryształach, uzasadnić pogląd, że promieniowanie rentgenowskie ma naturę dualną	· wyjaśnić sposób powstawania promieniowania rentgenowskiego o widmie ciągłym i widmie liniowym, · wyprowadzić wzór na l_min, posługiwać się wzorem Bragga, · interpretować zjawiska jonizacji, fotoelektryczne i fotochemiczne jako wywołane tylko przez promieniowanie o częstotliwości większej od granicznej	omówić zjawisko Comptona i uzasadnić fakt, że jego wyjaśnienie wymaga przyjęcia założenia o korpuskularnej naturze promieniowania rentgenowskiego, przygotować prezentację na temat zastosowań promieniowania rentgenowskiego
24. Fale materii	wypowiedzieć hipotezę de Broglie’a i objaśnić wzór na długość fali materii, wyjaśnić, dlaczego nie obserwuje się fal materii dla obiektów makroskopowych	obliczyć długość fali de Broglie’a dla elektronu o podanej energii kinetycznej, wyrazić pogląd, że idea powszechności dualizmu korpuskularno-falowego w przyrodzie jest słuszna, i podać na to przykłady	omówić wyniki doświadczenia Davissona i Germera (rozpraszanie elektronów na krysztale) jako eksperymentalny dowód na falowe właściwości cząstek	przygotować prezentację na temat zastosowania falowych właściwości cząstek (badanie kryształów, mikroskop elektronowy)
Dział 19. Elementy szczególnej teorii względności
1–2. Założenia szczególnej teorii względności. Względność czasu i jej konsekwencje	opisać różnice między poglądami Galileusza i Einsteina na upływ czasu mierzonego w różnych układach inercjalnych, przeanalizować doświadczenie myślowe uzasadniające względność jednoczesności oraz równoczesność zdarzeń w mechanice klasycznej i ich niejednoczesność w mecha-nice relatywistycznej	wypowiedzieć i zinterpretować postulaty Einsteina, wyjaśnić pojęcie czasoprzestrzeni	uzasadnić względność jednoczesności jako konsekwencję faktu, że prędkość światła w próżni we wszystkich inercjalnych układach odniesienia ma taką samą, skończoną wartość c
3. Zjawisko Dopplera dla fal elektromag-netycznych	wyjaśnić, dlaczego opis zjawiska Dopplera dla fal elektromagnetycznych różni się od opisu tego zjawiska dla fal mechanicznych, podać i objaśnić wzór przybliżony na częstotliwość odbieranej fali elektromagnetycznej, wymienić przykłady praktycznego wykorzystania zjawiska Dopplera dla fal elektromagnetycznych	interpretować wzór przybliżony w przypadkach zbliżania oraz oddalania się źródła i odbiornika fal elektromagnetycznych	wyjaśnić, dlaczego do wyprowadzenia wzoru na odbieraną częstotliwość fali elektromagnetycznej należy stosować teorię względności, podać i objaśnić wzory dotyczące zjawiska Dopplera, stosowane w obserwacjach astronomicznych	podać dokładny wzór na częstotliwość odbieranej fali elektromagnetycznej i przekształcić go do wzoru przybliżonego, objaśnić wpływ termicznego ruchu cząsteczek na szerokość linii widmowych
4. Maksymalna szybkość przekazu informacji	przytoczyć opis doświadczenia, którego wynik stanowi dowód na to, że szybkość przekazu energii i informacji nie może przekroczyć c, wyjaśnić, dlaczego fakt, że szybkość nie może przekroczyć c, dowodzi ograniczonej stosowalności mechaniki Newtona, wyjaśnić, dlaczego nie każde zjawisko wcześniejsze może być przyczyną zjawiska późniejszego	opisać znaczenie skończonej wartości prędkości światła w badaniach kosmologicznych	· przytoczyć rozumowanie prowadzące do uzyskania warunku wystąpienia związku przyczynowego między zjawiskami, · wypowiedzieć zasadę przyczynowości i podać jej ograniczenie	podać przykład opisu ruchu dwóch obiektów, w którym konieczne jest zastosowanie relatywistycznego prawa składania prędkości
5–6. Pęd relatywistyczny		podać i objaśnić definicję pędu relatywistycznego	sporządzić i objaśnić wykres zależności pędu relatywistycznego od szybkości ciała, opisać ruch naładowanej cząstki w polu magnetycznym	wyprowadzić i objaśnić związek siły działającej na ciało z szybkością zmiany jego pędu, wyjaśnić, dlaczego zwrot siły nie jest na ogół zgodny ze zwrotem przyspieszenia
7–8. Masa i energia w fizyce relatywistycznej	podać i objaśnić wzór relatywistyczny na energię kinetyczną, podać, że w układzie, w którym ciało spoczywa, ma ono energię E = mc², zwaną energią spoczynkową, wyrazić pogląd, że masa ciała jest jego wielkością charakterystyczną, jednakową w każdym układzie odniesienia	interpretować wykres zależności relatywistycznej energii kinetycznej od szybkości obiektu, zapisać i skomentować wyrażenie na całkowitą energię ciała swobodnego, wyrazić pogląd, że w zjawis-kach mikroskopowych całkowita energia jest zachowana	wyprowadzić wzór na całkowitą relatywistyczną energię ciała, wyjaśnić równoważność masy i energii spoczynkowej cząstki, czyli zinterpretować wzór E_s = mc², wyjaśnić, dlaczego w zjawiskach zachodzących w świecie ciał makroskopowych nie bierzemy pod uwagę składnika mc²	przeprowadzić rozumowanie i obliczenia dowodzące, że dla małych szybkości relatywistyczny wzór na energię kinetyczną przechodzi we wzór klasyczny, podać relację między energią kinetyczną i całkowitą cząstki a jej energią spoczynkową
9. Związek między energią i pędem cząstki. Energia i masa układu cząstek		zapisać i objaśnić związek między energią całkowitą a wartościami pędu i prędkości cząstki, zapisać i objaśnić związek między energią całkowitą cząstki a wartością jej pędu i masą, wyrazić i zinterpretować pogląd, że masa układu cząstek wzajemnie oddziałujących jest mniejsza od sumy mas tych cząstek	wykazać, że masa pojedynczego fotonu jest równa zeru, wykazać, że układ fotonów może mieć masę różną od zera, opisać ruch relatywistycznej cząstki naładowanej, wykazać, że pęd fotonu ma wartość	wyprowadzić związek między energią całkowitą cząstki a wartościami jej pędu i prędkości, wyprowadzić związek między energią całkowitą, a wartością pędu i masą cząstki
Dział 20. Fizyka jądrowa
1. Odkrycie promie-niotwórczości. Promieniowanie jądrowe i jego właściwości	opisać samorzutną emisję promieniowania przez niektóre pierwiastki, wymienić rodzaje promieniowania jądrowego i podać ich główne właściwości	opisać szczegółowo właściwości każdego rodzaju promieniowania jądrowego	przygotować prezentację na temat historii odkrycia promieniotwórczości i roli Marii Skłodowskiej-Curie	opisać niektóre metody badania właściwości promieniowania jądrowego
2. Jądro atomowe i jego budowa	podać i scharakteryzować składniki jądra atomowego	zdefiniować liczbę masową i liczbę atomową (porządkową) pierwiastka, opisać właściwości sił jądrowych	opisać doświadczenie Rutherforda i wyjaśnić znaczenie jego wyników	przygotować prezentację na temat kwarków i leptonów – najmniejszych składników materii
3. Rozpady promieniotwórcze	wyjaśnić, czym różnią się od siebie izotopy, i podać przykłady izotopów wybranego pierwiastka, wyjaśnić, na czym polega rozpad promieniotwórczy	podać równania reakcji rozpadów alfa, beta plus i beta minus, podać ładunek i masę pozytonu, wyjaśnić pojęcia cząstki i antycząstki	przeanalizować, jak zmieniają się jądra pierwiastków po rozpadach promieniotwórczych, wyjaśnić rolę neutrina lub antyneutrina w reakcjach rozpadów, sformułować regułę Soddiego i Fajansa, wyjaśnić pojęcia jądra stabilnego i jądra niestabilnego, podać przykład rozpadu z emisją promieniowania gamma	wyjaśnić pojęcie szeregu promieniotwórczego i omówić jeden z nich
4–5. Prawo rozpadu promieniotwórcze-go. Metoda datowa-nia izotopowego	· zapisać i objaśnić prawo rozpadu promieniotwórczego, · zdefiniować pojęcie czasu połowicznego rozpadu, · przytoczyć kilka przykładowych czasów połowicznego rozpadu, · wyjaśnić zagrożenia wynikające z bardzo długiego czasu połowicznego rozpadu niektórych izotopów	wyjaśnić pojęcie stałej rozpadu, zdefiniować pojęcie aktywności źródła i podać jej jednostkę, wyjaśnić, co to znaczy, że rozpad promieniotwórczy ma charakter statystyczny	zinterpretować wykres N(t) zależności liczby jąder danego izotopu w próbce od czasu, korzystać ze związku między stałą rozpadu i czasem połowicznego rozpadu, objaśnić metodę datowania za pomocą izotopu ¹⁴C	wyprowadzić prawo rozpadu promieniotwórczego, obliczyć masę promieniotwórczego izotopu pierwiastka po określonym czasie, przygotować prezentację na temat wpływu działalności człowieka na wzrost poziomu promieniowania w środowisku
6–7. Energia wiązania	wyjaśnić, dlaczego do rozdzielenia składników układu związanego konieczne jest dostarczenie energii, wyjaśnić, dlaczego masa jądra jest mniejsza od sumy mas jego składników, wyjaśnić pojęcie deficytu masy, podać wzór na energię wiązania jądra atomowego	wyprowadzić wzór na deficyt masy, znaleźć związek pomiędzy energią wiązania i deficytem masy	zdefiniować jednostkę masy atomowej i wykorzystywać ją do wykonywania obliczeń, zinterpretować wykres zależności energii wiązania przypadającej na jeden nukleon w jądrze od liczby nukleonów w nim zawartych	obliczyć energię wiązania jądra wybranego atomu, porównać energie wiązania jąder z energią wiązania atomów i cząsteczek
8–9. Reakcje jądrowe. Kreacja i anihilacja	wyjaśnić, na czym polegają procesy, które nazywamy reakcjami jądrowymi, wymienić zasady zachowania obowiązujące w reakcjach jądrowych, opisać zjawisko kreacji par elektron–pozyton, opisać zjawisko anihilacji	poprawnie zapisywać równania reakcji jądrowych, uwzględniając konieczność zachowania całkowitego ładunku i całkowitej liczby nukleonów, wyjaśnić zasadę zachowania ładunku w zjawisku kreacji, zapisać zasadę zachowania energii w zjawisku kreacji, zapisać równanie anihilacji pozytonu i elektronu	wyjaśnić i opisać za pomocą równania kreację pary elektron–pozyton, przedstawić zasadę zachowania pędu w zjawisku kreacji, obliczyć minimalną energię fotonu konieczną do zajścia zjawiska kreacji, opisać proces anihilacji pozytonu i elektronu	podać warunki konieczne do zajścia reakcji jądrowej i zastosować je do obliczenia najmniejszej energii kinetycznej, jaką należy dostarczyć cząstce α, zderzającej się z jądrem złota, aby mogła nastąpić reakcja jądrowa, obliczyć minimalną energię fotonu powstającego w zjawisku anihilacji
10–11. Reakcje rozszczepienia	wyjaśnić pojęcie reakcji egzoenergetycznej i wymienić reakcję rozszczepienia jako przykład takiej reakcji, opisać energię jądrową jako nadwyżkę energii kinetycznej powstającej w procesie rozszczepienia, wyjaśnić, na czym polega reakcja łańcuchowa, i podać warunki jej zachodzenia	na podstawie doświadczenia myślowego opisanego w podręczniku wyjaśnić, skąd pochodzi energia wyzwalana w reakcjach rozszczepienia jąder atomowych	zapisywać równania reakcji rozszczepienia jąder z uwzględnieniem zasady zachowania ładunku i liczby nukleonów, wykazać, że suma mas składników reakcji rozszczepienia jest większa od sumy mas produktów reakcji, czyli udowodnić, że reakcja jest egzoenergetycz-na, więc może stanowić źródło energii	stosować zasadę zachowania energii do opisu reakcji rozszczepienia, obliczyć energię uwolnioną podczas rozszczepienia opisanego podanym równaniem reakcji, uzasadnić stwierdzenie, że energia dostarczana przez wszystkie źródła energii używane przez ludzkość pochodzi z energii spoczynkowej ciał
12. Energetyka jądrowa. Wykorzystanie energii jądrowej	wyjaśnić różnicę między reaktorem jądrowym a bombą atomową, wymienić główne zalety wykorzystania energetyki jądrowej i zagrożenia z nią związane	uzasadnić pogląd o koniecz-ności pokojowego wykorzystywania energii jądrowej	opisać budowę i zasadę działania reaktora jądrowego i elektrowni jądrowej, opisać budowę i zasadę działania bomby atomowej	przygotować się do dyskusji na temat: Odpowiedzialność uczonych za konsekwencje ich badań i zastosowania odkryć naukowych; brać czynny udział w dyskusji
13. Reakcje termojądrowe. Ewolucja gwiazd	opisać reakcje fuzji lekkich jąder i skutki takich reakcji, podać, że źródłem energii Słońca są reakcje syntezy jąder wodoru w jądra helu, podać szacunkową wartość różnicy energii wydzielonej podczas syntezy określonej masy jąder i energii uzyskanej ze spalania takiej samej masy węgla	na podstawie wykresu zależności energii wiązania na jeden nukleon od liczby nukleonów w jądrze atomu udowodnić, że procesy syntezy lekkich jąder mogą być źródłem energii, omówić schemat cyklu proton–proton, omówić perspektywy pokojowego wykorzystania energii termojądrowej, opisać reakcje termojądrowe zachodzące w gwiazdach	opisać gwiazdy jako obiekty, w których nieustannie zachodzą reakcje syntezy lekkich jąder, ponieważ panują tam bardzo wysokie ciśnienie i temperatura rzędu milionów stopni, omówić schemat cyklu CNO, opisać budowę i zasadę działania bomby termojądrowej	obliczyć energię wydzieloną w reakcji syntezy oraz energię uzyskaną w wyniku spalania węgla i porównać te dwie wartości, wyjaśnić zjawisko wybuchu supernowej, wyjaśnić, czym jest czarna dziura i w jaki sposób powstaje, przygotować prezentację na temat możliwości obserwacyjnych teleskopu Webba
14. Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią. Działanie promieniowania na organizmy	opisać skutki działania promieniowania jonizującego na organizmy, porównywać dawki promieniowania pochodzącego ze źródeł naturalnych, wymienić sposoby ochrony przed promieniowaniem	porównać odporność różnych gatunków organizmów na promieniowanie jonizujące, wymienić przykłady wykorzystania promieniowania jonizującego w diagnostyce i terapii medycznej	podać definicję dawki pochłoniętej i jej jednostkę, podać sens fizyczny mocy dawki i dawki skutecznej oraz podać ich jednostki	opisać schemat i zasadę działania licznika Geigera–Müllera, zaprezentować wybrane sposoby praktycznego wykorzystania promieniowania jonizującego

Temat według programu

Wymagania konieczne

(ocena dopuszczająca)

Uczeń potrafi:

Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna)

Uczeń sprostał wymaganiom na niższy stopień oraz potrafi:

Wymagania rozszerzające
(ocena dobra)

Uczeń sprostał wymaganiom na niższe stopnie oraz potrafi:

Wymagania dopełniające
(oceny bardzo dobra i celująca)

Uczeń sprostał wymaganiom na niższe stopnie oraz potrafi:

Dział 18. Dualna natura promieniowania i materii

1–2. Fale elektromagnetyczne

omówić widmo fal elektromagnetycznych,

podać źródła i zastosowania wybranych zakresów widma

podać definicję fali elektromagnetycznej

omówić doświadczenie Hertza

wyprowadzić wzór na okres drgań własnych obwodu LC,

przygotować prezentację na temat oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego na organizmy

Pomiar wartości prędkości światła

opisać jedną z metod pomiaru wartości prędkości światła

opisać wszystkie wymienione w podręczniku metody pomiaru wartości prędkości światła

3. Doświadczenie Younga. Światło jako fala elektromagnetyczna

wyjaśnić powstawanie prążków interferencyjnych w doświadczeniu Younga,

wyjaśnić historyczne znaczenie doświadczenia Younga

obserwować zjawisko dyfrakcji i interferencji światła oraz opisać obrazy otrzymane na ekranie,

na podstawie opisu w podręczniku wyprowadzić związek między długością fali, odległością sąsiednich prążków na ekranie, wzajemną odległością szczelin i odległością szczelin od ekranu

wyjaśnić pojęcie spójności fal

4–5. Siatka dyfrakcyjna

opisać i objaśnić obraz powstający po przejściu światła przez siatkę dyfrakcyjną

podać warunki maksymalnego wzmocnienia i całkowitego wygaszenia fal

zastosować do obliczeń warunki maksymalnego wzmocnienia i całkowitego wygaszenia fal,

porównać obrazy otrzymane na ekranie po przejściu przez siatkę dyfrakcyjną światła monochromatycznego i światła białego

wyprowadzić i skomentować warunki maksymalnego wzmocnienia i całkowitego wygaszenia światła przechodzącego przez siatkę dyfrakcyjną,

opisać metodę wyznaczania długości fali świetlnej za pomocą siatki dyfrakcyjnej

6. Interferencja światła w cienkich warstwach

wymienić obserwowalne skutki interferencji światła odbitego od dwóch powierzchni cienkiej warstwy

sporządzić rysunek przedstawiający odbicie światła od dwóch powierzchni cienkiej warstwy

wyjaśnić przyczynę powstawania efektów świetlnych spowodowanych interferencją światła odbitego od dwóch powierzchni cienkiej warstwy

wyprowadzić wzory na powstawanie obszarów jasnych i ciemnych,

obliczyć długość fali, dla której w wyniku interferencji światła odbitego od dwóch powierzchni cienkiej warstwy zachodzi maksymalne wzmocnienie lub całkowite wygaszenie

7. Dyfrakcja światła na szczelinie

zaobserwować i objaśnić obraz powstający po przejściu światła przez szczelinę

podać i nazwać wielkości występujące we wzorach na kąt ugięcia, pod którym widzimy pierwszy ciemny prążek, w przypadku szczeliny i kolistego otworka

interpretować warunek na pierwsze minimum, czyli związek kąta ugięcia z szerokością szczeliny i długością fali padającej na szczelinę oraz – w przypadku kolistego otworka – z jego średnicą i długością fali padającej na otworek

8–9. Zdolność rozdzielcza przyrządów zawierających soczewki lub zwierciadła. Zdolność rozdzielcza siatki dyfrakcyjnej

wyjaśnić własnymi słowami, co to jest zdolność rozdzielcza przyrządu,

uzasadnić dążenie naukowców do jej zwiększania

podać definicję zdolności rozdzielczej przyrządu,

wymienić wielkości, od których zależy zdolność rozdzielcza przyrządu

analizować obrazy dyfrakcyjne obiektów znajdujących się w różnych odległościach od siebie,

podać warunek rozróżnialnoś-ci obiektów jako oddzielnych

analizować zdolność rozdzielczą siatki dyfrakcyjnej,

uzasadnić stwierdzenie, że im większy rząd widma uzyskanego za pomocą siatki dyfrakcyjnej, tym większa jest zdolność rozdzielcza siatki

10–11. Polaryzacja światła

obserwować zmiany natężenia światła po przejściu przez dwa polaryzatory ustawione równolegle i prostopadle,

wymienić praktyczne zastosowania zjawiska polaryzacji

zademonstrować zjawisko polaryzacji przez podwójne załamanie i przez odbicie,

podać przykład naturalnego polaryzatora

opisać światło jako falę elektromagnetyczną poprzeczną,

wyjaśnić zjawisko polaryzacji światła,

opisać jakościowo zjawisko polaryzacji przez odbicie,

zdefiniować kąt Brewstera,

wyprowadzić związek:

zapisać i objaśnić prawo Malusa,

przeanalizować i opisać matematycznie skutek przejścia światła przez kilka polaryzatorów umieszczo-nych na wspólnej osi,

wyjaśnić zasadę działania kina 3D

12–14. Zjawisko fotoelektryczne

obserwować i objaśnić zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne,

posługiwać się pojęciem kwantu energii – fotonu,

wymienić praktyczne zastosowania fotokomórki

wyjaśnić pojęcie pracy wyjścia elektronu z metalu,

sformułować warunek zajścia efektu fotoelektrycznego dla metalu o pracy wyjścia W,

uzasadnić pogląd, że światło ma naturę dualną,

zapisać i objaśnić zasadę zachowania energii w zjawisku fotoelektrycznym

przeprowadzić rozumowanie dowodzące, że maksymalna energia kinetyczna fotoelektronów zależy od częstotliwości promieniowania wywołującego zjawisko fotoelektryczne i nie zależy od natężenia tego promieniowania,

przeprowadzić rozumowanie dowodzące, że liczba fotoelektronów zależy od natężenia promieniowania,

analizować wykresy dotyczące zależności wielkości fizycznych opisujących zjawisko fotoelektryczne,

omówić teorię Einsteina wyjaśniającą zjawisko fotoelektryczne

sporządzić wykres zależności natężenia I prądu płynącego przez fotokomórkę od napięcia U między anodą i katodą, oświetlaną kolejno światłem o różnych natężeniach,

sporządzać wykresy zależności I(U) dla promieniowania o takim samym natężeniu, ale o różnych częstotliwościach,

sporządzać wykresy zależności maksymalnej energii kinetycznej od częstotliwości promienio-wania dla różnych metali,

wyznaczyć pracę wyjścia i stałą Plancka na podstawie wykresu zależności napięcia hamowania od częstotliwości i oszacować niepewności pomiarowe

15–17. Promieniowa-nie ciał. Widma

rozróżnić widmo ciągłe i widmo liniowe,

wyjaśnić różnice między widmem emisyjnym i absorpcyjnym,

opisać widmo promieniowa-nia ciał stałych i cieczy,

wyjaśnić, jak powstają linie Fraunhofera w widmie słonecznym

opisać metodę analizy widmowej i podać przykłady jej zastosowania,

obserwować i opisać widma gazów jednoatomowych oraz par pierwiastków, otrzymane za pomocą siatki dyfrakcyjnej,

opisać jakościowo zależność natężenia promieniowania ciała od temperatury,

opisać jakościowo zależność długości fali emitowanej przez ciało od temperatury tego ciała

sformułować i wyjaśnić hipotezę Maxa Plancka,

wyjaśnić pojęcie ciała doskonale czarnego,

posługiwać się wzorem Rydberga (zwanym też uogólnionym wzorem Balmera)

zapisać i objaśnić prawo Stefana–Boltzmanna i prawo Wiena,

opisać szczegółowo widmo atomu wodoru i objaśnić wzór Rydberga (serie widmowe)

18–20. Model Bohra budowy atomu wodoru

wyjaśnić, co to znaczy, że promienie orbit i energia atomu wodoru są skwantowane,

opisać atom wodoru według teorii Bohra i wskazać, że energia atomu, w którym elektron znajduje się na wyższej orbicie, jest większa,

wyjaśnić skutki absorpcji i emisji kwantu energii przez atom wodoru,

wyjaśnić zjawisko jonizacji atomu

sformułować i zapisać postulaty Bohra,

obliczyć całkowitą energię atomu wodoru,

wyjaśnić, co to znaczy, że energia jest skwantowana,

skorzystać z modelu Bohra i wyjaśnić, jak powstają serie widmowe,

opisać światło laserowe jako spójne i monochromatyczne

wyjaśnić, dlaczego nie można wytłumaczyć powstawania liniowego widma atomu wodoru na gruncie fizyki klasycznej,

wyjaśnić, dlaczego model Bohra atomu wodoru był modelem rewolucyjnym i jest do dziś stosowany do intuicyjnego wyjaśniania niektórych wyników doświadczalnych,

interpretować linie widmowe jako skutek przejść między poziomami energetycznymi w atomach z emisją lub absorpcją kwantu światła,

rozróżnić stan podstawowy i stany wzbudzone atomu,

stosować zasady zachowania energii i pędu do opisu emisji i absorpcji fotonu przez swobodne atomy,

opisać odrzut atomu emitują-cego foton; porównać energię odrzutu atomu z energią emitowanego fotonu

wyjaśnić, dlaczego bez dodatkowych założeń (bez postulatów Bohra) atom zbudowany zgodnie z modelem Bohra nie mógłby istnieć,

wyprowadzić wzór na serie widmowe na podstawie teorii Bohra budowy atomu wodoru,

opisać zasadę działania żagla słonecznego

21–23. Promieniowa-nie rentgenowskie

· opisać właściwości promieni X,

· wymienić przykłady zastosowania promieniowania rentgenowskiego

opisać widmo promieniowania rentgenowskiego,

omówić zjawisko dyfrakcji promieni X na kryształach,

uzasadnić pogląd, że promieniowanie rentgenowskie ma naturę dualną

· wyjaśnić sposób powstawania promieniowania rentgenowskiego o widmie ciągłym i widmie liniowym,

· wyprowadzić wzór na l_min,

posługiwać się wzorem Bragga,

· interpretować zjawiska jonizacji, fotoelektryczne i fotochemiczne jako wywołane tylko przez promieniowanie o częstotliwości większej od granicznej

omówić zjawisko Comptona i uzasadnić fakt, że jego wyjaśnienie wymaga przyjęcia założenia o korpuskularnej naturze promieniowania rentgenowskiego,

przygotować prezentację na temat zastosowań promieniowania rentgenowskiego

24. Fale materii

wypowiedzieć hipotezę de Broglie’a i objaśnić wzór na długość fali materii,

wyjaśnić, dlaczego nie obserwuje się fal materii dla obiektów makroskopowych

obliczyć długość fali de Broglie’a dla elektronu o podanej energii kinetycznej,

wyrazić pogląd, że idea powszechności dualizmu korpuskularno-falowego w przyrodzie jest słuszna, i podać na to przykłady

omówić wyniki doświadczenia Davissona i Germera (rozpraszanie elektronów na krysztale) jako eksperymentalny dowód na falowe właściwości cząstek

przygotować prezentację na temat zastosowania falowych właściwości cząstek (badanie kryształów, mikroskop elektronowy)

Dział 19. Elementy szczególnej teorii względności

1–2. Założenia szczególnej teorii względności. Względność czasu i jej konsekwencje

opisać różnice między poglądami Galileusza i Einsteina na upływ czasu mierzonego w różnych układach inercjalnych,

przeanalizować doświadczenie myślowe uzasadniające względność jednoczesności oraz równoczesność zdarzeń w mechanice klasycznej i ich niejednoczesność w mecha-nice relatywistycznej

wypowiedzieć i zinterpretować postulaty Einsteina,

wyjaśnić pojęcie czasoprzestrzeni

uzasadnić względność jednoczesności jako konsekwencję faktu, że prędkość światła w próżni we wszystkich inercjalnych układach odniesienia ma taką samą, skończoną wartość c

3. Zjawisko Dopplera dla fal elektromag-netycznych

wyjaśnić, dlaczego opis zjawiska Dopplera dla fal elektromagnetycznych różni się od opisu tego zjawiska dla fal mechanicznych,

podać i objaśnić wzór przybliżony na częstotliwość odbieranej fali elektromagnetycznej,

wymienić przykłady praktycznego wykorzystania zjawiska Dopplera dla fal elektromagnetycznych

interpretować wzór przybliżony w przypadkach zbliżania oraz oddalania się źródła i odbiornika fal elektromagnetycznych

wyjaśnić, dlaczego do wyprowadzenia wzoru na odbieraną częstotliwość fali elektromagnetycznej należy stosować teorię względności,

podać i objaśnić wzory dotyczące zjawiska Dopplera, stosowane w obserwacjach astronomicznych

podać dokładny wzór na częstotliwość odbieranej fali elektromagnetycznej i przekształcić go do wzoru przybliżonego,

objaśnić wpływ termicznego ruchu cząsteczek na szerokość linii widmowych

4. Maksymalna szybkość przekazu informacji

przytoczyć opis doświadczenia, którego wynik stanowi dowód na to, że szybkość przekazu energii i informacji nie może przekroczyć c,

wyjaśnić, dlaczego fakt, że szybkość nie może przekroczyć c, dowodzi ograniczonej stosowalności mechaniki Newtona,

wyjaśnić, dlaczego nie każde zjawisko wcześniejsze może być przyczyną zjawiska późniejszego

opisać znaczenie skończonej wartości prędkości światła w badaniach kosmologicznych

· przytoczyć rozumowanie prowadzące do uzyskania warunku wystąpienia związku przyczynowego między zjawiskami,

· wypowiedzieć zasadę przyczynowości i podać jej ograniczenie

podać przykład opisu ruchu dwóch obiektów, w którym konieczne jest zastosowanie relatywistycznego prawa składania prędkości

5–6. Pęd relatywistyczny

podać i objaśnić definicję pędu relatywistycznego

sporządzić i objaśnić wykres zależności pędu relatywistycznego od szybkości ciała,

opisać ruch naładowanej cząstki w polu magnetycznym

wyprowadzić i objaśnić związek siły działającej na ciało z szybkością zmiany jego pędu,

wyjaśnić, dlaczego zwrot siły nie jest na ogół zgodny ze zwrotem przyspieszenia

7–8. Masa i energia w fizyce relatywistycznej

podać i objaśnić wzór relatywistyczny na energię kinetyczną,

podać, że w układzie, w którym ciało spoczywa, ma ono energię E = mc², zwaną energią spoczynkową,

wyrazić pogląd, że masa ciała jest jego wielkością charakterystyczną, jednakową w każdym układzie odniesienia

interpretować wykres zależności relatywistycznej energii kinetycznej od szybkości obiektu,

zapisać i skomentować wyrażenie na całkowitą energię ciała swobodnego,

wyrazić pogląd, że w zjawis-kach mikroskopowych całkowita energia jest zachowana

wyprowadzić wzór na całkowitą relatywistyczną energię ciała,

wyjaśnić równoważność masy i energii spoczynkowej cząstki, czyli zinterpretować wzór E_s = mc²,

wyjaśnić, dlaczego w zjawiskach zachodzących w świecie ciał makroskopowych nie bierzemy pod uwagę składnika mc²

przeprowadzić rozumowanie i obliczenia dowodzące, że dla małych szybkości relatywistyczny wzór na energię kinetyczną przechodzi we wzór klasyczny,

podać relację między energią kinetyczną i całkowitą cząstki a jej energią spoczynkową

9. Związek między energią i pędem cząstki. Energia i masa układu cząstek

zapisać i objaśnić związek między energią całkowitą a wartościami pędu i prędkości cząstki,

zapisać i objaśnić związek między energią całkowitą cząstki a wartością jej pędu i masą,

wyrazić i zinterpretować pogląd, że masa układu cząstek wzajemnie oddziałujących jest mniejsza od sumy mas tych cząstek

wykazać, że masa pojedynczego fotonu jest równa zeru,

wykazać, że układ fotonów może mieć masę różną od zera,

opisać ruch relatywistycznej cząstki naładowanej,

wykazać, że pęd fotonu ma wartość

wyprowadzić związek między energią całkowitą cząstki a wartościami jej pędu i prędkości,

wyprowadzić związek między energią całkowitą, a wartością pędu i masą cząstki

Dział 20. Fizyka jądrowa

1. Odkrycie promie-niotwórczości. Promieniowanie jądrowe i jego właściwości

opisać samorzutną emisję promieniowania przez niektóre pierwiastki,

wymienić rodzaje promieniowania jądrowego i podać ich główne właściwości

opisać szczegółowo właściwości każdego rodzaju promieniowania jądrowego

przygotować prezentację na temat historii odkrycia promieniotwórczości i roli Marii Skłodowskiej-Curie

opisać niektóre metody badania właściwości promieniowania jądrowego

2. Jądro atomowe i jego budowa

podać i scharakteryzować składniki jądra atomowego

zdefiniować liczbę masową i liczbę atomową (porządkową) pierwiastka,

opisać właściwości sił jądrowych

opisać doświadczenie Rutherforda i wyjaśnić znaczenie jego wyników

przygotować prezentację na temat kwarków i leptonów – najmniejszych składników materii

3. Rozpady promieniotwórcze

wyjaśnić, czym różnią się od siebie izotopy, i podać przykłady izotopów wybranego pierwiastka,

wyjaśnić, na czym polega rozpad promieniotwórczy

podać równania reakcji rozpadów alfa, beta plus i beta minus,

podać ładunek i masę pozytonu,

wyjaśnić pojęcia cząstki i antycząstki

przeanalizować, jak zmieniają się jądra pierwiastków po rozpadach promieniotwórczych,

wyjaśnić rolę neutrina lub antyneutrina w reakcjach rozpadów,

sformułować regułę Soddiego i Fajansa,

wyjaśnić pojęcia jądra stabilnego i jądra niestabilnego,

podać przykład rozpadu z emisją promieniowania gamma

wyjaśnić pojęcie szeregu promieniotwórczego i omówić jeden z nich

4–5. Prawo rozpadu promieniotwórcze-go. Metoda datowa-nia izotopowego

· zapisać i objaśnić prawo rozpadu promieniotwórczego,

· zdefiniować pojęcie czasu połowicznego rozpadu,

· przytoczyć kilka przykładowych czasów połowicznego rozpadu,

· wyjaśnić zagrożenia wynikające z bardzo długiego czasu połowicznego rozpadu niektórych izotopów

wyjaśnić pojęcie stałej rozpadu,

zdefiniować pojęcie aktywności źródła i podać jej jednostkę,

wyjaśnić, co to znaczy, że rozpad promieniotwórczy ma charakter statystyczny

zinterpretować wykres N(t) zależności liczby jąder danego izotopu w próbce od czasu,

korzystać ze związku między stałą rozpadu i czasem połowicznego rozpadu,

objaśnić metodę datowania za pomocą izotopu ¹⁴C

wyprowadzić prawo rozpadu promieniotwórczego,

obliczyć masę promieniotwórczego izotopu pierwiastka po określonym czasie,

przygotować prezentację na temat wpływu działalności człowieka na wzrost poziomu promieniowania w środowisku

6–7. Energia wiązania

wyjaśnić, dlaczego do rozdzielenia składników układu związanego konieczne jest dostarczenie energii,

wyjaśnić, dlaczego masa jądra jest mniejsza od sumy mas jego składników,

wyjaśnić pojęcie deficytu masy,

podać wzór na energię wiązania jądra atomowego

wyprowadzić wzór na deficyt masy,

znaleźć związek pomiędzy energią wiązania i deficytem masy

zdefiniować jednostkę masy atomowej i wykorzystywać ją do wykonywania obliczeń,

zinterpretować wykres zależności energii wiązania przypadającej na jeden nukleon w jądrze od liczby nukleonów w nim zawartych

obliczyć energię wiązania jądra wybranego atomu,

porównać energie wiązania jąder z energią wiązania atomów i cząsteczek

8–9. Reakcje jądrowe. Kreacja i anihilacja

wyjaśnić, na czym polegają procesy, które nazywamy reakcjami jądrowymi,

wymienić zasady zachowania obowiązujące w reakcjach jądrowych,

opisać zjawisko kreacji par elektron–pozyton,

opisać zjawisko anihilacji

poprawnie zapisywać równania reakcji jądrowych, uwzględniając konieczność zachowania całkowitego ładunku i całkowitej liczby nukleonów,

wyjaśnić zasadę zachowania ładunku w zjawisku kreacji,

zapisać zasadę zachowania energii w zjawisku kreacji,

zapisać równanie anihilacji pozytonu i elektronu

wyjaśnić i opisać za pomocą równania kreację pary elektron–pozyton,

przedstawić zasadę zachowania pędu w zjawisku kreacji,

obliczyć minimalną energię fotonu konieczną do zajścia zjawiska kreacji,

opisać proces anihilacji pozytonu i elektronu

podać warunki konieczne do zajścia reakcji jądrowej i zastosować je do obliczenia najmniejszej energii kinetycznej, jaką należy dostarczyć cząstce α, zderzającej się z jądrem złota, aby mogła nastąpić reakcja jądrowa,

obliczyć minimalną energię fotonu powstającego w zjawisku anihilacji

10–11. Reakcje rozszczepienia

wyjaśnić pojęcie reakcji egzoenergetycznej i wymienić reakcję rozszczepienia jako przykład takiej reakcji,

opisać energię jądrową jako nadwyżkę energii kinetycznej powstającej w procesie rozszczepienia,

wyjaśnić, na czym polega reakcja łańcuchowa, i podać warunki jej zachodzenia

na podstawie doświadczenia myślowego opisanego w podręczniku wyjaśnić, skąd pochodzi energia wyzwalana w reakcjach rozszczepienia jąder atomowych

zapisywać równania reakcji rozszczepienia jąder z uwzględnieniem zasady zachowania ładunku i liczby nukleonów,

wykazać, że suma mas składników reakcji rozszczepienia jest większa od sumy mas produktów reakcji, czyli udowodnić, że reakcja jest egzoenergetycz-na, więc może stanowić źródło energii

stosować zasadę zachowania energii do opisu reakcji rozszczepienia,

obliczyć energię uwolnioną podczas rozszczepienia opisanego podanym równaniem reakcji,

uzasadnić stwierdzenie, że energia dostarczana przez wszystkie źródła energii używane przez ludzkość pochodzi z energii spoczynkowej ciał

12. Energetyka jądrowa. Wykorzystanie energii jądrowej

wyjaśnić różnicę między reaktorem jądrowym a bombą atomową,

wymienić główne zalety wykorzystania energetyki jądrowej i zagrożenia z nią związane

uzasadnić pogląd o koniecz-ności pokojowego wykorzystywania energii jądrowej

opisać budowę i zasadę działania reaktora jądrowego i elektrowni jądrowej,

opisać budowę i zasadę działania bomby atomowej

przygotować się do dyskusji na temat: Odpowiedzialność uczonych za konsekwencje ich badań i zastosowania odkryć naukowych; brać czynny udział w dyskusji

13. Reakcje termojądrowe. Ewolucja gwiazd

opisać reakcje fuzji lekkich jąder i skutki takich reakcji,

podać, że źródłem energii Słońca są reakcje syntezy jąder wodoru w jądra helu,

podać szacunkową wartość różnicy energii wydzielonej podczas syntezy określonej masy jąder i energii uzyskanej ze spalania takiej samej masy węgla

na podstawie wykresu zależności energii wiązania na jeden nukleon od liczby nukleonów w jądrze atomu udowodnić, że procesy syntezy lekkich jąder mogą być źródłem energii,

omówić schemat cyklu proton–proton,

omówić perspektywy pokojowego wykorzystania energii termojądrowej,

opisać reakcje termojądrowe zachodzące w gwiazdach

opisać gwiazdy jako obiekty, w których nieustannie zachodzą reakcje syntezy lekkich jąder, ponieważ panują tam bardzo wysokie ciśnienie i temperatura rzędu milionów stopni,

omówić schemat cyklu CNO,

opisać budowę i zasadę działania bomby termojądrowej

obliczyć energię wydzieloną w reakcji syntezy oraz energię uzyskaną w wyniku spalania węgla i porównać te dwie wartości,

wyjaśnić zjawisko wybuchu supernowej,

wyjaśnić, czym jest czarna dziura i w jaki sposób powstaje,

przygotować prezentację na temat możliwości obserwacyjnych teleskopu Webba

14. Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią. Działanie promieniowania na organizmy

opisać skutki działania promieniowania jonizującego na organizmy,

porównywać dawki promieniowania pochodzącego ze źródeł naturalnych,

wymienić sposoby ochrony przed promieniowaniem

porównać odporność różnych gatunków organizmów na promieniowanie jonizujące,

wymienić przykłady wykorzystania promieniowania jonizującego w diagnostyce i terapii medycznej

podać definicję dawki pochłoniętej i jej jednostkę,

podać sens fizyczny mocy dawki i dawki skutecznej oraz podać ich jednostki

opisać schemat i zasadę działania licznika Geigera–Müllera,

zaprezentować wybrane sposoby praktycznego wykorzystania promieniowania jonizującego

Ocena celująca

· Uczeń spełnił wymagania konieczne, podstawowe, rozszerzone i dopełniające, a także wykazuje się wiedzą i umiejętnościami pozwalającymi rozwiązywać trudne zadania rachunkowe.

· Uczeń wykorzystuje podstawowe prawa fizyki do wyjaśniania skomplikowanych zjawisk zachodzących w przyrodzie. Samodzielnie rozwija swoje zainteresowania fizyką, osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach.