Wymagania edukacyjne. Klasa 2. Zakres rozszerzony. Nowa edycja

1.  Ucznia obowiązuje warunek konieczny – podejście do i zaliczenie na minimum 40% wszystkich planowanych prac klasowych z historii.

Temat lekcji

Ocena

dopuszczająca

dostateczna

dobra

bardzo dobra

celująca

I. Kształtowanie się nowożytnego świata

1. Cywilizacje pozaeuropejskie u progu epoki nowożytnej

Uczeń:

• wymienia czynniki, które wpłynęły na poszerzenie horyzontów geograficznych Europejczyków;

• wymienia kultury prekolumbijskie;

 

Uczeń:

• wyjaśnia, jak poszerzenie horyzontów geograficznych Europejczyków wpływało na ich wyobrażenia o świecie;

• wymienia najważniejsze cechy kultur prekolumbijskich;

Uczeń:

• charakteryzuje kultury prekolumbijskie u progu nowożytności, zwracając uwagę na ustrój, religię i kulturę;

• porównuje cywilizacje Azteków i Inków;

 

Uczeń:

• wyjaśnia, jaki element wierzeń ludów Ameryki ułatwił ich podbój przez Hiszpanów;

• przedstawia, jak ludzie średniowiecza wyobrażali sobie ludzi mieszkających poza Europą

• porównuje wyobrażenia istot z nieznanych stron w średniowieczu i współcześnie;

Uczeń:

• przedstawia ślady, jakie na innych kontynentach pozostawiły chińskie wyprawy z XV w.

2. Wielkie odkrycia geograficzne

Uczeń:

• pokazuje na mapie trasy wypraw Portugalczyków i Hiszpanów oraz odkryte przez nich obszary;

• wymienia przykładowe wynalazki, które umożliwiły Europejczykom podróże oceaniczne;

• wymienia przykładowe przyczyny i skutki odkryć geograficznych

Uczeń:

• wymienia polityczne i gospodarcze przyczyny wielkich odkryć geograficznych;

• wyjaśnia, w jaki sposób zmiany techniczne i wynalazki pozwoliły Europejczykom na podróże dalekomorskie;

• przedstawia skutki wielkich odkryć geograficznych

Uczeń:

• wymienia społeczne i kulturalne przyczyny wielkich odkryć geograficznych;

• wyjaśnia, dlaczego tereny odkryte w Ameryce zostały nazwane Indiami Zachodnimi;

• przedstawia wpływ wielkich odkryć geograficznych na różne dziedziny życia;

• wymienia postanowienia traktatu z Tordesillas

Uczeń:

• wyjaśnia związki między przyczynami wielkich odkryć geograficznych a sytuacją na Półwyspie Iberyjskim;

• ocenia, czy zostały zrealizowane cele, które stawiano przed odkrywcami;

• wyjaśnia, dlaczego potrzebne były dwa traktaty dotyczące podziału świata zawarte pomiędzy Hiszpanią a Portugalią;

• przedstawia stosunek innych państw do porozumienia hiszpańsko-portugalskiego i wyjaśnia jego przyczyny

Uczeń:

• charakteryzuje pierwsze wyprawy odkrywcze Francuzów i Anglików;

• porównuje wyprawy Francuzów i Anglików z wyprawami Hiszpanów i Portugalczyków

3. Ekspansja kolonialna Hiszpanii i Portugalii w XVI w.

Uczeń:

• charakteryzuje podboje Hernána Cortésa i Francisca Pizarra w Ameryce;

• przedstawia organizację terenów zajętych przez Hiszpanów i Portugalczyków;

• wymienia skutki XVI-wiecznej ekspansji kolonialnej dla Europy

Uczeń:

• przedstawia sposób zajmowania nowych terenów przez Portugalczyków;

• przedstawia, jak ludność miejscowa przyjmowała Europejczyków;

• wymienia zmiany, które zaszły w Nowym Świecie w wyniku jego podboju przez Europejczyków

Uczeń:

• przedstawia proces chrystianizacji podbijanych ludów;

• porównuje politykę Portugalii i Hiszpanii wobec ludności miejscowej;

• przedstawia XVI-wieczne oceny ekspansji europejskiej

Uczeń:

• wskazuje i wyjaśnia przyczyny podobieństw oraz różnic w sposobach ekspansji, a także organizacji terenów podbitych przez Portugalię i Hiszpanię;

• ocenia, które ze zmian, zachodzących w Nowym Świecie pod wpływem Europejczyków, mogły być dobre dla ludności miejscowej

Uczeń:

• przedstawia pozostałości panowania hiszpańskiego i portugalskiego w Nowym Świecie;

• przedstawia, jak współcześnie jest oceniane panowanie hiszpańskie i portugalskie w Nowym Świecie;

• porównuje współczesne oceny z ocenami XVI-wiecznymi i wyjaśnia, co wpływa na różnice

4. Gospodarka Europy w XVI stuleciu

Uczeń:

• przedstawia zmianę szlaków handlowych i pokazuje to na mapie;

• pokazuje na mapie miasta, które rozwinęły się w wyniku wielkich odkryć geograficznych;

• wymienia instytucje, które przyczyniły się do rozwoju handlu;

 

Uczeń:

• charakteryzuje proces urbanizacji Europy;

• wyjaśnia przyczyny zmiany szlaków handlowych i procesu urbanizacji;

• definiuje pojęcia: rewolucja cen i dualizm gospodarczy

Uczeń:

• przedstawia zmiany, które zaszły w sposobie produkcji na kontynencie europejskim, i wyjaśnia przyczyny tego zjawiska;

• przedstawia zmiany w rolnictwie angielskim i ich przyczyny;

• wyjaśnia pojęcia: dualizm gospodarczy i rewolucja cen

Uczeń:

• charakteryzuje różne regiony gospodarcze Europy;

• przedstawia związki między różnym rozwojem gospodarczym poszczególnych regionów Europy;

• wyjaśnia wpływ wielkich odkryć geograficznych na przemiany w gospodarce europejskiej;

 

Uczeń:

• ocenia, która polityka ekonomiczna (Anglii, Hiszpanii czy Niderlandów) była najkorzystniejsza dla rozwoju gospodarczego kraju, i wyjaśnia dlaczego;

• przedstawia działalność gospodarczą ludzi w XVI w. na przykładzie rodziny Fuggerów;

5. Kształtowanie się kultury odrodzenia

Uczeń:

• wymienia cechy architektury, rzeźby i malarstwa renesansowego;

• wymienia twórców renesansu i niektóre ich dzieła;

• rozpoznaje zabytki architektury renesansowej

Uczeń:

• wymienia czynniki sprzyjające rozwojowi renesansu i humanizmu;

• charakteryzuje rolę mecenatu w rozwoju sztuki renesansu;

• charakteryzuje myśl polityczną odrodzenia

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego renesans rozpoczął się w miastach włoskich;

• rozpoznaje dzieła sztuki  renesansowej (malarstwo, rzeźba) z obszaru Włoch;

• porównuje myśl polityczną Niccoló Machiavellego, Jeana Bodina i Andrzeja Frycza Modrzewskiego;

• charakteryzuje literaturę renesansu

Uczeń:

• wskazuje na różnice i podobieństwa sztuki renesansu w różnych regionach Europy;

• wyjaśnia związki myśli politycznej XVI w. z sytuacją polityczną w Europie tego okresu;

• porównuje różne wizje utopijnego społeczeństwa prezentowane przez Tomasza Morusa i Tomasza Campanellę;

• przedstawia zasługi Erazma z Rotterdamu dla kultury

Uczeń:

• rozpoznaje na przykładach dzieł sztuki (malarstwo, rzeźba) zabytki sztuki gotyckiej i renesansowej oraz wyjaśnia różnice między nimi;

• ocenia, twórczość których pisarzy renesansu jest aktualna także obecnie, i wyjaśnia dlaczego

6. Cywilizacja europejska w XVI w.

Uczeń:

• przedstawia zmiany w sposobie mierzenia czasu – zegar, kalendarz gregoriański;

• charakteryzuje rozwój kartografii;

 

Uczeń:

• przedstawia rozwój edukacji w XVI w.;

• charakteryzuje sytuację na Rusi

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie teorii heliocentrycznej Kopernika dla reformy kalendarza;

 

Uczeń:

• charakteryzuje edukację dziewcząt w XVI w.;

• wyjaśnia, dlaczego Wielkie Księstwo Moskiewskie zamknęły się na wpływy Europy Zachodniej

Uczeń:

• porównuje przedstawienia rodzin na obrazach gotyckich i renesansowych oraz wyjaśnia, jak to wpływało na postrzeganie roli dziecka i kobiety;

• analizuje atrybuty, z którymi się portretowano, i wyjaśnia ich znaczenie

7. Rozłam zachodniego chrześcijaństwa – reformacja

Uczeń:

• pokazuje na mapie zasięg wyznań protestanckich;

• wymienia przykładowe przyczyny reformacji;

• wymienia zasady wyznań protestanckich: luteranizmu i kalwinizmu;

• wymienia postanowienia pokoju augsburskiego i edyktu nantejskiego;

Uczeń:

• dzieli przyczyny reformacji na religijne, gospodarczo--społeczne, polityczne;

• przedstawia zasady wyznania anglikańskiego;

• charakteryzuje przebieg wojen religijnych w Niemczech i we Francji;

Uczeń:

• przedstawia związki między religijnymi, gospodarczo--społecznymi i politycznymi przyczynami reformacji;

• porównuje zasady wyznań protestanckich;

• porównuje postanowienia pokoju augsburskiego i edyktu nantejskiego;

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego część książąt niemieckich poparła Marcina Lutra;

• wyjaśnia, gdzie i dlaczego poparcie uzyskało wyznanie kalwińskie;

• wyjaśnia, jaki wpływ na różne dziedziny życia miały wyznania protestanckie, np. edukacja, gospodarka;

Uczeń:

• wyjaśnia symbolikę propagandy protestanckiej na przykładowych źródłach ikonograficznych;

• przedstawia związki propagandy protestanckiej z zasadami wyznań protestanckich;

8. Reforma Kościoła katolickiego

Uczeń:

• wymienia postanowienia soboru trydenckiego;

• wymienia formy działalności jezuitów;

• pokazuje na mapie obszary działalności jezuitów;

• wyjaśnia, co to jest trydenckie wyznanie wiary

Uczeń:

• przedstawia sposoby zwalczania protestantyzmu przez Kościół katolicki;

• wyjaśnia, jaką rolę odgrywały: Kongregacja Powszechnej Inkwizycji oraz Indeks Ksiąg Zakazanych;

• dzieli przykładowe postanowienia soboru trydenckiego na dotyczące doktryny wiary i reformy kleru

Uczeń:

• charakteryzuje formy propagandy wiary;

• wyjaśnia, jaką rolę w propagandzie wiary odgrywała sztuka;

• wyjaśnia, na czym polegała reforma w zakonach;

• wymienia nowo powstałe zakony i ich zadania

Uczeń:

• ocenia, które z reform soboru trydenckiego były reakcją na zarzuty stawiane Kościołowi katolickiemu przez protestantów;

• wyjaśnia, w jaki sposób jezuici działający na innych kontynentach dostosowywali się do miejscowych zwyczajów, i dlaczego to robili

Uczeń:

• ocenia efekty działań kontrreformacji;

• porównuje propagandę religijną kościołów protestanckich i Kościoła katolickiego

9. Przemiany społeczno-
-polityczne w Europie XVI w.

Uczeń:

• przedstawia proces centralizacji władzy państwowej na przykładzie Francji;

• przedstawia poglądy na władzę Jeana Bodina;

• charakteryzuje samodzierżawie w Rosji

Uczeń:

• przedstawia proces centralizacji władzy państwowej na przykładzie Anglii;

• wymienia zmiany w strukturze społecznej, które zaszły w XVI w.;

• wymienia przykładowe przyczyny i skutki wojny o niepodległość Niderlandów;

Uczeń:

• porównuje proces centralizacji władzy na przykładzie Anglii i Francji;

• wyjaśnia, czym różniło się samodzierżawie w Rosji od scentralizowanych monarchii Europy Zachodniej;

• przedstawia, w jaki sposób XVI-wieczni filozofowie wspierali proces centralizacji władzy

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny kształtowania się szlachty i jej wewnętrznego zróżnicowania;

• wyjaśnia, w jaki sposób przemiany w stanie szlacheckim sprzyjały centralizacji władzy państwowej;

• wymienia różne przyczyny wojny o niepodległość Niderlandów i wskazuje na zależności między nimi;

Uczeń:

• charakteryzuje politykę Filipa II i księcia Alby w Niderlandach, a także wyjaśnia, jak wpłynęła ona na wybuch wojny

10. Stosunki międzynarodowe w XVI-wiecznej Europie

Uczeń:

• pokazuje na mapie tereny ekspansji imperium osmańskiego;

• pokazuje na mapie tereny ekspansji Wielkiego Księstwa Moskiewskiego;

• pokazuje na mapie obszary, które w XVI w. były we władzy Habsburgów, dzieląc je na te, które były pod panowaniem linii hiszpańskiej, oraz te – pod panowaniem linii austriackiej

Uczeń:

• charakteryzuje politykę dynastyczną Habsburgów;

• wymienia przyczyny konfliktów między Hiszpanią a Anglią

Uczeń:

• wyjaśnia, kto i dlaczego mógł się czuć zagrożony polityką dynastyczną Habsburgów;

• przedstawia stosunek Habsburgów do imperium osmańskiego;

• charakteryzuje układ sił w Europie w XVI w.

Uczeń:

• przedstawia różnice w polityce władców europejskich wobec imperium osmańskiego i wyjaśnia ich przyczyny;

• wyjaśnia przyczyny ekspansji Wielkiego Księstwa Moskiewskiego

Uczeń:

• przedstawia stosunki Holandii z Wielką Brytanią w XVI w. i ich wpływ na relacje Wielkiej Brytanii z Hiszpanią

II. Rzeczpospolita w XVI stuleciu

11. Polska i Litwa pod panowaniem ostatnich Jagiellonów

Uczeń:

• wymienia uprawnienia, które sejm uzyskał w XVI w.;

• wymienia sukcesy ruchu egzekucyjnego;

• wymienia warunki pokoju krakowskiego

Uczeń:

• przedstawia rozwarstwienie stanu szlacheckiego w Polsce;

• przedstawia pozycję polityczną szlachty;

• wymienia skutki wojny północnej (o Inflanty);

Uczeń:

• przedstawia rywalizację szlachty i władców w procesie kształtowania się pozycji polskiego sejmu w XVI w.;

• wyjaśnia genezę powstania szlacheckiego ruchu egzekucyjnego

Uczeń:

• pokazuje związki między sukcesami ruchu egzekucyjnego a zmianą polityki królewskiej;

• przedstawia założenia polskiego programu dominium Maris Baltici;

• ocenia, jakie korzyści miałaby Polska z realizacji programu dominium Maris Baltici

Uczeń:

• przedstawia specyfikę demokracji szlacheckiej na tle Europy Zachodniej;

• ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów

12. Początki Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Uczeń:

• wymienia postanowienia unii lubelskiej;

• przedstawia organizację wolnych elekcji po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów;

• wymienia postanowienia artykułów henrykowskich

Uczeń:

• wymienia przyczyny przekształcenia unii personalnej w unię realną;

• przedstawia wojny Stefana Batorego z Rosją;

• przedstawia politykę sądową Stefana Batorego

Uczeń:

• przedstawia dążenia szlachty polskiej i litewskiej do zawarcia unii realnej;

• wyjaśnia przyczyny oporu magnatów litewskich przeciwko unii realnej;

• przedstawia organizację państwa polsko-litewskiego w okresie bezkrólewia;

• przedstawia cele polityki zagranicznej Stefana Batorego i ocenia ich realizację

Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób szlachta zabezpieczyła swoje prawa przed absolutystycznymi dążeniami kandydatów do tronu polskiego;

• przedstawia okoliczności dwóch pierwszych wolnych elekcji;

• omawia przyczyny i skutki konfliktu Stefana Batorego z Gdańskiem;

• ocenia politykę wewnętrzną Stefana Batorego

Uczeń:

• przedstawia pozycję Gdańska w Rzeczypospolitej w II połowie XVI w.;

• ocenia, jak pozycja Gdańska wpływała na stosunki między miastem a królami polskimi w II połowie XVI w.

13. Terytorium, ludność i gospodarka państwa polsko-
-litewskiego

Uczeń:

• pokazuje na mapie obszar Rzeczypospolitej z podziałem na tereny Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego;

• pokazuje na mapie rejony wydobycia surowców i kierunki handlu Rzeczypospolitej;

• wymienia przyczyny kształtowania się folwarku pańszczyźnianego

Uczeń:

• przedstawia sytuację demograficzną Rzeczypospolitej;

• przedstawia proces powiększania ziemi folwarcznej;

• przedstawia pozycję Gdańska w gospodarce Rzeczypospolitej

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny kształtowania się folwarku pańszczyźnianego z uwzględnieniem sytuacji gospodarczej na Zachodzie Europy;

• przedstawia ograniczenia nakładane na inne stany przez szlachtę i wyjaśnia, czym było to spowodowane;

• przedstawia bilans handlowy Rzeczypospolitej

Uczeń:

• charakteryzuje pozycję miast w Rzeczypospolitej;

• wyjaśnia, na czym polegało uprzywilejowanie gospodarcze szlachty;

• ocenia, czy uprzywilejowanie gospodarcze szlachty było korzystne dla rozwoju gospodarczego Rzeczypospolitej

Uczeń:

• porównuje gospodarkę i proces urbanizacji Rzeczypospolitej z podobnymi zjawiskami zachodzącymi w Europie Zachodniej XVI w.;

• ocenia zależność gospodarki Rzeczypospolitej od koniunktury gospodarczej w Europie

14. Religie, wyznania, narody Korony i Litwy w XVI w.

Uczeń:

• przedstawia strukturę etniczną i wyznaniową Polski w XV i XVI w.;

• wymienia przyczyny reformacji w Rzeczypospolitej;

• wymienia wyznania protestanckie, które stały się popularne wśród społeczeństwa Rzeczypospolitej;

• wymienia postanowienia konfederacji warszawskiej

Uczeń:

• wyjaśnia różnice w strukturze etnicznej i wyznaniowej Polski XV i XVI w.;

• przedstawia sytuację Kościoła katolickiego w Polsce na przełomie XV i XVI w.;

• wymienia sukcesy ruchu egzekucyjnego, które sprzyjały rozwojowi reformacji;

• wymienia dzieła kultury polskiej związane z protestantyzmem;

• wymienia formy działań jezuitów w Polsce

Uczeń:

• wyjaśnia, które wyznania protestanckie cieszyły się popularnością w poszczególnych grupach społeczeństwa Rzeczypospolitej;

• wyjaśnia, co sprzyjało szerzeniu się reformacji w Rzeczypospolitej i istnieniu różnorodności wyznań protestanckich;

• przedstawia okoliczności uchwalenia konfederacji warszawskiej;

• wymienia postanowienia unii brzeskiej

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego arianie byli potępiani przez inne wyznania;

• przedstawia wpływ wyznań protestanckich na rozwój kultury polskiej i języka polskiego;

• omawia znaczenie szkolnictwa protestanckiego i jezuickiego na poziom wykształcenia społeczeństwa i rozwój kultury;

• ocenia politykę religijną Zygmunta III Wazy

Uczeń:

• charakteryzuje specyfikę stosunków religijnych w Rzeczypospolitej na tle Europy;

• wyjaśnia, co wpływało na postawy władców polskich wobec reformacji;

• ocenia, czy można mówić o Rzeczypospolitej jako o „państwie bez stosów”

15. System rządów w
Rzeczypospolitej

Uczeń:

• wymienia organy władzy centralnej w Rzeczypospolitej i ich przykładowe kompetencje;

• przedstawia sposób powoływania i skład sejmu;

• wymienia podstawowe rodzaje wojsk w Rzeczypospolitej w XVI w.

Uczeń:

• przedstawia strukturę stanu szlacheckiego i jej przemiany w XVI w.;

• wymienia uprawnienia sądu sejmowego;

• wymienia źródła dochodów monarszych

Uczeń:

• wymienia organy władzy centralnej i lokalnej w Rzeczypospolitej i ich kompetencje;

• przedstawia wzajemne zależności pomiędzy organami władzy w Rzeczypospolitej w XVI w., ze szczególnym uwzględnieniem wzajemnych relacji między królem a sejmem;

• wyjaśnia rolę artykułów henrykowskich w kształtowaniu się ustroju Rzeczypospolitej

Uczeń:

• ocenia, w jakim stopniu król mógł prowadzić samodzielną politykę;

• ocenia skuteczność i efektywność systemu obrony Rzeczypospolitej w XVI w.;

• przedstawia rolę Jana Zamoyskiego u boku Stefana Batorego

Uczeń:

• uzasadnia, który termin uważa za właściwszy do określenia ustroju Rzeczypospolitej w XVI w.: demokracja szlachecka czy monarchia mieszana

16. Kultura polska epoki odrodzenia

Uczeń:

• wymienia cechy architektury renesansowej w Polsce;

• rozpoznaje budowle renesansowe;

• wymienia przykładowych pisarzy odrodzenia w Polsce i ich dzieła;

• wymienia osiągnięcia naukowe Mikołaja Kopernika

Uczeń:

• wymienia cechy sztuki renesansowej (malarstwo, rzeźba) w Polsce oraz podaje przykłady zabytków;

• przedstawia rolę Krakowa jako ośrodka życia kulturalnego i naukowego;

• przedstawia poglądy na funkcjonowanie państwa i społeczeństwo Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Stanisława Orzechowskiego

Uczeń:

• omawia rolę mecenatu królewskiego i magnackiego w rozwoju kultury polskiego odrodzenia;

• przedstawia przykładowe osiągnięcia polskich uczonych epoki odrodzenia;

• porównuje poglądy na państwo i społeczeństwo Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Stanisława Orzechowskiego;

• przedstawia wzorce osobowe, które funkcjonowały w polskiej literaturze okresu odrodzenia

Uczeń:

• porównuje poglądy na państwo i społeczeństwo Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Stanisława Orzechowskiego z poglądami Stanisława Hozjusza;

• omawia rolę mecenatu królewskiego i magnackiego w rozwoju kultury polskiego odrodzenia;

• wyjaśnia, gdzie kronikarze polscy szukali korzeni szlachty polskiej, litewskiej i ruskiej

Uczeń:

• przedstawia wkład Jana Zamoyskiego w rozwój kultury i oświaty polskiego odrodzenia;

• ocenia, w jakim stopniu Zamość założony przez Jana Zamoyskiego spełniał założenia idealnego miasta renesansowego

III. Europa i świat w „wieku wiary i rozumu”

17. Gospodarka Europy i świata w XVII w.

Uczeń:

• pokazuje na mapie obszary skolonizowane przez państwa europejskie w XVII w.;

• definiuje pojęcie merkantylizm;

• wymienia zmiany w rzemiośle i rolnictwie w XVII w.

Uczeń:

• wyjaśnia rolę kompanii handlowych w rozwoju gospodarki państw europejskich;

• przedstawia rolę banku emisyjnego w rozwoju gospodarki;

• wyjaśnia rolę aktów nawigacyjnych dla gospodarki angielskiej

Uczeń:

• przedstawia wpływ ekspansji kolonialnej na rozwój gospodarki Europy;

• przedstawia założenia merkantylizmu i jego realizację na przykładzie Francji i Anglii;

• przedstawia zależności między zmianami zachodzącymi w rolnictwie i rzemiośle w XVII w.;

• wymienia przyczyny migracji ludności w XVII w.

Uczeń:

• przedstawia znaczenie Holandii w gospodarce europejskiej XVII w.;

• wyjaśnia, w jaki sposób starano się ograniczyć pozycję handlową Holandii;

• wyjaśnia przyczyny zmian demograficznych w XVII-wiecznej Europie

Uczeń:

• przedstawia konsekwencje powiązań i zależności gospodarczych między poszczególnymi regionami;

• przedstawia przykład XVII-wiecznej spekulacji

18. Wojna trzydziestoletnia

Uczeń:

• wymienia przyczyny wojny trzydziestoletniej;

• wymienia obozy walczące w wojnie trzydziestoletniej i państwa je popierające;

• pokazuje na mapie zmiany terytorialne, które zaszły na mocy pokoju westfalskiego

Uczeń:

• dzieli przyczyny wojny trzydziestoletniej na religijne, ustrojowe i polityczne;

• wymienia etapy wojny trzydziestoletniej, najważniejsze bitwy i przykładowych dowódców;

• pokazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew wojny trzydziestoletniej;

• przedstawia najważniejsze zmiany w układzie sił w Europie po wojnie trzydziestoletniej

Uczeń:

• przedstawia udział Francji i Polaków w wojnie trzydziestoletniej;

• wymienia postanowienia pokoju westfalskiego

• porównuje układ sił w Europie przed wojną trzydziestoletnią i po jej zakończeniu;

 

Uczeń:

• ocenia, czy wojna trzydziestoletnia miała bardziej charakter wojny religijnej, czy politycznej;

• przedstawia wpływ wojny trzydziestoletniej na państwowość i kulturę Czechów;

• przedstawia stosunek wojskowych do ludności cywilnej w trakcie wojny trzydziestoletniej

Uczeń:

• wyjaśnia, czego symbolem jest dla Czechów bitwa pod Białą Górą;

• porównuje, jak zmienił się obraz wojny w malarstwie i grafice XVII-wiecznej w stosunku do wcześniejszych epok

19. Absolutyzm i despotyzm w Europie XVII w.

Uczeń:

• wymienia przykładowe centralne organy władzy we Francji;

• wymienia przykładowe kompetencje monarchy i intendentów

Uczeń:

• wymienia czynniki, które utrudniały centralizację władzy we Francji;

• wyjaśnia, kto i dlaczego wspierał monarchę w dążeniach do absolutyzmu

Uczeń:

• przedstawia sposoby ograniczania roli sił i środowisk odśrodkowych w monarchii francuskiej;

• przedstawia proces centralizacji władzy i ujednolicania państwa francuskiego;

• przedstawia pozycję monarchy w monarchii absolutnej;

Uczeń:

• wymienia prawa i ograniczenia, którym podlegał król Francji;

• charakteryzuje znaczenie Wersalu jako symbolu absolutyzmu francuskiego i potęgi Francji;

• charakteryzuje samodzierżawie w Rosji XVII w.

Uczeń:

• uzasadnia określenie Ludwika XIV jako Króla Słońce i ocenia jego zasadność;

• przedstawia oddziaływanie dworu w Wersalu na inne dwory europejskie

20. Rewolucja angielska

Uczeń:

• wymienia przyczyny rewolucji w Anglii;

• wymienia zmiany, które zaszły w Anglii w wyniku wojny domowej;

• wymienia cechy monarchii parlamentarnej w Anglii na przełomie XVII i XVIII w.

Uczeń:

• przedstawia okoliczności powrotu Stuartów do władzy;

• wymienia przyczyny Sławetnej Rewolucji;

• wymienia dokumenty, które ukształtowały ustrój angielski na przełomie XVII i XVIII w.;

• porównuje uprawnienia monarchy francuskiego i angielskiego w XVII w.

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego doszło do zwołania Krótkiego i Długiego Parlamentu;

• przedstawia rolę Olivera Cromwella w trakcie rewolucji angielskiej i po jej zakończeniu;

• przedstawia pozycję i uprawnienia parlamentu oraz króla w Anglii, a także ich wzajemne relacje na przełomie XVII i XVIII w.

Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób konflikty religijne w Anglii wpłynęły na jej sytuację polityczną w XVII w.;

• wyjaśnia przyczyny Sławetnej Rewolucji;

• wyjaśnia sformułowanie „król panuje, lecz nie rządzi”;

• porównuje zasady ustrojowe we Francji i Anglii w XVII w.;

Uczeń:

• porównuje pozycję oraz uprawnienia parlamentu i króla w Anglii na przełomie XVII i XVIII w. z pozycją oraz uprawnieniami sejmu i króla w Rzeczypospolitej w końcu XVI w.

21. Rewolucja intelektualna XVII w. i kultura baroku

Uczeń:

• wymienia przykładowych uczonych i ich odkrycia;

• definiuje pojęcia: racjonalizm i empiryzm;

• wymienia cechy architektury baroku i podaje przykłady zabytków

Uczeń:

• przedstawia rozwój nauk matematyczno--przyrodniczych;

• rozpoznaje dzieła sztuki barokowej;

• przedstawia poglądy Thomasa Hobbesa i Johna Locke’a na państwo i społeczeństwo

Uczeń:

• przedstawia znaczenie wynalazków i odkryć XVII-wiecznych dla rozwoju nauki;

• przedstawia rolę akademii nauk zakładanych w różnych państwach;

• porównuje poglądy pisarzy politycznych XVII w. na państwo i społeczeństwo

Uczeń:

• porównuje różne sposoby badawcze, które rozwinęły się w XVII w.;

• porównuje różne nurty w sztuce baroku;

• przedstawia rolę Francji i Niderlandów w rozwoju kultury epoki baroku

Uczeń:

• przedstawia działalność Królewskiego Towarzystwa w Londynie i Akademii Nauk w Paryżu

IV. Rzeczpospolita w dobie wielkich wojen XVII w.

22. Konflikty wewnętrzne i wojny ze Szwecją za panowania Zygmunta III i Władysława IV

Uczeń:

• pokazuje na mapie ziemie, które utraciła Rzeczpospolita po wojnach ze Szwecją w I połowie XVII w.;

• pokazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew z wojen polsko-szwedzkich w I połowie XVII w. (Kircholm, Oliwa);

• wymienia warunki rozejmu w Sztumskiej Wsi

Uczeń:

• wymienia przyczyny konfliktu Zygmunta III Wazy ze szlachtą;

• wymienia skutki rokoszu Zebrzydowskiego;

• wymienia przyczyny wojen polsko-szwedzkich w I połowie XVII w.;

• porównuje postanowienia rozejmów w Starym Targu i Sztumskiej Wsi

Uczeń:

• przedstawia okoliczności objęcia władzy przez Zygmunta III Wazę w Polsce;

• przedstawia przebieg rokoszu Zebrzydowskiego i radykalizację postaw szlachty w jego trakcie;

• wyjaśnia, jaki wpływ na warunki rozejmów Rzeczypospolitej ze Szwecją miała sytuacja międzynarodowa

Uczeń:

• wyjaśnia, jaki wpływ na stosunki króla ze szlachtą miały jego dążenia do objęcia tronu w Szwecji i polityka religijna;

• przedstawia procedurę wypowiadania posłuszeństwa królowi przyjętą przez szlachtę po rokoszu Zebrzydowskiego;

• przedstawia związki Wazów z Habsburgami i wyjaśnia ich wpływ na politykę zagraniczną Rzeczypospolitej

Uczeń:

• ocenia możliwość wypowiedzenia posłuszeństwa królowi przy zastosowaniu procedury przyjętej przez szlachtę po rokoszu Zebrzydowskiego;

• porównuje sylwetki i działalność biskupa Stanisława Karnkowskiego i księdza Piotra Skargi

23. Stosunki Rzeczypospolitej z Rosją, Turcją i Hohenzollernami za panowania Zygmunta III i Władysława IV

Uczeń:

• pokazuje na mapie ziemie, które uzyskała Rzeczpospolita po wojnach z Rosją w I połowie XVII w.;

• pokazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew z Rosją i Turcją w I połowie XVII w.

Uczeń:

• wymienia przyczyny wojen z Rosją i Turcją w I połowie XVII w.;

• wskazuje związki między przyczynami wojen a sytuacją międzynarodową

 

Uczeń:

• charakteryzuje dymitriady;

• wyjaśnia, dlaczego dymitriady nie są traktowane jako wojna Rzeczypospolitej z Rosją;

• przedstawia warunki umowy Stanisława Żółkiewskiego z bojarami rosyjskimi;

• przedstawia politykę Zygmunta III Wazy wobec władców Prus Książęcych

Uczeń:

• ocenia szanse realizacji umowy Stanisława Żółkiewskiego z bojarami;

• wyjaśnia, co wpłynęło na politykę Zygmunta III Wazy wobec Prus Książęcych

Uczeń:

• ocenia poprawność występującego w publicystyce polskiej określenia „hołd” dla prezentacji na sejmie cara Wasyla Szujskiego i jego braci

24. Rzeczpospolita w okresie powstania Chmielnickiego i potopu szwedzkiego

Uczeń:

• pokazuje na mapie zasięg powstania Chmielnickiego i miejsca najważniejszych bitew;

• pokazuje na mapie zasięg potopu szwedzkiego i miejsca najważniejszych bitew;

• pokazuje na mapie straty terytorialne Rzeczypospolitej po wojnie z Rosją na mocy rozejmu w Andruszowie;

• wymienia przyczyny powstania Chmielnickiego

Uczeń:

• wymienia przyczyny potopu szwedzkiego;

• charakteryzuje postawy szlachty wobec Szwedów w czasie potopu szwedzkiego;

• wymienia sojuszników Rzeczypospolitej w trakcie potopu szwedzkiego;

• wymienia przyczyny wojny z Rosją w II połowie XVII w.

Uczeń:

• charakteryzuje podłoże różnorodnych konfliktów na Ukrainie i przedstawia jego związek z wybuchem powstania Chmielnickiego;

• charakteryzuje postawę szlachty wobec Kozaków w czasie powstania Chmielnickiego;

• przestawia reakcję państw Europy Środkowo--Wschodniej na potop szwedzki

Uczeń:

• charakteryzuje postawę szlachty wobec Kozaków podczas potopu szwedzkiego;

• wyjaśnia, na pomoc których państw mogła liczyć Rzeczpospolita w walce ze Szwedami;

• ocenia skutki wojen ze Szwedami i Rosją dla Rzeczypospolitej, biorąc pod uwagę kwestie polityczne, gospodarcze i kulturalne

Uczeń:

• przedstawia okoliczności podpisania traktatów welawsko-bydgoskich i ugody w Hadziaczu oraz wyjaśnia ich cele

25. Kryzys Rzeczypospolitej i konflikt z Turcją w drugiej połowie XVII w.

Uczeń:

• wymienia przyczyny wojen z Turcją w II połowie XVII w.;

• pokazuje na mapie miejsca bitew z Turkami w II połowie XVII w.;

• pokazuje na mapie zmiany terytorialne po poszczególnych wojnach z Turcją w II połowie XVII w.;

• pokazuje na mapie straty terytorialne Rzeczypospolitej po wojnie z Rosją na mocy pokoju Grzymułtowskiego

Uczeń:

• wymienia przykładowe skutki gospodarczo--społeczne i kulturalne XVII-wiecznych wojen dla Rzeczypospolitej;

• przedstawia funkcjonowanie sejmu walnego w XVII w.;

• wyjaśnia, co utrudniało przyjmowanie konstytucji na sejmie walnym;

• ocenia znaczenie bitwy pod Wiedniem;

Uczeń:

• przedstawia program reform ustrojowych podejmowany przez Jana Kazimierza;

• wyjaśnia cele reform ustrojowych proponowanych przez Jana Kazimierza;

• charakteryzuje politykę zagraniczną Jana III Sobieskiego

Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób magnaci decydowali o polityce państwa w XVII w.;

• przedstawia zależności między gospodarczymi i społecznymi skutkami XVII-wiecznych wojen dla Rzeczypospolitej;

• ocenia, czy w II połowie XVII w. możemy mówić o oligarchii magnackiej jako formie ustroju Rzeczypospolitej

Uczeń:

• wyjaśnia związki między skutkami gospodarczo-społecznymi XVII-
-wiecznych wojen a kryzysem ustrojowym Rzeczypospolitej w II połowie XVII w.

26. Barok i sarmatyzm w
Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Uczeń:

• wymienia cechy architektury barokowej;

• wymienia przykładowych twórców baroku i ich dzieła;

• wymienia cechy sarmatyzmu;

• wymienia gatunki literackie, które rozwinęły się w epoce baroku

Uczeń:

• rozpoznaje budowle barokowe;

• przedstawia wpływ mecenatu królewskiego i kościelnego na rozwój sztuki barokowej w Rzeczypospolitej;

• wymienia tematykę piśmiennictwa polskiego epoki baroku i przykładowych twórców

Uczeń:

• przedstawia nurty polskiego baroku;

• wyjaśnia, w jaki sposób Kościół wykorzystywał sztukę baroku;

• wyjaśnia, w jaki sposób mecenat dworu królewskiego i Kościoła wpływał na rozwój mecenatu magnackiego

Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób ideologia sarmatyzmu wpływała na życie polityczne i obyczajowość szlachty;

• przedstawia, w jaki sposób autorzy epoki baroku reagowali na problemy ludzi sobie współczesnych;

• ocenia stosunek szlachty polskiej do innowierców w Rzeczypospolitej w XVII w.;

• wyjaśnia, dlaczego wśród szlachty panowało przekonanie, że Polska jest przedmurzem chrześcijaństwa;

Uczeń:

• ocenia, w jakim stopniu Nowe Ateny… księdza Benedykta Chmielowskiego oddają poziom wykształcenia szlachty polskiej XVII w.

V. Europa i świat w epoce oświecenia

27. Przemiany społeczno-
-gospodarcze w XVIII stuleciu

Uczeń:

• wymienia czynniki, które sprzyjały wzrostowi demograficznemu w XVIII w.;

• wymienia zmiany, które zaszły w rolnictwie w XVIII w.;

• przedstawia założenia liberalizmu ekonomicznego

Uczeń:

• wyjaśnia, jaką rolę w rozwoju przemysłu odegrała maszyna parowa;

• wymienia skutki społeczne przemian gospodarczych w XVIII w.;

• wyjaśnia w jaki sposób zmiany w rolnictwie wpłynęły na demografię

Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób warunki życia i przemiany w rolnictwie wpłynęły na wzrost demograficzny w XVIII w.;

• wyjaśnia, jak zmieniało się rozmieszczenie ludności i co było przyczyną zmian;

• przedstawia przemiany w przemyśle w XVIII w. i ich wpływ na życie ludzi;

• wymienia założenia fizjokratyzmu

Uczeń:

• wyjaśnia związki między rewolucją agrarną a rewolucją przemysłową;

• wyjaśnia, dlaczego w Wielkiej Brytanii najwcześniej doszło do przemian gospodarczych na dużą skalę;

• porównuje założenia fizjokratyzmu i liberalizmu ekonomicznego

Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób zmiany w transporcie przyczyniły się do rozwoju przemysłu;

• przedstawia teorię Malthusa i wyjaśnia, co spowodowało, że jego przewidywania się nie sprawdziły

28. Filozofia i myśl polityczna oświecenia

Uczeń:

• wymienia czynniki rozwoju myśli oświeceniowej;

• wymienia prawa naturalne;

• przedstawia poglądy Monteskiusza

Uczeń:

• wyjaśnia różnicę między deizmem a ateizmem;

• przedstawia poglądy Jeana-Jacques’a Rousseau;

• przedstawia rolę Encyklopedii... w rozwoju myśli oświeceniowej

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny rozwoju filozofii oświecenia;

• przedstawia poglądy filozofów oświecenia na religię;

• wyjaśnia ideę praw naturalnych;

• przedstawia poglądy Immanuela Kanta

Uczeń:

• porównuje poglądy filozofów oświecenia na władzę;

• wyjaśnia, co dla filozofów tej epoki było najważniejszą wartością w stosunkach między władzą a społeczeństwem;

• przedstawia rolę Woltera w propagowaniu myśli oświeceniowej;

• przedstawia sposoby docierania myśli oświeceniowej do społeczeństwa

Uczeń:

• wskazuje we współczesnych nurtach filozoficznych odniesienia do filozofów XVIII-wiecznych

29. Edukacja, nauka i kultura XVIII w.

Uczeń:

• wymienia najważniejsze odkrycia z dziedziny chemii i fizyki oraz ich autorów;

• wymienia cechy architektury rokokowej i klasycystycznej

Uczeń:

• rozpoznaje dzieła sztuki w stylu rokokowym i klasycystycznym;

• przedstawia nurty w literaturze XVIII w. i wymienia pisarzy tworzących w tamtym czasie

Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób udostępniano osiągnięcia naukowe szerszej publiczności;

• przedstawia rozwój nauk matematyczno-
-przyrodniczych;

• wyjaśnia rolę odkryć geograficznych w poszerzaniu wiedzy o świecie;

Uczeń:

• przedstawia zastosowanie wyników doświadczeń nauk matematyczno-przyrodniczych w życiu codziennym w XVIII w.;

• wyjaśnia, co wpłynęło na pojawienie się odwołań do antyku w sztuce klasycystycznej;

 

Uczeń:

• przedstawia rolę salonów literackich i kobiet w rozwoju kultury i nauki w XVIII w.;

• wyjaśnia, jak zainteresowanie kulturą starożytną wpłynęło na rozwój nauk humanistycznych

30. Mocarstwa europejskie i polityka równowagi sił

Uczeń:

• pokazuje na mapie zmiany terytorialne w Europie po wojnach toczonych w XVIII w.;

• pokazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew;

• wymienia skutki wojny północnej i wojny siedmioletniej

 

Uczeń:

• wymienia przyczyny wojny północnej i wojny siedmioletniej;

• przedstawia momenty zwrotne w czasie wojny północnej i wojny siedmioletniej;

• wyjaśnia wpływ tych momentów na przebieg działań wojennych

Uczeń:

• wymienia przyczyny i skutki wojny o sukcesję hiszpańską;

• wymienia przyczyny i skutki wojny o sukcesję austriacką;

• porównuje układ sił w Europie na początku i pod koniec XVIII w.

Uczeń:

• wyjaśnia, jak na układ sił w Europie wpłynęła wojna o sukcesję polską;

• wyjaśnia, dlaczego przed wojną siedmioletnią doszło do odwrócenia przymierzy;

• przedstawia realizację zasady równowagi sił, przywołując odpowiednie postanowienia traktatów pokojowych kończących XVIII-wieczne wojny

Uczeń:

• przedstawia przebieg wojny siedmioletniej w koloniach;

• wyjaśnia, w jaki sposób wojna siedmioletnia wpłynęła na pozycję Anglii i Francji w Ameryce i Azji

31. Sąsiedzi Rzeczypospolitej w XVIII w. – Prusy, Austria, Rosja

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie oświecony absolutyzm (absolutyzm doby oświecenia);

• wymienia przykładowe reformy przeprowadzone w Prusach, Austrii i Rosji;

• pokazuje na mapie rozrost terytorialny Prus i Rosji

Uczeń:

• dzieli reformy przeprowadzone w Prusach, Austrii i Rosji na administracyjne, gospodarcze i związane z epoką oświecenia;

• przedstawia cele i ekspansję terytorialną Prus i Rosji;

• charakteryzuje politykę józefinizmu

Uczeń:

• przedstawia cele wprowadzania poszczególnych grup reform w Prusach, Austrii i Rosji;

• przedstawia wydarzenia, które doprowadziły do wzrostu pozycji Prus na arenie międzynarodowej w XVIII w.;

• charakteryzuje politykę carów wobec cerkwi prawosławnej

Uczeń:

• uzasadnia, że mimo przeprowadzanych reform w przypadku Rosji możemy w dalszym ciągu mówić o samodzierżawiu;

• przedstawia rolę Petersburga;

• porównuje poglądy Fryderyka II i Józefa II na rolę władcy w państwie

Uczeń:

• wymienia reformy obyczajowe Piotra I;

• wyjaśnia, w jaki sposób Piotr I europeizował Rosję;

• wyjaśnia, dlaczego Petersburg był nazywany Wenecją Północy, a Katarzyna II Semiramidą Północy

32. Powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki

Uczeń:

• wymienia przyczyny wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych;

• pokazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew, także tych z udziałem Polaków;

• pokazuje na mapie granice Stanów Zjednoczonych po pokoju paryskim;

• wymienia federalne organy władzy i ich przykładowe kompetencje

Uczeń:

• przedstawia sytuację gospodarczą kolonii angielskich w połowie XVIII w.;

• wyjaśnia, w jaki sposób polityka gospodarcza Wielkiej Brytanii wobec kolonii doprowadziła do konfliktu kolonii z metropolią;

• przedstawia wzajemne relacje między federalnymi organami władzy w Stanach Zjednoczonych

Uczeń:

• przedstawia organizację angielskich kolonii w Ameryce;

• charakteryzuje różne przyczyny wojny o niepodległość i wskazuje związki między nimi;

• przedstawia realizację idei oświeceniowych w Deklaracji Niepodległości i Konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki

Uczeń:

• przedstawia proces kształtowania się narodu amerykańskiego;

• przedstawia stosunek państw i społeczeństw Europy do wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych;

• przedstawia znaczenie rewolucji amerykańskiej;

• wymienia różnice między społeczeństwem amerykańskim a społeczeństwami europejskimi

Uczeń:

• przedstawia sylwetki ojców założycieli

33. Przyczyny i wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej

Uczeń:

• wymienia przykładowe przyczyny wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej;

• wymienia postanowienia Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela

 

Uczeń:

• dzieli przyczyny wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej na ustrojowe, gospodarcze i społeczne;

• przedstawia proces kształtowania się Konstytuanty;

• wymienia organy władzy i ich kompetencje wprowadzone na mocy konstytucji z 1791 r.

 

Uczeń:

• wskazuje związki przyczynowo-skutkowe między różnymi wydarzeniami, które doprowadziły do wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej;

• wyjaśnia wpływ idei oświeceniowych na wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej;

• wymienia kluby polityczne działające w czasie Wielkiej Rewolucji Francuskiej i ich działaczy

Uczeń:

• charakteryzuje przemiany społeczno-gospodarcze, które zaszły we Francji w latach 1789–1790;

• przedstawia wpływ klubów politycznych na przemiany polityczne i społeczno-gospodarcze we Francji;

• wskazuje na realizację idei oświeceniowych w dokumentach przyjętych przez Konstytuantę

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie symboli Wielkiej Rewolucji Francuskiej;

• wymienia kręgi cywilizacyjne, z których wywodziła się część z tych symboli

34. Rewolucja francuska – od ustanowienia republiki do rządów dyrektoriatu

Uczeń:

• wymienia przyczyny wojny Francji z I koalicją;

• wymienia postanowienia konstytucji jakobińskiej;

• wymienia postanowienia konstytucji dyrektoriatu

Uczeń:

• przedstawia okoliczności wprowadzenia we Francji republiki;

• wyjaśnia, na czym polegał terror jakobiński;

• wymienia przyczyny zamachu termidoriańskiego;

• porównuje postanowienia konstytucji: jakobińskiej i dyrektoriatu pod względem władzy ustawodawczej i praw obywateli

Uczeń:

• przedstawia okoliczności przejęcia władzy przez jakobinów;

• przedstawia politykę gospodarczą jakobinów;

• charakteryzuje politykę zagraniczną dyrektoriatu

 

Uczeń:

• przedstawia opór społeczeństwa francuskiego wobec rządów jakobinów;

• charakteryzuje stosunek jakobinów do Kościoła katolickiego i do dawnego porządku oraz wyjaśnia, jak się on przejawiał;

• ocenia znaczenie Wielkiej Rewolucji Francuskiej

Uczeń:

• interpretuje źródła ikonograficzne związane z dyktaturą jakobinów

VI. Rzeczpospolita w XVIII w.

35. Korona i Litwa w dobie unii z Saksonią

Uczeń:

• przedstawia udział Rzeczypospolitej w wojnie północnej;

• wymienia postanowienia sejmu niemego;

• wymienia przykłady ingerowania Rosji w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej

Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób i w jakich okolicznościach Rosja ingerowała w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej;

• wymienia przyczyny konfliktu Augusta II ze szlachtą;

• wyjaśnia, co było przyczyną kryzysu ustrojowego Rzeczypospolitej w I połowie XVIII w.

Uczeń:

• wyjaśnia, co ułatwiało ingerencję państw ościennych w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej;

• porównuje projekty reform przedstawione przez Stanisława Leszczyńskiego i Stanisława Konarskiego

Uczeń:

• charakteryzuje politykę zagraniczną Wettinów;

• przedstawia skutki polityki zagranicznej Wettinów dla Rzeczypospolitej

Uczeń:

• porównuje politykę Augusta II i Augusta III w Rzeczypospolitej;

• wyjaśnia, w jaki sposób i w jakich okolicznościach Szwecja ingerowała w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej;

• przestawia działalność Stanisława Leszczyńskiego jako władcy Lotaryngii

36. Rzeczpospolita pod rosyjską protekcją.

I rozbiór

Uczeń:

• wymienia przykładowe reformy ostatniego sejmu konwokacyjnego;

• wymienia prawa kardynalne;

• pokazuje na mapie tereny utracone przez Rzeczpospolitą podczas I rozbioru;

• wymienia postanowienia sejmu rozbiorowego

Uczeń:

• wyjaśnia, jaki cel miało założenie Szkoły Rycerskiej;

• wymienia przyczyny konfederacji barskiej;

• wymienia argumenty użyte przez Austrię, Prusy i Rosję na uzasadnienie I rozbioru Rzeczypospolitej

Uczeń:

• przedstawia reformy pierwszych lat panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego;

• wyjaśnia, dlaczego sprawa dysydentów była łatwym pretekstem dla państw ościennych do ingerowania w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej;

• przedstawia rolę sejmu rozbiorowego;

• wyjaśnia, jaką rolę miała odgrywać Rada Nieustająca

Uczeń:

• wyjaśnia, jak na poprawę sytuacji w miastach wpłynęła polityka Stanisława Augusta Poniatowskiego;

• ocenia szanse zrealizowania celów stawianych przez konfederatów barskich;

• przedstawia różne reakcje na podpisanie aktu I rozbioru

Uczeń:

• przedstawia reakcję władców i elity państw europejskich na konfederację barską i I rozbiór Rzeczypospolitej

37. Społeczeństwo, gospodarka i kultura Rzeczypospolitej w XVIII w.

Uczeń:

• przedstawia działalność i znaczenie Komisji Edukacji Narodowej;

• wymienia przykłady dzieł sztuki z XVIII w. i ich twórców;

• wymienia przykłady mecenatu Stanisława Augusta Poniatowskiego

Uczeń:

• przedstawia rozwój manufaktur za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego;

• wyjaśnia rolę mecenatu Stanisława Augusta Poniatowskiego w rozwoju sztuki w II połowie XVIII w.

Uczeń:

• przedstawia odbudowę gospodarki Rzeczypospolitej ze zniszczeń po wojnach;

• przedstawia zmiany w strukturze społeczeństwa polskiego, które zaszły w XVIII w., i wyjaśnia ich wpływ na funkcjonowanie państwa;

• wyjaśnia rolę, jaką miały odegrać w edukacji społeczeństwa Collegium Nobilium i Szkoła Rycerska;

• przedstawia rozwój kultury w Rzeczypospolitej XVIII w.

Uczeń:

• charakteryzuje zmiany, które zaszły w rolnictwie i rzemiośle w Rzeczypospolitej w XVIII w.;

• wyjaśnia cele i trudności, jakie trzeba było przezwyciężać podczas zakładania manufaktur;

• przedstawia wkład szlachty w rozwój gospodarczy i kulturalny Rzeczypospolitej w XVIII w.;

• wyjaśnia, w jaki sposób następowała demokratyzacja kultury

Uczeń:

• porównuje sytuację gospodarczą Rzeczypospolitej w okresie saskim i za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego;

• wyjaśnia, w jaki sposób mecenat królewski wpływał na działania magnaterii w dziedzinie kultury

38. Państwo polsko-
-litewskie w dobie Sejmu Wielkiego

Uczeń:

• charakteryzuje sytuację międzynarodową Rzeczypospolitej w czasie obrad Sejmu Wielkiego;

• wymienia stronnictwa działające w czasie Sejmu Wielkiego i najważniejsze punkty ich programów;

• wymienia postanowienia Konstytucji 3 maja (Ustawy Rządowej);

• wymienia skutki konfederacji targowickiej

Uczeń:

• wyjaśnia, jak sytuacja międzynarodowa wpłynęła na swobodę podejmowania decyzji na sejmie;

• wymienia postanowienia konstytucji o miastach;

• wskazuje nawiązania do myśli oświeceniowej w uchwałach Sejmu Wielkiego;

• wymienia przyczyny konfederacji targowickiej

Uczeń:

• przedstawia stosunek Stanisława Augusta do stronnictwa patriotycznego i jego chęci sojuszu z Prusami;

• wymienia reformy Sejmu Wielkiego z pierwszych lat jego funkcjonowania (do 1790 r.);

• przedstawia przebieg konfederacji targowickiej

Uczeń:

• charakteryzuje postawy szlachty, które sprzyjały przeprowadzeniu reform w państwie;

• ocenia, w jakim stopniu program stronnictwa patriotycznego był realny do zrealizowania w ówczesnych warunkach;

• ocenia szanse wprowadzenia w życie reform przyjętych na Sejmie Wielkim;

• przedstawia stosunek innych państw do reform Sejmu Wielkiego

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego Sejm Wielki jest nazywany też Sejmem Czteroletnim i jak to wpłynęło na jego skład;

• przedstawia sylwetki przywódców stronnictw i reformatorów Sejmu Wielkiego;

• przedstawia sylwetkę Jana Dekerta

39. Kres istnienia Rzeczypospolitej

Uczeń:

• wymienia przyczyny II rozbioru Rzeczypospolitej;

• pokazuje na mapie tereny Rzeczypospolitej, które zostały zajęte w II i III rozbiorze;

• wymienia przyczyny insurekcji kościuszkowskiej;

• wymienia skutki upadku Rzeczypospolitej;

Uczeń:

• wymienia postanowienia uniwersału połanieckiego;

• ocenia, które z państw rozbiorowych osiągnęło największe korzyści z zajętych ziem Rzeczypospolitej;

• przedstawia problemy, przed którymi stanęła szlachta polska po rozbiorach

Uczeń:

• wymienia postanowienia sejmu rozbiorowego;

• charakteryzuje sytuację Rzeczypospolitej po II rozbiorze;

• przedstawia konsekwencje insurekcji kościuszkowskiej i III rozbioru;

• przedstawia udział chłopów w insurekcji kościuszkowskiej

Uczeń:

• przedstawia proces radykalizacji postaw Polaków w czasie insurekcji kościuszkowskiej;

• charakteryzuje działania Tadeusza Kościuszki zmierzające do objęcia powstaniem jak najszerszych kręgów społecznych;

• charakteryzuje poglądy historyków polskich na przyczyny rozbiorów Rzeczypospolitej;

• ocenia znaczenie insurekcji kościuszkowskiej;

• przedstawia skutki upadku Rzeczypospolitej dla Europy;

Uczeń:

• porównuje działalność Jana Kilińskiego i Jakuba Jasińskiego w czasie insurekcji kościuszkowskiej;

• ocenia, czy Polacy mogli uniknąć rozbiorów swojego państwa

VII. Epoka napoleońska

40. Kształtowanie się systemu napoleońskiego w Europie

Uczeń:

• pokazuje na mapie nabytki terytorialne Francji w wyniku wojen napoleońskich i miejsca decydujących bitew;

• wymienia przykładowe elementy polityki Napoleona wobec państw zależnych

Uczeń:

• wymienia postanowienia konstytucji wprowadzającej konsulat we Francji;

• przedstawia, w jaki sposób Napoleon wprowadził cesarstwo we Francji

Uczeń:

• charakteryzuje sytuację wewnętrzną we Francji w okresie konsulatu i cesarstwa;

• przedstawia cele polityki Napoleona wobec państw zależnych i sposoby ich realizacji;

• wyjaśnia, dlaczego Napoleon wprowadził blokadę kontynentalną

Uczeń:

• charakteryzuje politykę Napoleona wobec Wielkiej Brytanii;

• wyjaśnia, dlaczego blokada kontynentalna nie przyniosła spodziewanych rezultatów;

• przedstawia wzrost wpływów francuskich w Europie w różnych sferach życia w wyniku polityki Napoleona

Uczeń:

• wyjaśnia symbolikę na obrazach z różnych okresów kariery Napoleona Bonaparte;

• wymienia kręgi cywilizacyjne, z których wywodziła się część z tych symboli

41. Księstwo Warszawskie i udział Polaków w wojnach napoleońskich

Uczeń:

• pokazuje na mapie obszar Księstwa Warszawskiego w 1808 r. i 1810 r.;

• pokazuje na mapie miejsca ważniejszych bitew, w których walczyli Polacy u boku Napoleona lub w sojuszu z nim;

• przedstawia proces powstawania Legionów Polskich we Włoszech

Uczeń:

• przedstawia walki Legionów Polskich powstałych we Włoszech;

• przedstawia wpływ haseł Wielkiej Rewolucji Francuskiej na funkcjonowanie Legionów Polskich;

• wymienia postanowienia konstytucji Księstwa Warszawskiego;

• charakteryzuje trudności gospodarcze Księstwa Warszawskiego

Uczeń:

• charakteryzuje stosunek Napoleona do dążeń Polaków do odzyskania niepodległości;

• przedstawia rozwiązanie kwestii chłopskiej w Księstwie Warszawskim;

• przedstawia miejsce Księstwa Warszawskiego w systemie napoleońskim;

• przedstawia udział Polaków w wojnach napoleońskich do 1811 r.

Uczeń:

• charakteryzuje różne postawy Polaków wobec Napoleona;

• wskazuje wzorce francuskie i tradycje polskie w konstytucji Księstwa Warszawskiego

Uczeń:

• przedstawia koncepcję Adama Czartoryskiego odbudowy państwa polskiego;

• porównuje działania Jana Henryka Dąbrowskiego i Adama Jerzego Czartoryskiego mające na celu odzyskanie przez Polaków niepodległości

42. Upadek Napoleona i bilans epoki

Uczeń:

• wymienia przyczyny wojny z Rosją w 1812 r.;

• pokazuje na mapie miejsca bitew z ostatnich lat panowania Napoleona

 

Uczeń:

• wymienia warunki pokoju paryskiego;

• wymienia zmiany wprowadzone przez Napoleona, które przetrwały po jego upadku

 

Uczeń:

• przedstawia, jakie nadzieje wiązali Polacy z wyprawą Napoleona na Rosję;

• wyjaśnia, co przyczyniło się do klęski Napoleona w Rosji;

• przedstawia próbę odzyskania władzy przez Napoleona

Uczeń:

• ocenia, czy nadzieje Polaków związane z wyprawą na Rosję miały szanse się urzeczywistnić;

• porównuje sytuację Napoleona po I i II pokoju paryskim;

• przedstawia korzyści i straty, jakie dało Polakom opowiedzenie się po stronie Napoleona;

• ocenia znaczenie epoki napoleońskiej dla Francji i Europy;

Uczeń:

• przedstawia trwałość legendy napoleońskiej w późniejszych epokach;

• przedstawia losy wybranych marszałków napoleońskich po upadku Napoleona;