Wymagania edukacyjne. Klasa 1. Zakres podstawowy. Nowa edycja

 

Temat lekcji

Ocena

dopuszczająca

dostateczna

dobra

bardzo dobra

celująca

1. Historia jako nauka

 

Uczeń:

·         formułuje definicję historii i prehistorii

·         wymienia rodzaje źródeł historycznych

 

Uczeń:

·         wymienia rodzaje źródeł historycznych i podaje przykłady źródeł każdego rodzaju

·         przedstawia periodyzację dziejów

 

Uczeń:

·         wyjaśnia problemy, jakie mogą się pojawić przy podziale dziejów

·         wyjaśnia różnicę między historią a prehistorią

Uczeń:

·         wyjaśnia pojęcie historiografii

·         na dowolnym przykładzie pokazuje, czego możemy się dowiedzieć ze źródła ikonograficznego

Uczeń:

·         wyjaśnia, jakie korzyści i trudności wiążą się z poszukiwaniem informacji z historii w Internecie

·         wymienia nauki pomocnicze historii i wyjaśnia ich rolę przy poznawaniu dziejów

I. Pradzieje i historia starożytnego Wschodu

2. Cywilizacje starożytnej Mezopotamii

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie tereny Mezopotamii i przykładowe miasta sumeryjskie (Ur, Uruk)

·         rozumie i poprawnie posługuje się terminami: system irygacyjny, pismo klinowe, kodeks Hammurabiego

 

Uczeń:

·         wymienia różne cywilizacje, które istniały w rejonie Mezopotamii (sumeryjską, babilońską, perską) w kolejności chronologicznej

·         charakteryzuje religię mieszkańców Mezopotamii

 

Uczeń:

·         wymienia osiągnięcia cywilizacji sumeryjskiej

·         przedstawia sposób sprawowania władzy w cywilizacji starożytnej Mezopotamii

·         przytacza zasadę prawną zawartą w kodeksie Hammurabiego

 

Uczeń:

·         formułuje i wyjaśnia zasady prawne zawarte w kodeksie Hammurabiego

·         porównuje osiągnięcia cywilizacji starożytnej Mezopotamii

·         poprawnie posługuje się terminami wymienionymi w celach

Uczeń:

·         wyjaśnia, do czego może być źródłem dziewiętnastowieczna wizja miasta Nimrud zamieszczona w podręczniku

·         wymienia bogów sumeryjskich i babilońskich

·         wymienia inne niż w podręczniku osiągnięcia kultury sumeryjskiej i babilońskiej

3. Starożytny Egipt

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie tereny starożytnego Egiptu z podziałem na Egipt Górny i Egipt Dolny

·         wie, kim był faraon

·         wymienia przykładowych bogów egipskich

 

Uczeń:

·         przedstawia strukturę społeczną w starożytnym Egipcie

·         wymienia uprawnienia faraona

·         wymienia przykładowe osiągnięcia kultury egipskiej, w tym pismo

·         charakteryzuje gospodarkę egipską

 

Uczeń:

·         charakteryzuje pozycję poszczególnych grup społecznych w państwie faraonów

·         przedstawia osiągnięcia kultury egipskiej

·         charakteryzuje religię egipską

·         przedstawia cechy sztuki egipskiej

Uczeń:

·         przedstawia związki między religią, sztuką a władzą w starożytnym Egipcie (np. mumifikacja, piramidy, faraon jako syn boga)

·         wyjaśnia, dlaczego w Egipcie kapłani mieli wysoką pozycję

·         zna atrybuty przykładowych bogów egipskich

Uczeń:

·         wyjaśnia pojęcie monarchii despotycznej

·         porównuje monarchów despotycznych Mezopotamii z faraonem

·         zna symbole władzy faraona i rozpoznaje wizerunki niektórych bogów egipskich

 

4. Dzieje i religia starożytnego Izraela

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie tereny Palestyny

·         wymienia zasady judaizmu

·         posługuje się terminami: judaizm, Tora, Arka Przymierza

 

Uczeń:

·         przedstawia dzieje Izraela związane z Mojżeszem, Dawidem i Salomonem

·         posługuje się terminami: mesjasz, prorok, monoteizm, Talmud

 

Uczeń:

·         przedstawia dzieje Izraela związane z postacią Abrahama i niewolą babilońską

·         posługuje się terminami: rabin, menora, synagoga, świątynia

 

Uczeń:

·         wymienia symbole ważne dla judaizmu i wyjaśnia ich rolę

·         wyjaśnia różnicę między świątynią a synagogą

·         posługuje się poprawnie wszystkimi terminami wymienionymi w celach

Uczeń:

·         wyjaśnia, dlaczego przez stulecia Żydzi żyli w diasporze

 

II. Świat starożytnych Greków

5. Hellada i jej mieszkańcy

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie tereny Półwyspu Bałkańskiego i opisuje jego warunki naturalne

·         wymienia niektóre cechy polis

 

Uczeń:

·         przedstawia cechy polis i wyjaśnia związek między jej powstaniem a warunkami naturalnymi panującymi na Półwyspie Bałkańskim

·         wymienia występujące w poleis ustroje

Uczeń:

·         charakteryzuje ustroje poleis greckich

·         definiuje pojęcie obywatela

Uczeń:

·         charakteryzuje pozycję arystokracji w polis

·         wyjaśnia kto był obywatelem polis

Uczeń:

·         pokazuje na mapie obszar świata greckiego po wielkiej kolonizacji greckiej

·         dzieli skutki wielkiej kolonizacji na skutki dla poszczególnych poleis, dla całego świata greckiego, dla innych ludów, z którymi zetknęli się Grecy

·         charakteryzuje kulturę minojską i mykeńską

6. Sparta – państwo żołnierzy

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie tereny Sparty (polis i ziemie przez nią podbite)

·         wymienia organy władzy w Sparcie

·         wymienia grupy społeczne w Sparcie i wskazuje, które z nich miały prawa polityczne

·         rozumie termin: spartańskie warunki

Uczeń:

·         wymienia przykładowe uprawnienia organów władzy w Sparcie

·         charakteryzuje wychowanie spartańskie

 

Uczeń:

·         wyjaśnia związki między wychowaniem spartańskim a funkcjonowaniem polis

·         charakteryzuje grupy społeczne występujące w Sparcie

 

Uczeń

·         wyjaśnia, jak wychowanie spartańskie wpływało na kulturę

·         przedstawia rolę Likurga w historii Sparty

·         uzasadnia, że w Sparcie panował ustrój oligarchiczny

Uczeń:

·         przedstawia sposób podejmowania decyzji na zgromadzeniu obywateli

·         charakteryzuje pozycję obywateli w systemie ustrojowym Sparty

·         charakteryzuje rolę geruzji w systemie ustrojowym Sparty

7. Ateny

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie tereny Aten (polis i Attykę)

·         wymienia organy władzy w Atenach w V w. p.n.e.

·         wymienia grupy społeczne w Atenach i wskazuje, kto miał prawa polityczne w V w. p.n.e.

Uczeń:

·         charakteryzuje demokrację ateńską w czasach Peryklesa

·         wyjaśnia, w jaki sposób Perykles zachęcał obywateli Aten do udziału w życiu publicznym

  • wymienia najbardziej znane zabytki ateńskie

Uczeń:

·         wymienia reformy Drakona i Klejstenesa, które funkcjonowały w V w. p.n.e.

·         charakteryzuje społeczeństwo ateńskie

·         ocenia zalety demokracji

 

Uczeń:

·         wskazuje związki między rozwojem demokracji i kultury w Atenach

  • ocenia wady i zalety demokracji

Uczeń:

·         charakteryzuje pozycję obywateli w systemie ustrojowym Aten

·         porównuje pozycję obywateli w Atenach i Sparcie

8. Wojny w świecie greckim

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie Maraton, Termopile i Salaminę

·         wymienia przykładowe przyczyny i skutki wojen grecko-perskich

·         rozumie termin: falanga

Uczeń:

·         przedstawia skutki ekspansji perskiej w Azji Mniejszej

·         rozumie termin: hoplita

 

Uczeń:

·         omawia charakter wojen w świecie greckim

·         przedstawia skutki wojen grecko-perskich

 

Uczeń:

  • wyjaśnia, jaki wpływ na sytuację wewnętrzną w Grecji miały skutki wojen grecko-perskich
  • wyjaśnia, co pozostało do dnia dzisiejszego z tradycji wojen grecko-perskich

Uczeń:

·         przedstawia polityczną i militarną rolę Aten i Sparty w świecie greckim w V – IV w. p.n.e.

 

9. Podboje Aleksandra Wielkiego

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie Macedonię i tereny opanowane przez Aleksandra Wielkiego

·         wymienia najważniejsze bitwy stoczone przez Aleksandra Wielkiego

·         rozumie pojęcie: kultura hellenistyczna

Uczeń:

·         wyjaśnia rolę Związku Korynckiego

·         wymienia przykładowe działania Aleksandra Wielkiego wobec ludów podbitych

·         wyjaśnia pojęcie: monarchia hellenistyczna

Uczeń:

·         przedstawia okoliczności powstania Związku Korynckiego

·         charakteryzuje politykę Aleksandra Wielkiego na podbitych terenach

 

Uczeń:

  • ocenia trwałość działań podejmowanych przez Aleksandra Wielkiego na Wschodzie

Uczeń:

·         wyjaśnia, dlaczego bitwa pod Issos jest uważana za jedną z decydujących bitew w historii

·         wyjaśnia, dlaczego Aleksander Macedoński jest uważany za jednego z największych wodzów w historii

10. Religia i kultura Greków

 

Uczeń:

·         wymienia przykładowych bogów greckich i ich atrybuty, rozpoznaje ich wizerunki

·         wymienia najważniejsze poglądy Sokratesa

·         wymienia przykładowe osiągnięcia kultury greckiej (przede wszystkim z dziedziny literatury)

Uczeń:

·         rozpoznaje style architektoniczne i podaje przykłady zabytków architektury greckiej

·         przedstawia formy kultu w starożytnej Grecji

·         wymienia najważniejsze  poglądy Platona i Arystotelesa i zna założone przez nich szkoły

Uczeń:

·         wyjaśnia, co przyczyniło się do rozwoju filozofii w starożytnej Grecji

·         wymienia osiągnięcia starożytnych Greków

·         przedstawia rolę teatru i igrzysk w życiu Greków

 

Uczeń:

·         wyjaśnia związki sportu i teatru z religią starożytnych Greków

  • przedstawia założenia stoicyzmu, epikureizmu i cynizmu

Uczeń:

·         przedstawia wpływy i motywy kultury greckiej w późniejszych epokach

·         przedstawia wpływy kultury greckiej we współczesnym świecie

III. Imperium rzymskie

11. Rzym – od królestwa do republiki

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie Półwysep Apeniński i Rzym

·         wymienia najważniejsze urzędy republiki rzymskiej

·         wymienia podstawowe grupy obywateli rzymskich

 

Uczeń:

·         porównuje warunki naturalne Półwyspu Apenińskiego i Półwyspu Bałkańskiego

·         wymienia organy władzy republiki rzymskiej i ich przykładowe kompetencje

 

Uczeń:

·         wyjaśnia przyczyny zmian w strukturze społecznej Rzymian

·         charakteryzuje ustrój republiki rzymskiej

 

Uczeń:

·         wskazuje elementy monarchiczne, oligarchiczne i demokratyczne w ustroju republiki rzymskiej

  • wskazuje mocne i słabe strony tego ustroju

Uczeń:

·         opisuje początki Rzymu

·         charakteryzuje kulturę Etrusków

·         przedstawia wpływ Etrusków na Rzymian

·         wyjaśnia związek symboliki związanej z Rzymem z legendą o założeniu miasta

12. Ekspansja terytorialna Rzymu

 

Uczeń:

  • pokazuje na mapie obszary opanowane przez Rzymian
  • przedstawia organizację terenów podbitych w Italii i poza nią

 

Uczeń:

  • charakteryzuje armię rzymską
  • wskazuje różnice w organizacji terenów podbitych w Italii i poza nią
  • charakteryzuje położenie niewolników w Rzymie

Uczeń:

  • omawia przyczyny ekspansji terytorialnej Rzymu, biorąc również pod uwagę rzymskie pojmowanie wojny
  • przedstawia wojny punickie
  • wyjaśnia pojęcie imperium

Uczeń:

  • przedstawia rzymskie podboje w okresie republiki, umieszczając je w czasie
  • wyjaśnia przyczyny i skutki wojen domowych w I w. n.e.

Uczeń:

·         porównuje ekspansję Rzymu z wielką kolonizacją grecką

·         charakteryzuje politykę wewnętrzną Juliusza Cezara

13. Cesarstwo rzymskie

Uczeń:

  • pokazuje na mapie rozrost imperium rzymskiego w okresie cesarstwa
  • wymienia najważniejsze cechy pryncypatu

 

Uczeń:

  • charakteryzuje ustrój cesarstwa rzymskiego w okresie pryncypatu
  • wyjaśnia pojęcie romanizacji

 

Uczeń:

  • przedstawia dojście do władzy Oktawiana Augusta i jego politykę
  • przedstawia ekspansję terytorialną Rzymu w okresie cesarstwa i umiejscawia ją w czasie

Uczeń:

  • ocenia skuteczność polityki Oktawiana Augusta
  • omawia czynniki, które sprzyjały romanizacji
  • wyjaśnia termin: pax romana

Uczeń:

·         charakteryzuje rządy dwóch cesarzy z I – III w. i wyjaśnia, dlaczego ich rządy były, jego zdaniem, ważne dla cesarstwa rzymskiego

 

14. Religia i kultura Rzymian

 

Uczeń:

  • wymienia przykładowych bogów rzymskich i ich atrybuty
  • wymienia budowle charakterystyczne dla Rzymu
  • wymienia przykładowych autorów rzymskich

Uczeń:

  • charakteryzuje religię i literaturę rzymską
  • wskazuje na specyfikę prawa rzymskiego (formułowanie norm ogólnych)
  • przedstawia funkcje budowli rzymskich (łuk triumfalny, akwedukt, termy)

Uczeń:

  • wskazuje wpływy greckie w kulturze rzymskiej
  • przedstawia cechy sztuki rzymskiej
  • wymienia twórców kultury rzymskiej i ich dzieła

 

Uczeń:

  • przedstawia znaczenie prawa rzymskiego
  • wyjaśnia różnice między igrzyskami greckimi a rzymskimi

Uczeń:

·         przedstawia wpływy kultury rzymskiej we współczesnym świecie

·         ocenia wpływ kultury antycznej na późniejsze epoki

15. Chrześcijaństwo w świecie rzymskim

 

Uczeń:

  • pokazuje na mapie przykładowe pierwsze gminy chrześcijańskie
  • wymienia zasady chrześcijaństwa

 

Uczeń:

  • przedstawia przyczyny rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w świecie rzymskim
  • przedstawia strukturę gmin chrześcijańskich

 

Uczeń:

  • przedstawia sytuację w Palestynie w okresie działania Jezusa
  • wyjaśnia przyczyny prześladowań chrześcijan przez władze rzymskie
  • przedstawia proces kształtowania się kanonu Pisma Świętego i zasad wiary (sobór nicejski)

Uczeń:

  • przedstawia sytuację w Palestynie w I w. n.e.
  • opisuje symbolikę związaną z chrześcijaństwem
  • przedstawia zmianę pozycji religii chrześcijańskiej w cesarstwie rzymskim w IV w. n.e.

Uczeń:

·         przedstawia sylwetkę cesarza Juliana Apostaty

·         wyjaśnia różnicę między męczennikiem a wyznawcą

16. Upadek cesarstwa rzymskiego na Zachodzie

 

Uczeń:

  • pokazuje na mapie orientacyjny podział na część wschodnią i zachodnią cesarstwa
  • wyjaśnia pojęcia: tetrarchia i dominat

 

Uczeń:

  • wymienia przyczyny kryzysu cesarstwa w III w.
  • charakteryzuje reformy Dioklecjana

 

Uczeń:

  • wskazuje różnice między częścią wschodnią a zachodnią cesarstwa rzymskiego
  • przedstawia przyczyny upadku cesarstwa zachodniorzymskiego

 

Uczeń:

  • przedstawia wzrost znaczenia barbarzyńców w cesarstwie rzymskim
  • przedstawia konsekwencje najazdu Hunów pod wodzą Attyli
  • przedstawia działania Odoakra

Uczeń:

·         przedstawia stosunek różnych plemion germańskich do cesarstwa rzymskiego w III – V w.

IV. Europa wczesnego średniowiecza

17. Bizancjum

Uczeń:

·         pokazuje na mapie obszar cesarstwa bizantyjskiego

·         przedstawia rolę Konstantynopola

  • przedstawia podział w religii chrześcijańskiej

Uczeń:

·         wymienia przykładowe zabytki sztuki bizantyjskiej

·         pokazuje na mapie obszary zajęte przez cesarza Justyniana

  • posługuje się terminem: schizma wschodnia

Uczeń:

·         charakteryzuje okres panowania cesarza Justyniana

·         przedstawia konsekwencje schizmy wschodniej

·         wymienia cechy kultury bizantyjskiej

Uczeń:

·         wyjaśnia przyczyny schizmy wschodniej

·         ocenia zasługi cesarza Justyniana dla cesarstwa bizantyjskiego

  • wskazuje związki i wpływy cesarzy bizantyjskich w Kościele

Uczeń:

·         wyjaśnia, na czym polegał spór o obrazy (ikonoklazm) w Kościele Wschodnim

 

18. Świat islamu

Uczeń:

·         pokazuje na mapie obszary opanowane przez Arabów

·         wymienia filary islamu

  • wymienia dwa najstarsze odłamy islamu

Uczeń:

·         przedstawia działalność Mahometa

·         wyjaśnia różnice między odłamami islamu

 

Uczeń:

·         przedstawia organizację polityczną i religijną świata arabskiego po przyjęciu islamu

  • charakteryzuje kulturę arabską

Uczeń:

·         przedstawia sytuację na Półwyspie Arabskim przed działalnością Mahometa

  • ocenia wpływ kultury arabskiej na kulturę europejską

Uczeń:

·         wyjaśnia, dlaczego bitwa pod Poitiers jest uważana za jedną z decydujących bitew w historii

 

19. Narodziny i rozwój państwa Franków

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie obszar monarchii frankijskiej za panowania Karola Wielkiego

·         przedstawia dążenia Karola Wielkiego do odnowienia cesarstwa rzymskiego

  • pokazuje na mapie postanowienia traktatu w Verdun

Uczeń:

·         przedstawia na mapie etapy ekspansji państwa Franków

·         przedstawia organizację państwa Franków

 

Uczeń:

·         przedstawia rolę Chlodwiga w kształtowaniu się państwa Franków

·         przedstawia cały proces kształtowania się państwa frankijskiego

·         podaje definicję monarchii patrymonialnej

  • wymienia cechy renesansu karolińskiego

Uczeń:

·         charakteryzuje gospodarkę monarchii Karola Wielkiego

·         uzasadnia, że państwo frankijskie było monarchią patrymonialną

  • wyjaśnia, dlaczego mówimy o renesansie karolińskim

Uczeń:

·         wyjaśnia, dlaczego Karol Wielki jest wymieniany jako jeden z prekursorów zjednoczonej Europy

 

20. Nowe państwa w Europie Zachodniej. Początki feudalizmu

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie obszar monarchii ottońskiej

·         charakteryzuje rządy dynastii ottońskiej i jej dążenie do odnowienia cesarstwa rzymskiego

  • wyjaśnia pojęcia: senior i wasal

Uczeń:

·         wyjaśnia ideę cesarstwa uniwersalistycznego Ottona III

·         wyjaśnia, dlaczego doszło do odnowienia cesarstwa na terenie Rzeszy

·         przedstawia hołd lenny i jego znaczenie

  • wymienia obowiązki wasala i seniora

Uczeń:

·         przedstawia sytuację w Anglii po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego

  • charakteryzuje drabinę feudalną (podział społeczeństwa)

Uczeń:

·         wskazuje różnice między systemem lennym a drabiną feudalną

·         poprawnie używa pojęć: hołd lenny, inwestytura, immunitet

Uczeń:

·         przedstawia związki Ottona III z cesarzami bizantyjskimi i wyjaśnia, jaki to miało wpływ na koncepcje polityczne Ottona III

 

21. Powstanie państw w Europie Północnej i Środkowo-Wschodniej

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie pierwsze państwa słowiańskie i główne trasy wypraw wikingów

  • wie, kim byli św.św. Cyryl i Metody

Uczeń:

·         charakteryzuje działalność św.św. Cyryla i Metodego

  • wymienia przyczyny ekspansji wikingów

Uczeń:

·         wyjaśnia dlaczego św.św. Cyryl i Metody są nazywani Apostołami Słowian

·         przedstawia konsekwencje wypraw wikingów

  • przedstawia proces powstawania państwa węgierskiego

Uczeń:

·         przedstawia genezę pojawienia się Słowian w Europie

·         ocenia wkład św.św. Cyryla i Metodego w rozwój kulturalny Słowian

Uczeń:

·         charakteryzuje kulturę ludów skandynawskich

 

22. Papiestwo i cesarstwo

 

Uczeń:

  • przedstawia uniwersalny charakter władzy papieża i cesarza
  • wymienia postanowienia konkordatu wormackiego

Uczeń:

·         przedstawia przyczyny rywalizacji między papieżem a cesarzem

·         wyjaśnia rolę konkordatu wormackiego

Uczeń:

·         wymienia przyczyny kryzysu w Kościele w X–XI w.

·         posługuje się poprawnie terminami: symonia, nepotyzm, konkordat

Uczeń:

  • wyjaśnia, w jaki sposób Kościół chciał się uniezależnić od władzy świeckiej
  • charakteryzuje skutki sporu o inwestyturę

Uczeń:

·         wyjaśnia, w jaki sposób rywalizacja między papieżem a cesarzem wiązała się z funkcjonowaniem państwa średniowiecznego

·         wyjaśnia poglądy Innocentego III na wzajemne relacje między władzą cesarską a papieską

 

 

V. Europa rozkwitu i schyłku średniowiecza

23. Wyprawy krzyżowe i ich następstwa

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie obszar objęty wyprawami krzyżowymi

·         wymienia przykładowe przyczyny i skutki krucjat

  • wymienia przykładowych przywódców krucjat

Uczeń:

·         pokazuje na mapie Królestwo Jerozolimskie

·         wymienia przyczyny i skutki krucjat, dzieląc je na polityczne, gospodarcze i religijne

  • wymienia zakony rycerskie

Uczeń:

·         pokazuje na mapie państwie utworzone przez krzyżowców na Bliskim Wschodzie

·         wyjaśnia związki między sytuacją w Europie a poparciem dla wypraw krzyżowych

  • przedstawia rolę zakonów rycerskich

Uczeń:

·         charakteryzuje specyfikę czwartej krucjaty

  • przedstawia przenikanie się wpływów kulturowych między Wschodem a Zachodem w wyniku krucjat

Uczeń:

·         przedstawia stosunek przykładowych władców bliskowschodnich do krzyżowców i chrześcijan

·         przedstawia stosunek ludności arabskiej do wypraw krzyżowych

 

24. Przemiany gospodarcze na wsi

 

Uczeń:

·         przedstawia zmiany w sposobie uprawy roli, które zaszły w XII w.

·         posługuje się terminami: dwupolówka i trójpolówka

  • wymienia przykładowe skutki rozwoju rolnictwa

Uczeń:

·         charakteryzuje zmiany, które zachodziły w technice rolnej w XII−XIII w.

·         wymienia narzędzia, które przyczyniły się do rozwoju rolnictwa

·         przedstawia sytuację chłopów (ich pozycję i obowiązki)

Uczeń:

·         wyjaśnia, w jaki sposób zmiany w technice rolnej wpłynęły na jej wydajność

·         przedstawia warunki życia chłopów

  • wyjaśnia przyczyny kolonizacji

Uczeń:

·         wskazuje rolę samorządu wiejskiego

·         wyjaśnia i ocenia konsekwencje rozwoju rolnictwa

 

Uczeń:

·         wyjaśnia, czym różniła się włość wczesnośredniowieczna od majątku z XII – XIII w.

·         wyjaśnia, dlaczego włość wczesnośredniowieczna była samowystarczalna

 

25. Miasta w średniowieczu

 

Uczeń:

·         wymienia przykładowe przyczyny powstawania miast

·         przedstawia organizację przestrzeni miejskiej

  • definiuje termin: lokacja

Uczeń:

·         przedstawia proces powstawania i rozwoju  miast

  • charakteryzuje organizację wewnętrzną miasta (władze, organizacje rzemieślnicze)

Uczeń:

·         charakteryzuje strukturę społeczną mieszkańców miasta

·         wyjaśnia różnice w organizacji handlu lokalnego i międzynarodowego

  • przedstawia rolę cechów i gildii

Uczeń:

·         ocenia rolę miast w rozwoju gospodarki średniowiecznej

  • poprawnie posługuje się terminologią

Uczeń:

·         na współczesnym planie miasta pokazuje jego elementy związane ze średniowieczem; uzasadnia swoje decyzje

·         przedstawia rolę Hanzy

26. Przemiany polityczne późnego średniowiecza

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie obszar ekspansji Turków osmańskich

·         wymienia przykładowe skutki ekspansji tureckiej w Europie

Uczeń:

·         pokazuje na mapie zmiany polityczne, które zachodzą w wyniku ekspansji tureckiej

·         przedstawia znaczenie upadku Konstantynopola

Uczeń:

·         przedstawia zmiany polityczne w Europie XIV i XV w. , które zaszły w wyniku ekspansji tureckiej

·         wymienia przykłady współpracy między państwami w walce z zagrożeniem tureckim

Uczeń:

  • przedstawia zależności polityczne pomiędzy państwami europejskimi w XIV i XV w.
  • przedstawia współpracę państw europejskich wobec zagrożenia tureckiego w XIV i XV w.

Uczeń:

·         wyjaśnia, w jakich okolicznościach odwoływano się w XX w. do bitwy na Kosowym Polu

 

27. Społeczeństwo stanowe i kryzys późnego średniowiecza

 

Uczeń:

·         definiuje stan

·         przedstawia strukturę społeczeństwa stanowego

  • wymienia przykładowe przyczyny kryzysu gospodarczo-społecznego w XIV w.

Uczeń:

·         przedstawia przyczyny i skutki epidemii dżumy w XIV w.

  • przedstawia pozycję poszczególnych stanów w państwie

Uczeń:

·         wyjaśnia konsekwencje kryzysu demograficznego z II poł. XIV w.

·         przedstawia proces kształtowania się stanów

  • wymienia przyczyny wystąpień chłopskich w XIV w.

Uczeń:

·         ocenia możliwości awansu społecznego w XIV–XV w.

  • przedstawia związki między kryzysem demograficznym i gospodarczym a wystąpieniami chłopskimi w XIV w.

Uczeń:

·         wymienia cechy monarchii stanowej

·         przedstawia biogramy Filipa IV Pięknego i Jana bez Ziemi ze szczególnym uwzględnieniem ich roli w powstawaniu monarchii stanowych

VI. Polska w X–XIII wieku

28. Państwo Mieszka I i Bolesława Chrobrego

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie granice państwa piastowskiego ok. roku 1000

·         wymienia przyczyny chrztu Mieszka I

  • przedstawia okoliczności i postanowienia zjazdu gnieźnieńskiego

Uczeń:

·         pokazuje na mapie tereny przyłączone przez Mieszka I i siedziby biskupstw i arcybiskupstwa

·         przedstawia wojny polsko-niemieckie za panowania Bolesława Chrobrego

·         przedstawia skutki przyjęcia chrztu

Uczeń:

·         pokazuje na mapie tereny przyłączone przez Bolesława Chrobrego

·         wyjaśnia rolę św. Wojciecha w budowaniu struktur kościoła w Polsce

·         wyjaśnia rolę koronacji

Uczeń:

·         wyjaśnia, co miało wpływ na kształt stosunków polsko-niemieckich za pierwszych Piastów

·         przedstawia rolę Dagome iudex

·         ocenia rolę chrztu i organizacji kościelnej w umacnianiu władztwa pierwszych Piastów

Uczeń:

·         przedstawia wyniki badań archeologicznych, które powiększają naszą wiedzę o początkach państwa polskiego

 

29. Kryzys i odbudowa monarchii wczesnopiastowskiej

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie granice państwa piastowskiego ok. roku 1138

·         wymienia etapy odbudowy arcybiskupstwa gnieźnieńskiego

·         przedstawia ekspansję Bolesława Krzywoustego

Uczeń:

·         przedstawia proces odbudowy państwa polskiego przez Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego

·         przedstawia zmiany terytorialne monarchii wczesnopiastowskiej w czasie (straty terytorialne i odzyskanie utraconych terenów)

  • przedstawia proces odbudowy arcybiskupstwa gnieźnieńskiego i wyjaśnia jego rolę w odbudowie państwa

Uczeń:

·         przedstawia stosunki Kazimierza Odnowiciela, Bolesława Śmiałego i Bolesława Krzywoustego z Niemcami, wyjaśniając, co wpływało na zmiany granicy polsko-niemieckiej

  • ocenia, które działania Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego były ważne z punktu widzenia niezależności państwa

Uczeń:

  • przedstawia spór biskupa Stanisława z Bolesławem Śmiałym w kontekście znaczenia organizacji kościelnej dla funkcjonowania państwa wczesnopiastowskiego

·         przedstawia konsekwencje i kontrowersje związane ze sporem Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem

Uczeń:

·         wyjaśnia przyczyny kryzysu monarchii wczesnopiastowskiej

 

30. Państwo polskie w dobie rozbicia dzielnicowego

 

Uczeń:

·         wymienia przykładowe przyczyny wydania statutu (testamentu) przez Bolesława Krzywoustego

·         pokazuje na mapie poszczególne dzielnice i wymienia ich pierwszych władców

·         pokazuje na mapie straty terytorialne Polski w okresie rozbicia dzielnicowego

 

Uczeń:

·         przedstawia przyczyny wydania statutu (testamentu) przez Bolesława Krzywoustego

·         przedstawia zagrożenia zewnętrzne państwa polskiego w okresie rozbicia dzielnicowego

  • wymienia czynniki sprzyjające jednoczeniu ziem polskich w XIII w.

Uczeń:

·         wyjaśnia cele wydania statutu (testamentu) Bolesława Krzywoustego

·         przedstawia walki synów Bolesława Krzywoustego o władzę zwierzchnią

  • przedstawia ekspansje zakonu krzyżackiego w XIII w. i związane z tym straty terytorialne

Uczeń:

·         przedstawia walki książąt piastowskich o władzę zwierzchnią (Kraków)

·         przedstawia ekspansję Mongołów i jej skutki dla ziem piastowskich

  • wyjaśnia, co i dlaczego sprzyjało jednoczeniu ziem polskich w XIII w.

Uczeń:

·         wyjaśnia, czy zasady testamentu Bolesława Krzywoustego były wyjątkiem, czy regułą w Europie Środkowo-Wschodniej

·         przedstawia stosunki książąt mazowieckich i kujawskich z Litwinami, Prusami i Jaćwingami

·         wyjaśnia ich wpływ na stosunki polsko - krzyżackie

31. Przemiany społeczno-gospodarcze na ziemiach polskich w XII–XIII w.

 

Uczeń:

·         wymienia główne postanowienia aktów lokacyjnych

·         wymienia przykładowe skutki kolonizacji na prawie niemieckim

 

Uczeń:

·         przedstawia organizację władz we wsiach i miastach lokowanych na prawie niemieckim

·         charakteryzuje układ przestrzenny miasta lokowanego na prawie niemieckim

  • przedstawia podział społeczeństwa na stany

Uczeń:

·         wyjaśnia przyczyny kolonizacji na prawie niemieckim

·         wyjaśnia różnice między kolonizacją niemiecką a kolonizacją na prawie niemieckim

  • przedstawia rolę cechów

Uczeń:

·         wyjaśnia przyczyny kształtowania się stanów

·         przedstawia rozwój gospodarczy ziem polskich i wskazuje, jaką rolę odgrywały w nim lokacje

  • posługuje się poprawnie terminami wymienionymi w celach lekcji

Uczeń:

·         charakteryzuje sytuację ludności żydowskiej w Polsce XIII – XIV w.

 

VII. Polska w XIV–XV wieku

32. Zjednoczenie Polski

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie ziemie, które mieli pod swoim panowaniem Przemysł II i Władysław Łokietek w 1320 r.

·         wymienia skutki konfliktu polsko-krzyżackiego za panowania Władysława Łokietka

Uczeń:

·         charakteryzuje stosunki polsko-krzyżackie za panowania Władysława Łokietka

  • przedstawia działania Władysława Łokietka w celu zjednoczenia ziem polskich

Uczeń:

·         przedstawia działania Wacława II w procesie jednoczenia ziem polskich

·         wymienia problemów, z jakimi stykał się Władysław Łokietek, jednocząc ziemie polskie

Uczeń:

·         wyjaśnia rolę koronacji w procesie jednoczenia ziem polskich z uwzględnieniem koronacji Przemysła II

·         wyjaśnia przyczyny problemów, z jakimi stykał się Władysław Łokietek, jednocząc ziemie polskie

Uczeń:

·         wyjaśnia, jaką władzę na Śląsku mieli królowie czescy

·         pokazuje obszar Śląska, nad którym królowie czescy sprawowali zwierzchnictwo

 

33. Polska pod rządami Kazimierza Wielkiego i Andegawenów

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie granice monarchii Kazimierza Wielkiego w roku 1370

·         wymienia skutki konfliktu polsko-krzyżackiego za panowania Kazimierza Wielkiego

  • wymienia działania gospodarcze Kazimierza Wielkiego

Uczeń:

·         przedstawia na mapie zmiany granicy polskiej w czasie panowania Kazimierza Wielkiego

·         charakteryzuje politykę wewnętrzną Kazimierza Wielkiego w dziedzinie administracji i prawa

  • wymienia postanowienia przywileju koszyckiego

Uczeń:

·         charakteryzuje stosunki polsko-czeskie za panowania Kazimierza Wielkiego w kontekście jednoczenia ziem polskich i stosunków z Krzyżakami

·         przedstawia okoliczności objęcia władzy przez Ludwika Węgierskiego

·         poprawnie posługuje się terminem: Korona Królestwa Polskiego

Uczeń:

·         ocenia, co było największym osiągnięciem i największą porażką Kazimierza Wielkiego

·         charakteryzuje rządy Andegawenów w Polsce

·         wyjaśnia, dlaczego monarchię Kazimierza Wielkiego nazywamy monarchią stanową

Uczeń:

·         wyjaśnia, jakie korzyści odniosła Polska z ekspansji na Ruś Halicką

·         wyjaśnia, dlaczego Ludwik Węgierski na Węgrzech uzyskał przydomek Wielki, a w Polsce jego panowanie jest oceniane źle

34. Pierwsi Jagiellonowie na polskim tronie

 

Uczeń:

·         wymienia przykładowe przyczyny unii w Krewie

·         wymienia postanowienia unii w Krewie

  • wymienia postanowienia I pokoju toruńskiego

·         wymienia skutki drugiej unii polsko-węgierskiej

Uczeń:

·         przedstawia skutki unii w Krewie

·         przedstawia przyczyny i przebieg wielkiej wojny z zakonem krzyżackim

·         wymienia postanowienia przywileju jedlneńsko-krakowskiego

·         wymienia przyczyny drugiej unii polsko-węgierskiej

Uczeń:

·         charakteryzuje stosunki polsko-krzyżackie za panowania Władysława Jagiełły

·         wymienia postanowienia unii w Horodle

·         wyjaśnia, czy unia w Horodle była w pełni unią personalną

Uczeń:

·         wymienia postanowienia przywileju czerwińskiego

·         wyjaśnia przyczyny wydawania przywilejów szlacheckich przez Władysława Jagiełłę

·         przedstawia okoliczności powołania na tron Kazimierza Jagiellończyka

Uczeń:

·         przedstawia innych kandydatów do ręki Jadwigi i wymienia powody, z powodu których zostali odrzuceni przez możnych polskich

·         przedstawia rolę Pawła Włodkowica w sporze z Krzyżakami

 

35. Polska w późnym średniowieczu

 

Uczeń:

·         pokazuje na mapie obszar Prus Królewskich i Prus Zakonnych

·         wymienia postanowienia II pokoju toruńskiego

  • wymienia postanowienia przywileju cerekwicko- nieszawskiego i konstytucji Nihil novi

Uczeń:

·         przedstawia przyczyny i przebieg wojny trzynastoletniej

·         przedstawia postanowienia przywilejów, które prowadziły do wzrostu znaczenia politycznego szlachty

  • przedstawia strukturę sejmu walnego

Uczeń:

·         charakteryzuje politykę zagraniczną Kazimierza Jagiellończyka

·         przedstawia postanowienia przywilejów, które prowadziły do wzrostu znaczenia gospodarczego szlachty

  • charakteryzuje instytucję sejmu walnego i jego rolę

Uczeń:

·         wyjaśnia, dlaczego ustrój, który powstał w Polsce, określamy mianem demokracji szlacheckiej

·         ocenia politykę zagraniczną Kazimierza Jagiellończyka

 

Uczeń:

·         wyjaśnia, dlaczego Elżbieta Rakuszanka jest nazywana matką królów

·         przedstawia rolę jaką odegrali za panowania pierwszych Jagiellonów: biskup Zbigniew Oleśnicki, Filip Kallimach, Jan Długosz

VIII. Kultura średniowiecza

36. Kultura umysłowa wieków średnich

 

Uczeń:

·         wymienia cechy kultury rycerskiej

·         wymienia przykładowe dzieła literatury średniowiecznej

  • wymienia gatunki literackie średniowiecza

Uczeń:

·         przedstawia cechy kultury średniowiecza

  • charakteryzuje nurt filozofii średniowiecznej − scholastykę

Uczeń:

·         przedstawia rolę św. Tomasza z Akwinu w kulturze średniowiecza

·         wyjaśnia wpływ klasztorów na rozwój kultury średniowiecznej

  • wyjaśnia wpływ dworów na rozwój kultury średniowiecznej

Uczeń:

·         wyjaśnia rolę pisma w kulturze średniowiecza

  • ocenia zasięg społeczny oddziaływania średniowiecznej literatury

Uczeń:

·         przedstawia rolę uniwersytetów

·         charakteryzuje literaturę średniowiecza tworzoną w językach narodowych związaną z kulturą dworską i plebejską

 

37. Sztuka i architektura średniowiecza

 

Uczeń:

·         wymienia przykładowe zabytki romańskie w odniesieniu do swojego regionu

  • wymienia przykładowe zabytki gotyckie w odniesieniu do swojego regionu

Uczeń:

·         wymienia przykładowe cechy stylu romańskiego w architekturze

·         wymienia przykładowe cechy stylu gotyckiego w architekturze

 

Uczeń:

·         w budowlach romańskich i gotyckich potrafi wskazać cechy stylu romańskiego i gotyckiego

  • przedstawia zasięg terytorialny i czas trwania stylu romańskiego i gotyckiego

Uczeń:

·         charakteryzuje rzeźbę i malarstwo romańskie

·         charakteryzuje rzeźbę i malarstwo gotyckie

·         porównuje styl romański i gotycki, wskazując różnice między nimi

Uczeń:

·         wymienia epokę, w której nawiązywano do stylu romańskiego i gotyckiego w architekturze

·         charakteryzuje styl neoromański i neogotycki na przykładach

38. Kultura średniowiecznej Polski

 

Uczeń:

·         wymienia cechy średniowiecznej kultury polskiej

·         wymienia przykładowe zabytki sztuki i piśmiennictwa średniowiecznego z Polski

  • wymienia najstarsze kroniki polskie

Uczeń:

·         wskazuje podobieństwa między średniowieczną kulturą polską a europejską

·         wymienia zabytki piśmiennictwa w języku polskim

  • zna postaci Janka z Czarnkowa i Jana Długosza

Uczeń:

·         przedstawia rozwój nauki polskiej w średniowieczu i wyjaśnia rolę Akademii Krakowskiej w tym procesie

·         przedstawia rolę klasztorów i zgromadzeń zakonnych w rozwoju kultury średniowiecznej w Polsce

·         wskazuje związki kultury polskiego średniowiecza z kulturą europejską

Uczeń:

·         wskazuje różnice między kulturą polskiego średniowiecza a kulturą europejską

·         zwraca uwagę na wyjątkowość niektórych zabytków sztuki średniowiecza w Polsce i wyjaśnia, na czym ona polega

 

Uczeń:

·         wyjaśnia, dlaczego mówimy o Akademii Krakowskiej i Uniwersytecie Jagiellońskim

·         przedstawia dorobek uczonych polskich wymienionych w rozdziale