Nasz Patron Król Kazimierz Wielki (1333 – 1370)
Kazimierz Wielki był ostatnim władcą z rodu Piastów, którzy rządzili Polską od czasów Mieszka I. Po ojcu, Władysławie Łokietku odziedziczył królestwo, które obejmowało obecną Wielkopolskę, Małopolskę, ziemię sieradzką i łęczycką. Odziedziczone państwo znajdowało się w fatalnej sytuacji międzynarodowej, otoczone było przez silniejsze i wrogo nastawione państwa: krzyżackie, brandenburskie, czeskie, litewskie a z terenów ówczesnej Rusi, cyklicznie najeżdżały państwo polskie oddziały tatarskie.
Sam Kazimierz Wielki był człowiekiem wszechstronnie wykształconym a w swoim postępowaniu starał się łączyć waleczność i bezpieczeństwo militarne ze sztuką dyplomacji oraz racjonalnym podejściem do polityki wewnętrznej.
Najważniejszą rzeczą po objęciu tronu w roku 1333, było ułożenie stosunków z sąsiadami drogą jak najbardziej dyplomatyczną. Zadanie to realizował przez kolejne dziesięć lat niezwykle skutecznie i konsekwentnie:
- w 1333 roku zawarł rozejm z Krzyżakami,
- w roku 1334 zawarł pokój z Czechami,
- w 1335 roku, za 400 tysięcy srebrnych groszy, król Czech Jan zgodził się na rezygnację z pretensji do Polski
i Mazowsza, - w 1343 roku na mocy traktatu kaliskiego, zawarł pokój z Zakonem Krzyżackim.
Sukcesy na polu dyplomacji umożliwiły Kazimierzowi przygotowanie gruntu pod konflikty zbrojne z sąsiadami do których pokojowa dyplomacja nie przemawiała. Zdawał on sobie sprawę z tego, że państwo, aby swobodnie się rozwijać potrzebuje pokoju – czasami jednak, pokój można osiągnąć tylko poprzez wojnę. I tak Król Kazimierz:
- w latach 1343-1348 walczył z Czechami o księstwo świdnickie i kilka miast na Śląsku,
- w 1340 zaczął decydującą rozprawę o Ruś, zajął Lwów i otworzył Polskę na wschód,
- w 1351 Mazowsze stało się lennem korony,
W trakcie swoich rządów, Kazimierz Wielki powiększył terytorium państwa polskiego ze 106 do 270 tysięcy kilometrów kwadratowych. Aby zabezpieczyć stare i nowo przyłączone obszary państwa król Kazimierz wybudował 53 zamki, 27 miast opasał obronnymi murami. Idąc w ślady króla, możnowładcy, dodali do tej liczby 13 warowni. Za jego rządów lokowano ponadto ponad 65 nowych miast i 500 wsi wydatnie zwiększając przez to potencjał obronny i gospodarczy państwa.
Kwestia obronności, nie była jedyną sprawą, której Kazimierz Wielki poświęcił swoją uwagę. Niemal każdy aspekt życia w Polsce w trakcie jego rządów został zreformowany:
Przeprowadzono reformę administracji i stworzono nową kastę urzędników królewskich:
- W 1347 skodyfikowano wszystkie istniejące prawa zwyczajowe i wydano dwa odrębne zbiory praw dla Wielkopolski i Małopolski, tzw. statuty wiślicko -piotrkowskie.
- Sytuacja prawna chłopów wyraźnie się poprawiła, mogli oni bogacić się, mieli dostęp do sądu monarszego,
a władza ziemianina nad nimi podlegała nadzorowi państwa. Zniżono również opłaty i dziesięciny należne od wsi. - Inną grupą społeczną chronioną przez Kazimierza byli Żydzi. W Polsce mogli się swobodnie osiedlać, prowadzić działalność gospodarczą, szczególnie w dziedzinie finansów i bankowości. Podlegali tak jak inne grupy społeczne, jednakowym prawom.
- W dniu 12.05.1364 roku, ukazał się edykt królewski o założeniu w Krakowie uniwersytetu. Utworzono katedrę nauk wyzwolonych, katedrę medycyny, katedrę prawa kanonicznego i katedrę prawa rzymskiego.
- Przeprowadzono reformę monetarną wprowadzając srebrny grosz polski.
Kazimierz Wielki był wartościowym władcą, któremu udało się zintegrować państwo, wzmocnić znaczenie Polski na arenie międzynarodowej, ustabilizować kraj gospodarczo i politycznie, należy jednak w tym wielkim królu dostrzegać również człowieka. Miłośnik jedzenia i kobiet, zapalony myśliwy, intelektualista i dyplomata, jak każdy z nas posiadał swoje mroczne strony i tak samo jak każdego z nas Fortuna obdarowywała go w jednych sprawach szczęściem w innych pechem. Zmarł nie pozostawiając następcy w 1370 roku.
Opracował: Marcin Buczek
